Zagrożenie zdrowia i życia

Dopalacze to znany, powszechnie stosowany termin, który nie posiada charakteru naukowego. Jest potocznym określeniem grupy produktów, zawierających w swym składzie substancje psychoaktywne (o faktycznym bądź rzekomym działaniu psychoaktywnym), które nie zostały zamieszczone na liście środków kontrolowanych przez ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii. Spożycie tego typu produktów ma za zadanie uzyskanie efektu narkotycznego najbardziej zbliżonego do tego, jaki wywołują substancje zdelegalizowane. Substancje o działaniu psychoaktywnym powodują istotne zmiany w zachowaniu człowieka i/lub percepcji otaczającego świata. Są przyczyną realnego zagrożenia dla zdrowia i życia.

Skład chemiczny preparatów zwanych powszechnie dopalaczami nie jest w pełni znany. Jest często zmieniany i modyfikowany w celu uniknięcia ograniczeń, które są systemowo wprowadzone przez uregulowania prawne oraz politykę antynarkotykową państwa. Producenci zwykle nie podają na opakowaniu składu chemicznego (ilościowego, jakościowego) oferowanych produktów. Skład ten bywa różny, co zwiększa ryzyko przedawkowania. Potencjalnych związków chemicznych, które wykazują działanie psychoaktywne, a z których można otrzymać różnego rodzaju substancje działające na ośrodkowy układ nerwowy jest około 12 tysięcy.

„ chemikalia do badań”, „sole do kąpieli”, „pożywka dla roślin”, „ nawóz do kwiatów”, „ odświeżacz powietrza” „ kadzidełka„ „pochłaniacz wilgoci” lub ogólnie -produkty kolekcjonerskie. Producenci umieszczają na opakowaniu klauzulę ” produkt kolekcjonerski; nie nadaje się do spożycia”, sugerując tym samym, iż użytkownik zażywa go na własną odpowiedzialność.

znużenie, senność, apatia, ospałość lub nadmierne pobudzenie, przyspieszone tętno, problemy z oddychaniem, śpiączka, zawał serca, udar mózgu, niewydolność krążenia, halucynacje, omamy wzrokowe, słuchowe, dotykowe, nadwrażliwość zmysłowa, nadmierne pocenie się, odwodnienie organizmu, nudności, wymioty, podwyższona temperatura ciała, dreszcze, drgawki, bóle głowy, bezsenność, splątanie, problemy z pamięcią, przesuszenie błon śluzowych, szczękościsk inne.

agresywne, niekontrolowane zachowania, poczucie smutku, depresja, próby samobójcze, zmienne, skrajne nastroje, zaburzenia lękowe, ataki paniki, nieodwracalne zaburzenia psychiczne, wycofanie się z życia społecznego, rodzinnego problemy szkolne, problemy z przestrzeganiem prawa

tabletki, pigułki, susz, proszek, puder, znaczki do lizania, mieszanki aromatyczne, sole, kryształki, grudki, fajki, skręty Inne.

Środki p0chodzenia roślinnego (Herbal highs)  susze, ekstrakty, kadzidełka, preparaty oraz wyciągi z roślin, które służą głownie do palenia lub spalania. Ich zadaniem jest powodowanie efektów zbliżonych do palenia marihuany czy opium. Preparaty te bywają sztucznie wzmacniane syntetycznymi substancjami lub związkami chemicznymi np. z grupy kannabinoidów. Środki pochodzenia syntetycznego (np. Party pills, Reaserch Chemicals)  kapsułki, proszki, kryształki w torebkach zamykanych strunowo, zawierające szereg substancji oraz ich mieszanki z różnych grup związków o działaniu psychoaktywnym.

Stymulanty: działają podobnie do amfetaminy i kokainy. Wywołują stan euforii, podniecenia, niwelują zmęczenie, znoszą ból. Ich zadaniem jest zwiększenie produktywności, wydajności, koncentracji i sprawności psychicznej. Zwiększają poczucie mocy, niwelują zahamowania. Opioidy: dają efekt zbliżony do morfiny i heroiny np. zanik czucia bólu, odczuwania negatywnych emocji, głodu. Spowalniają pracę serca, wyciszają. Halucynogeny: zmieniają percepcję widzenia i postrzegania świata. Wywołują omamy słuchowe, wzrokowe, wizje, marzenia senne. Empatogeny: skutkiem ich zażywania jest nadmierna i nieadekwatna do sytuacji otwartość emocjonalna, miłość do świata, ludzi, euforia, poczucie szczęścia.

Potrzeba akceptacji ze strony grupy rówieśniczej oraz aspirowanie do niej, Potrzeba eksperymentowania, przekraczania granic, Brak umiejętności asertywnego odmawiania- uleganie wpływom grupy, osoby, Problemy, konflikty: rodzinne, środowiskowe, szkolne, relacyjne, Ciekawość, potrzeba silnych przeżyć, wrażeń, poczucia ryzyka, Nuda, brak celu i sensu życia, Brak sukcesów: szkolnych, społecznych, sportowych, innych Niska samoocena i poczucie sprawczości Inne.

