Jest to zasada, według której „jeden człowiek to jeden głos”.  równość formalna – każdy wyborca dysponuje taką samą ilością głosów  równość materialna – każdy głos ma taką samą moc

Głosowanie:  anonimowe,  odbywa się w odseparowaniu,  głosy do urn wrzuca się osobiście.

Wyborca oddaje głos bezpośrednio na kandydata lub na określoną listę kandydatów. Głosujące osoby same, osobiście i bez pośrednictwa osób trzecich uczestniczą w wyborach.

Istotnymi elementami systemu wyborczego są: A. wielkość i kształt okręgów wyborczych; B. uprawnienia wyborcy; C. progi wyborcze; D. formuła wyborcza.

Kształt wyznaczony jest przez granice często pokrywające się z podziałem administracyjnym kraju. Na kształt okręgów mają więc wpływ:  wielkość obszarów  liczebność i przekonania polityczne mieszkańców Zmiany w obszarze okręgów wyborczych mogą wpływać na wyniki wyborów. Kształt wyznaczony jest przez granice często pokrywające się z podziałem administracyjnym kraju. Na kształt okręgów mają więc wpływ:  wielkość obszarów  liczebność i przekonania polityczne mieszkańców Zmiany w obszarze okręgów wyborczych mogą wpływać na wyniki wyborów. Wielkość jest określona przez liczbę mandatów możliwych do uzyskania z danego okręgu. Więcej mandatów z danego obszaru = większe szanse partii średnich i małych (system proporcjonalny) Wielkość jest określona przez liczbę mandatów możliwych do uzyskania z danego okręgu. Więcej mandatów z danego obszaru = większe szanse partii średnich i małych (system proporcjonalny)

Głosowanie:  kategoryczne - wyborca wskazuje kandydata/ów jednej partii i oddaje na nich głos  porządkujące - wyborca ma możliwość oznaczyć kolejność kandydatów na liście zgodnie ze swoimi preferencjami Różnego typu uprawnienia wyborców wpływają na ich relacje z kandydatami.

Progi wyborcze (klauzule zaporowe):  dotyczą systemu proporcjonalnego i mieszanego  wprowadzają ograniczenia w przydziale mandatów  partia musi osiągnąć poparcie wyborców na określonym poziomie, aby otrzymać mandaty  powstrzymują proces rozdrobnienia politycznego parlamentu  5% - partie i komitety wyborcze, 8% - koalicje partii Progi wyborcze (klauzule zaporowe):  dotyczą systemu proporcjonalnego i mieszanego  wprowadzają ograniczenia w przydziale mandatów  partia musi osiągnąć poparcie wyborców na określonym poziomie, aby otrzymać mandaty  powstrzymują proces rozdrobnienia politycznego parlamentu  5% - partie i komitety wyborcze, 8% - koalicje partii Formuła wyborcza określa metodę przeliczania siły poparcia uzyskanego w wyborach przez komitety wyborcze na mandaty uzyskane za pomocą systemu wyborczego. głosy  mandaty

większościowy proporcjonalny mieszany

m. d’Hondta m. Sainte-Lague m. Hare’a-Niemeyera

Stosowana do podziału mandatów w systemach wyborczych opartych na proporcjonalnej reprezentacji z listami partyjnymi. Jej nazwa pochodzi od nazwiska belgijskiego matematyka Victora d'Hondta, który ją opracował.

Przejdźmy teraz do obliczeń : Niech n oznacza liczbę mandatów do przydzielenia w danym okręgu. W metodzie tej dzieli się liczbę ważnych głosów oddanych na dany komitet (partię) w okręgu przez kolejne liczby naturalne 1,2,3,…,n. Nie bierzemy jednak pod uwagę tych komitetów, które nie uzyskały progu wyborczego w skali całego kraju (w Polsce 5%). Tak otrzymane ilorazy porządkujemy malejąco i wybieramy n największych ilorazów. Każdy wybrany iloraz danego komitetu to mandat dla tegoż komitetu. Partie otrzymują tyle mandatów, ile spośród ich ilorazów zostało wybranych. W przypadku gdy kilka komitetów uzyskało jednakowe ilorazy, a list tych jest więcej niż mandatów do rozdzielenia, stosuje się metody dodatkowego porządkowania. W Polsce pierwszeństwo ma ten komitet, na który w sumie oddano w danym okręgu więcej głosów. Aby obliczyć liczbę mandatów, korzystamy ze wzoru: gdzie: I - to wielkość danego ilorazu wyborczego, L - to całkowita liczba głosów oddana na dany komitet w wyborach, n - to kolejne liczby naturalne ≥ 1. Aby obliczyć liczbę mandatów, korzystamy ze wzoru: gdzie: I - to wielkość danego ilorazu wyborczego, L - to całkowita liczba głosów oddana na dany komitet w wyborach, n - to kolejne liczby naturalne ≥ 1.

