Funkcje pieniądza miernik wartości (wyraża się w nim ceny dóbr i usług) środek płatniczy (reguluje zobowiązania płatnicze) środek cyrkulacji (środek wymiany, pośredniczy w sprzedaży towarów i usług) środek tezauryzacji (przechowuje wartość) pieniądz światowy (gdy jakaś waluta pełni wyżej wymienione funkcje na rynku międzynarodowym, np. euro, dolar)

Rozliczenia międzynarodowe Polegają na regulowaniu, powstałych między podmiotami znajdującymi się w różnych krajach, należności i zobowiązań pieniężnych z tytułu obrotu handlowego, usługowego, kapitałowego i świadczeń jednostronnych

Sposoby dokonywania rozliczeń międzynarodowych bez udziału pieniądza (kompensaty towarowe) z wykorzystaniem pieniądza przekazywanego sprzedającemu przez kupującego

Dwustronne kompensaty towarowe kompensata całościowa kompensata częściowa

Kompensaty całościowe dwa podmioty gospodarcze dokonują u siebie wzajemnie zakupów na taką samą kwotę: barter - transakcja kupna-sprzedaży bez udziału pieniądza we wzajemnych rozliczeniach - prosta wymiana: towar za towar, usługa za usługę lub usługa za towar transakcje równoległe - ustanowienie dwóch oddzielnych, wzajemnie uwarunkowanych kontraktów: sprzedaży i kupna

Kompensaty częściowe counterpurchase agreements (transakcje wzajemne) - kontrahent z kraju "cierpiącego" na niedostatek środków płatniczych warunkuje zawarcie kontraktu importowego wyrażeniem przez partnera zgody przynajmniej na częściowe rozliczenie go oferowanymi w zamian towarami buy-back agreements (samospłata inwestycji) - sprzedaż kompletnego obiektu lub nawet całej fabryki "pod klucz" w zamian za dostawy wyrobów wytworzonych w zakupionym obiekcie offset agreements - kupujący stawia jako warunek podpisania kontraktu wymaganie zakupu w jego kraju surowców, materiałów, wyrobów kooperacyjnych i tym podobnych produktów potrzebnych do realizacji zamówienia

Współczesne rozliczenia międzynarodowe przebiegają głównie bezgotówkowo Bezgotówkowe rozliczenia międzynarodowe w formie rozliczeń dewizowych w formie rozliczeń bezdewizowych (kompensowanie należności bez potrzeby zapłaty w dewizach)

Dewizy zagraniczne należności pieniężne, które ze względu na płynność mogą być zrealizowane natychmiast (np. wkłady na rachunkach bieżących w bankach zagranicznych) lub w krótkim terminie (np. czeki, weksle), które ze względu na ich formę można stosować jako środki płatnicze w skali międzynarodowej pot. wszystkie zagraniczne waluty, które mogą mieć znaczenie dla ruchu płatniczego z zagranicą.

Umowy rozrachunkowe (clearingowe): 1.Dwa kraje umawiają się, że wszystkie ich wzajemne należności finansowe będą wpłacane w każdym z tych krajów na specjalne rachunki przez importerów lub inne osoby fizyczne mające zobowiązania wobec osób fizycznych i prawnych drugiego kraju. 2.W momencie płatności wierzyciele (np. eksporterzy) zgłaszają się do instytucji prowadzących rachunki specjalne w ich krajach; otrzymują oni należności ze środków pochodzących z wpłat dokonanych przez dłużników w tych samych krajach

Kurs walutowy Jest to cena jednej waluty wyrażona w drugiej walucie.

Funkcje kursu walutowego Funkcja informacyjna – kurs informuje osoby fizyczne i prawne w danym kraju o cenie walut obcych. Jest to informacja bezpłatna, wykorzystywana w decyzjach eksporterów, importerów, przedsiębiorstw, osób fizycznych (np. w turystyce), rządów, itp. Funkcja cenotwórcza – dzięki możliwościom wzajemnych porównań kurs przenosi zagraniczne układy cen na układ krajowy wraz ze wszystkimi wynikającymi stąd ekonomicznymi konsekwencjami dla gospodarki światowej.

Czynniki oddziałujące na wysokość oraz fluktuacje kursu ekonomiczne polityczne psychologiczne

Czynniki ekonomiczne podaż walut obcych na krajowym rynku walutowym i popyt na nie stan bilansu handlowego i płatniczego różnice stóp procentowych i stóp inflacji między danym krajem a innymi krajami poziom cen w kraju i za granicą przepływy kapitałów stopień reglamentacji waluty polityka walutowa i pieniężno-kredytowa (restrykcyjna lub ekspansywna) koniunktura i stan gospodarki w kraju, a także w krajach, z którymi otrzymuje on stosunki ekonomiczne i finansowe

Czynniki polityczne Wpływ czynników politycznych na poziom kursu waluty uwidacznia się w czasie napięć politycznych, zaostrzenia sytuacji międzynarodowej, występowania konfliktów regionalnych, itp.

