Zarządzanie zapasami Wykład 1.

Zarządzanie zapasami Wykład 1

Utrzymywanie zapasów Przedsiębiorstwa utrzymują pewne ilości produktów w formie zapasów w celu ich wykorzystania w przyszłości. Potrzeba utrzymywania zapasów wynika z braku koordynacji pomiędzy popytem i podażą produktów.

Utrzymywanie zapasów Ponieważ znajomość przyszłego popytu jest jednak z reguły mniejszą lub większą niewiadomą, jak również nie zawsze można zapewnić niezbędne dostawy produktów w każdym czasie, gdy występuje na nie zapotrzebowanie, utrzymuje się zapasy w celu zapewnienia dostępności produktów i minimalizacji globalnych kosztów produkcji i dystrybucji towarów.

Utrzymywanie zapasów Podstawowe przyczyny utrzymywania zapasów to: poprawa obsługi klienta, wspieranie ekonomiki produkcji, umożliwienie osiągnięcia korzyści skali w sferze zaopatrzenia i transportu, zabezpieczenie przed zmianami cen, ochrona przed niespodziewanymi zmianami popytu i czasu realizacji zamówienia, zabezpieczenie przed następstwami klęsk żywiołowych i innych niebezpieczeństw.

Utrzymywanie zapasów W zakresie zarządzania zapasami logistyk musi podejmować decyzje dotyczące: wyboru pozycji (artykułów), których zapasy powinny być utrzymywane, określenia wielkości zamawianych partii, określenia czasu składania zamówień, określenia systemu kontroli zapasów.

Struktura kosztów zapasów
Wiele z problemów związanych z podejmowaniem decyzji dotyczących zapasów może zostać rozwiązane przy użyciu kryteriów ekonomicznych. Jednym z najważniejszych warunków wstępnych podjęcia prawidłowej decyzji tego typu jest zrozumienie struktury kosztów zapasów.

Struktura kosztów związanych z utrzymywaniem i kontrolą zapasów obejmuje cztery główne grupy kosztów: koszt zakupu lub wyprodukowania konkretnych pozycji zapasów, koszt zamówienia (lub przestawienia produkcji), koszty utrzymywania zapasów, koszty wyczerpania się zapasów.

koszt zakupu lub wyprodukowania konkretnych pozycji zapasów Koszt ten jest z reguły wyrażony jako koszt jednostkowy pomnożony przez liczbę nabytych lub wyprodukowanych jednostek. Koszt ten może być niekiedy obniżony, jeśli zakupi się lub wyprodukuje jednorazowo większą ilość danego towaru.

koszt zamówienia (lub przestawienia produkcji) Koszt zamówienia jest związany z zamówieniem pewnej partii danego artykułu. Jego wysokość nie zależy od liczby jednostek czy ilości zamówionego towaru - jest on w zasadzie stały dla każdej zamawianej partii. Koszt ten obejmuje przygotowanie zamówienia (napisanie), jego przekazanie do dostawcy, koszty dokonania dodatkowych ustaleń związanych z zamówieniem itp.

koszt zamówienia (lub przestawienia produkcji) Obejmuje on koszty „papierowe” oraz koszty niezbędne do przygotowania urządzeń do produkcji danego wyrobu. W niektórych przypadkach koszty przestawienia urządzeń produkcyjnych mogą być bardzo wysokie, wywołując w ten sposób dążenie do produkcji w jak najdłuższych seriach.

koszty utrzymywania zapasów Są one związane z utrzymywaniem pozycji na składzie (często również w trakcie dostawy - koszty „in-transit”) przez określony czas. Koszty utrzymywania zapasów są zwykle przedstawiane w formie odsetek od wartości zapasów w danym czasie. Na przykład roczny 15% koszt utrzymywania zapasów oznacza, że koszt rocznego utrzymywania zapasów o wartości 1$ wynosi 15 centów. W praktyce koszty utrzymywania zapasów w państwach wysokorozwiniętych wynoszą od 15 do 30% w skali rocznej.

koszty utrzymywania zapasów Koszty utrzymywania zapasów obejmują zwykle następujące elementy składowe: koszty kapitału, koszty składowania, koszty starzenia się, psucia i strat.

