Wynalazki Francji.

Prezentacja na temat: "Wynalazki Francji."— Zapis prezentacji:

1 Wynalazki Francji

2 Informacje ogólne Francja, Republika Francuska, République Française, państwo w zachodniej części kontynentu europejskiego. Obszar km2. Graniczy na wschodzie z Belgią, Luksemburgiem, Niemcami, Szwajcarią, Włochami, na południu z Hiszpanią, na zachodzie i północnym zachodzie granice wyznaczają wybrzeża Oceanu Atlantyckiego i Kanał La Manche. W skład terytorium Francji wchodzą posiadłości poza Europą. Są to cztery departamenty zamorskie: Gwadelupa, Martynika, Réunion, Gujana Francuska, dwie "zbiorowości terytorialne" (Collectivités territoriales): Mayotte, Saint-Pierre i Miquelon, trzy terytoria zamorskie: Polinezja Francuska, Nowa Kaledonia, Wallis i Futuna oraz Francuskie Ziemie Południowopolarne (Les Terres Australes et Antarctiques Françaises). Podzielona administracyjnie na 95 departamentów. Stolica Paryż (Paris), 2,2 mln mieszkańców. Większe miasta: Lyon, Marsylia (Marseille), Lille, Tuluza (Toulouse), Nicea (Nice), Strasbourg, Nantes, Bordeaux, Saint Etienne, Montpellier, Hawr (Le Havre), Rennes, Reims, Toulon, Grenoble, Brest, Dijon, Aix en Provence. Językiem urzędowym jest francuski. Waluta narodowa, frank francuski, dzieli się na 100 centymów, wycofany z obiegu 17 lutego 2002, zastąpiony przez euro.

3 Na początku była potrzeba…
To ona sprawiła, że człowiek zaczął używać najpierw prostych, później zaś coraz bardziej skomplikowanych narzędzi. Niejednokrotnie, jak się przekonasz, ogromną rolę w postępie cywilizacji odegrał również przypadek. Na pewno spotkałeś się w swoim życiu z nazwiskiem: Nobel, Leonardo da Vinci czy wreszcie Ford lub Edison, że nie wspomnę o Einsteinie. Wszyscy oni, i nie tylko oni, swoją pracą i talentem spowodowali, że ludziom żyje się teraz znacznie wygodniej.

4 35 000r. p.n.e. – malowidła jaskiniowe

5 1269r. - kompas Kompas wskazuje pewien wyróżniony kierunek na powierzchni Ziemi, na ogół jest to kierunek północny. Jeśli zawiesimy namagnesowaną igłę tak, żeby mogła swobodnie się obracać, to ustawi się wzdłuż linii wyznaczającej w przybliżeniu kierunek "północ-południe". Własności igły magnetycznej najdawniej znane były w Chinach, gdzie używano jej w postaci namagnesowanej łyżki na pewno od I wieku n.e., a niewykluczone, że jako sekret nadwornych magików już od II wieku p.n.e. Po III wieku łyżka zaczęła przybierać postać igły magnetycznej. Początkowo wykorzystywano ją do celów magicznych, m.in. do wyszukiwania pomyślnych miejsc na lokalizację budowli. Później Chińczycy wykorzystali kompas do nawigacji morskiej, gdy odkryli, że igła pozostawiona swobodnie zawsze ustawia się na kierunku północ-południe. W pierwszych kompasach wykorzystywano magnetyczne właściwości czarno zabarwionego tlenku żelaza - magnetytu. Igły magnetytowe miały najczęściej kształt figurek. Między VII a X wiekiem odkryto zjawisko deklinacji magnetycznej (zaobserwowane na Zachodzie dopiero w XVI wieku.), czyli kąt odchylenia się igły kompasu od rzeczywistego kierunku północnego na skutek rozbieżności pomiędzy biegunem geograficznym i biegunem magnetycznym Ziemi. Pierwszy opis kompasu niemal w dzisiejszej postaci dał w 1088 roku uczony chiński Szen Kua. Wiemy też, że w XI wieku Chińczycy używali kompasu na wojnie i wiedzieli, jak magnesować igłę bez magnesu. W tym okresie nadawano zwykle igle magnetycznej postać rybki pływającej w naczyniu z wodą. Źródła chińskie z Kantonu mówią o posługiwaniu się kompasem w nawigacji morskiej na początku XII wieku. Kompas pojawił się w Europie dopiero w końcu XII wieku. Co ciekawe, wynalazek ten nie dotarł na nasz kontynent za pośrednictwem Arabów, tradycyjną ówcześnie drogą, jeżeli chodzi o chińskie nowinki. Pierwsza wiadomość o stosowaniu kompasu przez żeglarzy na Morzu Śródziemnym pochodzi z 1190 roku. Kompas został szybko przyswojony przez żeglarzy europejskich i stał się jedną z głównych (obok steru zawiasowego) zdobyczy technicznych, które umożliwiły żeglugę pełnomorską i doprowadziły do epoki wielkich odkryć geograficznych. Około 1269 roku Petrus Peregrinus wprowadził kompas z podziałem tarczy na 360 stopni. Do tradycyjnej konstrukcji kompasu Włoch Flavio Gioja wprowadził tzw. różę wiatrów (około roku 1300). Od połowy XVI wieku kompas zawieszano w pierścieniach kardanowych, uniezależniających je od kołysania statku. W 1911 roku Amerykanin Elmer A. Sperry wynalazł kompas bąkowy, czyli żyrokompas, który wykorzystuje się w aparaturze automatycznego kierowania ruchem samolotów . W nowoczesnej nawigacji morskiej i lotniczej zamiast kompasu magnetycznego stosuje się inercyjne systemy nawigacji wykorzystujące lasery, oraz różnego rodzaju żyrokompasy i radiokompasy (pozwalające ustalić położenie okrętu poprzez namiary kilku specjalnych radiostacji, tzw. radiolatarni).

6 1579r. - tokarka mechaniczna
Tokarka, obrabiarka skrawająca, przeznaczona głównie do toczenia przedmiotów w kształcie brył obrotowych. Poza toczeniem na tokarce można wykonywać również: wiercenie, rozwiercanie, przecinanie, radełkowanie, gwintowanie, a przy użyciu dodatkowych przyrządów, także frezowanie i szlifowanie. Podstawowymi zespołami składowymi tokarki są: silnik elektryczny, elementy nośne (łoże, kadłub), wrzeciennik, skrzynka posuwów, suport i urządzenia sterujące. Tokarka

7 1631r. - pierwsza gazeta Gazeta to (z francuskiego: gazette) - periodyczna publikacja, przede wszystkim codzienna o charakterze informacyjnym. Już około 200 lat p.n.e. w Chinach krążą oficjalne biuletyny rządowe, tzw. tipao, które można by uznać za pierwsze gazety. W roku 59 p.n.e. Juliusz Cezar zakłada "Acta Diurna Populi Romani", serię rozwożonych po całym Imperium pism które były umieszczane w miejscach ogólnodostępnych (później przechowywane w archiwach), stanowiących prototyp dzisiejszych gazet rządowych. Opisywały wydarzenia dnia, informowały o podjętych przez senat uchwałach, wydarzeniach na dworze cesarskim itp. Odkrycie i rozwój druku, spowodował postęp również i w tej dziedzinie. W roku 1562 we Włoszech ukazuje się pierwszy periodyk (miesięcznik), a w 1594 roku pierwszy magazyn (czasopismo) w Niemczech. Rok 1631 można dopiero uznać za ten, w którym we Francji, pod patronatem kardynała Richelieu ukazała się pierwsza (przypominająca dzisiejszą) gazeta. Miała 4 strony i 1200 egzemplarzy nakładu. Natomiast już w 1661 roku - ukazał się pierwszy numer "Merkuriusza Polskiego", najstarszej polskiej gazety. Wydano 41 numerów, każdy w nakładzie od 100 do 250 egzemplarzy. Pierwszym czasopismem treści ogólnej, przeznaczonym dla wszystkich, był "Mercure Galant", założony przez Jeana Donneau de Vise. Po raz pierwszy ukazał się w Paryżu w marcu 1672 roku i zajmował się głównie wielkomiejskimi plotkami, co zapewniło mu spore zainteresowanie tzw. modnego towarzystwa. W roku 1800 w paryskim dzienniku "Journal des Débats" ukazują się pierwsze felietony. W 1835 roku we Francji powstaje agencja prasowa Charlie Havasa, najstarsza poprzedniczka "Agence France-Presse". W tym samym roku "New York Harald" publikuje pierwszy w historii dziennikarstwa wywiad. Przeprowadził go James G. Benett z poczmistrzem z Buffalo. W 1858 roku "Times" publikuje na pierwszej stronie przekazaną kablem z kontynentu depeszę Reutera, co staje się początkiem dominacji tej agencji na światowym rynku prasowym. W 1880 roku  gazetach pojawiają się pierwsze fotografie, co przyśpiesza rozwój magazynów ilustrowanych. W Polsce w 1882 roku "Wędrowiec", wydawany w Warszawie, publikuje po raz pierwszy ilustracje fotograficzne. Pierwszym czasopismem, w którym zamieszczono fotografię, była "Art Union" z czerwca 1846 roku. 22 lutego 1890 roku ukazało się pierwsze w historii czasopismo w całości ilustrowane fotografiami - "The Illustrated", natomiast 22 marca 1904 roku w USA pojawiły się w gazecie pierwsze kolorowe ilustracje. Oczywiście w tym miejscu nie może zabraknąć informacji o gazecie dla dzieci. Pierwszym takim czasopismem był "Magazyn Liliputów albo Złota Biblioteka młodych Pań i Panów" wydawany w Londynie przez wydawcę książek dla dzieci, Johna Newbery'ego od czerwca 1751 roku za 3 pensy. Było to pisemko o wymiarach 10 na 6,25 centymetra i zawierało krótkie opowiadania, zagadki, żarty, piosenki i obrazki. Dziewczęta też miały swoją gazetkę: "Młoda Dama" która zaczęła wychodzić w Londynie 6 stycznia 1756 roku - ukazało się łącznie siedem zeszytów. Od 30 lat w Brazylii, wydawana jest najmniejsza gazeta świata. "Vossa Senhoria" jest tygodnikiem i ukazuje się w nakładzie 5000 egzemplarzy. Początkowo, jej twórca Leonidas Schwindt ustalił jej wymiary na 7 x 10 centymetrów. Jego córka, po przejęciu gazety w 1985 roku, jeszcze zmniejszyła jej wymiary na 2,5 x 3,5 centymetra. Na około 16 stronach prezentowane są najświeższe wydarzenia.