Czynniki psychologiczne To głównie optymistyczne lub pesymistyczne przewidywania zmian koniunktury i rozwoju gospodarki w danym kraju przez międzynarodowe koła gospodarcze i finansowe

Rodzaje kursów walutowych Kryterium amplitudy wahań Kurs sztywny – kurs ustalony przez oficjalny organ państwa, nie podlega żadnym wahaniom, stale utrzymuje się na takim samym poziomie Kurs stały – kurs ulega zmianom wskutek fluktuacji podaży i popytu, jednak granice jego wahań są ściśle określone Kurs płynny (zmienny, floating) – kurs kształtuje się jedynie pod wpływem podaży i popytu, wahań jego nie ograniczają przepisy

Zmiany kursów Kursy stałe dewaluacja – urzędowe zmniejszenie kursu danej waluty względem innych rewaluacja – urzędowe zwiększenie kursu Kursy płynne aprecjacja – zwiększenie wartości waluty względem innych deprecjacja - zmniejszenie wartości waluty względem innych

Rodzaje kursów walutowych Kryterium liczebności Kurs jednolity – całość obrotów z zagranicą odbywa się po jednolitym kursie Kurs dualny (podwójny) – istnieją dwa odmienne kursy: np. jeden reguluje przepływy towarowe, drugi kapitałowe Kurs zróżnicowany – rozwinięta forma kursu dualnego; polega na istnieniu większej liczby różnych kursów walutowych w różnych przekrojach (geograficznym, podmiotowym, przedmiotowym)

Rodzaje kursów walutowych Kryterium stosunku do kursu długookresowej równowagi rynkowej Kurs nadwartościowy (przeszacowany) – kurs wyższy od kursu równowagi długookresowej Kurs podwartościowy (niedoszacowany) – kurs niższy od kursu równowagi długookresowej

Rodzaje kursów walutowych Kryterium stosunku do inflacji Kurs nominalny – zawiera stopę inflacji Kurs realny - nominalny skorygowany o stopę inflacji

Rodzaje kursów walutowych Kryterium sposobu ustalania Kurs fixing – ustalany raz na jakiś czas (np. raz dziennie) Kurs ciągły – może się zmieniać z sekundy na sekundę

Rodzaje kursów walutowych Kryterium kierunku przeprowadzanych transakcji Kurs kupna Kurs sprzedaży

Wymienialność walut Wymienialność waluty to zdolność do jej zamiany na drugą po jednolitym kursie walutowym. Zakres wymienialności jest odwrotnie proporcjonalny do ograniczeń dewizowych, które stosuje dany kraj. Im obrót dewizowy w danym kraju jest bardziej poddany restrykcjom, tym jego waluta jest mniej wymienialna.

Ograniczenia dewizowe ograniczają swobodę operowania obcymi walutami i dewizami na terenie danego państwa, uzależniają dokonywanie płatności zagranicznych od zezwolenia władz dewizowych

Rodzaje wymienialności wymienialność zewnętrzna wymienialność według art. VIII statutu MFW wymienialność całkowita

Wymienialność zewnętrzna charakteryzuje się największym zakresem restrykcji walutowych a tym samym najmniejszym zakresem wymienialności polega na zapewnieniu nierezydentom przez władze monetarne danego kraju swobody w płatnościach z tytułu transakcji bieżących z rezydentami danego kraju (nie stosuje się ograniczeń dewizowych wobec należności nierezydentów, pochodzących z tytułu eksportu towarów i usług do tego kraju) reglamentacji poddane są pozostałe rodzaje płatności między danym krajem a zagranicą, a więc transakcje bieżące rezydentów oraz transakcje kapitałowe rezydentów i nierezydentów

Wymienialność według art. VIII statutu MFW Zobowiązuje kraj do zaakceptowania czterech zobowiązań: niestosowania ograniczeń dewizowych w zakresie transakcji bieżących z zagranicą, bez względu na to czy chodzi o rezydentów czy nierezydentów; nieuczestniczenia w porozumieniach walutowych dyskryminujących inne kraje; posługiwania się polityką jednolitego kursu walutowego; dokonywania wykupu własnej waluty przedstawianej mu przez władze monetarne innych krajów należących do MFW, przy założeniu, że pochodzi ona z transakcji bieżących lub też jej wymiana jest niezbędna do przeprowadzenia transakcji bieżących.

Wymienialność całkowita Kraj posiadający walutę całkowicie wymienialną nie stosuje praktycznie żadnych ograniczeń dewizowych bez względu na to kto dokonuje zamiany takiej waluty na inną (rezydent czy nierezydent) oraz bez względu na to jakiej transakcji zamiana dotyczy (bieżącej czy kapitałowej)