ECDL 5.0

Software Hardware

PC - Komputer osobisty Desktop Laptop, notebook Tablet PC

Przenośne urządzenia cyfrowe PDA – przenośny asystent cyfrowy, palmtop, PocketPC Telefon komórkowy Smartphone Odtwarzacz multimedialny (mp3, mp4)

Części komputera Płyta główna Procesor (CPU) Pamięć Dysk twardy CD-ROM/DVD-ROM Karty rozszerzeń (graficzna, dźwiękowa/muzyczna) Zasilacz Obudowa

Porty wejścia/wyjścia PS/2 COM LPT USB Sieć (internet) Dźwięk Firewire

Porty wejścia/wyjścia Analogowe Cyfrowe DVI S-VHS (do telewizora)

Procesor Wykonuje operacje matematyczne (arytmetyczne, logiczne) Miernikiem szybkości pracy jest ilość operacji na sekundę liczona w Hertzach – Hz Współczesne procesory pracują z prędkościami KILKU MILIARDÓW operacji na sekundę Typowe prędkości pracy: 1,5GHz, 2,6GHz

Procesory Intel AMD Celeron Pentium Core (Dual Core, Core 2 Duo, QuadCore, Core i5, Core i7) Sempron Athlon Phenom

Pamięć RAM – pamięć do odczytu i zapisu ROM – pamięć tylko do odczytu np. BIOS – podstawowy system wejścia/wyjścia Cache – pamięć RAM wewnątrz procesora

Jednostki wielkości pamięci Bit Bajt (byte) KB – kilobajt – 1000/1024 bajtów MB – megabajt – 1000/1024 kilobajtów GB – gigabajt – 1000/1024 megabajtów TB – terabajt – 1000/1024 gigabajtów

Typowe rozmiary pamięci CD: od 650MB do 900MB DVD: od 4,5GB do 9GB na jednej stronie RAM: od 256MB do 4GB Pendrive: od 1GB do 32GB Twardy dysk: od 40GB do 1TB

Urządzenia wewnętrzne służące do przechowywania danych Pamięć RAM Dysk twardy (HDD) Napęd optyczny CD-ROM/DVD-ROM

Urządzenia zewnętrzne służące do przechowywania danych Zewnętrzny dysk twardy Napęd sieciowy Dyski internetowe

Pamięci flash Pendrive Karty pamięci

Rodzaje napędów optycznych CD-ROM – odczytuje płyty CD CD-RW – odczytuje i zapisuje płyty CD DVD-ROM – odczytuje płyty DVD i CD Napęd COMBO – odczytuje płyty DVD i CD, zapisuje płyty CD (kombinacja CD-RW z DVD-ROM) DVD-RW – odczytuje i zapisuje DVD i CD CD-ROM – odczytuje płyty CD CD-RW – odczytuje i zapisuje płyty CD DVD-ROM – odczytuje płyty DVD i CD Napęd COMBO – odczytuje płyty DVD i CD, zapisuje płyty CD (kombinacja CD-RW z DVD-ROM) DVD-RW – odczytuje i zapisuje DVD i CD

Rodzaje płyt do nagrywania CD-R – płyta CD do jednokrotnego zapisu CD-RW – płyta CD do wielokrotnego zapisu DVD-R, DVD+R – płyta DVD do jednokrotnego zapisu DVD-RW, DVD+RW – płyta DVD do wielokrotnego zapisu DVD-RAM – płyta DVD do wielokrotnego zapisu CD-R – płyta CD do jednokrotnego zapisu CD-RW – płyta CD do wielokrotnego zapisu DVD-R, DVD+R – płyta DVD do jednokrotnego zapisu DVD-RW, DVD+RW – płyta DVD do wielokrotnego zapisu DVD-RAM – płyta DVD do wielokrotnego zapisu

Urządzenia wejścia Mysz Trackball Klawiatura Panel dotykowy

Urządzenia wejścia Stylus (rysik) Joystick Skaner Kamera Mikrofon

Urządzenia wyjścia Ekran/monitor Głośniki Słuchawki

Urządzenia wyjścia - drukarki Igłowa – taśma barwiąca Atramentowa – atrament/tusz Laserowa - toner DPI – rozdzielczość druku (punktów na cal)

