System finansowy gospodarki Pośrednicy finansowi

Definicje Dług publiczny Dług publiczny netto Dług publiczny brutto Deficyt publiczny

Na dług publiczny państwa składa się Pod względem podmiotów -Dług państwowych władz lokalnych, -Dług powstający z deficytów budżetu centralnego, Pod względem miejsca zadłużenie -Dług krajowy, -Dług zagraniczny Zadłużenie przedsiębiorstw netto

Instrumenty finansowe różnią się: Oczekiwaną stopą zwrotu, Terminami wymagalności (dla dłużnika) i terminami zapadalności (dla wierzyciela), Stopniem i rodzajem ryzyka dłużnika, pośrednika finansowego i finalnego wierzyciela.

Inwestorzy oczekują: Bezpieczeństwa i dyskrecji, Ochrony kapitału, Gwarancji co najmniej utrzymania realnej wartości, Możliwości wyboru i zmiany instrumentu finansowego bez dodatkowych opłat, Optymalizacji podatków, Fachowego doradztwa, Niskich opłat prowizyjnych.

Rodzaje ryzyka Ryzyko wypłacalności, Ryzyko płynności, Ryzyko rynkowe, Ryzyko walutowe, Ryzyko stopy procentowej.

Grupy pośredników finansowych – nie przenoszące własnego ryzyka kredytowego na inwestorów Banki depozytowo – kredytowe: Ryzyko kredytowe, Ryzyko walutowe, Ryzyko stopy procentowej, Ryzyko wypłacalności Ryzyko płynności Instytucje ubezpieczeniowe: Ryzyko ubezpieczeniowe, Ryzyko kredytowe, Ryzyko walutowe, Ryzyko stopy procentowej, Ryzyko wypłacalności Instytucje pożyczkowe: Ryzyko kredytowe, Ryzyko wypłacalności, Ryzyko stopy procentowej Ryzyko walutowe.

Grupy pośredników finansowych – przenoszące własne ryzyko kredytowe na inwestorów Pośrednicy w tym fundusze emerytalne i inwestycyjne: Ryzyko reputacji, Ryzyko utraty klientów. Fundusze Venture Capital i Private Equity

Grupy pośredników finansowych nie ponoszące ryzyka kredytowego, uzyskujące dochody prowizyjne Instytucje rynków finansowych – jedynie organizują rynki za co otrzymują dochody prowizyjne. giełdy, maklerzy, doradcy inwestycyjni, brokerzy, agencje ratingowe, izby rozliczeniowe itp..

Bank sprzedaje pieniądze pożyczającym i nabywa ich zobowiązania kredytowe. Bank kupuje zobowiązanie kredytowe klienta, sprzedając mu prawo do czasowego dysponowania pieniądzem. Pożyczający nabywa prawo do czasowego dysponowania pieniędzmi za swoje zobowiązania kredytowe.

Model finansowy pośrednika finansowego Przychody pośredników finansowych: Przychody odsetkowe (po) Przychody prowizyjne (pp). Koszty pośrednika finansowego: Koszty odsetkowe (ko) Koszty funkcjonowania (kf) Z = po – ko + pp - kf

Instytucje pożyczkowe

Banki hipoteczne Udzielanie kredytów zabezpieczonych hipoteką, Udzielanie kredytów niezabezpieczonych hipoteką, lecz gwarantowanych przez banki centralne i rządy państw członkowskich UE i OECD oraz jednostki samorządów terytorialnych, Nabywanie wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez kredytów zabezpieczonych hipoteką oraz gwarantowanych, Emitowanie hipotecznych listów zastawnych, których podstawę stanowią wierzytelności hipoteczne banków, Emitowanie publicznych listów zastawnych, których podstawę stanowią niehipoteczne wierzytelności banku gwarantowane przez banki centralne i rządy państw członkowskich UE i OECD oraz jednostki samorządów terytorialnych.