8 1642r. - maszyna do liczenia Blaise Pascal znany jest głównie jako badacz zjawisk dotyczących ciśnienia atmosferycznego i hydrostatyki (prawo Pascala).Działalność ta nie przeszkadzała jednak temu uczonemu w konstruowaniu maszyn liczących. W roku 1642 Pascal pracował w biurze swojego ojca. Jego zadaniem było prowadzenie rachunków. Ponieważ pracy było sporo, postanowił ją sobie w znaczny sposób ułatwić. Skonstruował pierwszą prawdziwą maszynę liczącą - sumator szeregowy. Urządzenie wykonywało 2 operacje arytmetyczne wykonując je "cyfra po cyfrze". Sumator szeregowy składał się z ośmiu par połączonych kół zębatych, z których każde posiadało dziesięć zębów numerowanych od 0 do 9. Nad każdym kołem umieszczono okienko, które służyło do odczytu wprowadzonej liczby (lub wyniku końcowego). W pozycji wyjściowej w okienku widoczna była cyfra 0. W każdej parze kół zębatych jedno służyło do wprowadzania odpowiedniej cyfry danej liczby - po przekręceniu go o odpowiednią wartość powracało do pozycji wyjściowej. Natomiast drugie koło obracało się o tę samą wartość co pierwsze, nie wracało jednak do poprzedniej pozycji - zapamiętywało wprowadzoną cyfrę. Wykonanie przez drugie koło zębate pełnego obrotu powodowało przekręcenie koła sąsiedniej pary o jedną cyfrę. Sumator szeregowy Pascala posiadał dwie niewątpliwe zalety: 1-sumowanie liczb odbywało się w sposób automatyczny (posługiwanie się abakusem lub liczydłem wymagało jednak od człowieka pewnych operacji pamięciowych); 2-wynik obliczenia pojawiał się w okienkach, gotowy do odczytu bez dodatkowych operacji.

9 1679r. - autoklaw Ogrzewane, hermetycznie zamknięte naczynie metalowe, w którym prowadzi się różne procesy chemiczne (przeważnie w fazie ciekłej), przebiegające w podwyższonej temperaturze i pod zwiększonym ciśnieniem. Ciepło potrzebne do wytworzenia i ewentualnie przegrzania pary powstaje w wyniku spalenia paliwa w palenisku kotłowym, lub jest doprowadzane z zewnątrz (tzw. kotły bezpaleniskowe, w których źródłem ciepła są gorące gazy wytworzone w innym urządzeniu, prąd elektryczny lub energia słoneczna). Autoklaw będący prototypem kotła parowego wraz z zaworem bezpieczeństwa wynalazł Denis Papin (francuski fizyk i wynalazca; od 1675 roku zamieszkały w Anglii) w 1679 roku.  Autoklawy są stosowane także do wyjaławiania produktów spożywczych m.in. konserw, środków farmakologicznych, materiałów opatrunkowych, narzędzi chirurgicznych, szkła laboratoryjnego.

10 1690r. - parowy silnik 1. Cylinder 2. Tłok 3. Tłoczysko 4. Wodzik
5. Korbowód 6. Kolo pasowe zamachowe 7. Zawór wlotowy 8. Zawór wlotowy Silnik parowy, parowy silnik tłokowy, silnik cieplny. Wewnętrzna energia rozprężającej się pary wodnej przekształca się w nim w pracę mechaniczną za pośrednictwem tłoka poruszającego się ruchem posuwisto-zwrotnym w cylindrze, do którego doprowadza się z zewnątrz pod ciśnieniem parę wytworzoną w oddzielnym kotle. Istnieją silniki o działaniu jednostronnym lub dwustronnym oraz o pojedynczym albo kilkakrotnym rozprężaniu pary.

11 1690r. - szampan Ten wyjątkowy trunek, na wyjątkowe chwile naszego życia, to wynik eksperymnatów w piwniczce z winami pewnego mnicha w XVII wieku, z regionu Szampanii położonego w północno-wschodniej Francji. Po wieloletnich próbach, benedyktyn Dom Pierre Pérignon z opactwa Hautvillers, w roku 1690 uzyskał trunek godny swojej nazwy. Okazało się bowiem, że odrobina cukru dodana do leżakującego wina powoduje efekt powtórnej fermentacji, który trwa od ośmiu tygodni do kilku lat – w butelce pojawiają się bąbelki. Wino jest właściwie musujące, kiedy jego zawartość cukru wynosi około 25 gramów na litr. Jeśli jest go mniej to bąbelki się nie pojawią, nadmiar cukru może z kolei spowodować rozerwanie szklanej butelki, ponieważ drożdże przetwarzając cukier dodany do wina wytwarzają dwutlenek węgla, którego ciśnienie w butelce 5 – 6 razy przekracza atmosferyczne. Przez długi okres czasu problemem był transport. Dobrze zakorkowane, musujące wino często rozrywało butelki – mimo, że butelka do szampana jest znacznie mocniejsza z charakterystycznym wgłębieniem na dnie – straty dochodziły do 80%. Dopiero skromny aptekarz M. Francis odkrył sposób na określenie stopnia musowania wina. Skonstruował sacharymetr pozwalający dokładnie odmierzyć producentowi szampana taką ilość cukru, by wino przyjemnie musowało, a nie wybuchało na skutek nadmiernego wzrostu ciśnienia. W 1729 roku, rok po ustanowieniu pierwszej oficjalnej wytwórni szampana Ruinart, król Ludwik XV wydał oświadczenie ustanawiające reguły dotyczące wymaganych rozmiarów i wagi butelek oraz jakości korka. Zgodnie z francuskim prawem powinien widnieć napis „Champagne” – to gwarancja autentyczności.

12 1769r. - pojazd parowy Za pierwszy ciągnik, czyli pojazd mechaniczny przystosowany do ciągnięcia pojazdów nie mających własnego napędu (np. przyczep, dział, maszyn rolniczych), można uznać samojezdny wóz artyleryjski zbudowany w 1769 roku przez francuskiego konstruktora Nicolasa J. Cugnota. Zasada działania jego silnika była podobna do maszyny Newcomena, tyle tylko, że silnik był bardziej prymitywny - cały pojazd nie był dziełem udanym, gdyż poruszał się bardzo wolno - do 6 km/godz., a co 15 minut musiano go zatrzymywać nad ogniskiem, by uzyskać niezbędne ciśnienie pary. Dodatkowym mankamentem był bardzo prymitywny mechanizm kierowniczy umieszczony na pojedynczym przednim kole, które było jednocześnie kołem napędowym całego pojazdu. Podczas jednej z prób, przodek współczesnego samochodu uderza w przydrożny mur i rozbija go (oraz siebie) prawie doszczętnie. Dzieła zniszczenia dopełniają obecni podczas wypadku wieśniacy. Użytecznymi pojazdami były lokomobile przejezdne, to znaczy służące za źródła napędu innych maszyn maszyny parowe, zdolne do samoczynnego poruszania się, a w razie konieczności do zmiany położenia. Pierwszą taką lokomobilę zbudował w 1805 roku amerykański mechanik Olivier Ewans. W latach w Anglii i Francji zaczęto budować pojazdy parowe służące już przede wszystkim do ciągnienia innych, a więc właściwe ciągniki kołowe z napędem parowym. Pierwszą serię ciągników napędzanych silnikami spalinowymi wyprodukowano w Stanach Zjednoczonych w 1901 roku. W 1904 roku Amerykanin Benjamin Holt podjął produkcję skonstruowanego przez siebie ciągnika gąsienicowego. Masową produkcję ciągników z silnikami spalinowymi uruchomił w 1917 roku w Detroit Henry Ford. Pierwsze polskie ciągniki nazywane początkowo ciągówkami, powstały w Zakładach Mechanicznych "Ursus" w 1922 roku. Fabryka wytwarzała je przez 6 lat, do 1927 roku. Ponownie przystąpiono w "Ursusie" do produkcji ciągników w 1947 roku. Po II wojnie światowej przeprowadzono również próby z ciągnikiem o napędzie elektrycznym (w Związku Radzieckim) i o napędzie turbinowym (1958 rok w zakładach Forda). Obecnie produkowane ciągniki rolnicze, zwane również traktorami, służą nie tylko do celów transportowych, lecz są zarazem ruchomymi źródłami energii, do których można przyłączać różne maszyny. Ciągniki rolnicze wyposaża się najczęściej w silniki o mocy od 40 do 120 KM.

13 1783r. - loty balonowe Bracia Joseph Michel ( ) i Étienne Jacques ( ) Montgolfier (Francuzi) wypuścili 5 czerwca 1783 roku w Annonay pierwszy balon, sporządzony z papieru i płótna, napełniony gorącym powietrzem. Fizyk i chemik J. A. C. Charles ( ), pragnąc powtórzyć ten eksperyment - o którym nie miał dokładnych informacji - wypuścił 27 sierpnia 1783 roku w Paryżu balon napełniony wodorem, stając się w ten sposób bezwiednie twórcą nowego typu balonu. Rywalizacja obu rodzajów balonów zwanych od nazwisk ich twórców montgolfierami i szarielami, trwała do końca XVIII wieku (później balony napełniane ogrzanym powietrzem wyszły z użycia) IX 1783 rok: Montgolfierowie wypuścili w Wersalu balon w którego koszu znalazły się zwierzęta: kaczka, kogut i baran X 1783 rok: - Francois Pilatre de Rozier został pierwszym człowiekiem  na świecie, który wzniósł się nad ziemię balonem typu Montgolfier XII 1783 rok: Jacques Alexandre César Charles wzleciał balonem wodorowym, mającym już niemal wszystkie cechy balonów nowoczesnych: jego powłoka z gumowanej tkaniny opleciona była siatką na której zawieszony był kosz; w powłoce znajdowała się klapa umożliwiająca wypuszczanie z niej gazu podczas lotu. Wyposażony był również w balast i barometr służący do pomiarów wysokości wzniesienia.  Pod koniec 1783 roku zaczęto przeprowadzać próby balonowe w Anglii, Holandii i we Włoszech. W 1784 roku dokonano licznych eksperymentów balonowych w Polsce. Tak jak wiele innych zdobyczy technicznych, balon rozpoczął swoją karierę od służby wojskowej. Już w czerwcu 1794 roku armia Republiki Francuskiej użyła balonów obserwacyjnych na uwięzi, które ułatwiając śledzenie ruchów wojsk nieprzyjacielskich przyczyniły się do zwycięstwa pod Fleurus. W lipcu 1849 roku wojska austriackie oblegające Wenecję, próbowały zbombardować miasto z powietrza przy użyciu balonów bez załogi z podwieszonymi bombami, Miały one spaść po przepaleniu sznurków. Wiatr pomieszał szyki i rozpędził balony zbyt wcześnie znad miasta. Loty balonami to również wszelkiego rodzaju rekordy. Wielkim wydarzeniem było wzniesienie się balonem stratosferycznym na wysokość metrów przez szwajcarskiego fizyka Augusta Piccarda 27 maja 1931 roku. Dalsze wyczyny lotników balonowych miały miejsce dopiero po II wojnie światowej, która skutecznie hamowała wszelkie wyzwańcze próby. I tak 4 maja 1961 roku Amerykanin Malcolm D. Ross wzniósł się balonem na wysokość metrów. 11 sierpnia 1978 roku rozpoczął się sześciodniowy przelot nad Atlantykiem ze Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej do Francji (5001 km). Wyczynu tego dokonali Amerykanie: Ben Amruzo, Maxie Anderson i Larrry Newman na balonie "Double Eagle II". Ostatnim wielkim wyczynem balonowym był:  lot dookoła Ziemi. Dzisiejsze balony służą nadal do latania, są jednak przy okazji podstawowego zastosowania swoistymi dziełami sztuki.