koszty kapitału Jeśli określone towary są utrzymywane w formie zapasów, to zainwestowany w nie kapitał jest niedostępny do wykorzystania w innym celu. Reprezentuje on koszt niewykorzystanych możliwości innych inwestycji, który jest przypisywany do zapasów jako koszt alternatywny (ang. opportunity cost).

koszty składowania Ta pozycja obejmuje zmienne koszty powierzchni składowej, ubezpieczenia i podatki. W niektórych przypadkach część z kosztów składowania jest stała, np. gdy mamy własny skład, który nie może zostać użyty do innych celów. Takie stałe koszty nie powinny być zaliczane do kosztów utrzymywania zapasów.

koszty starzenia się, psucia i strat Koszty starzenia się powinny być przypisywane do tych pozycji, które mają wysoką podatność do starzenia się - im wyższe jest ryzyko, tym wyższe są te koszty. Towary łatwo psujące się powinny być obciążane kosztami psucia się, jeśli mają tendencję do utraty wartości z upływem czasu. Koszty strat obejmują przypadki kradzieży lub zniszczeń związanych z utrzymywaniem danych artykułów w formie zapasów.

koszty wyczerpania się zapasów Koszty te odzwierciedlają konsekwencje wyczerpania się zapasów. Można tu założyć sytuację, w której towary muszą zostać ponownie zamówione u dostawcy lub zamówione towary nie nadchodzą do odbiorcy, w wyniku czego ich odbiorca czeka na ich nadejście. Konsekwencją tego będzie utrata dobrej reputacji lub strata zamówień w przyszłości, będąca efektem braku towarów na składzie. Ta alternatywna strata jest zaliczana jako koszt wyczerpania się zapasów.

koszty wyczerpania się zapasów Można wyróżnić również przypadek, gdy traci się możliwość sprzedaży w wyniku braku towarów „pod ręką”. Grozi to utratą zysku z przewidywanej sprzedaży, jak również pogorszeniem się naszej reputacji, co może prowadzić do utraty potencjalnych możliwości sprzedaży w przyszłości.

Koszty zapasów są często trudne do wyliczenia, jednak przy pewnej dozie wytrwałości mogą one zostać oszacowane wystarczająco dokładnie do celów podjęcia większości decyzji. Koszty te mogą zwykle zostać oszacowane bezpośrednio na podstawie danych z przeszłości. Są one tą pozycją kosztową, przy której dokładność szacunku jest względnie dobra. Koszt zamówienia (przestawienia produkcji) może także zostać określony na podstawie danych z przeszłości.

Bardzo trudne do dokładnego określenia są koszty utrzymywania zapasów. Po pierwsze, koszt kapitału jest kosztem alternatywnym, którego nie można wyliczyć na podstawie danych z przeszłości. Można jednak określić odpowiednie koszty kapitału na bazie rozważań finansowych. Resztę kosztów utrzymywania zapasów - składowania, starzenia i psucia się oraz strat - można określić na podstawie historycznych danych przedsiębiorstwa i specjalnych studiów kosztowych.

Najtrudniejsze do oszacowania są koszty będące konsekwencją wyczerpania się zapasów. Szacunki mogą być oparte o „utracone zyski”. Jednak w praktyce problem ten jest często traktowany pośrednio poprzez wyspecyfikowanie pewnego akceptowalnego poziomu ryzyka wyczerpania się zapasów. Taka praktyka może jednak być niezmiernie kosztowna - może ona bowiem prowadzić do bardzo wysokich kosztów związanych z brakiem towarów na składzie.

Ekonomiczna wielkość zamówienia
W 1915 r. F.W. Harris wprowadził formułę ekonomicznej wielkości zamówienia (EWZ). W następnych latach formuła ta znalazła szerokie zastosowanie w przemyśle dzięki wysiłkom konsultanta o nazwisku Wilson. Dlatego jest ona często nazywana formułą Wilsona, mimo iż jej autorem był Harris. Formuła EWZ i jej odmiany są wciąż jeszcze w szerokim użyciu w praktyce w procesie zarządzania zapasami.

