Joanna Tyrowicz Skąd się bierze firma? Ekonomia instytucjonalna

Co jest źle z ekonomią neoklasyczną? W zasadzie nic, ale… nie bardzo radzi sobie z tłumaczeniem rzeczywistości (e.g. firma, Coase 1937). brak jej nieco konsekwencji (e.g. podatek Pigou, Coase 1960). często prowadzi do złudzenia nirwany (Demsetz 1969) Ronald H. Coase (ur. 29/12/1910) Nobel w 1991 Dwa podstawowe artykuły: „The Nature of the Firm" (1937) oraz „The Problem of Social Cost" (1960) 2

3

To dlaczego istnieją firmy? Artykuł z 1937r (Economica): dlaczego w ogóle istnieją firmy? Precyzując: jak na gruncie obowiązującej teorii ekonomii wyjaśnić występowanie firm? Wyspy „hierarchii” na morzu rynku - wg teorii neoklasycznej nie ma żadnej potrzeby hierarchii jeśli rynek jest doskonały… … a jeśli nie jest doskonały – trzeba go uregulować, a nie tworzyć firmę… „An economist thinks of the economic system as being coordinated by the price mechanism and society becomes not an organisation but an organism. (...) [But this description] gives a very incomplete picture of our economic system. Within a firm, the description does not fit at all. (...) If a workman moves from department Y to department X, he does not go because of a change in relative prices, but because he is ordered to do so. (...) But in view of the fact that it is usually argued that co-ordination will be done by the price mechanism, why is such organisation necessary?” (Coase 1937) 4

Koszt wykorzystywania mechanizmu cenowego „The main reason why it is profitable to establish a firm would seem to be that there is a cost of using the price mechanism." (Coase 1937, p 390) Koszty transakcyjne: poszukiwania i pozyskania informacji negocjacji i podejmowania decyzji zapewniania realizacji decyzji (enforcement) Czy da się je zmierzyć? Bankowość hipoteczna… - w których stanach było najwięcej wniosków kredytowych z niepełną dokumentacją? A w których jest najwięcej NPLs? 5

6

Co to znaczy – koszty transakcyjne? 7

Teoremat Coase (1960, JLaw Economics) 8

9

Teoremat Coase Jeśli koszty transakcyjne wynoszą zero, a prawa własności dobrze zdefiniowano, nie ma znaczenia wyjściowa alokacja zasobów, bo racjonalni agenci zinternalizują skutki negocjacji. Wnioski: Rozwiązanie neoklasyczne (Pigou) jest nie-do-wdrożenia Skoro w prawdziwym świecie TC > 0, wyjściowa alokacja oraz definicja praw własności ma kluczowe znaczenie dla efektywności Rozwiązania są potrzebne po stronie definiowania i egzekwowania praw własności a nie np. podatkami/subsydiami Jak regulujemy chwilowo sprawy ekologiczne? Podatek od emisji versus cap-and-trade 10

Firma neoklasyczna i firma współczesna Neoklasyczna Pełna i symetryczna informacja Znane są także rozkłady „stanów natury” Można napisać kontrakt, który obejmuje wszystkie „ewentualności” Pisanie kontraktów nie generuje kosztów Instytucjonalizm Informacja asymetryczna i niepełna Kontrakty niekompletne Rozkłady nieznane (oczekiwania)  Teoria Agencji  Mechanizmy zarządzania  Firma jako właściciel 11

Dlaczego warto rozumieć firmę? 12

Teoria Agencji Pryncypał wie mniej niż agent, ale to on jest właścicielem Pryncypał wie niewiele (lub nic) o charakterystykach agenta, jego zachowaniach lub w ogóle zbiorze, z którego je wybiera Dwa typy problemów: Ukryte charakterystyki prowadzą do negatywnej selekcji: Przykłady: ubezpieczenia, rynek samochodów, rynek pracy, rynek kart kredytowych Ukryte działania i wiedza na ich temat prowadzą do ryzyka nadużycia Przykłady: ubezpieczenia, przedstawiciele handlowi, zarządzanie, właściciele vs. akcjonariusze, kontakty z lekarzem TC => asymetria informacji => koszty agencji: sygnalizowanie, screening & monitoring, ewentualna utrata „nadwyżki” 13