14 1783r. - parowiec W 1783 r. fracuski arystokrata, markiz Claude François de Jouffriy d'Abbans ( ), zbudował łódź, której wiosła były napędzane maszyną parową. Wynalazca nazwał łódź Pyroscaphe (ognisty statek) i pomyślnie przeprowadził na rzece próby pierwszego parowca. Pierwszy parowiec wypłynął w rejs w 1807 r. Początkowo parowce były dość niebezpieczne, gdyż często zdarzały się eksplozje niewystarczająco wytrzymałych kotłów. Udoskonalono je w II poł. XIX w. i wtedy rejsy parowcami stały się regularne.

15 1785r. - spadochron Urządzenie służące do zmniejszania prędkości ciała spadającego lub poruszającego się w powietrzu. Polska nazwa spadochronu utworzona została przez analogię do nazwy francuskiej - parchute. Pomysł spadochronu podsunęła przyroda, która stworzyła nasiona rozsiewane przez wiatr, powoli opadające dół, jak np. nasiona dmuchawca. Wynalazek spadochronu polega na wykorzystaniu zjawiska dużego oporu aerodynamicznego czaszy wklęsłej. Jak mówi legenda, pierwszym skoczkiem był chiński cesarz Shon, który około 2200 roku p.n.e. skoczył z dachu płonącego domu, trzymając w ręku... dwa duże słomkowe kapelusze. Podobno uratowały mu życie. Pierwszy opis spadochronu podał angielski uczony R. Bacon w 1250 roku. Pierwszy zachowany szkic spadochronu pochodzi z włoskiego manuskryptu z 1470 roku. Jest to spadochron stożkowy z obrzeżem w postaci drewnianej obręczy. Szkic spadochronu wykonał też Leonardo da Vinci w 1485 roku. Spadochron Leonarda ma czaszę w postaci piramidy z płótna. Człowiek miał być podwieszony na linkach uwiązanych do rogów czaszy. W 1617 roku włoski biskup F. Veranzio w swej książce "Machinae novae" opublikował rysunek spadochronu własnego pomysłu. Czaszę tego spadochronu stanowił płócienny kwadrat z drążkami na krawędziach. Pierwszy pomysł zastosowania spadochronu na maszynie latającej dał spolszczony Włoch - T. Boratyni. Za wynalazcę spadochronu uważany jest francuski chemik L. Lenormand, który na skonstruowanym przez siebie spadochronie wykonał 26 lipca 1783 roku udany skok z drzewa. Po dokonaniu w 1783 roku pierwszych wzlotów balonem, zaczęto myśleć o skokach z balonu. W 1785 roku Francuz J. Blanchard zademonstrował zrzut psa na spadochronie. Pierwszym człowiekiem, który dokonał skoku na spadochronie ze statku latającego, był Francuz André Jacques Garnerin. W dniu 22 października 1797 roku wykonał on z balonu skok na spadochronie własnej konstrukcji z wysokości około 8000 stóp. Czasza tego spadochronu miała kształt półkuli, a skoczek znajdował się w koszu. W październiku 1802 roku, jako pierwszy w historii otrzymał patent na swój spadochron. On też jako pierwszy zaproponował upust powietrza w czaszy spadochronu. W 1837, Robert Cocking stał się pierwszym, kto zginął w czasie wykonywania skoku ze spadochronem. Przez następne stulecia spadochron służył tylko do skoków na popisach i na pokazach. Pierwszy spadochron bez kosza, jedynie z obręczą do trzymania i specjalną uprzężą, zbudował i wypróbował w 1887 roku Amerykanin T. Baldwin. Spadochron z czaszą otwieraną z opóźnieniem, czyli po dłuższej chwili po wyskoczeniu z balonu wypróbował w 1889 roku Francuz Ch. Leroux.

16 W 1911 roku powstały pierwsze składane samolotowe spadochrony ratownicze, które miały uprząż dla skoczka, a czasza ich była złożona w pokrowcu i wyzwalana przez pociągnięcie linki - konstruktorem był Amerykanin L. Irvin. W tym samym roku, rosyjski aktor (!) Gleb Kotielnikow umieścił spadochron w tornistrze, pod którym znajdowały się sprężyny wyrzucające czaszę po otwarciu. Koncepcja "ubrania" pilota w spadochron stała się wzorem dla dzisiejszych konstrukcji. Co ciekawe, pomysł nie znalazł zrozumienia u rosyjskiego dowództwa, dlatego pierwszy skok na spadochronie z samolotu wykonał Amerykanin kapitan Albert Berry w 1912 roku. 21 czerwca 1913 roku nad parkiem Griffitha w Los Angeles pierwszego skoku ze spadochronem dokonała kobieta (Georgina "Tiny" Broadwick, lat 18). Wylądowała na polu jęczmienia. W wyniku kolejnych ulepszeń powstał współczesny spadochron osobowy, w skład którego wchodzą: czasza z tkaniny, linki nośne, uprząż z zamkiem, pilocik (mały spadochron ułatwiający otwarcie czaszy), uchwyt z linką wyzwalającą czaszę oraz pokrowiec. Innym rodzajem spadochronu jest spadochron hamujący, spełniający rolę hamulca aerodynamicznego samolotu lub szybowca, używany dla skrócenia lądowania. pierwszy raz użyto tego typu spadochronu podczas II wojny światowej. Na samolotach odrzutowych stosowane są fotele wystrzeliwane umożliwiające skok ratowniczy na spadochronie nawet w chwili, gdy samolot znajduje się na ziemi. 26 lutego 1955 roku George Franklin Smith z Manhattan Beach w Kalifornii katapultował się z myśliwca F-100A Super Sabre Jet przy prędkości 1250 kilometrów na godzinę, stając się pierwszym człowiekiem, który wyskoczył ze spadochronem z samolotu lecącego szybciej od dźwięku. W momencie katapultowania pilot został poddany przeciążeniu czterdziestokrotnie przekraczającemu siłę grawitacji. Jego kombinezon został porwany na strzępy, a zanim wylądował w oceanie, pęd powietrza zerwał mu hełm, maskę i skarpety. Po wydobyciu z wody u wybrzeży kalifornijskiej Laguna Beach przez przepływającą łódź, spędził pół roku na rehabilitacji szpitalnej.

17 1785r. - sprężyna Przedmiot z materiału sprężystego (zwykle stali) o kształcie zapewniającym jego dużą podatność sprężystą. Zasadę sprężystości wykorzystywano już kilkanaście tysięcy lat temu w łuku, w którym występuje nagłe wyładowanie się nagromadzonej energii mechanicznej, a także w niektórych pułapkach na zwierzęta (w postaci silnie napiętych prętów drewnianych).  W okresie rzymskim do miotania pocisków podczas walk na morzu wykorzystywano sprężystość odgiętych desek (przykład sprężyny płaskiej).  Ciekawy był projekt Leonarda da Vinci z około 1485 roku, aby kuszę - gigant, używaną dawniej do walk oblężniczych, zaopatrzyć w łuk z płaskowników metalowych (rodzaj resoru piórowego). Wspomnijmy o miniaturowej kuszy ze stali, wynalazku hiszpańskich Maurów z XV wieku. Kuszę taką łatwo było ukryć nawet w rękawie.  Około 1500 roku sprężyna występuje w nowej, ważnej postaci - sprężyny spiralnej, która zaczęła odgrywać rolę źródła energii w  zegarach.  W 1616 roku F. Veranzio, autor książki o maszynach, podaje rysunek powozu na resorach. Po 50 latach resory ze stali na pewno już były używane.  Sprężyna śrubowa rozwinęła się prawdopodobnie ze spiralnej. Istniała już pod koniec XVIII wieku. Około 1800 roku  J. Barmah zbudował maszynę do nawijania tego rodzaju sprężyn.  Odnotujmy jeszcze wynalezienie sprężyn tapicerskich w 1826 roku w Anglii.

18 1789r. - gilotyna Do czasów Wielkiej Rewolucji Francuskiej najpopularniejszym sposobem wykonywania kary śmierci było publiczne... rozrywanie. Ręce i nogi skazańca przywiązywane były do czterech wołów lub koni, które na znak kata ruszały w różnych kierunkach. Przy publicznej wrzawie nieszczęśnik był rozrywany - dosłownie - na strzępy. Czasem, zamiast tego, stosowano inne równie wymyślne sposoby pozbawiania życia, co wzbudzało żywy sprzeciw francuskiego lekarza (profesora anatomii paryskiej Akademii Medycznej) i polityka Josepha Guillotina. Guillotin był niezadowolony z tej metody egzekucji. Widowisko trwało dość długo, a ponadto arystokraci byli traceni w mniej bolesny sposób, co opowiadający się za "równością klas" Guillotin uważał za niesprawiedliwe. Ujednolicenie i przyśpieszenie egzekucji miała zapewnić właśnie gilotyna. Pomysł wyszedł w roku Została powołana specjalna komisja ds. ujednolicenia sposobu wykonywania wyroków śmierci. O konsultacje zwrócono się do słynnego wówczas chirurga dr Louisa. Postanowiono zaadoptować urządzenie, które używane było już w XIII wieku we Włoszech do egzekucji, jako łaska czyniona kryminalistom w których żyłach płynęła błękitna krew. Znano je również w średniowiecznych Niemczech i w Szkocji. Doktor Louis osobiście nadzorował budowę udoskonalonej maszyny (dlatego też początkowo nazywano gilotynę la Loisetta), którą zlecono niemieckiemu cieśli o nazwisku Schmidt. Prototyp urządzenia skonstruowano w 1790 roku. Po testach przeprowadzonych na... zwłokach, dnia 25 kwietnia 1792 gilotyna przeszła swój "chrzest bojowy" na Place de Greve w Paryżu. Jak opisują świadkowie: "Kat zwolnił zaczep noża. Ciężkie żelazne ostrze ześlizgując się po prowadnicy, uderzyło w szyję mordercy Jacquesa Nicolasa Pelletiera. Odcięta głowa, na której widać było grymas przerażenia, potoczyła się w stronę wiwatującego pospólstwa...„ Wkrótce gilotyna stała się szybkim i niezawodnym narzędziem rewolucyjnego terroru. Pod gilotyną stracił na szafocie głowę niejeden z prześmiewców pomysłu poczciwego doktora Guillotina. Stracony został m.in. król Ludwik XVI (26 stycznia 1793 roku), Danton (5 kwietnia 1794 roku), Robespierre (28 lipca 1794 roku). Ogółem - w trakcie Rewolucji Francuskiej gilotyna "skróciła cierpienia" 2498 osobom. Oprócz Francji, były również inne kraje, które wykorzystywały gilotynę do egzekucji. W Niemczech - pod rządami Hitlera stracono w ten sposób ponad 10 tysięcy osób. Gilotyna była też używana w Belgii, Persji, Szwecji (ten ostatni kraj już w roku 1794 posiadał własną gilotynę) oraz w Stanach Zjednoczonych - w Luizjanie. W Polsce gilotyny nie stosowano. Po raz ostatni gilotyny użyto znowu we Francji, w Marsylii w 1977 roku. Wykonano wówczas wyrok na mordercy o nazwisku Djandoubi.