Urządzenia wejścia i wyjścia Ekran dotykowy

Oprogramowanie Angielska nazwa: software Istnieje w postaci plików na dysku twardym, CD, DVD lub innym nośniku Program to zestaw instrukcji dla procesora Program pisany jest na określony typ procesora oraz określone środowisko pracy (system operacyjny) i tylko w takiej konfiguracji może pracować To oznacza na przykład, że programy napisane dla Windows nie będą działać na PDA

Oprogramowanie System operacyjny Sterowniki Programy narzędziowe Programy zabezpieczające Programy użytkowe (aplikacje)

System operacyjny Nadzór i kontrola nad działaniem komputera Uruchamianie programów Przydział zasobów (pamięć, dostęp do procesora, sieci itp.) Odczyt, zapis, kopiowanie plików

System operacyjny Windows Linux XP Vista 7 Serwerowe: 2000, 2003, 2008 Mobilne: Windows Mobile RedHat Novell SUSE Debian Fedora Knoppix Ubuntu

Oprogramowanie Sterowniki – sterują pracą urządzeń Programy narzędziowe – programy służące do konfiguracji i obsługi systemu operacyjnego Programy zabezpieczające – antywirusy, zapory sieciowe (firewalle) Sterowniki – sterują pracą urządzeń Programy narzędziowe – programy służące do konfiguracji i obsługi systemu operacyjnego Programy zabezpieczające – antywirusy, zapory sieciowe (firewalle)

Oprogramowanie użytkowe Edytor tekstu (moduł 3) Arkusz kalkulacyjny (moduł 4) Baza danych (moduł 5) Prezentacje (moduł 6) Poczta elektroniczna (moduł 7) Przeglądarka internetowa (moduł 7) Odtwarzanie i obróbka grafiki, muzyki i video Gry komputerowe Edytor tekstu (moduł 3) Arkusz kalkulacyjny (moduł 4) Baza danych (moduł 5) Prezentacje (moduł 6) Poczta elektroniczna (moduł 7) Przeglądarka internetowa (moduł 7) Odtwarzanie i obróbka grafiki, muzyki i video Gry komputerowe

Komunikacja z komputerem Tradycyjnie: mysz+klawiatura Klawiatura ekranowa (np. na Tablet PC) Oprogramowanie służące do rozpoznawania mowy Oprogramowanie służące do czytania tekstu Tradycyjnie: mysz+klawiatura Klawiatura ekranowa (np. na Tablet PC) Oprogramowanie służące do rozpoznawania mowy Oprogramowanie służące do czytania tekstu

Typy sieci LAN –Sieć lokalna WLAN –Bezprzewodowa sieć lokalna MAN – Sieć miejska np. TORMAN WAN – Sieć rozległa np. sieć TP S.A.

Typy sieci Intranet – sieć wewnętrzna np. w firmie Extranet – kilka intranetów połączonych w całość np. sieć w kilku oddziałach firmy. Każdy oddział ma własny intranet, ale pracownicy mają dostęp do extranetu, czyli zasobów zewnętrznych z innych oddziałów Internet – sieć ogólnoświatowa

Klient i serwer Klient – pobiera dane Serwer – udostępnia (serwuje) dane Download – pobieranie danych Upload – wysyłanie danych

Usługi w internecie Strony internetowe WWW (http, https) Poczta Pobieranie plików (ftp) Grupy dyskusyjne Komunikatory

Podłączenie do internetu Linia telefoniczna – modem analogowy, Neostrada, DSL Telefon komórkowy, może to być specjalne urządzenie tylko dla internetu Połączenie kablowe – sieć osiedlowa: Multimedia, Petrus itp. Połączenie bezprzewodowe/radiowe Połączenie satelitarne

Połączenia bezprzewodowe IrDA – komunikacja z użyciem podczerwieni używana z reguły przez telefony komórkowe. Zasięg do kilku metrów. Bluetooth – komunikacja radiowa, używana głównie przez telefony komórkowe i notebooki. Zasięg do 10 metrów. Z reguły szybsze od IrDA. Wi-Fi – komunikacja radiowa używana głównie przez notebooki i droższe telefony. Pozwala na dostęp do Internetu. Zasięg do 100 metrów. Znacznie większa prędkość transmisji.