Wyprowadzenie formuły EWZ oparte jest na następujących założeniach: Wielkość popytu jest stała, powtarzalna i znana. Na przykład: popyt (lub zużycie) wynosi 100 jednostek dziennie bez przypadkowych odchyleń i zakłada się kontynuację tego popytu do bliżej nieokreślonej przyszłości. Czas dostawy towarów jest stały i znany Czas ten, od momentu złożenia zamówienia do otrzymania zamówionej partii, jest określany zawsze stałą liczbą dni.

Nie są dozwolone przypadki wyczerpania się zapasów. Ponieważ popyt i czas dostawy towarów są stałe, można określić dokładnie, kiedy należy zamówić następną partię towarów w celu uniknięcia wyczerpania się zapasu. Towary są zamawiane (lub produkowane) w partiach, zaś cała partia jest umieszczana w składzie w tym samym czasie.

Przyjmuje się specyficzną strukturę kosztów. Koszt jednostki towaru jest stały i nie można otrzymać rabatu za zakup jego większej ilości Koszty utrzymywania zapasów zależą liniowo od średniego poziomu zapasów. Koszt zamówienia (lub przestawienia produkcji) jest stały dla każdej zamawianej partii, niezależnie od jej wielkości. Zamawianym towarem jest pojedynczy produkt. Nie ma tu żadnej współzależności z innymi produktami.

Przy przyjęciu takich założeń poziom zapasów w czasie pokazują rysunki 1a, 1b, 1c. Rysunki te obrazują przypadek regularnego „uzębienia piły” dla różnych wielkości zamówienia, ponieważ popyt jest stały a towary są zamawiane w partiach o stałej wielkości.

Przy wyborze wielkości zamawianej partii mamy do czynienia ze współzależnością między częstotliwością składania zamówień a wielkością zapasów. Małe partie będą prowadziły do częstszego składania zamówień, lecz również mniejszego średniego poziomu zapasów. Jeśli zamawiane będą większe partie, zmniejszy się częstotliwość składania zamówień przy jednoczesnym zwiększeniu się średniej wielkości utrzymywanych zapasów.

Rys.1a. Model zarządzania zapasami w warunkach pewności, wielkość zamówienia sztuk

Rys.1b. Model zarządzania zapasami w warunkach pewności, wielkość zamówienia sztuk

Rys.1c. Model zarządzania zapasami w warunkach pewności, wielkość zamówienia sztuk

Współzależność między częstotliwością składania zamówień a poziomem zapasów może zostać zilustrowana równaniem matematycznym, w którym zastosowano następujące symbole: D - wielkość popytu, w jednostkach/rok, S - koszt złożenia zamówienia (lub przestawienia produkcji), w $/zamówienie, C - koszt jednostki, w $/jednostkę, i stopa określająca koszty utrzymywania zapasów, w %/rok, Q - wielkość zamawianej partii, w jednostkach, TC - globalne koszty składania zamówień oraz koszty utrzymywania zapasów, w $/rok.

Roczne koszty składania zamówień = = (koszty złożenia zamówienia) x (liczba zamówień w roku) = = S x D/Q W powyższym równaniu D oznacza globalny popyt w skali roku, przy czym produkt jest zamawiany każdorazowo w ilości Q W ten sposób w skali roku składanych jest D/Q zamówień Liczba ta jest mnożona przez S, czyli wysokość kosztów złożenia jednego zamówienia

Roczne koszty utrzymywania zapasów = = (roczna stopa określająca koszty utrzymywania zapasów) x (koszt jednostkowy) x (średni poziom zapasów) = iCQ/2 W tym równaniu, średni poziom zapasów wynosi Q/2 Maksymalna liczba jednostek Q jest utrzymywana bezpośrednio po przybyciu zamówionej partii. Minimalna wielkość utrzymywanych zapasów jest równa zeru Ponieważ zapas zmniejsza się w stałym tempie, średni poziom zapasów wynosi Q/2 Stopa określająca roczne koszty utrzymywania zapasów i pomnożona przez koszt jednostkowy C określa roczny koszt utrzymywania jednej jednostki zapasu