Przykład: Mamy komitety A,B,C,D, które otrzymały kolejno 100,150,400,600 ważnych głosów. Do obsadzenia jest 20 mandatów. Obliczmy zatem, ile mandatów przypada na każdy z tych komitetów. Tabela ilorazów:

1. Liczbę głosów poszczególnych komitetów dzielimy przez dzielniki: W ten sposób otrzymane ilorazy porządkujemy i wybieramy największe z nich. (wybieramy tyle największych dzielników, ile mamy mandatów do obsadzenia) 3. Teraz możemy łatwo odczytać, ile mandatów otrzyma poszczególny komitet. Wyniki:

Stosowana do podziału mandatów w systemach wyborczych opartych na proporcjonalnej reprezentacji z listami partyjnymi. Jej nazwa pochodzi od nazwiska francuskiego matematyka André Sainte-Laguë.

Polega ona na znalezieniu największych, kolejno po sobie następujących ilorazów z liczby uzyskanych głosów. Podziału dokonuje się, dzieląc liczbę głosów przypadających każdemu komitetowi wyborczemu przez kolejne liczby nieparzyste: 1, 3, 5, 7, itd., a następnie z tak obliczonych ilorazów dla wszystkich komitetów wybieranych jest tyle największych, ile jest mandatów do obsadzenia. Przykład: Mamy komitety A,B,C,D, które otrzymały kolejno 100,150,400,600 ważnych głosów. Do obsadzenia jest 20 mandatów. Obliczmy zatem, ile mandatów przypada na każdy z tych komitetów. Tabela ilorazów:

Tabela ilorazów: *Mimo, iż dzielniki są takie same, mandat dostanie tylko komitet B, ponieważ ma ogólnie więcej głosów niż komitet A. Wyniki :

Stosowana do podziału mandatów w systemach wyborczych opartych na proporcjonalnej reprezentacji z listami partyjnymi, powstała na skutek modyfikacji metody Hare’a przez niemieckiego matematyka Horsta Niemeyera. Inaczej nazywana metodą matematycznej reszty lub największej straty. Thomas HareHorst Niemeyer

Przy zastosowaniu tej metody wynik głosowania ustala się następująco: a) Liczbę głosów oddaną na każdą z list wyborczych dzieli się przez sumę oddanych głosów na wszystkie listy. b) Otrzymane wyniki mnoży się przez liczbę mandatów przypadających do obsadzenia w danym okręgu. c) Liczba mandatów przyznanych poszczególnym listom odpowiada liczbie całkowitej otrzymanej w rezultacie powyższego działania. d) Pozostałe nieobsadzone mandaty rozdziela się według zasady największej reszty, a w przypadku gdy reszty są równe rozstrzyga przeważnie losowanie. Przy zastosowaniu tej metody wynik głosowania ustala się następująco: a) Liczbę głosów oddaną na każdą z list wyborczych dzieli się przez sumę oddanych głosów na wszystkie listy. b) Otrzymane wyniki mnoży się przez liczbę mandatów przypadających do obsadzenia w danym okręgu. c) Liczba mandatów przyznanych poszczególnym listom odpowiada liczbie całkowitej otrzymanej w rezultacie powyższego działania. d) Pozostałe nieobsadzone mandaty rozdziela się według zasady największej reszty, a w przypadku gdy reszty są równe rozstrzyga przeważnie losowanie.