Banki hipoteczne Mają wyłączność w refinansowaniu kredytów hipotecznych listami zastawnymi, nie zaś w udzielaniu kredytów hipotecznych

Model banku hipotecznego Banki Dep/Kred Banki hipoteczne Gospodarstwa domowe Samorządy terytorialne pożyczki Kredyty hipoteczne Rynki kapitałowe Listy publiczne Listy zastawne Kredyty hipoteczne i niehipoteczne Rząd Bank centralny Samorządy terytorialne Gwarancje, poręczenia

Banki inwestycyjne Specjalizują się w organizowaniu swoim klientom źródeł finansowania na rynkach kapitałowych, pomagając im w procesie emisji papierów wartościowych.

Subemisja (underwriting) Lokowanie na rynkach finansowych papierów wartościowych na zlecenie emitentów z gwarancją ich objęcia przez inwestorów lub underwritera. Rodzaje subemisji: Subemitent usługowy – nabywa całą emisję bądź jej część na rachunek własny w celu jej oferowania w obrocie publicznym na rynku pierwotnym Subemitent inwestycyjny – zobowiązuje się do babycia nieobjętej na rynku pierwotnym części emisji

Model banku inwestycyjnego BDK Bank inwestycyjny Rynki kapitałowe Skarb Państwa Przedsiębiorstwa Samorządy terytorialne Kredyty długoterminowe Akcje i obligacje w underwritingu AkcjeObligacje Usługi doradcze przy emisji obligacji Usługi doradcze przy prywatyzacji i emisji obligacji

Sekurytyzacja Polega na emisji papierów wartościowych – obligacji lub krótkoterminowych papierów dłużnych – na strumieniach gotówki generowanych przez różnego typu aktywa; Polega zatem na zamianie należności, obecnych lub przyszłych, na papiery wartościowe; Sekurytyzuje się aktywa o charakterze jednorodnym: kredyty hipoteczne, samochodowe, konsumpcyjne, wierzytelności z kart kredytowych (np. bank udzielający kredytów samochodowych może sprzedać część przyszłych wpływów z tytułu spłat kredytów, firma telekomunikacyjna może sprzedać część swoich przyszłych należności z tytułu abonamentu telefonicznego). Sprzedaż części aktywów następuje przez emisję dłużnych papierów wartościowych, których zabezpieczeniem są przyszłe należności

Agencja ratingowa Podmioty i przepływy pieniężne w procesie sekurytyzacji Inicjator (aranżer) Inwestorzy Spółka celowa Dłużnicy Bank inwestycyjny Rating Spłata zobowiązań NależnościPapiery wartościowe Środki pieniężne Pośrednictwo w transferze papierów wartościowych od spółki celowej Opłaty Doradztwo

Dziedziny działalności banków inwestycyjnych Transakcje rynku: Pierwotnego – przygotowywanie emisji i plasowanie papierów wartościowych Wtórnego -Funkcje maklerskie -Funkcje dealerskie Doradztwo inwestycyjne dla: Podmiotów gospodarczych: -Doradztwo w zarządzaniu majątkiem, -Zarządzanie portfelem inwestycyjnym, -Zarządzanie ryzykiem finansowym, -Doradztwo przy fuzjach i przejęciach, -Doradztwo w procesie sekurytyzacji należności. Instytucji publicznych: -Koncepcje dotyczące prywatyzacji, -Plasowanie na rynkach kapitałowych akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw, -Plasowanie na rynkach zagranicznych euroobligacji.

Faktoring Istotą faktoringu jest przelew wierzytelności przez faktoranta mającego należność handlową w formie niezapłaconej faktury na faktora. Rodzaje faktoringu: Faktoring pełny (właściwy) – skup faktury wg jej zdyskontowanej wartości przez faktora bez prawa regresu na faktoranta w sytuacji, gdy dłużnik nie spłaci zobowiązania Faktoring niepełny (niewłaściwy) – przelew faktury wg jej zdyskontowanej wartości na faktora z zobowiązaniem faktoranta do spłaty zobowiązania, jeżeli nie uczyni tego dłużnik (z prawem regresu na faktoranta)