Nagła zmiana w zachowaniu, stylu bycia dziecka, zwyczajach, kręgu znajomych Zmiana stylu ubierania się, nagłe wyjścia (na kilka godzin), Unikanie życia rodzinnego, unikanie kontaktu wzrokowego, Kłamstwa, krętactwa, zwodzenie, bagatelizowanie uwag rodziców, Wyłudzanie pieniędzy, kradzieże pieniędzy, zaciąganie długów u kolegów, Pogorszenie wyników w nauce, wagary, problemy w szkole, Zmiana nawyków żywieniowych ( unikanie jedzenia lub nadmierne objadanie się Zmiana rytmu dobowego: brak snu, nadmierna senność, sen o dziwnych porach, Wysuszenie śluzówek, chroniczny katar, wykwinty skórne, Zaczerwienienie spojówek, przekrwienie gałek ocznych, Zmiana w obrazie źrenic( zwężenie, rozszerzenie), Dziwny zapach wokół dziecka, w jego pokoju, Obecność: woreczków zamykanych strunowo, fajek, suszu, pigułek, innych dziwnych przedmiotów, Bełkotliwa mowa, słowotok, niezborne ruchy ciała, Zaniedbania higieniczne, Agresja, wahania nastroju i stanów emocjonalnych, drażliwość, Używanie slangu narkomańskiego: blant, fifka, zjad, maryśka, blant, bongo, towar, absta, pixy itp.

Wyodrębniono pewną grupę charakterystycznych objawów, które mogą sugerować zażywanie dopalaczy. Należą do nich: nadmierna potliwość, oczopląs, splątanie,” zmulenie”, nadmierna wesołość, bełkotliwa mowa, słowotok, histeryczny śmiech, bóle i zawroty głowy, problemy z utrzymaniem równowagi ciała, kołatanie serca, przyspieszone tętno, stany lękowe, agresja, napady przerażenia, omamy wzrokowe, słuchowe, zmiany w obrazie źrenic oka, gonitwa myśli, inne, niespecyficzne objawy.

Bardzo trudno jest przewidzieć wszystkie potencjalne reakcje organizmu na środek psychoaktywny, biorąc pod uwagę osobniczą reakcję ustroju, wielkość przyjętej dawki, interakcję z innymi środkami i lekami. Skuteczna i efektywna pierwsza pomoc jest w takiej sytuacji bardzo utrudniona. Podstawowe zasady pomocy : zabezpieczenie funkcji życiowych poszkodowanego, szybkie zawezwanie pomocy medycznej, zabezpieczenie opakowania po zażytym produkcie lub próba uzyskania informacji od poszkodowanego- pytanie „ co brałeś?” ograniczenie bodźców wzrokowych, słuchowych, innych (niwelowanie sytuacji lękowej) ciągłe zapewnianie: jesteś bezpieczny (na wypadek przeżywanych omamów), wykonywanie spokojnych i powolnych ruchów w obecności poszkodowanego. Uwaga: W trakcie udzielania I pomocy zawsze zadbaj o swoje bezpieczeństwo

Antynarkotykowy Telefon Zaufania ( od godz ) Antynarkotykowa Poradnia Internetowa – www. narkomania. org.pl

Jeśli podejrzewasz, że na terenie Twojej miejscowości znajduje się punkt sprzedaży dopalaczy powinieneś powiadomić o swoim podejrzeniu Powiatową Inspekcję Sanitarną, która może podjąć właściwe działania.

Bazę placówek pomocniczych można znaleźć na stronie poradni internetowej: www. narkomania.org.pl

Materiały z zakresu profilaktyki dla rodziców i nauczycieli dostępne są w wersji elektronicznej na stronie Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii: www. kbpn.gov.pl. W zakładce Publikacje znajdują się: Program profilaktyki uniwersalnej do prowadzenia zajęć : Smak życia, czyli debata o dopalaczach. Poradnik dla rodziców w formie broszury: Bliżej siebie- dalej od narkotyków. Scenariusz spotkania z rodzicami w szkole. Poradnik dla rodziców: O lekach marihuanie, dopalaczach bez histerii.: www. przyjmujelekiczybierze.pl Plakat: „ Zatrucie narkotykami- pierwsza pomoc”. Poradnik dla nauczycieli: Szkoła i rodzice wobec zagrożeń substancjami psychoaktywnymi: www. przyjmujelekiczybierze.pl

1. Ryzyko używania narkotyków przez młodzież. Poradnik dla pracowników i placówek oświatowych oraz rodziców. Praca zbiorowa pod redakcją, D. Macander., ORE 2014, 2. Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki. J. Szymańska, ORE 2012., 3. Dopalacze, D. Macander, ORE, 4. Dopalacze- spotkania z rodzicami w szkole, scenariusz, A. Borkowska, J. Szymńska, ORE, 5. Używanie substancji psychoaktywnych przez młodzież 2015r.J. Sierosławski. Europejski Program Badań Ankietowych W Szkołach Na Temat Używania Alkoholu i Narkotyków ESPAD, KBDSPN, PARPA, 2015r. Opracowano na podstawie

D. Waszyńska - Samolak