19 1792r. - ambulans Już pod koniec krucjaty w XI wieku, rycerz św. Jan poznał metody udzielania pierwszej pomocy od Arabów i greckich doktorów – wtedy tez pojawiło się po raz pierwszy w Europie pojęcie „ambulans”. Jego rycerze udzielali po bitwie pomocy wszystkim rannym, przenosząc ich do pobliskich namiotów. Pierwszy ambulans zaprojektował w 1792 baron Dominique Jean Larey, osobisty chirurg Napoleona I. Wspólnie z naczelnym chirurgiem armii francuskiej Pierzem Francis Percym, Larey utworzył korpus ambulansów składający się z noszowych i jednokonnych karetek. Każdy oddział miał 12 resorowanych pojazdów. Po raz pierwszy użyto ich w kampanii włoskiej Napoleona w latach Pierwszym ambulansem motorowym był samochód z silnikiem Daimlera, wystawiony przez zakłady Panhard et Levassor na Salon du Cycle w paryskim Pałacu Przemysłu, w grudniu 1895 roku. Nie wiadomo, czy kiedykolwiek woził on pacjentów. Pierwszy motorowy ambulans w regularnej służbie pojawił się w 9 korpusie armii francuskiej w lipcu 1900 roku. W tym samym roku pojawił się ( również we Francji ) ambulans cywilny. Pierwszy raz użyto ich na froncie podczas bitwy pod Zanzur ( wojna włosko-turecka ) 8 czerwca 1912 roku. Przewiozły 70 rannych do szpitala polowego w Gargeszu i 40 zabitych na cmentarz. W roku Stany Zjednoczone po raz pierwszy zaczęły używać helikopterów – ambulansów podczas wojny w Korei. W 1968 roku, szpital św. Wincentego w Nowym Jorku, jako pierwszy zaczął używać karetki reanimacyjnej – zwanej dzisiaj potocznie „erką”.

20 1805r. - zapałki Krótkie patyczki wykonane z drewna lub tektury impregnowanej, z główką z masy zapalającej. Podobno znane były już w VI wieku n.e. w Chinach pod nazwą "ogniste calowe patyki". W Europie pierwsze zapałki wyprodukował w Paryżu w 1805 roku asystent chemika francuskiego, Thenarda, K. Chancel. Masa ich składała się z soli Bertholleta (chloranu potasowego), siarki, cukru, gumy arabskiej i barwnika, a zapalenie jej następowało przez zanurzenie w stężonym kwasie siarkowym, a następnie wyciągnięcie - wówczas następował zapłon. Zapałki tego typu były jednak drogie i niebezpieczne.  W 1826 roku aptekarz angielski John Walker wynalazł zapałki składające się z chloranu potasowego, siarczku antymonu i krochmalu, zapalające się przez potarcie o szklisty papier. Zapalenie masy następowało jednak z trudnością i przebiegało w sposób gwałtowny.  Kierunek badań nad zastosowaniem reakcji chemicznych do rozniecenia ognia uległ zmianie, gdy użyto do tego celu łatwo zapalnego białego fosforu odkrytego przez hamburskiego alchemika H. Branda w 1669 roku. Nie wyjaśniono ostatecznie, kto pierwszy posłużył się tym pierwiastkiem przy produkcji, nastąpiło to bowiem prawie jednocześnie i niezależnie w różnych krajach. Prawdopodobnie pierwszeństwo ma tu J. Irinyi w Peszcie, następnie Romer w Paryżu, oraz w roku 1831 Charles Sauria. Zapałki fosforowe (zwane popularnie zapałkami Lucyfera lub "promień Prometeusza"), zaczął produkować w Londynie w 1833 roku Anglik S. Jones (patent ang. nr z dnia 20 XI 1832 roku), nie była to jednak działalność na dużą skalę.  Pierwsza fabryka zapałek tego typu została uruchomiona w USA w 1836 roku (A. Philips ze Springfield w stanie Massachusetts), a w Rosji w Petersburgu w 1837 roku. Produkcja zapałek fosforowych była jednak bardzo niebezpieczna i w niektórych krajach całkowicie jej zakazano, robotnicy chorowali masowo na chorobę szczęk i zębów, ropienie i gnicie zębów próchnienie kości.  W 1845 roku Anton von Schrotter odkrył czerwoną odmianę alotropową fosforu, powstającą przez gotowanie fosforu bez dostępu powietrza w temperaturze stopni Celsjusza. Pierwsze próby z zapałkami produkowanymi z fosforu czerwonego przeprowadził R. C. Bottger (1848 rok). Masa zapalająca Bottgera (pokrywająca główkę zapałki) nie zawierała fosforu czerwonego, natomiast pierwiastek ten był umieszczony w tekturze pudełka, o którą pocierano zapałkę.  Pierwsze zapałki bezpieczeństwa tzw. zapałki szwedzkie które następnie przyjęły się powszechnie w całej Europie, wyprodukował w 1855 roku, na podstawie własnego patentu, Szwed J. E. Lundström. Masa palna zapałek szwedzkich z substancji utleniających (głównie z chloru potasowego, dwutlenku manganu, tlenku ołowiu i in.), produktów palnych (siarki, siarczku antymonu ) oraz różnych dodatków (szkła - w celu zwiększenia ilości ciepła wytwarzającego się przy pocieraniu masy, substancji i barwników). Drewienko zapałki nasycone jest parafiną, ułatwiającą jego zapalenie. Masa do pocierania (na pudełku), zawiera fosfor czerwony, sproszkowane szkło i środki wiążące. Równocześnie z produkcją zapałek szwedzkich zaczęła się rozwijać produkcja innego typu zapałek, oparta na materiale zastępującym fosfor biały, którym okazał się bardziej bezpieczny siarczek fosforu. Zapałki te, zapalające się o każdą twardą powierzchnię, rozpowszechniły się w Ameryce, głównie zaś w USA.  

21 Masa zapalająca składa się z siarczku fosforu, tlenku żelaza, tlenku cynku, kleju i in. Należy dodać, że pierwsze zapałki zapalające się o każdą powierzchnię (składające się z ołowianu potasowego i fosforu czerwonego) wynalazł w 1893 Schwierung. W Polsce pierwsza fabryka zapałek została wybudowana już w 1828 roku w Warszawie - w roku 1847 produkcja zapałek wynosiła już około pół miliarda sztuk rocznie. Obecnie w naszym kraju istnieją tylko cztery fabryki. Największym z nich jest zapałczarnia w Czechowicach (około 70% rynku). Jeśli ktoś będzie w Bystrzycy Kłodzkiej i znajdzie chwilę czasu, to może warto zaglądnąć do Muzeum Filumenistycznego - zobaczyć tam można zbiory związane z przedmiotami do niecenia ognia

22 1810r. - puszkowanie żywności
Najstarszym sposobem konserwowania żywności było suszenie na powietrzu, później przy ogniu.  Odwiecznym sposobem umożliwiającym przechowywanie żywności w krótszym czasie było gotowanie. W 1810 roku, w związku z konkursem na opracowanie skutecznej metody konserwowania żywności dla wojska, ogłoszonym przez Napoleona, Francuz Nicolas F. Appert wpadł na pomysł gotowania mięsa i jarzyn w hermetycznie zamkniętych, szklanych naczyniach. Okazało się, że wysterylizowane produkty nie psuły się dopóki naczynia nie zostały otwarte. Tak powstały pierwsze konserwy. Appert nie wiedział, że apertyzacja, jak nazwano wynalezioną przez niego metodę, polega na sterylizacji, gdyż nie domyślano się jeszcze wówczas, iż psucie się żywności powodują drobnoustroje.  Zależność procesów fermentacyjnych od rozwoju drobnoustrojów odkrył wielki biolog francuski, Louis Pasteur ( ) w wyniku badań nad fermentacją mlekową, a później masłową, alkoholową i octową, prowadzonych w latach Pasteur zainicjował sterylizację w temperaturach niższych od 100 stopni Celsjusza, nazywaną pasteryzacją.  Puszki blaszane do przechowywania konserw po raz pierwszy zastosowano w Anglii. Pierwszy patent na takie puszki uzyskał w 1810 roku wynalazca o nazwisku Peter Durant.  Od 1812 roku w konserwy mięsne i zupy w puszkach była już zaopatrywana brytyjska marynarka wojenna. O ich jakości może świadczyć fakt, że na początku naszego stulecia znaleziono puszkę zagubioną w obozowisku badaczy polarnych. Przeleżała ona na powietrzu 87 lat, a mimo to, po otwarciu, nadawała się do spożycia.  Najnowszymi sposobami konserwowania żywności są: liofilizacja, to jest odwadnianie w stanie zamrożenia i napromieniowywanie. Powszechnie też stosuje się zamrażanie produktów spożywczych, zwłaszcza owoców.