Aby obliczyć, ile mandatów otrzymają poszczególne komitety korzystamy ze wzoru: gdzie: Q - liczba uzyskanych przez daną listę mandatów V 1 - liczba ważnych głosów na daną listę w okręgu wyborczym S - liczba mandatów do obsadzenia w danym okręgu wyborczym V t - łączna liczba głosów oddanych w danym okręgu wyborczym X – wynik dzielenia gdzie: Q - liczba uzyskanych przez daną listę mandatów V 1 - liczba ważnych głosów na daną listę w okręgu wyborczym S - liczba mandatów do obsadzenia w danym okręgu wyborczym V t - łączna liczba głosów oddanych w danym okręgu wyborczym X – wynik dzielenia Przykład: Mamy komitety A,B,C,D, kt ó re otrzymały kolejno 100,150,400,600 ważnych głos ó w. Do obsadzenia jest 20 mandat ó w. Obliczmy zatem, ile mandat ó w przypada na każdy z tych komitet ó w. Łączna liczba wszystkich głos ó w: = 1250 Komitet A: (100*20) : 1250 = 1,6 ---> 1 mandat Komitet B: (150*20) : 1250 = 2,4 ---> 2 mandaty Komitet C: (400*20) : 1250 = 6,4 ---> 6 mandat ó w Komitet D: (600*20) : 1250 = 9,6 ---> 9 mandat ó w Wykorzystaliśmy 18 mandatów z 20. Pozostałe mandaty (po jednym) otrzymują komitety, dla których wyliczone ilorazy wykazują kolejno najwyższe wartości po przecinku. Zatem końcowy przydział mandat ó w wygląda następująco: Komitet A = = 2 mandaty Komitet B = 2 mandaty Komitet C = 6 mandat ó w Komitet D = = 10 mandat ó w Przykład: Mamy komitety A,B,C,D, kt ó re otrzymały kolejno 100,150,400,600 ważnych głos ó w. Do obsadzenia jest 20 mandat ó w. Obliczmy zatem, ile mandat ó w przypada na każdy z tych komitet ó w. Łączna liczba wszystkich głos ó w: = 1250 Komitet A: (100*20) : 1250 = 1,6 ---> 1 mandat Komitet B: (150*20) : 1250 = 2,4 ---> 2 mandaty Komitet C: (400*20) : 1250 = 6,4 ---> 6 mandat ó w Komitet D: (600*20) : 1250 = 9,6 ---> 9 mandat ó w Wykorzystaliśmy 18 mandatów z 20. Pozostałe mandaty (po jednym) otrzymują komitety, dla których wyliczone ilorazy wykazują kolejno najwyższe wartości po przecinku. Zatem końcowy przydział mandat ó w wygląda następująco: Komitet A = = 2 mandaty Komitet B = 2 mandaty Komitet C = 6 mandat ó w Komitet D = = 10 mandat ó w

Metoda d’Hondta mocno faworyzuje komitety z dużym poparciem społecznym, przydzielając im większą ilość mandatów niż wynikałoby to z proporcji zdobytych głosów, kosztem komitetów z mniejszym poparciem społecznym. Pozostałe metody są dużo bliżej prawdziwego poparcia społecznego. Z drugiej strony, przy metodzie d’Hondta łatwiej jest zbudować koalicje sejmowe, a sam sejm jest mniej rozdrobniony – politykom opłaca się działać w dużych partiach, a nie opuszczać je i zakładać własne, mniejsze. Z powyższej tabelki jasno wynika, iż ten sam wynik wyborczy może spowodować zupełnie inny rozkład sił w sejmie tylko dlatego, że liczba głosów przeliczana jest na mandaty poselskie według innej metody. Pierwsza z metod wzmacnia partie z najsilniejszym poparciem, druga - zmniejsza różnice pomiędzy najsilniejszymi a najsłabszymi. Jak widać każda z metod ma swoje zalety oraz wady i trudno wskazać najlepszą metodę przeliczania głosów. Metoda d’Hondta mocno faworyzuje komitety z dużym poparciem społecznym, przydzielając im większą ilość mandatów niż wynikałoby to z proporcji zdobytych głosów, kosztem komitetów z mniejszym poparciem społecznym. Pozostałe metody są dużo bliżej prawdziwego poparcia społecznego. Z drugiej strony, przy metodzie d’Hondta łatwiej jest zbudować koalicje sejmowe, a sam sejm jest mniej rozdrobniony – politykom opłaca się działać w dużych partiach, a nie opuszczać je i zakładać własne, mniejsze. Z powyższej tabelki jasno wynika, iż ten sam wynik wyborczy może spowodować zupełnie inny rozkład sił w sejmie tylko dlatego, że liczba głosów przeliczana jest na mandaty poselskie według innej metody. Pierwsza z metod wzmacnia partie z najsilniejszym poparciem, druga - zmniejsza różnice pomiędzy najsilniejszymi a najsłabszymi. Jak widać każda z metod ma swoje zalety oraz wady i trudno wskazać najlepszą metodę przeliczania głosów.

Prezentacja została stworzona przy pomocy następujących źródeł: Materiały zawarte na stronach internetowych:         Zdjęcia – Google Grafika Fragmenty z książek:  Słownik współczesnego języka polskiego, pod redakcją prof. dr hab. Bogusław Dunaj, wydawnictwo Wilga. Warszawa, 1996 rok.  Wiedza o społeczeństwie – podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych, zakres podstawowy, autorzy: Zbigniew Smutek i Jan Maleska, wydawnictwo Operon, 2014