 Około 2 m-ca życia (kiedy dziecko leży) zaczyna głużyć (gruchać) tzn. wydaje gardłowe dźwięki typu k, g, ch. Jest to czynność odruchowa nie związana ze słyszeniem, dziecko leżąc „gulgocze” ślinką, tylna część języka styka się z podniebieniem.

 Budzić się przy głośnych dźwiękach;  Reagować strachem lub mrużyć oczy przy głośnych dźwiękach;  W drugim miesiącu życia powinno reagować uśmiechem na widok osoby bliskiej oraz głużyć;

 Między 5 a 6 miesiącem życia (kiedy dziecko gotowe jest do siadania) zaczyna ono gaworzyć i tutaj czynność ta jest świadoma, pod kontrolą słuchu-dziecko bawi się dźwiękami typu: ma,mu,da,di.  UWAGA: DZIECKO Z POWAŻNĄ WADĄ SŁUCHU NIE GAWORZY

 Zwracać głowę w kierunku źródła dźwięku np. czyjegoś głosu, zabawek wydających dźwięki, szczekania psa.  Reaguje na zmiany głosu osób mu bliskich;  Budzi się z lekkiego snu, gdy ktoś mówi;  GAWORZY

 Między 7-12 miesiącem życia dziecko zaczyna łączyć sylaby w większe grupy,  ok. 1 r.ż pojawiają się pierwsze słowa: mama, tata, baba…  Dziecko rozumie proste polecenia: nie wolno, chodź, daj.

 1-2 rok życia wymawia samogłoski ustne: a, o, e, i, u, y oraz spółgłoski: p, b, m, d, t, n, a także zmiękczone: pi, bi, mi  Umie zaprzeczyć -”nie”, „nie ce”  Umie pokazywać części ciała  Naśladuje głosy zwierząt  Wypowiada od kilku do kilkudziesięciu słów, próbuje składać po dwa słowa np. „chodź da da”.

 2-3 rok życia pojawiają się proste zdania, dziecko wymawia samogłoski nosowe: ę, ą i spółgłoski: w, f, wi, fi, ś, ź, ć, dź, ń, l, li, k, g, ch, ki, gi, chi, j, ł, pojawiają się spółgłoski s, z, c, dz  Słownik dziecka jest coraz bardziej bogaty, buduje zdania pojedyncze, recytuje krótkie wierszyki, śpiewa proste piosenki.

 Mowa dziecka jest na ogół zrozumiała dla osób trzecich;  Odpowiada na proste polecenia „kto, co, dlaczego?”  Umie opowiedzieć, co się wydarzyło w przedszkolu, na podwórku.  Używa zdań składających się z 4 i więcej wyrazów.  Zadaje dużo pytań, na które należy cierpliwie odpowiadać.

 Dziecko w tym wieku może jeszcze nie wymawiać /r/, /sz,ż,cz,dż/ -jest to norma rozwojowa pod warunkiem, iż jest prawidłowa budowa anatomiczna narządów artykulacyjnych i dziecko dobrze słyszy.

 Ponieważ z reguły dziecko między 3-5 r.ż. rozpoczyna swą edukację przedszkolną, a w związku z tym zapewne częściej choruje (infekcje górnych dróg oddechowych, zapalenia uszu, rodzice dowiadują się, iż dziecko może być alergikiem lub jest przerośnięty trzeci migdał) ważne jest wykonywanie profilaktycznego badania słuchu, chociaż raz w roku

 pojawia się głoska r oraz głoski: sz, ż, cz, dż  Dziecko recytuje wierszyki, śpiewa piosenki, opowiada bajki, historyjki obrazkowe;

 utrwalane są głoski: sz, ż, cz, dż  Doskonalona jest tzw. percepcja słuchowa i słuch fonematyczny tzn.  Dziecko składa wyrazy z sylab oraz dzieli na sylaby;  Podaje pierwszą i ostatnią głoskę w wyrazie;  Składa wyraz podzielony na głoski oraz potrafi go podzielić.  Różnicuje głoski (rozróżnia głoski) podobne np. p – b, d – t, s – sz i wyrazy różniące się tylko jedną głoską pąk-bąk, dama-tama, kasa-kasza

1. Ze względu na nieprawidłowe warunki anatomiczne w obrębie narządów artykulacyjnych:  Wady zgryzu  Ustny tor oddechowy  Skrócone wędzidełko  Słaba pionizacja języka  Nieprawidłowe połykanie 2. Zaburzenia słuchu fonemowego 3. Niedosłuchy

 Zgryz otwarty  Przodozgryz  Tyłozgryz  Zgryz krzyżowy Przyczyny:  Długie ssanie smoczka i/lub picie przez butelkę;  Próchnica, stąd ubytki w uzębieniu; (dzieci poddawane częstej antybiotykoterapii lub na lekach sterydowych są bardziej narażone na próchnicę)  Uwarunkowane dziedzicznie-mama lub tata też mają wadę zgryzu;  Połykanie typu dziecięcego  Słaba pionizacja języka  Ustny tor oddechowy