23 1819r. - stetoskop Stetoskop (od gr. stethos - pierś, wnętrze i skopein - oglądać), rzadziej nazywany także fonendoskopem. Już Hipokrates opisywał odgłos pluskania w jamie opłucnej, kiedy potrząsał chorym cierpiącym na tzw. "wodę w boku". Twórcą pierwszego przyrządu stosowanego do diagnozowania chorób serca i płuc, głównie gruźlicy, był francuski lekarz Renè Laënnec w 1816 roku. Prawdopodobnie, podczas jednego z badań młodej pacjentki o zbyt obfitych kształtach, aby móc skutecznie osłuchać jej serce zwinął zeszyt w trąbkę, i dopiero tak zaimprowizowanym instrumentem dokończył badania. Po trzech latach żmudnych studiów i porównań, do diagnozowania swoich chorych zaczął stosować słuchawkę w postaci drewnianego walca, wydrążonego w środku. Jego "cylinder" zmodyfikował P.A. Piorry nadając mu kształt lejkowatej rurki z płaskim zakończeniem od strony usznej, oraz rozszerzeniem końca przystawianego do ciała pacjenta w kształcie dzwonka (jak na ilustracji obok). Lekarz amerykański George P. Cammann zaprojektował nowoczesny model stetoskopu w 1851 roku - była to pierwsza słuchawka dwuuszna z gumowymi przewodami. W Europie pojawiły się takie dopiero po 1880 roku. Ich zakończenia były wykonane z drewna, metalu, kości słoniowej lub porcelany. Różne były także nazwy - najpopularniejsza - fonendoskop - utrzymała się do dziś. Końcówka słuchawek zaopatrzona w membranę opatentowana została w roku W roku 1926 H. Sprague wprowadził fonendoskop z zakończeniem podwójnym: kształtu dzwonka bez membrany i płaski z membraną. W zależności od potrzeb lekarz odwracał sobie przyrząd. Taki stetoskop, jaki można zobaczyć na szyi każdego lekarza - zaprojektował w 1961 roku kardiolog, dr Littmann. W stosunku do swych poprzedników urządzenie Littmanna wyróżniało się mniejszym ciężarem, oraz znacznie zwiększoną funkcjonalnością - posiadało już tylko pojedynczy przewód. Zalety te wraz z polepszeniem właściwości akustycznych spowodowały, że zyskało ono ogromną popularność. Prawdziwą rewolucją było wynalezienie w roku 1987 przez firmę 3M tzw. technologii Master. Skonstruowano wówczas membranę, która pozwala na słyszenie zarówno tonów niskich, jak i wysokich, a tym samym czyni badanie bardziej precyzyjnym. Dzięki niej można badać pacjenta bez obracania głowicy stetoskopu. Wystarczy tylko lekko przyłożyć go do ciała, by usłyszeć tony niskie, wysokie zaś po mocniejszym przyciśnięciu. Oprócz badań medycznych, stetoskop używany jest do wykrywania lub badania mechanizmów zegarowych, np. mechanicznych zegarowych zapalników bomb, mechanizmów zamków w skarbcach i sejfach. Istnieją również stetoskopy, gdzie membranę zastąpiono elementem sztywnym, służące do osłuchiwania pracujących głośnych mechanizmów - np. silników. W skrajnym przypadku w roli stetoskopu w maszynowni używa się stalowego pręta.

24 1826r. - fotografia początki
Słowo „fotografia” pochodzi z języka greckiego: phos – światło, i grapho – piszę. Fotografię poprzedziły: wynalazek ciemni optycznej i odkrycie substancji światłoczułych. Zasada ciemni optycznej znana była zapewne już uczonemu mnichowi angielskiemu Rogerowi Baconowi, a urządzeniem tym posługiwał się genialny włoski artysta i technik Leonardo da Vinci. Ciemnienie niektórych substancji pod wpływem światła być może znane już było alchemikom. Prawdopodobnie już w 1556 roku George Fabricius odkrył fakt, że znany minerał kerargiryt (chlorek srebrowy) pod wpływem promieni słonecznych czernieje. Światłoczułość soli srebra stwierdził doświadczalnie dopiero w 1727 roku niemiecki chemik, anatom i fizjolog Johann Schulze: na powierzchni powleczonej mieszaniną kredy i azotanu srebrowego położył papier, stwierdził, że mieszanina w miejscach oświetlonych przybrała ciemnofioletowa barwę, natomiast w miejscach osłoniętych pozostała biała. Można było odczytać wycięty w papierze tekst, natomiast wkrótce cała powierzchnia sczerniała. Pierwsze doświadczenia z rzutowaniem na światłoczułe powierzchnie obrazów uzyskanych przy użyciu ciemni optycznych wyposażonych w soczewki przeprowadził Francuz Joseph N. Niepce. Używał w tym celu płyt miedziowych pokrytych bitumem syryjskim. Po wielogodzinnym naświetlaniu i po późniejszym rozpuszczeniu bitumu w miejscach, w których nie był poddany działaniu światła słonecznego – na płytach powstawał obraz, którego ciemne partie tworzyło tło płyty, a jasne – rozjaśniony i nierozpuszczony bitum. Ten sposób utrwalania obrazów nazwał heliografią. W roku 1826 udało mu się po raz pierwszy uzyskać trwały obraz z natury, uznawany za pierwszą fotografię. Ma ona format ok. 20 x 16,5 cm i przedstawia widok z okna wynalazcy. Naświetlanie płyty trwało ok. 8 godzin – dlatego ściany widocznych na tej fotografii domów rzucają cienie w różnych kierunkach. Twórcą pierwszego systemu praktycznej fotografii był francuski artysta malarz Louis J. M. Daguerre, który w latach opracował tzw. dagerotypię – sposób utrwalania obrazów na płytkach pokrytych jodkiem srebra. Niezależnie w Anglii William H. F. Talbot przeprowadził doświadczenia nad inny sposobem otrzymania fotografii, mianowicie negatywowo-pozytywowym nazywanym przez niego kalotypią. Eksperymentował z papierem pokrytym różnymi solami srebra – w ostatecznej wersji użył jodku srebra. Udało mu się skrócić czas naświetlania do 30, a następnie do kilku minut, dzięki zastosowaniu kąpieli w wywoływaczu, a następnie ogrzaniu papierowego negatywu. Kiedy obraz stawał się wyraźny, utrwalał go za pomocą utrwalacza (tiosiarczanu sodowego). Następnie czynił negatyw przezroczystym przez natłuszczanie, co umożliwiało uzyskiwanie na innym papierze, pokrytym warstwą chlorku sodowego, kopii pozytywowych. Ten sposób, powszechnie dzisiaj stosowany, został opatentowany w 1841 roku. Jako pierwszy, nazwy fotografia użył znany astronom J. F. Herschel, który pomagał Talbotowi. On też wprowadził nazwy negatyw i pozytyw. Pionierem fotografii barwnej był szkocki fizyk James C. Maxwell, który w 1861 roku zademonstrował barwne przezrocza. W wykonanym doświadczeniu przedstawił metodę reprodukcji barw na drodze tzw. syntezy addytywnej. Sposób uzyskiwania barwnych przezroczy na światłoczułych płytach opracował w 1891 roku francuski fizyk Gabriel J. Lippman. Możliwość uzyskiwania barwnych odbitek na papierze powstała po opracowaniu metody tzw. syntezy subtraktywnej. Pierwsze kolorowe odbitki z kolorowych negatywów pojawiły się w 1935 roku.

25 Pierwszy aparat Pierwsza fotografia Tym aparatem fotograficznym (długość 4 m.) sfotografowano w 1900 roku pociąg, który tylko w ten sposób udało się zmieścić na zdjęciu w całości.

26 1827r. - turbina wodna Fourneyron Benoit ( ) francuski konstruktor i przemysłowiec; 1827 zbudował turbinę wodną o pionowej osi wirnika; rozpoczął projektowanie turbiny parowej Wodna turbina, turbina hydrauliczna, rotodynamiczny silnik wodny wirnikowy przetwarzający energię mechaniczną przepływającej przezeń wody na pracę; cechą odróżniającą turbinę wodną. od kół wodnych jest to, że proces ten następuje w wyniku zmniejszania przez wirnik turbiny wodnej krętu przepływającej wody. Turbiny wodne stosowane są do napędu prądnic elektrycznych w zakładach hydroenergetycznych, a także do napędu maszyn roboczych, np. młynów, papiernic, pomp.

27 1829r. - pismo dla niewidomych
Louis Braille ( ), francuski nauczyciel, ociemniały od trzeciego roku życia - wykłuł sobie oczy szydłem; twórca pisma punktowego dla niewidomych do czytania za pomocą dotyku.

28 1832r. - prądnica Prądnica to maszyna wytwarzająca energię elektryczną kosztem dostarczonej jej energii mechanicznej. Podstawą fizyczną działania prądnicy jest zjawisko indukcji elektromagnetycznej którym zajmował się Michael Faraday w Wielkiej Brytanii od roku Pierwsza prądnica została zbudowana we Francji, niemal natychmiast po odkryciu zjawiska indukcji elektromagnetycznej. Zbudował ją w 1832 roku mechanik Hippolyte Pixii. Pod zamontowanymi na stałe cewkami wirował w niej magnes. Owa maszyna magnetoelektryczna (w skrócie: magneto) dawała stosunkowo słaby prąd, a w dodatku był to prąd zmienny, uważany wówczas za bezużyteczny, dlatego zaopatrzono ją w komutator. Komutator pozwalał na uzyskanie prądu jednokierunkowego zmieniając połączenie uzwojenia ze szczotkami na przeciwne w momencie, gdy kierunek prądu zmieniał się na przeciwny. Podstawową prądnicą jest ramka z przewodnika obracana w polu magnetycznym. Głównymi częściami prądnicy są stojan (nieruchoma część związana z obudową) oraz wirnik (rotor, część wirująca wewnątrz stojana). Uzwojenie cewki umieszczonej w wirniku prądnicy przecina linie sił pola magnetycznego wytwarzanego przez uzwojenie wzbudzające i dzięki temu indukuje się w nim zmienna siła elektromotoryczna. Prądnice dzieli się ze względu na rodzaj wytwarzanego prądu elektrycznego na prądnice prądu stałego i prądnice prądu zmiennego (alternatory). Oba te typy mają wiele odmian prądnic, różniących się szczegółami rozwiązań elektrotechnicznych, rozwiązania te są analogiczne do rozwiązań silników elektrycznych - każdy silnik elektryczny może stać się prądnicą i odwrotnie, w zależności od tego, w jakiej formie dostarcza się energii i gdzie się ją odbiera. Przekonał się o tym Faraday jeszcze w 1831 roku, tworząc różne małe modele, które poruszały się zasilane prądem. Prądnice prądu zmiennego wykonuje się najczęściej jako prądnice synchroniczne trójfazowe, powszechnie stosowane w elektrowniach prądu przemiennego. W prądnicy prądu stałego zmienna siła elektromotoryczna odprowadzana jest z twornika za pomocą komutatora prostującego przebieg prądu do ślizgających się po nim szczotek. Zależnie od sposobu zasilania uzwojenia wzbudzającego (uzwojenia elektromagnesów) rozróżnia się prądnice prądu stałego: obcowzbudne (zasilanie uzwojenia wzbudzającego następuje z obcego źródła napięcia) oraz samowzbudne (zwane dawniej dynamomaszyną - wynalezioną w 1866 roku przez W. von Siemensa) - bocznikowe, szeregowe lub szeregowo-bocznikowe (uzwojenie wzbudzające jest zasilane napięciem indukowanym w uzwojeniach własnego wirnika). Najprostszą prądnicą prądu stałego jest dzisiaj dynamo rowerowe. Prądnice prądu stałego stosowane są jako maszyny robocze w elektrowniach prądu stałego oraz do bezpośredniego zasilania, np. spawarek.

29 1837r. - dagerotyp Odrobina nieporządku przydała się ojcu fotografii. L. Daguerre umiał już robić zdjęcia, lecz długo nie mógł znaleźć sposobu, jak je utrwalać. Wypolerowane miedziane płytki pokryte warstwą srebra umieszczał w oparach jodu - powstawała warstewka jodku srebra, na której widać było blady cień obrazu. I tyle! Traf chciał, że jedną taką płytkę Daguerre wstawił do szafki z chemikaliami. Gdy po paru dniach ja wyjął, zaskoczony zobaczył na niej wyraźny wizerunek! Daguerre usiłował wykryć, który z odczynników dał taki efekt. Dopiero na samym końcu znalazł sprawcę - kropelkę rtęci z rozbitego kiedyś termometru...  Tak powstał poprzednik aparatu fotograficznego - dagerotyp.  W dagerotypie soczewka była obiektywem. Obraz pojawiał się na posrebrzanej płytce.