Pojęcia związane z internetem Łącze stałe Łącze okresowe (wzdzwaniane, komutowane) Łącze dzierżawione – stałe, opłata stała np. za miesiąc Łącze szerokopasmowe – o dużej przepustowości, z reguły jest to łącze stałe o stałej opłacie Opłata stała Opłata zależna od czasu połączenia Opłata zależna od ilości pobranych danych

Szybkość łącza (transferu) Mierzona w bitach na sekundę – bps Inne jednostki: kbps - kilobity na sekundę Mbps – megabity na sekundę Typowe potrzeby: Radio internetowe – ok. 250kbps Oglądanie stron WWW, czytanie poczty od 250kbps do 1Mbps Oglądanie filmów na stronach WWW – od 1 do 2 Mbps Praca kilku użytkowników – odpowiednio więcej razy

Szybkość łącza

Sprzęt sieciowy Switch Router (ruter) Modem

Techniki Informacyjne i Komunikacyjne To termin określający wszystkie możliwe techniki przetwarzania oraz przenoszenia informacji. Dotyczy cyfrowych urządzeń technicznych, a nie np. maszyn do pisania. Angielski termin to ICT – Information and Communication Technologies

Pojęcia ery elektronicznej e-commerce – przedsiębiorstwo elektroniczne prowadzi działalność poprzez Internet e-banking – bankowość elektroniczna prowadzenie i zarządzanie rachunkami przez Internet e-government – administracja elektroniczna działalność rządowa, samorządowa itp. za pomocą Internetu np. zgłaszanie podań, informacja o realizacji wniosków e-commerce – przedsiębiorstwo elektroniczne prowadzi działalność poprzez Internet e-banking – bankowość elektroniczna prowadzenie i zarządzanie rachunkami przez Internet e-government – administracja elektroniczna działalność rządowa, samorządowa itp. za pomocą Internetu np. zgłaszanie podań, informacja o realizacji wniosków

Pojęcia ery elektronicznej e-learning – zdalne nauczanie możliwość pobierania (części) nauk przez Internet Oszczędność czasu uczniów Zmniejszenie kosztu nauki ze strony szkoły i uczniów Elastyczne godziny nauki Elastyczne miejsce nauki Dowolna dostępność materiałów dydaktycznych e-learning – zdalne nauczanie możliwość pobierania (części) nauk przez Internet Oszczędność czasu uczniów Zmniejszenie kosztu nauki ze strony szkoły i uczniów Elastyczne godziny nauki Elastyczne miejsce nauki Dowolna dostępność materiałów dydaktycznych

Pojęcia ery elektronicznej Telepraca – praca na odległość Mniejsze koszty i czas dojazdu do pracy Mniejszy koszt wyposażenia stanowiska pracy Elastyczny czas pracy Możliwość skoncentrowania się na zadaniu Brak kontaktu z ludźmi Brak pracy w zespole Telepraca – praca na odległość Mniejsze koszty i czas dojazdu do pracy Mniejszy koszt wyposażenia stanowiska pracy Elastyczny czas pracy Możliwość skoncentrowania się na zadaniu Brak kontaktu z ludźmi Brak pracy w zespole

Komunikacja Poczta elektroniczna – Usługa Internetowa polegająca na wysyłaniu wiadomości tekstowych Obecnie wzbogacona o możliwość dołączania zdjęć i innych plików Do wysyłania poczty służą specjalne programy pocztowe (MTA) np.: Outlook, Mozilla Thunderbird Wielu serwisów oferuje program pocztowy na stronie WWW Poczta elektroniczna – Usługa Internetowa polegająca na wysyłaniu wiadomości tekstowych Obecnie wzbogacona o możliwość dołączania zdjęć i innych plików Do wysyłania poczty służą specjalne programy pocztowe (MTA) np.: Outlook, Mozilla Thunderbird Wielu serwisów oferuje program pocztowy na stronie WWW