 Dbać o ząbki dziecka, nie dopuszczać do próchnicy (lakowanie ząbków)/ lub jeśli się pojawi leczyć  Nie podawać smoczka lub zminimalizować jego używanie (nie stosować dłużej niż do 1 r.ż; najlepszy moment na odstawienie smoczka to czas między 7-10 m-cem życia)  Powyżej 1 r.ż. ograniczyć podawanie papkowatych artykułów i przede wszystkim picie z butelki. Należy uczyć dziecko pić z kubka (nie wprowadzać kubka z dzióbkiem)  W razie potrzeby udać się na konsultację ortodontyczną

Przyczyny:  Częste infekcje górnych dróg oddechowych-brak drożności nosa;  Przerośnięty trzeci migdał;  Dzieci alergiczne są bardziej narażone na oddychanie przez usta Jak można zapobiegać:  U maluszków zakładać czapeczki zawiązywane pod brodą;  Dbać o drożność noska-czyścić gruszką, zakraplać solą morską, uczyć wydmuchiwać nosek, nawilżać powietrze w pokoju;  Odpowiednio układać podczas snu- na boku lub poduszeczka pod główkę;

 Nieznaczne skrócenie  Średnie skrócenie  Znaczne skrócenie wędzidełka Konsekwencje skróconego wędzidełka:  Brak pionizacji języka;  Wady zgryzu  Trudności w uzyskaniu głosek „górnych”, czyli /l/, /t, d/,/sz,ż,cz,dż/, /r/ lub tylnojęzykowych /k,g/.  Większa predyspozycja do wymowy międzyzębowej;

a) Unoszenie szerokiego języka za górny łuk zębowy przy maksymalnym odwiedzeniu żuchwy

b) Unoszenie szerokiego języka na szpatułce za górny łuk zębowy przy maksymalnym odwiedzeniu żuchwy

c. Zakrywanie – przy swobodnie rozchylonych wargach, zębach – czerwieni górnej wargi grzbietową powierzchnią końcowej części szerokiego języka

d. Sięganie końcem języka (apeksem) za ostatni ząb dolnego łuku zębowego.

e. Wysuwanie języka na brodę przy maksymalnym odwiedzeniu żuchwy

 Masaż logopedyczny (bywa skuteczny w nieznacznym i średnim skróceniu wędzidełka)  Podcięcie wędzidełka-tzw. frenotomia

Przyczyny:  Częste infekcje górnych dróg oddechowych, w wyniku czego dziecko oddycha przez usta;  Zbyt długie ssanie smoczka, picie z butelki, z kubka z dzióbkiem, zbyt długie podawanie papkowatych artykułów do jedzenia;  Utrzymujące się połykanie typu dziecięcego  Skrócone wędzidełko Co można zrobić?  Usprawnianie narządów artykulacyjnych, nauka prawidłowego połykania  W przypadku skróconego wędzidełka postępowanie jak wyżej

 Do 3 r.ż dziecko połyka typem dziecięcym  Powyżej 3 r.ż. następuje naturalna pionizacja języka i dziecko połyka typem dojrzałym, dorosłym. Konsekwencje utrzymywania się nieprawidłowego sposobu połykania:  Wady zgryzu  Brak pionizacji języka, trudniej osiągnąć głoski „górne” zwłaszcza /sz,ż,cz,dż/ i/r/.  Większa predyspozycja do wymowy międzyzębowej Co można zrobić:  Usprawnianie narządów artykulacyjnych, nauka prawidłowego połykania

 Przyczyny:  Niedojrzałość układu nerwowego do różnicowania dźwięków-dzieci z zaburzonym słuchem fonemowym to dzieci z predyspozycją do dysleksji  Co można zrobić:  Poddanie dziecka specjalistycznym badaniom na terenie poradni oraz prowadzenie terapii

 Niedosłuch wrodzony -uszkodzony słuch od urodzenie,  Niedosłuch nabyty- w wyniku infekcji, przerośniętego trzeciego migdała, nieleczonych zapaleń uszu, zalegającej woskowiny,  Co można zrobić?  W przypadku niedosłuchu wrodzonego - aparatować dziecko; w Polsce coraz częściej wszczepiane są implanty  Nie dopuścić do niedosłuchu nabytego-leczyć dzieci, oczyścić uszka z woskowinki, w razie konieczności usunąć trzeci migdał, robić kontrolne badania słuchu

 niektóre dzieci mają wady zgryzu i/lub skrócone wędzidełko językowe;  są dzieci z tzw. opóźnionym rozwojem mowy;  Niektóre dzieci mają predyspozycję lub mają tzw. wymowę międzyzębową.  Ale najczęściej są to kwestie rozwojowe lub jedynie wynikające ze słabej sprawności narządów artykulacyjnych;