30 1852r. - sterowiec Niepraktyczne balony zastąpiono sterowcami. Są to statki powietrzne (lżejsze od powietrza) posiadające własny napęd i sterowanie. Miały one kuliste powłoki podobne do balonowych, ale niektóre z tych powłok zaczęto usztywniać specjalną konstrukcją. Pierwszy załogowy i napędzany sterowiec został zademonstrowany w 1852 przez Francuza Henri Giffarda. Wystartował on 24 IX z Paryża i przeleciał 27 km. Jego statek powietrzny osiągnął średnią prędkość 8 km/godz. Nazwisko ściśle związane ze sterowcami to Ferdynand von Zeppelin, niemiecki hrabia, którego pierwszy statek powietrzny "LZ 1" odbył swój pierwszy lot 2 VII 1900 r. Zeppeliny budowane dla armii niemieckiej i marynarki wojennej były stosowane ze znaczącymi efektami podczas I wojny światowej. Brały one udział m.in. w "nalotach" na W. Brytanię począwszy od stycznia 1915 r. Przed wybuchem wojny Zeppeliny używano również do stałej obsługi pierwszych linii pasażerskich. Były to bardzo duże sterowce zabierające na pokład od 20 do 60 osób, sterowiec ten miał użebrowanie aluminiowe i powłokę pokrytą płótnem. 24 czerwca 1910 roku nastąpiło otwarcie pierwszej na świecie linii sterowcowej w Niemczech. Dało początek komunikacji powietrznej za pomocą zeppelinów.  Od 15 sierpnia do 4 września 1929 roku trwał lot sterowca LZ-127 Graf Zeppelin dookoła świata, co było wielkim wyczynem na tamte czasy.  6 maja 1937 roku to tragiczny dzień dla zeppelinów. Tego dnia miała miejsce katastrofa niemieckiego sterowca LZ-129 "Hindenburg" w Nowym Yorku - największego obiektu latającego stworzonego przez człowieka. Sterowiec miał długość transatlantyku i wysokość 13-piętrowego wieżowca. Zginęło 35 osób. Było to równoznaczne z wycofaniem sterowców z komunikacji pasażerskiej.

31 1852r. - giroskop Giroskop - ciało sztywne, szybko wirujące wokół swej osi symetrii. W roku 1852 znany fizyk J.B. Foucault zbudował żyroskop dla udowodnienia, że istnieje ruch obrotowy Ziemi wokół jej osi. Żyroskop Foucaulta był umieszczony w zawieszeniu kardanowskim i dlatego mógł obracać się względem wszystkich trzech osi prostopadłych do siebie. Taki żyroskop nazywa się żyroskopem o trzech stopniach swobody; jego oś wirowania zachowuje stały kierunek w przestrzeni (tj. względem gwiazd). Właściwość tę wykorzystuje się w aparaturze automatycznego kierowania ruchem samolotów, torped, rakiet itd. Drugą właściwością żyroskopu o trzech stopniach swobody jest wykonywanie dodatkowego ruchu obrotowego, zwanego precesją, w przypadku przyłożenia siły zewnętrznej, starającej się zmienić kierunek jego osi wirowania. Tę drugą własność żyroskopu o trzech stopniach swobody wykorzystuje się w żyrokompasie i lotniczym wskaźniku, zwanym sztucznym horyzontem (żyrokompas wskazuje kierunek "północ - południe", a sztuczny horyzont stale wskazuje odchylenie samolotu od płaszczyzny rzeczywistego horyzontu). Są też żyroskopy o dwóch stopniach swobody, w których swoboda ustawiania się osi żyroskopu jest ograniczona. Gdy podstawa takiego żyroskopu obraca się wokół osi pionowej, oś wirowania stara się zająć kierunek równoległy, a więc też pionowy. Tę właściwość wykorzystuje się m.in. w przypadkach ukazujących skręt samolotu, w aparaturze do nawigacji inercjalnej, w urządzeniach łagodzących kołysanie statku. Warunkiem dobrej pracy żyroskopu jest duża prędkość obrotowa i małe tarcie w łożyskach. Ten drugi cel osiąga się łożyskując żyroskop na strumieniu sprężonego powietrza lub - jeszcze lepiej - "zawieszając" go w polu elektrostatycznym w próżni (wtedy żyroskop o prędkości 24 tys. obr./min wskazuje stały kierunek w przestrzeni z błędem nie większym niż 0,0001°/h, czyli 1° na 14 miesięcy!). Pierwszy żyrokompas zbudowano w roku 1908 (Anschutz), pierwszy "sztuczny horyzont" - w 1914 roku, pierwszy autopilot nowoczesnego typu - na początku lat dwudziestych, stabilizator statku morskiego - w 1911 roku (E. Sperry).

32 1853r. - strzykawka Przyrząd lekarski służący do pozajelitowego wprowadzania do ustroju płynnych leków lub pobierania płynów ustrojowych z naczyń i jam ciała. Podobno już w czasach Hipokratesa używano przyrządu składającego się z pęcherza zwierzęcego, stanowiącego zbiornik dla wstrzykiwanego płynu i rurki którą ten płyn wypływał. Jednak tak naprawdę dopiero poznanie układu krążenia krwi umożliwiło podjęcie doświadczeń nad podawaniem leków bezpośrednio do krwi. Takie doświadczenia prowadził m.in. Ch. Wren z Oxfordu, który wraz z fizykiem R. Boyle'em wlewał dożylnie zwierzętom wino, piwo, mleko lub krew, stosując w tym celu strzykawkę z pęcherza zwierzęcego, zakończoną rurką z pióra gęsiego. R. Lower również z Oxfordu przetaczał krew od jednej osoby do drugiej łącząc srebrną rurką ich naczynia krwionośne - tętnicę dawcy z żyłą odbiorcy. Mniej więcej w połowie XIX wieku, - w roku 1853,  pewien francuski lekarz Ch. G. Pravaz badając możliwość leczenia tętniaków, skonstruował pierwowzór strzykawki do wprowadzania płynnych leków bezpośrednio w głąb ciała, zamiast ich połykania. Jego metalowa strzykawka miała tłoczek, który przesuwał się wewnątrz cylindrycznego pojemnika ruchem śrubowym. Do wprowadzania płynu służyła mu trójgraniasta rurka (kaniula) osadzona na końcu strzykawki. Wkrótce potem, szkocki lekarz A. Wood skonstruował w jej miejsce cienką, ściętą na końcu igłę i jako pierwszy zastosował wstrzyknięcia podskórne. Pierwsze wstrzyknięcie domięśniowe przypisuje się francuskiemu lekarzowi A. Lutonowi w roku Od momentu wprowadzenia przez francuskiego aptekarza S. Limousina szklanych ampułek do zastrzyków, metoda pozajelitowego wprowadzania leków ogromnie się rozpowszechniła Strzykawki wyglądające tak jak dzisiaj, z wymienną igłą zaczęto produkować dopiero w 1895 roku.  Pierwszych strzykawek jednorazowych (jeszcze szklanych) zaczęto używać już w 1954 roku, ale dobrodziejstwo tego pomysłu możemy w pełni ocenić dopiero dziś, gdy plagą szpitali jest żółtaczka wszczepienna, a wszystkich przeraża groźba przypadkowego zarażenia wirusem HIV.

33 1859r. - akumulator Bateria Volty była ogniwem zużywającym się, a jej cynkowe płytki rozpuszczały się w miarę użytkowania. W rezultacie, można ją było zastosować tylko raz. W 1859 roku Francuz Gaston Planté wykonał pierwsze ogniwo dające się ponownie ładować; użył do tego dwóch kawałków folii ołowianej, które oddzielił kawałkiem flaneli, a następnie zwinął folię i zanurzył w kwasie. Naładował ogniwo przyłączając je do źródła prądu elektrycznego. Planté skoncentrował się na badaniu procesów elektrochemicznych zachodzących pod wpływem przepływającego prądu przez dwie płytki ołowiu zanurzone w roztworze kwasu siarkowego. Wybór okazał się trafny. Tak powstał  akumulator ołowiowy.  Dzisiaj, po 140 latach, nadal powszechnie korzystamy z tego rozwiązania. Pomimo jednak wprowadzenia ostatnio wielu rozmaitych udoskonaleń: nowych metod produkcji elektrod, nowego typu separatorów, opracowania sposobów regenerowania wody traconej z elektrolitu podczas ładowania (tzw. akumulator bezobsługowy), podstawowe parametry tego akumulatora poprawiono zaledwie nieznacznie w porównaniu do produkowanych przed wojną. Co gorsza, w najbliższym czasie nie zanosi się na żadną bardziej radykalną poprawę.  Podobno aż około 50 tys. najrozmaitszych prób przeprowadził genialny Thomas A. Edison, by w końcu, w 1904 roku, stworzyć swój akumulator żelazowo-niklowy. Składał się on z płytki niklowej pokrytej wodorotlenkiem niklu (elektroda dodatnia) oraz płytki z żelaza (elektroda ujemna), zanurzonych w wodnym roztworze wodorotlenku potasu (roztwór zasadowy). Niestety aż do dnia dzisiejszego nie znalazł on szerszego zastosowania.  Natomiast pięć lat wcześniej Waldmar Jungner ze Szwecji zbudował akumulator niklowo-kadmowy (Ni-Cd) który do niedawna można było znaleźć w wielu rozmaitych urządzeniach (przenośne radia, magnetofony, telefony, laptopy czy kamery wideo). Obecnie coraz większą karierę robi znacznie bardziej przyjazny środowisku akumulator niklowo-wodorkowy (Ni-MH), jednak większość specjalistów z dziedziny elektrochemii uważa, że to lit - najlżejszy z metali, bardzo łatwo uwalniający elektrony - daje największe szanse na  zbudowanie najlepszych akumulatorów które służyć będą np. do napędu samochodów z silnikami elektrycznymi. Najnowszym pomysłem, którym zainteresowane jest NASA, jest akumulator zbudowany wyłącznie z materiałów polimerowych, nie zawierający zarówno atomów żadnego z metali, jak też ciekłego elektrolitu.