Komunikacja Komunikacja natychmiastowa (IM) Natychmiastowe przesyłanie sobie wiadomości Odbywa się za pomocą specjalnych programów do komunikacji np.: Gadu-Gadu Telefonia internetowa (VoIP) Wykorzystanie szybkich i tanich łączy internetowych do transmisji głosu (telefonowania) Wykorzystywane przez wiele komunikatorów np.: Skype Komunikacja natychmiastowa (IM) Natychmiastowe przesyłanie sobie wiadomości Odbywa się za pomocą specjalnych programów do komunikacji np.: Gadu-Gadu Telefonia internetowa (VoIP) Wykorzystanie szybkich i tanich łączy internetowych do transmisji głosu (telefonowania) Wykorzystywane przez wiele komunikatorów np.: Skype

Komunikacja Blog Dziennik sieciowy lub Internetowy pamiętnik Pozwala osobom nie znającym się na tworzeniu stron WWW na publikowanie własnych artykułów Podcast Internetowa publikacja dźwiękowa lub video Często używane zamiast zwykłego pisanego bloga Blog Dziennik sieciowy lub Internetowy pamiętnik Pozwala osobom nie znającym się na tworzeniu stron WWW na publikowanie własnych artykułów Podcast Internetowa publikacja dźwiękowa lub video Często używane zamiast zwykłego pisanego bloga

Komunikacja RSS Obsługiwany z reguły specjalnym czytnikiem RSS Jest to specjalny kanał informacyjny poprzez który publikowane są nowe artykuły. Z reguły same nagłówki oraz zwięzły opis. RSS Obsługiwany z reguły specjalnym czytnikiem RSS Jest to specjalny kanał informacyjny poprzez który publikowane są nowe artykuły. Z reguły same nagłówki oraz zwięzły opis.

Wirtualne społeczności Fora internetowe Strony internetowe grup społecznych Chaty (chat roomy) Gry komputerowe on-line Fora internetowe Strony internetowe grup społecznych Chaty (chat roomy) Gry komputerowe on-line

Środki ostrożności Utrzymanie w tajemnicy danych osobowych Ograniczanie informacji osobistych Świadomość, że udostępnionych informacji nie można wymazać Utrzymanie w tajemnicy danych osobowych Ograniczanie informacji osobistych Świadomość, że udostępnionych informacji nie można wymazać

BHP Ergonomia Nauka o pracy, dostosowanie pracy do możliwości człowieka Celem głównym jest polepszanie warunków pracy Oznacza odpowiednie ustawienie stanowiska pracy oraz odpowiednią edukację pracownika co do jego wykorzystania

BHP Oświetlenie jest bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na komfort pracy Stanowisko pracy powinno być odpowiednio i równomiernie oświetlone, w szczególności klawiatura

BHP TCO – norma określająca parametry pracy monitorów. Kolejne wersje oznaczane są według lat np. TCO 06. Określają ergonomię użytkowania, poziom promieniowania, oszczędzanie energii i ekologię.

BHP Ustawienie stanowiska pracy Istotne są: Ustawienie komputera i monitora Biurko Fotel Podnóżek Właściwa sylwetka

BHP RSI – Repetitive Strain Injury – uraz spowodowany powtarzalnym wysiłkiem. Z reguły z powodu długotrwałego utrzymywania tej samej pozycji ciała. Częste u osób używających klawiatury i myszy.

BHP Techniki zmniejszające uciążliwość pracy Regularne przerwy Ćwiczenia rozciągające Relaks dla oczu Wietrzenie itp. Pozwalające utrzymać właściwą temperaturę i wilgotność.