Globalne roczne koszty utrzymywania zapasów można wyliczyć matematycznie w następujący sposób: Globalne roczne koszty zapasów = roczne koszty składania zamówień + roczne koszty utrzymywania zapasów

Pomiędzy globalnymi kosztami zapasów TC a wielkością zamawianej partii Q istnieje wyraźna współzależność wynikająca z następujących prawidłowości: Gdy wielkość zamawianej partii towarów rośnie, obniża się koszt składania zamówień, gdyż mniej zamówień składanych jest w skali rocznej. Rośnie natomiast koszt utrzymywania zapasów z powodu wzrostu średniej wielkości ich utrzymywanego poziomu.

Współzależność między globalnymi kosztami zapasów a wielkością zamawianej partii, z oddzielnym uwzględnieniem kształtowania się obu części składowych tych kosztów, to znaczy kosztów utrzymywania zapasów i kosztów składania zamówień przedstawia rysunek 2.

Rys. 2. Współzależność między kosztami składania zamówień lub przestawienia produkcji a kosztami utrzymywania zapasów jako podstawa określenia ekonomicznej wielkości zamówienia

Na rysunku 2 widać, że funkcja globalnych kosztów zapasów posiada lokalne minimum. Znalezienie wielkości zamawianej partii Q przy której globalne koszty zapasów są minimalne należy do klasycznych problemów kalkulacyjnych. W tym celu należy: 1. obliczyć różniczkę TC, 2. przyjąć jej wartość równą zeru, 3. określić wartość Q.

formuła Wilsona

Ostatnie równanie stanowi podstawę do określenia klasycznej ekonomicznej wielkości zamówienia sformułowanej przez Wilsona, która minimalizuje koszty zapasów. Mimo iż koszty zostały tu zminimalizowane w skali roku, można to równanie zastosować także do dowolnego innego okresu pod warunkiem, że wielkość popytu i stopa określająca wielkość kosztów utrzymywania zapasów są kompatybilne. Dla przykładu, jeśli popyt jest określony na bazie miesięcznej, to również na takiej samej bazie musi być podana stopa określająca koszty utrzymywania zapasów.

W celu zilustrowania zastosowania formuły EWZ wyobraźmy sobie, że prowadzimy sklep z walkmanami i chcemy określić, ile sztuk określonego rodzaju walkmanów powinniśmy jednorazowo zakupywać. Do obliczeń przyjmiemy następujące dane: D (popyt roczny) = 4800 sztuk, S (koszt złożenia zamówienia) = 40 $/zamówienie, i (stopa kosztów utrzymywania zapasów) = 25% /rok, C (koszt 1 sztuki walkmana) = 100 $.

Po wstawieniu tych wartości do wzoru otrzymamy: Kierownik powinien więc zamawiać każdorazowo po 124 sztuki tych walkmanów. Ponieważ walkmany są pakowane w pudełka po 20 sztuk, wielkość zamówienia powinna być zaokrąglona do 120 sztuk. Konsekwencją tego będzie konieczność zamawiania partii walkmanów 40 razy w roku (4800/120=40), lub innymi słowy co około 9 dni.

Globalne roczne koszty zapasów określone wzorem: osiągają w naszym przykładzie wartość: $

W tabeli 1 zamieszczono dane obrazujące wpływ wielkości zamówienia na wartość kosztów globalnych. Z danych tych wynika, że krzywa globalnych kosztów zapasów ma bardzo płaski przebieg w sąsiedztwie punktu minimum. Jeśli przykładowo zamiast 120 sztuk zostanie zamówionych 100 lub 140 sztuk, to różnice kosztowe będą nieznaczne (oscylują one w granicach około 1%).

Nawet zamówienie 160 sztuk zamiast 120 spowoduje zwyżkę kosztów jedynie o około 3%. Wniosek: menedżer odpowiedzialny za zarządzanie zapasami może ustalać wielkość zamówienia w pewnych granicach względnie elastycznie (o ile wystąpi taka potrzeba), nie obawiając się zbyt dużego wzrostu kosztów zapasów.