34 1860r. - silnik spalinowy Silnik spalinowy jest silnikiem, w którym paliwo spalane jest w jego wnętrzu, co dostarcza energii cieplnej. Następnie jest ona zamieniana na energię mechaniczną. Pierwszy taki silnik (w dodatku ekologiczny, bo spalający mieszaninę wodoru z tlenem i wydalający jako spaliny czystą wodę!), pojawił się dzięki Brackenburgowi już w roku 1836, jednakże bezpieczeństwo jego wynalazku nie wzbudziło zaufania u potencjalnych nabywców i o  pomyśle niemieckiego wynalazcy szybko zapomniano. W roku 1860 powstał przodek silnika spalinowego. Był to silnik dwusuwowy, jednocylindrowy, pracujący na mieszance gazu ziemnego i powietrza, o zapłonie iskrowym i mocy 8,8 kW; działał na podobnej zasadzie, co maszyna parowa dwustronnego działania, tj. spalanie mieszanki zachodziło w jego cylindrze zarówno pod, jak i nad tłokiem dzięki układowi dwóch kanałów wlotowych i wylotowych doprowadzających i odprowadzających naprzemiennie mieszankę i spaliny. Nie zachodziło w nim natomiast sprężenie paliwa, a jedynie rozprężanie spowodowane jego wybuchem, i tłok powracał do pozycji wyjściowej. Jego konstruktorem był francuski inżynier, belgijskiego pochodzenia Etienne Lenoir. Oczywiście wpadł ona na pomysł, aby wmontować go w lekką bryczkę i przekształcić ją w samochód - parę nieudanych prób zniechęciło go jednak do dalszych eksperymentów. Silnik był niezbyt wydajny, zużywał ogromne ilości gazu i smaru, chodził nierówno i często się zatrzymywał. Kilka lat później jego rodak Pierre Ravel skonstruował samochód z silnikiem w którym spalała się nafta. Niestety, wojna francusko-pruska udaremniła wypróbowanie gotowego pojazdu - został zasypany wraz z szopą w której powstał. Dopiero w 1876 roku Niemiec Nikolaus Ottto skonstruował pierwszy, czterosuwowy silnik spalinowy co zapoczątkowało erę samochodu. Również dzięki temu wynalazkowi człowiek po raz pierwszy zdołał wzbić się w powietrze samolotem. Od tej chwili nastąpił szybki rozwój silników różnego typu. W latach Carl Benz skonstruował pierwszy silnik spalinowy benzynowy dwusuwowy, natomiast w roku 1893 Rudolf Diesel opatentował pierwszy silnik spalinowy o zapłonie samoczynnym. W 1883 roku Wilhelm Maybach i Gottlieb Daimler budują swój pierwszy, nienadający się jeszcze do wykorzystania w pojazdach ruchomych silnik benzynowy. 12 lutego 1884 roku Edouard Delamare-Deboutteville otrzymuje patent na swój samochód z silnikiem spalinowym, w którym jednak - zamiast benzyny - spala się ... gaz świetlny. A zabawy z gazem (szczególnie zmagazynowanym w skórzanych bukłakach) to nie przelewki: opatentowany samochód Delemare'a już w pierwszej jeździe wylatuje w powietrze. Już w następnym roku pojawił się stalowy trójkołowiec benzynowy Carla Friedricha Benza z Mannheim. Moc jego silnika to zaledwie 2/3 konia mechanicznego, mógł on jednego kierowcę i jednego pasażera przewieźć z prędkością 12 km/h.

35 1861r. - rower - prototyp Rower wywodzi się od prymitywnych pojazdów, przeważnie dwukołowych, poruszanych siłą mięśni, na których jeżdżono siedząc okrakiem i odpychając się nogami od ziemi. W 1493 roku Leonardo da Vinci miał ponoć wizję wehikułu, wyraźnie przypominającego rower. Pojazd miał dwa równej wielkości koła ze szprychami, kierownicę, mechanizm korbowy, łańcuch i zębatkę. Przedstawiający go rysunek pozostawał jednak w ukryciu przez wiele lat i nie miał wpływu na powstanie roweru dobre trzy wieki później. Szkic znaleziono wśród notatek Leonarda w 1974; ponieważ jest niezbyt dokładny, jego wykonanie przypisuje się asystentowi mistrza, imieniem Salai, choć autorem pomysłu był zapewne sam Leonardo. Wyobrażenia podobnego pojazdu dopatrywać się można na witrażu kościelnym z 1642 w Stoke Poges w Anglii. Z XVIII w. zachowało się w Anglii i Francji sporo przekazów o takich sztywnych pojazdach, bez zwrotnego przedniego koła. W 1813 Badeńczyk K.F von Drais skonstruował dwukołowy pojazd wyposażony w zwrotne przednie koło. Na swej "maszynie biegowej" zwanej też od jego nazwiska "drezyną", odbywał przejażdżki po Mannheim i Karlsruche do Strassburga w ciągu 4 godzin. W styczniu 1818 Drais otrzymał już patent badeński na ten wynalazek. Drezyna stała się wówczas modna również we Francji i w Anglii. Oryginalny egzemplarz zachował się do dnia dzisiejszego i można go oglądać w muzeum miejskim w Karlsruhe. Ważąc 45 kg, osiągał maksymalną prędkość niewiele ponad 10 km/h. Ważnym krokiem w kierunku przekształcenia drezyny w rower było wyposażenie jej w pedały, co przypisuje się różnym wynalazcom. Dokonali tego, prawdopodobnie niezależnie od siebie, Szkot K. Macmillan ok. 1840, Niemcy G. Mylius (1844) i P.M. Fischer (1853) oraz Francuzi P. i E. Michaux w W wyniku tego powstał bicykl (welocyped) napędzany pedałami umieszczonymi na osi przedniego, znacznie większego koła. W 1869 bracia Michaux zaczęli produkować w Paryżu żelazne bicykle na sprzedaż. W 1879 Anglik H.J. Lawson stworzył prawdziwy, tzw. "bezpieczny", rower wprowadzając napęd na tylne koło. W 1885 Anglik J.K Starley ulepszył rower wyposażając go w koła o jednakowej średnicy oraz ramę z rur i rozpoczął jego produkcję handlową pod nazwą "Rover" (stąd polska nazwa rower). Stosowane początkowo żelazne obręcze zastąpiono w 1868 pełnym ogumieniem, a od 1889 zaczęto wyposażać koła roweru w opony pneumatyczne, które w ciągu kilku lat rozpowszechniły się. Warto w tym miejscu dodać, że Szkot nazwiskiem Dunlop wynalazł oponę specjalnie dla roweru swojego synka. W 1894 wprowadzono wolne koło (stosowane powszechnie od 1898), a w 1899 tzw. przerzutkę, umożliwiającą zmianę przekładni. W 1920 zaczęto konstruować ramy rowerów z lekkich stopów.  Od tego czasu rower pozostaje w nie zmienionej postaci do dziś (zmieniły się jednak i to w znacznym stopniu materiały z których rowery wykonuje się dzisiaj), znajdując zastosowanie jako środek lokalnej komunikacji, turystyki i wypoczynku oraz sprzęt sportowy. Pierwszy odnotowany wyścig kolarski powstał w 1878 w Anglii (Warszawskie Towarzystwo Cyklistów w 1886). W latach Amerykanin T. Stevens z San Francisco dokonał jako pierwszy podróży na rowerze dookoła świata.

36 1867r. - żelazobeton Sporadycznie używano betonu z cementu naturalnego już w cywilizacjach Starożytnego Wschodu. Powstawał z dodania popiołu wulkanicznego do mieszaniny wapna palonego i żwiru. Od III wieku p.n.e. na małą skalę stosowali beton Rzymianie, od I wieku p.n.e. na wielką skalę, wznosząc z niego mury oblicowane kamieniem lub cegłą (które pełniły też rolę deskowania), a z czasem budując z betonu łuki, kopuły, koryta akweduktów i ścieków, nawierzchnię dróg, nabrzeża portowe i falochrony. Od średniowiecza do XVIII wieku beton stosowano rzadko. Szerokie zastosowanie w budownictwie znalazł po wynalezieniu przez Anglika Josepha Aspdina cementu portlandzkiego (1824 rok). Od 1832 roku zaczęto stosować w Anglii i we Francji prefabrykowane bloki betonowe. W połowie XIX wieku narodził się żelbet, znacznie wytrzymalszy (dzięki żelaznemu zbrojeniu, przenoszącemu naprężenia rozciągające) na zginanie. Najważniejszym z jego pionierów był Francuz Joseph Monier. Ten ogrodnik, hodowca roślin ozdobnych musiał co jakiś czas kupować nowe dębowe donice, bo palmy ozdobne rozsadzały je korzeniami. Próbował robić samodzielnie donice odlewając je z cementu, okazało się jednak, że i z takim tworzywem korzenie po jakimś czasie dawały sobie radę. Wówczas postanowił zrobić mocną klatkę z drutu i dopiero ją zalać cementem. I w ten sposób - zupełnie przypadkowo powstał żelazobeton. Kilka lat później pewna niemiecka firma odkupiła od niego patent, zastrzegając sobie, że może z niego budować co tylko zechce. W lipcu 1879 roku beton zbrojony opatentowano. W 1887 roku powstał pierwszy żelbetowy most łukowy w Muhlhausen (Niemcy), oraz zapora wodna San Mates koło San Francisco, a w 1893 belkowy w Don (Francja). W 1903 roku w Greenburg w Pensylwanii (USA) wzniesiono pierwszy budynek o całkowicie żelbetowej konstrukcji szkieletowej. W 1928 roku Francuz Eugene Freyssinet wprowadził do budownictwa beton wstępnie sprężony, z którego pierwszy most wzniesiono w 1936 roku w Aue (Niemcy). Przykładem budowli wzniesionej z tzw. betonu sprężonego jest gmach Opery w Sydney. W Polsce pierwszy most żelbetowy zbudowano w Krakowie na rzece Rudawie w 1891 roku.

37 1869r. - margaryna W związku z konkursem rządu francuskiego na namiastkę masła (tańszą i lepiej się od niego przechowującą) dla ubogiej ludności i wojska, Hippolyte Mege-Mouries opracował w 1869 roku (patent rok) metodę otrzymywania oleomargaryny (z greckiego: margaron = perła) z łoju wołowego, przez ogrzewanie go z dodatkiem wody, sody, żołądków zwierzęcych, a następnie zestalenie i oddzielenie oleomargaryny od stearyny prasą hydrauliczną. Produkcja nowego tłuszczu (pod oficjalną nazwą - margaryna), rozpoczęta natychmiast w Passy pod Paryżem, rozpowszechniła się bardzo szybko w Europie, USA i innych krajach świata (w Polsce dopiero po I wojnie światowej) i osiągnęła w latach trzydziestych XX wieku 2 milionów ton dziennie w skali światowej. Technika wytwarzania i receptura uległa zmianom. Wcześnie zaczęto zastępować tłuszcze zwierzęce tańszymi roślinnymi, np. w okresie międzywojennym popularny był "Kunerol" z oleju kokosowego. Obecnie margarynę wyrabia się w margarynowniach z oleju arachidowego, kokosowego, rzepakowego, sojowego i z innych, a lepsze gatunki margaryny częściowo z tłuszczów zwierzęcych (łój wołowy, oleomargaryna, tran wielorybi) o naturalnej konsystencji lub utwardzonych w ilości 80-85%. Margaryna jest łatwo strawna (przyswajalność 95,5%), pożywna i wysokokaloryczna (7900 kcal/kg).