Faktoring Dostawca towaru Wierzyciel FAKTORANT FAKTOR Odbiorca towaru Dłużnik Towar, faktura Windykacja w faktoringu niepełnym Umowa faktoringu Zapłata zdyskontowanej faktury Kopia faktury Zapłata za towar Windykacja w faktoringu pełnym

Leasing Polega na oddaniu przez jedną stronę tj. leasingodawcę (finansującego), w odpłatne użytkowanie (opłaty, czynsze leasingowe), na określony czas, przedmiotu leasingu w formie rzeczowych środków trwałych drugiej stronie, czyli leasingobiorcy (korzystającemu). Rodzaje leasingu: Operacyjny – opłata leasingowa w całości stanowi koszt uzyskania przychodu, Finansowy – opłata leasingowa składa się z dwóch części: spłaty kapitału i kosztów odsetkowych. Tylko koszty odsetkowe traktowane są jako koszt uzyskania przychodu.

Leasing Bank Konsorcjum finansujące Leasingodawca (finansujący) Leasingobiorca (korzystający) Ubezpieczyciel Producent/ /Sprzedawca SpłataKapitał UsługaZapłata Obiekt Spłata Obiekt Zapłata Usługa Zapłata Źródło: A. Rutkowski "Zarządzanie finansami"

Zalety i wady leasingu Zalety leasingu: Szybka procedura prawna, Nie zwiększa zadłużenia, nie obniża zdolności kredytowej leasingobiorcy, Pokrywanie kosztów bieżących przychodów, Korzyści podatkowe: -Podatek dochodowy CIT w leasingu operacyjnym, -Podatek VAT rozłożony w czasie, płatny ratami leasingowymi. Dostęp do nowoczesnych technologii. Wady leasingu: Relatywnie wysoki koszt, Wąski zakres uprawnień leasingobiorcy w stosunku do leasingodawcy, Ryzyko podatkowe.

Inni pośrednicy finansowi Banki kredytu ratalnego, Pośrednicy kredytowi Firmy pożyczek gotówkowych Brokerzy kredytowi.

Instytucje pożyczkowe mogą osiągać wyższe marże od banków z powodu: Niższych kosztów działania, Specjalizacji w ocenie zdolności kredytowej, Możliwości kooperowania firm leasingowych.

Niedepozytowe instytucje pośrednictwa finansowego

Ubezpieczenia Ubezpieczenie majątkowe Mienia, np. komunikacyjne, mieszkaniowe Powstanie odpowiedzialności cywilnej ubezpieczanego, np. przed odpowiedzialnością cywilną za szkody materialne Ubezpieczenia osobowe, np. śmierć ubezpieczonego lub dożycie określonego wieku, uszkodzenie ciała, pogorszenie stanu zdrowia, ubezpieczenia na życie, ubezpieczenia od nieszczęśliwych wypadków, Ubezpieczenia na życie połączone ze świadczeniem emerytalnym

Definicje Ryzyko ubezpieczeniowe, Rezerwy techniczne, Rezerwy kredytowe, Zasada reasekuracji, Współczynnik penetracji – stosunek wartości składki ubezpieczeniowej do PKB, Współczynnik gęstości – wartość składki ubezpieczeniowej na głowę mieszkańca.

Rodzaje funduszy powierniczych Fundusze wspólnego inwestowania (mutual funds) - powiernik, depozytariusz Fundusze emerytalne: otwarte, pracownicze Fundusze inwestycyjne: otwarte, zamknięte, mieszane. Z punktu widzenia charakteru zobowiązań: Fundusze ze stałą składką i zmienną kwotą świadczenia emerytalnego, Fundusze ze stałą kwotą świadczenia i zmienną składką.