Tabela 1. Koszty zapasów a ekonomiczna wielkość zamówienia.

Formuła EWZ ma jednak wiele ograniczeń Do najważniejszych z nich należą: Zakłada się stałość popytu, podczas gdy w wielu rzeczywistych sytuacjach popyt ulega znacznym wahaniom. Zakłada się stałość kosztu jednostkowego, choć w praktyce w przypadku zakupu większych partii towaru oferowane są rabaty ilościowe. Zakłada się jednoczesne przybycie całej zamówionej partii, podczas gdy w rzeczywistości często jest ona dostarczana sukcesywnie w miarę produkcji.

Zakłada się występowanie pojedynczego produktu, choć zwykle zamawia się różne produkty u tego samego producenta, które są wysyłane w tym samym czasie. Przyjmuje się za względnie stałe koszty przestawienia produkcji, podczas gdy w rzeczywistości mogą one często być obniżane. Jak widać z przytoczonych przykładów formuła EWZ powinna uwzględniać rzeczywistą zmienność popytu, rabaty ilościowe, dzielenie dostaw produktów na części, wzajemny wpływ na siebie zamawianych pozycji czy zmienność kosztów. Uwzględnienie tych czynników wymaga modyfikacji formuły EWZ.

Mimo faktu, iż formuła EWZ jest wyprowadzona na bazie raczej restryktywnych założeń, jest ona niezwykle pożytecznym narzędziem w praktyce. Naprowadza ona menedżera na właściwą ścieżkę poszukiwania rozwiązania, pod warunkiem jednak, że przyjęte założenia są względnie dokładne. Krzywa globalnych kosztów zapasów ma względnie płaski kształt w okolicach swego minimum, co pozwala na dostosowanie EWZ do rzeczywistości bez większego negatywnego wpływu na globalne koszty zapasów.

Formuła EWZ pozwala także zapewnić wgląd w ekonomiczne zachowanie się zapasów: współczynnik obrotu zapasami jest stosunkiem wielkości sprzedaży do wielkości zapasów; tradycyjne koncepcje dotyczące obrotu zapasami sugerują, iż jeśli chce się zachować stały współczynnik obrotu zapasami, wielkość zapasów powinna wzrastać proporcjonalnie do wielkości sprzedaży;

a zatem: jeśli ma być zachowany stały współczynnik obrotu zapasami, to podwojenie wielkości sprzedaży sugeruje potrzebę podwojenia wielkości zapasów; formuła EWZ wskazuje jednak, iż zapasy powinny rosnąć tylko w tempie pierwiastka kwadratowego z wielkości sprzedaży. Oznacza to, że nie jest ekonomicznie uzasadnione utrzymywanie stałego współczynnika obrotu zapasami wraz ze wzrostem sprzedaży. Uzasadniony jest w rzeczywistości współczynnik wyższy.

Pomimo tego ostrzeżenia menedżerowie wykazują często nadal nadmierne przywiązanie do współczynnika obrotu jako kryterium podejmowania decyzji. Nawet jeśli współczynnik ten może „sugerować”, że zapasy są zbyt duże lub zbyt małe, polityka zapasów nie może na nim się opierać. Racjonalne podstawy polityki utrzymywania zapasów powinny brać pod uwagę zarówno koszty, jak i oczekiwany poziom obsługi klienta.

Formuła EWZ jest stosowana w praktyce w bardzo wielu odmianach, które starają się eliminować jej braki wynikające z rygorystycznych założeń. Typowym udoskonaleniem formuły EWZ jest jej przystosowanie do wzięcia pod uwagę stawek transportowych uwzględniających rabaty ilościowe. Prosta formuła EWZ nie bierze pod uwagę wpływu tego czynnika.

W celu jego uwzględnienia proponuje się następującą modyfikację modelu EWZ: gdzie: Q1 - maksymalna wielkość, która może zostać ekonomicznie zamówiona kwalifikująca do obniżki kosztów jednostkowych, r procent obniżki ceny w przypadku zamówienia większej partii, D - roczny popyt w jednostkach, i stopa określająca koszty utrzymywania zapasów, Q0 - EWZ oparta na bieżących cenach.