Ochrona środowiska Utylizacja Elementy elektroniczne nie wyrzucać razem z innymi odpadami Zasobniki z tuszem/tonerem oddawać do regeneracji

Ochrona środowiska Oszczędzanie energii: Wygaszacz ekranu Ustawienia oszczędzania energii w komputerze Hibernacja W ostateczności - wyłączyć

Autoryzacja użytkownika Autoryzacja użytkownika to mechanizm pozwalający komputerowi rozróżnić różnych użytkowników Z reguły wykonywane za pomocą logowania czyli podania: Nazwy użytkownika lub identyfikatora Hasła Nazwa użytkownika jest z reguły jawna i powszechnie znana Hasło jest tajne/poufne

Hasło Nie wolno go udostępniać innym osobom Nie może być proste do odgadnięcia Należy zmieniać co 30 dni Musi mieć długość co najmniej 8 znaków Musi składać się z dużych i małych liter oraz cyfr lub znaków specjalnych Na podstawie: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI z dnia 29 kwietnia 2004 w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych

Kopia zapasowa Ważne dane powinny być chronione przed utratą poprzez tworzenie kopii zapasowych Najlepiej kopie zapasowe wykonywać regularnie np. co dzień lub co tydzień Przynajmniej jedna kopia zapasowa powinna być na nośniku zewnętrznym, zabezpiecza to przed utratą danych w razie uszkodzenia twardego dysku Najlepiej kopie zapasowe przetrzymywać w innym miejscu/budynku. Zabezpiecza to dane np. przed pożarem, zalaniem, powodzią itp.

Inne sposoby ochrony danych Firewall (zapora sieciowa/ogniowa) - odpowiedni program lub urządzenie chroniące nasz komputer przed atakami ze strony sieci/Internetu. Linka bezpieczeństwa – używana do zabezpieczania notebooków. Z reguły każdy notebook ma odpowiedni otwór do umieszcze- nia zamka od takiej linki. Najbardziej popularne rozwiązanie to Kensington Lock.

Wirusy komputerowe Wirusy komputerowe i inne złośliwe oprogramowanie (np. koń trojański, robak sieciowy) to programy które bez naszej wiedzy i zgody działają na naszym komputerze i mogą powodować różnorakie szkody takie jak: Kasowanie danych Kradzież danych (haseł do kont, numerów kart) Rozsyłanie spamu Uniemożliwienie pracy na komputerze

Wirusy komputerowe Wirus może dostać się do komputera poprzez: Umieszczenie w komputerze zarażonego nośnika pamięci np. pendrive, CD, DVD Uruchomienie nieznanego programu pochodzącego z nieznanego źródła np. nieznanej strony WWW Uruchomienie załącznika z poczty Błędy w używanym oprogramowaniu: przeglądarce internetowej, systemie operacyjnym itp.

Zabezpieczenie W systemie musi działać program antywirusowy Program antywirusowy musi być regularnie (najlepiej codziennie) aktualizowany System operacyjny musi być regularnie aktualizo- wany Używane oprogramowanie sieciowe (przeglądarka) musi być aktualizowana.

Prawo autorskie Określa prawa przysługujące autorowi dzieła. Chroni prawa autora do dysponowania swoim utworem oraz decydowaniu o jego użytkowaniu i czerpaniu z niego korzyści. Służą zabezpieczeniu interesów twórców i wydawców.

EULA EULA – End User Licence Agreement - Licencja dla końcowego użytkownika. Odnosi się do praw ostatecznego nabywcy utworu/programu (a nie sklepu, hurtowni itp.) Nie daje praw własności do utworu/programu. Określa warunki zezwalające na korzystanie EULA popularnie nazywa się licencją

Licencje Freeware – program darmowy Shareware – program darmowy przez okres próbny, potem należy go odinstalować lub zapłacić Open Source – program dostępny razem ze źródłami pozwalającymi użytkownikowi dowolnie modyfikować program. System operacyjny Linux jest rozprowadzany na odmianie takiej licencji. Komercyjna – wymagana jest opłata za użytkowanie programu

Ochrona danych osobowych GIODO – Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych Kontroluje przetwarzanie danych osobowych zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych Rejestruje bazy danych zawierające dane osobowe Każda osoba może prosić o wykreślenie jej danych z bazy danych lub poprawienie błędnych informacji