Struktura podmiotowa funduszy powierniczych uczestnicyuczestnicy Fundusz powierniczy Wspólna masa majątkowa uczestników funduszy Powiernik Podmiot zakładający fundusz i zarządzający jego aktywami Depozytariusz Podmiot rejestrujący majątek funduszu prowizje Rejestr aktywów prowizjeZarządzanie aktywami funduszu Inwestycje na rynkach finansowych Jednostki uczestnictwa

Fundusze emerytalne ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, nadzoruje Komisją Nadzoru Finansowego, jednostki rozrachunkowe

Fundusze inwestycyjne Łączą fundusze indywidualnych inwestorów we wspólny fundusz zarządzany przez towarzystwa zarządzania aktywami (Assets Management) Rodzaje ze względu na sposób pozyskiwania kapitału: Otwarte fundusze inwestycyjne – jednostki uczestnictwa niezbywalne na rynkach wtórnych, Zamknięte fundusze inwestycyjne – certyfikaty inwestycyjne zbywalne na rynkach wtórnych, Mieszane fundusze inwestycyjne – certyfikaty inwestycyjne zbywalne na rynkach wtórnych umarzane przez fundusz na żądanie inwestora, w stałych z góry znanych terminach.

Fundusze inwestycyjne Rodzaje ze względu na instrumenty: Fundusze akcyjne, Fundusze zrównoważone (do 50% akcji), Fundusze stabilnego wzrostu (do 20% akcji), Fundusze papierów dłużnych, Fundusze rynku pieniężnego, Fundusze inwestycji zagranicznych ( z możliwością ograniczenia do pewnego typu inwestycji) Fundusze funduszy (inwestujące w inne fundusze).

Struktura podmiotowa otwartych funduszy inwestycyjnych Agent transferowyTFI Asset Management Otwarty Fundusz Inwestycyjny Sieć dystrybucji BDK Domy maklerskie uczestnicyuczestnicy prowizjeZarządzanie aktywami funduszu pieniądze umorzenie prowizje Rejestr aktywów Jednostki uczestnictwa Inwestycje na zorganizowanych rynkach finansowych

Struktura podmiotowa zamkniętych funduszy inwestycyjnych TFI Asset Management Zamknięty Fundusz Inwestycyjny GPW UCZESTNICYUCZESTNICY Certyfikaty inwestycyjne wg wartości rynkowej KNF Rejestr certyfikatów Inwestycje giełdowe prowizje Zarządzanie aktywami funduszu Inwestycje na niezorganizowanych rynkach finansowych

Fundusze parasolowe W jego skład wchodzi portfel subfunduszy o zróżnicowanym poziomie profitów, Możliwość zbywania i nabywania jednostek innego funduszu w ramach portfela bez konieczności opodatkowania zysków kapitałowych, Służą agresywnym inwestorom ochronie przed podatkami

Zasada człowieka roztropnego (prudent man) Powiernik zobowiązany jest do takiej skrupulatności i takiej roztropności w zarządzaniu tym, co mu powierzono, jak ogólnie rzecz biorąc działałby wg swego uznania i inteligencji człowiek roztropny w zachowaniu do swych własnych interesów. Zasada roztropnego inwestora – bierze pod uwagę całość portfela, który dywersyfikuje zgodnie z zasadami nowoczesnych teorii portfelowych, Prowadzi do stadnych zachowań i stosowania modelu naśladownictwa

Prywatne fundusze podwyższonego ryzyka

Cechy prywatnych funduszy podwyższonego ryzyka Podwyższone ryzyko, Wysokie dochody, Średnio i długoterminowy horyzont czasowy, Kapitały inwestorów wnoszone jako kapitał udziałowy do spółek nienotowanych w obrocie publicznym z zamiarem ich odsprzedaży, Podstawowym zyskiem przyrost wartości spółki.

Rodzaje funduszy podwyższonego ryzyka Fundusze typu Venture Capital Fundusze typu Private Equity Projekty restrukturyzacyjne ( distressed debt investment), Projekty prywatyzacyjne (LBO, MBO) Finansowanie pomostowe przed upublicznieniem spółki (mezzanie), Infrastrukturalne, Nieruchomości itp.. Fundusze zabezpieczające (hedge funds) Inwestycje spekulacyjne, Inwestycje arbitrażowe.

Inwestorzy Banki i instytucje kredytowe, Korporacje przemysłowe (window on technology), Ubezpieczyciele i fundusze emerytalne, Państwo i organy administracji lokalnej.