38 1884r. - sztuczny jedwab Jest to włókno otrzymywane sztucznie z celulozy drzewnej, imitujące jedwab naturalny. Najstarszym był jedwab otrzymany już w roku 1884 przez chemika i przemysłowca francuskiego H. Chardonneta (tzw. jedwab nitrocelulozowy), który jako pierwszy na świecie założył fabrykę jedwabiu sztucznego w 1891 roku. Równocześnie opracowywano inne metody produkcyjne. W roku 1890 chemik francuski L. Despaissis wynalazł metodę miedziową, natomiast w roku 1891 chemicy angielscy opracowali i opatentowali metodę wiskozową. W roku 1894 Ch.F. Cross i E.J. Bevan estryfikując celulozę bezwodnikiem octowym otrzymali acetylocelulozę. Następnie rozpuścili ą w mieszaninie acetonu (85%) i alkoholu etylowego (15%) i tak powstały roztwór przeciskali przez dysze przędzalnicze do komory z ciepłym powietrzem. Tam rozpuszczalnik wyparowywał i powstawała nitka jedwabiu octanowego. Tak powstałe włókno jest bardzo cienkie, delikatne, giętkie, miękkie oraz elastyczne. Przędza z jedwabiu sztucznego nadaje się do wytwarzania najdelikatniejszych i najwykwintniejszych tkanin, które z trudem tylko można odróżnić od tkanin z jedwabiu naturalnego.

39 1895r. - kinematograf W 1832 roku fizyk belgijski Joseph A.F. Plateau i austriacki uczony Simon Stampfer skonstruowali niezależnie stroboskopy, czyli przyrządy dające wrażenie ruchu narysowanych postaci. W 1853 roku generał austriacki Franz Uchatius zbudował stroboskop projekcyjny, wyposażony w latarnię magiczną. W latach 1870-tych podejmowano udane próby fotografowania obiektów znajdujących się w ruchu, a następnie odtwarzanie ich za pomocą stroboskopu: francuski astronom Pierre J.C. Janssen tzw. rewolwerem fotograficznym własnej konstrukcji utrwalił przejście planety Wenus przez tarczę słoneczną (1874 rok), francuski fizjolog Etienne J. Marey za pomocą wielu aparatów sfotografował ruch galopującego konia. W październiku 1888 roku zaprezentowano pierwszy film. Niestety nie zachował się do dziś, był bowiem zarejestrowany na papierowej taśmie. W 1892 roku Thomas A. Edison zbudował kinetoskop, aparat do oglądania ruchomych obrazów, w którym zastosował celuloidową taśmę filmową, rozwiązując problem równomiernego jej przesuwu przez wprowadzenie perforacji. Pierwszy pokaz kinetoskopu odbył się w Nowym Jorku w 1894 roku. W 1895 roku Francuzi, bracia Louis Jean i Auguste Marie Louis Lumiere, uruchomili w Paryżu pierwsze kino, w którym demonstrowali wynaleziony przez nich kinematograf. 19 marca 1895 Louis Lumiere kręci za pomocą kinematografu pierwszy film: fotografuje robotników wychodzących z fabryki ojca. Korzysta przy tym z używanych do dziś taśm perforowanych, ale wykonanych nie z celuloidu, lecz ze specjalnego powlekanego papieru. Trzy dni później bracia Lumiere'owie pokazują film na forum Towarzystwa dla Wspierania Przemysłu Krajowego, tym samym po raz pierwszy prezentując swój wynalazek fachowcom. Historycy filmu za "godzinę zero" kina uważają pierwsze wyświetlenie filmu przez braci Lumiere'ów przed liczną publicznością w grudniu. Ich filmy pokazują krótkie scenki z życia codziennego, jak np. karmienie dziecka, przybycie uczestników kongresu fotograficznego i scenę uliczną z Lyonu. Szczególne wrażenie wywołuje na publiczności film "Przybycie pociągu na dworzec w La Ciotat" . W tym bowiem obrazie lokomotywa przejeżdża tuż przed kamerą. Od samego początku też znajduje w filmie zastosowanie technika trikowa: burzenie muru pokazane zostaje wstecz, tak że przed zdumionymi widzami staje on znowu cały. W 1909 roku Polak, Kazimierz Prószyński wprowadził obturator, czyli przesłonę usuwającą drgania obrazu podczas wczesnych projekcji filmowych, a w 1910 roku skonstruował pierwszą ręczną kamerę filmową, której produkcję rozpoczęto w W. Brytanii w 1911 roku. Już od 1906 roku podejmowano próby stworzenia filmu barwnego - pierwszy system praktyczny opracował w latach Amerykanin Herbert T. Kalmus.

40 1910r. - lampa neonowa Minęły ledwie trzy lata od wynalezienia żarówki, a już znalazły one zastosowanie w reklamie świetlnej, kiedy to w roku 1882 W. J. Hammer przedstawił słowo EDISON ułożone z zapalających się i gasnących żarówek nad wielkimi organami w "Crystal Palace" w Sydenham. Kolejny świetlny znak pojawił się nad bramą Międzynarodowej Wystawy Higienicznej w Berlinie. W tym samym roku w Nowym Jorku pojawiła się reklama świetlna teatru na zewnątrz budynku. W 1906 roku na Manhattanie było już 3 tysiące świetlnych ogłoszeń elektrycznych, większość z nich była na Broadwayu. Wkrótce jednak żarówka znalazła godnego zastępcę. Pierwszą lampą w kształcie dającej się wyginać szklanej rury była rura Moore'a, użyta po raz pierwszy do reklam w 1905 roku. Te pierwsze świetlówki - korzystające z wyładowań elektrycznych - wypełnione były dwutlenkiem węgla albo azotem i dawały ładne światło, były jednak kosztowne w instalacji i użytkowaniu. Zastąpiły je później lampy neonowe - jaśniejsze i lepiej opłacalne w których światło jest wytwarzane przez wyładowanie elektryczne w rurce szklanej, wypełnionej neonem lub innym gazem szlachetnym. Po raz pierwszy dwie neonowe tuby o średnicy 45 mm i długości 35 metrów użyto do oświetlenia wejścia "Grand Palais", gdzie odbywała się Paryska Wystawa Silników, za sprawą francuskiego fizyka Georges Claude już 3 grudnia 1910 roku. Głównym minusem ówczesnego światła neonowego był jego czerwony kolor. Claude zamierzał używać go do zwykłego oświetlenia i dopiero Jacques Fonseque przekonał go, że do reklamy nadaje się znacznie lepiej. Agencja Paz et Silva nabyła prawa do wynalazku i w 1912 roku pojawił się neon reklamujący zakład fryzjerski oraz inny, na którym było tylko jedno słowo - CINZANO. Wkrótce wyprodukowano tubę świecącą na niebiesko. Kolejne kolory uzyskiwano przy użyciu proszków o odpowiednim odcieniu. Do 1914 roku na budynkach Paryża umieszczono około 150 neonów.

41 1916r. - hydrolokator Urządzenie służące do wykrywania i określania położenia przeszkód podwodnych, a w marynarce wojennej - okrętów podwodnych. Hydrolokatory dzielą się na pasywne i aktywne. Hydrolokator pasywny (inaczej szumonamiernik) składa się z umieszczonego pod kadłubem okrętu hydrofonu, odbierającego szumy wytwarzane przez śruby okrętowe i przetwarzającego je na drgania elektryczne, z kolei transformowane na fale dźwiękowe. Szumonamiernika, skonstruowanego w Anglii w latach do wykrywania okrętów podwodnych użyto w czasie I wojny światowej. Hydrolokatory aktywne wysyłają wiązkę ultradźwięków; odbite od przeszkody powracają one do urządzenia, dzięki czemu za pomocą przeliczników można precyzyjnie określić charakter, odległość, kierunek i szybkość poruszania się namierzonego obiektu. Technika hydrolokacji ultradźwiękowej została opracowana przez Francuza P. Langevina podczas pierwszej wojny światowej. Na podobnej zasadzie działa także echosonda, wynaleziona przez Niemca A. Behma w 1913 roku, używana w żegludze w miejsce sond ręcznych i mechanicznych oraz w badaniach oceanograficznych. Specjalną rolę odgrywają echosondy w rybołówstwie, gdzie używane są do wykrywania ławic ryb. Praktycznie stosowane systemy hydrolokacyjne powstały w okresie międzywojennym (pierwszy angielski "Asdic" - Allied Submarine Detection Investigation Committee w 1924 roku, następnie amerykański "Sonar" - Sound Navigation and Ranging, niemiecki Sondergerat, radziecki Tamir); wszystkie zastosowano podczas II wojny światowej. Obecnie znacznie udoskonalone hydrolokatory pasywne i aktywne odznaczają się wielkim zasięgiem działania (szumonamierniki do 100 mil morskich, hydrolokatory aktywne do mil morskich). Obok nich używa się także boi hydrolokacyjnych, pełniących rolę stałych punktów dozoru przeciwko okrętom podwodnym, a także sond hydrolokacyjnych holowanych przez samoloty i śmigłowce.

42 r. - ciecz bordoska Ciecz bordoska, fungicyd (środek grzybobójczy) nieorganiczny, mieszanina roztworu siarczanu miedzi z mlekiem wapiennym. Prawidłowo przygotowana ciecz bordoska ma kolor jasnoniebieski. Jest preparatem nietrwałym, już w ciągu jednego dnia przechodzi ze stanu koloidalnego w stan krystaliczny, tracąc właściwości grzybobójcze. Obecnie wycofuje się ją z użycia ze względu na kłopotliwy sposób przygotowywania oraz możliwość fitotoksycznego działania na liczne rośliny uprawne. W wielu krajach pozostaje jednak nadal podstawowym fungicydem do zwalczania mączniaka rzekomego winorośli. Zaletą cieczy bordoskiej jest powolny rozkład osadu pokrywającego pow. rośliny, co zapewnia długotrwałe i skuteczne działanie ochronne.

43 Diorama Namalowany na przezroczystej tkaninie lub szkle i umieszczony w zaciemnionym wnętrzu obraz (przedstawiający zwykle krajobraz), którego poszczególne fragmenty wskutek namalowaniu różnymi technikami są przezroczyste lub nieprzezroczyste. Odpowiednie zmieniające się sztuczne podświetlenie daje iluzjonistyczne wrażenie trójwymiarowości oraz zmian pory dnia i nocy tego samego widoku. Za wynalazcę uważa się L. J. M.- Daguerre’a, który razem ze swoim wspólnikiem Ch.-M. Boutonem w Paryżu w audytorium o nazwie Diorama wystawiał olbrzymie malowidła (o wymiarach 14 m x 22 m), namalowane na przejrzystym papierze czy muślinie, przedstawiające słynne miejsca (np. wybuch Wezuwiusza) i wydarzenia historyczne, uzyskując za pomocą światła iluzjonistyczne efekty. Diorama jest używana w scenografii teatralnej, a także w muzealnictwie; łączona czasami dla zwiększenia iluzji z makietą plastyczną i realnymi rekwizytami.

44 Wykonawcy: Rafał Hiszpański Rafał Papciakowski

45 KONIEC