Zastosowanie tej zmodyfikowanej formuły można prześledzić na przykładzie poszukiwania rozwiązania dotyczącego EWZ w przypadku amerykańskiego przedsiębiorstwa Johnson Manufacturing Company 1. Firma ta produkowała i sprzedawała pełną gamę przemysłowych urządzeń klimatyzacyjnych, które były rozprowadzane po całych Stanach Zjednoczonych przez niezależnych dystrybutorów. Przedsiębiorstwo to zakupiło od producenta ze środkowego Zachodu komplet przekaźników elektrycznych do zamontowania w swych urządzeniach klimatyzacyjnych. 1 Przykład zaczerpnięty z książki Douglasa M. Lamberta i Jamesa R. Stocka „Strategic Logistics Management”, Irwin 1993, Homewood, IL.

Zamawiało ono około 300 pudełek po 24 przekaźników każde, razy w roku, co dawało rocznie około pudełek, cena zakupu l pudełka tych urządzeń wynosiła 8 $, koszty zamówienia - 10 $/zamówienie, współczynnik kosztów utrzymywania zapasów kształtował się na poziomie 25%, waga l pudełka przekaźników wynosiła 25 funtów. Koszty przewozu były pokrywane przez przedsiębiorstwo Johnson Manufacturing. Stawka frachtowa wynosiła: 4 $ za 100 funtów przy dostawach poniżej funtów, 3,9 $ przy dostawach między a funtów, oraz 3,64 $ przy dostawach powyżej funtów. Przekaźniki wysyłane były na paletach po 20 pudełek.

Najpierw należy tu skalkulować koszt przewozu l pudełka produktów po stawce bez rabatu ilościowego. Dostawy poniżej funtów = 600 pudełek a koszt wynosi 4 $ za 100 funtów, a zatem jest to 1$ (4 $/100 funtów x 25 funtów) za pudełko. W takim przypadku nie można otrzymać rabatu ilościowego gdyż przesyłka ma poniżej funtów. Koszt zakupu l pudełka wraz z kosztami przewozu wyniesie tu 9 $ (8 $ + 1 $), zaś EWZ będzie się kształtować na poziomie: Wynik ten można zaokrąglić do wielkości zapewniającej zapełnienie palety (380 sztuk).

Jeśli przedsiębiorstwo wysyłałoby te urządzenia w ilościach po funtów lub więcej, koszt przewozu jednego pudełka wyniósłby 0,91 $ (3,64 $/100 funtów x 25 funtów). Procent obniżki ceny r możliwy dzięki uzyskaniu korzystniejszej stawki transportowej wyniósłby wówczas: kosztów przewozu Dostosowany do nowych warunków wskaźnik EWZ zostałby skalkulowany następująco: Wynik ten należałoby zaokrąglić do wielkości zapewniającej zapełnienie palety (1660 sztuk).

Mimo iż stawka transportowa z największym rabatem ilościowym daje możliwość obniżenia łącznych kosztów zakupionego pudełka przyrządów zaledwie o 1%, to jednak roczne zakupy tych przyrządów są tak duże, że EWZ zmienia się w tych warunkach znacznie z 380 do 1660 pudełek. Dane wskazują, że koszty transportu mają niewątpliwie duży wpływ na podejmowanie decyzji transportowych. Zakup 380 pudełek wymagałby składania 43 zamówień rocznie a więc zakupu pudełek w każdym roku.

Ta ostatnia opcja nie jest jednak tak atrakcyjna jak przyjęcie EWZ w wysokości 400 pudełek, co wymagałoby złożenia 40 zamówień rocznie w celu otrzymania wymaganych pudełek i byłoby o 348 $ tańsze. Jednak najniższe koszty globalne dałoby nam złożenie 10 zamówień, każde o wysokości 1600 pudełek.

Dziękuję za uwagę

Zarządzanie zapasami Wykład 1.

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "Zarządzanie zapasami Wykład 1."— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres

Wejść

Zaloguj się poprzez sieć społeczną:

Zarządzanie zapasami Wykład 1.

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "Zarządzanie zapasami Wykład 1."— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres