ASPERGER Maja Nowacka.

Prezentacja na temat: "ASPERGER Maja Nowacka."— Zapis prezentacji:

1 ASPERGER Maja Nowacka

2 Objawy u małych dzieci (0-3 r.ż.):
Brak dzielenia wspólnego pola uwag Brak lub nieadekwatna reakcja na imię Brak proszenia o coś Brak wskazywania palcem Brak lub ograniczona gestykulacja Częste napady złości Fiksacje Nadwrażliwość na bodźce Niezdarność ruchowa Obojętność Późny rozwój mowy (słowo – 16 miesięcy, fraza – 24 miesiące) Silny opór na zmiany Sztywność i dziwaczność zachowania Zaburzenia zabaw symbolicznych

3 Wczesne rozpoznawanie zespołu Aspergera (dotyczy innych zespołów ze spektrum autyzmu):
Rozpoznanie zaburzeń jest już możliwe we wczesnym okresie rozwoju dziecka. Zaburzenia mogą pojawić się zarówno w niemowlęctwie jak i w okresie przedszkolnym: Oto momenty, w których można wychwycić i nazwać pewne anomalie i zaburzenia rozwojowe.

4 Pełen obraz zespołu Aspergera pojawia się do 4 r.ż. dziecka:
Neurolog dziecięcy – ocena rozwoju psychomotorycznego Rodzice – patrz objawy u małych dzieci Pedagog przedszkolny – zaburzenia zachowania w grupie rówieśniczej, zaburzenia emocjonalne, brak występowania umiejętności adekwatnych do wieku Pediatra – zaburzenia zdrowotne towarzyszące zaburzeniom emocjonalnym - skierowanie do poradni psychologicznej Psycholog – weryfikacja informacji na podstawie wywiadu z rodzicami, opinii przedszkola oraz wykonanych badań i testów Psychiatra – diagnostyka kliniczna, farmakoterapia, skierowanie na badania dodatkowe tj. badania genetyczne, badania metaboliczne etc

5 Charakterystyka ZA 1. Jakościowe upośledzenie interakcji społecznych objawiające się przynajmniej w jednej z następujących dziedzin:   upośledzenie rożnego rodzaju czynności pozawerbalnych, regulujących interakcje społeczne,   niezdolność do nawiązywania odpowiednich do wieku kontaktów z rówieśnikami   brak spontanicznego szukania okazji do dzielenia się z innymi ludźmi swoimi doświadczeniami,  brak wzajemności w kontaktach społecznych lub emocjonalnych.

6 2. Ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i czynności, objawiające się przynajmniej w dwóch następujących dziedzin:  zaabsorbowanie jednym lub kilkoma stereotypowymi i ograniczonymi wzorcami zainteresowań,  niezmienne trzymanie się określonych, niefunkcjonalnych zachowań rutynowych, czy rytuałów,  stereotypowe lub powtarzające się manieryzmy w zachowaniu lub zainteresowanie elementami przedmiotów.

7 Zachowania te w znacznym stopniu wpływają negatywnie na funkcjonowanie społeczne dziecka lub inne jego zachowanie. Ponadto u dziecka z ZA nie mogą występować poważne opóźnienia rozwojowe w funkcjach poznawczych, adaptacyjnych, zainteresowania środowiskiem, umiejętności samodzielnego radzenia sobie czy ogólnego rozwoju mowy.

8 DSM-IV (GILBERG – 6 kryteriów diagnostycznych)
1. Zaburzenia funkcji społecznych z towarzyszącym mu dużym egocentryzmem; w takich dziedzinach jak;  niezdolność do nawiązywania kontaktów z rówieśnikami, brak chęci do nawiązywania kontaktów z rówieśnikami, słaba znajomość kodów społecznych, nieadekwatne reakcje społeczne i emocjonalne.

9 2. Ograniczone zainteresowania i aktywności, w tym :
 bardziej zapamiętane niż zrozumiane,  wyłączanie innych zainteresowań,  przywiązanie do powtórzeń. 3. Powtarzające się zachowania rutynowe lub rytuały:  narzucane sobie  narzucane innym.

10 4. Cechy dotyczące języka i mowy takie jak ;
 możliwe, choć nie obserwowane w sposób ciągły, opóźnienie wczesnego rozwoju mowy,  na pozór perfekcyjnie opanowane funkcje ekspresyjne języka,  dziwna prozodia, szczególne cechy głosu,  upośledzenie rozumienia, obejmujące złą interpretację znaczeń dosłownych i ukrytych

11 5. Problemy z komunikacją pozawerbalną, obejmujące:
 ograniczony zakres gestów,  niezdarny język ciała,  ograniczony zakres lub niewłaściwe stosowanie mimiki  szczególne, „sztywne” spojrzenie,  trudności w utrzymaniu bliskiego kontaktu fizycznego. 6. Niezgrabność ruchowa.

12 Obraz Zespołu Aspergera
Najbardziej oczywistą cechą zespołu Aspergera jest wykazywanie przez dzieci nim dotknięte pewnych szczególnych zainteresowań. W przeciwieństwie do autyzmu, w którym zainteresowanie dotyczy przede wszystkim przedmiotów lub ich części, w ZA najczęściej skupia się ono na określonych problemach intelektualnych.

13 Gdy dzieci z ZA wchodzą w wiek szkolny lub nawet wcześniej w wieku przedszkolnym, wykazują obsesyjne zainteresowania np. matematyką, pewnymi aspektami nauki lub czytaniem. U niektórych dzieci stwierdza się nawet hiperleksję lub czytanie z pamięci. Zadziwiająco wcześnie objawiają zainteresowanie historią czy geografią, pragnąc zdobyć na ciekawiący je temat jak najwięcej informacji.

14 Wszystkie rozmowy i zabawy obracają się wokół niego
Wszystkie rozmowy i zabawy obracają się wokół niego. Obsesyjne zainteresowania mogą dot. też rozkładów jazdy pociągów, astronomii, rożnego rodzaju elementów plastikowych, części statków czy samochodów. Mogą wykazywać niezwykłą jak na ten wiek znajomość trasy podczas wycieczek. U wielu dzieci te obsesyjne zainteresowania można skierować na inne tory, ale są i takie, u których fascynacja trwa aż do dorosłości i staje się podstawą kariery zawodowej.

15 Również socjalizacja dzieci z ZA przebiega inaczej niż dzieci z klasycznym autyzmem. Nauczyciele i rodzice określają na ogół te dzieci jako żyjące we własnym świecie i zajęte własnymi sprawami, zainteresowaniami. Zazwyczaj nie są one tak bardzo zdystansowane jak dzieci autystyczne. Dzieci z ZA w wieku szkolnym pragną zawierać przyjaźnie i brak sukcesów na tym polu wywołuje ich frustrację , smutek i zakłopotanie. Ich problemem nie jest na ogół brak okazji do interakcji społecznych, ale raczej ich mała skuteczność.

16 Dzieci z ZA mają trudności ze zrozumieniem zachowań społecznych
Dzieci z ZA mają trudności ze zrozumieniem zachowań społecznych. Gillberg określił to jako „zaburzenie empatii”, to znaczy niezdolność do rozumienia potrzeb i punktów widzenia innych ludzi oraz właściwego reagowania na nie. Dzieci te źle odczytują pewne sytuacje, a ich reakcje są często interpretowane przez innych jako ekscentryczny i zniechęcające.

17 Nie da się zaobserwować jednego wzorca rozwoju języka u dzieci z ZA
Nie da się zaobserwować jednego wzorca rozwoju języka u dzieci z ZA. Przebiega on różnie ale wyrównanie poziomów występuje zazwyczaj szkole. Na tym wczesnym etapie trudno rozróżnić ZA od łagodnego autyzmu. Czasem w okresie przedszkolnym występują niedobory językowe charakterystyczne dla autyzmu, na przykład uporczywe stosowanie tych samych słów czy powtarzanie zwrotów lub całych kwestii pochodzących z różnych źródeł do których dziecko często ma dostęp.

18 Jak pracować z uczniem z Zespołem Aspergera

19 Nacisk na unikanie zmian
Dzieci z zespołem Aspergera często mają problemy z zaakceptowaniem nawet minimalnych zmian – są bardzo wrażliwe na stresory środowiskowe, a niekiedy angażują się w rytuały. Są niespokojne i mają skłonności do obsesyjnego zamartwiania się , gdy nie wiedzą, czego mają oczekiwać. Stres, zmęczenie i przeciążenie sensoryczne łatwo wytrącają je z równowagi.

20 Wskazówki dydaktyczne
zapewnij dziecku przewidywalne i bezpieczne otoczenie; ogranicz występowanie zmian; zaoferuj niezmienny, realizowany na co dzień rozkład zajęć: Dziecko z ZA musi rozumieć codzienną rutynę i wiedzieć, czego ma oczekiwać – tak by było w stanie skoncentrować się na bieżących zadaniach; unikaj niespodzianek: dokładnie przygotuj dziecko przed specjalnymi wydarzeniami, przed zmianą rozkładu dnia bądź przed jakąkolwiek inną, najmniejszą nawet zmianą w rutynie, łagodź obawę przed nieznanym pozwalając dziecku z wyprzedzeniem zapoznać się z nowym zajęciem, nową osobą, która ma nas odwiedzić, szkołą do której ma uczęszczać

21 Ograniczony zakres zainteresowań
dzieci z zespołem Aspergera znajdują sobie ekscentryczne, absorbujące zajęcia lub oddają się dziwacznym, intensywnym fiksacjom (niekiedy obsesyjnie zbierają nietypowe przedmioty). mają one skłonności do nieustannego „dawania wykładów” dotyczących obszarów zainteresowań; zadawania powtarzających się pytań związanych z zainteresowaniami; mają problemy ze zrezygnowaniem z niektórych pomysłów; podążają za swymi skłonnościami niezależnie od wymagań zewnętrznych, a niekiedy odmawiają uczenia się czegokolwiek, co wykraczałoby poza ich ograniczone pole zainteresowań.

22 Wskazówki dydaktyczne
nie pozwalaj dziecku z ZA, na nieustanne dyskutowanie i zadawanie pytań związanych z wyizolowanymi obszarami zainteresowań ogranicz takie zachowania przeznaczając na nie konkretną porę dnia – czas stosowanie pozytywnego wzmocnienia selektywnie skoncentrowanego na promowaniu pożądanego zachowania jest jedną z najważniejszych strategii pomocy dziecku z zespołem Aspergera

23 w związku z wykonaniem zadań przedszkolaka a potem ucznia należy w sposób stanowczy określić oczekiwania na wykonanie zadania, dziecku z zespołem Aspergera należy w bardzo dobitny sposób wyjaśnić, że to nie ono sprawuje kontrolę, jak również, że musi ono przestrzegać określonych reguł, konieczne może okazać się indywidualizowanie wszystkich zadań poprzez dostosowywanie ich do zainteresowań dziecka

24 dziecko może, otrzymywać zadania, które łączą ich zainteresowania z omawianym tematem
wykorzystaj fiksację dziecka jako sposób na poszerzenie jego zakresu zainteresowań

25 Problemy z koncentracją uwagi.
Dzieci z ZA często są: nie skoncentrowane na zadaniu, rozpraszane przez bodźce wewnętrzne, zdezorganizowane, mają trudności z poświęcaniem uwagi temu, co się dzieje w danym momencie, skupiają uwagę na mało znaczących bodźcach; mają skłonność do wycofywania się (do swoich skomplikowanych światów wewnętrznych w sposób znacznie intensywniejszy niż typowe „śnienie na jawie”) – mają również trudności z uczeniem się w grupie.

26 Wskazówki dydaktyczne
zadania powinny zostać rozbite na małe jednostki – rodzic, nauczyciel powinien również często przekazywać informacje zwrotne oraz zalecać zmianę kierunku myślenia, dzieci z poważnymi problemami z koncentracją odnoszą korzyści z uczestniczenia w sesjach nauki o określonym czasie trwania Pomaga im to zorganizować się

27 dzieci z ZA potrzebują zdecydowanego określenia oczekiwań oraz programu, który nauczy je przestrzegać reguł – dzięki takim krokom następuje dodatnie wzmocnienie, niski poziom koncentracji, wolne tempo wykonywania zadań oraz poważny brak organizacji mogą sprawić, że konieczne okaże się zmniejszenie obciążenia dziecka pracą domową / pracą w klasie lub objecie go dodatkowymi zajęciami w których nadrobi zaległości posadź dziecko z zespołem Aspergera, blisko siebie, dziecko szkolne w przedniej części klasy i często kieruj do niego bezpośrednie pytania, które pomogą mu skupić uwagę na prowadzonej lekcji .

28 opracuj wraz z dzieckiem jakiś niewerbalny sygnał (np
opracuj wraz z dzieckiem jakiś niewerbalny sygnał (np. delikatne klepnięcie w plecy) stosowany w momencie, gdy traci ono koncentrację. jeżeli stosowany jest system „dobrego kolegi”, to posadź dziecko obok „dobrego kolegi”, tak by mógł on przypominać dziecku z zespołem Aspergera o konieczności ponownego skupienia uwagi na zadaniu czy też o wymogu słuchania nauczyciela nauczyciel musi aktywnie zachęcać dziecko z zespołem Aspergera do opuszczania świata swoich wewnętrznych myśli / fantazji i ponownego koncentrowania się na świecie realnym.

29 Problemy z koordynacją ruchów
Dzieci z Zespołem Aspergera są niezgrabne i nieporadne pod względem fizycznym; stawiają sztywne, niezręczne kroki; nie mają osiągnięć w grach wymagających zdolności motorycznych; doświadczają też problemów z ruchami precyzyjnymi, które mogą stawać się przyczyną kłopotów z pisaniem, powodować zmniejszenie tempa rozwiązywania zadań szkolnych oraz wpływać na ich umiejętność rysowania

30 Wskazówki dydaktyczne
zaangażuj dziecko z ZA w realizację programu wychowania fizycznego bazującego raczej na dbałości o zdrowie/ rozwijaniu sprawności niż opartego na sportach konkurencyjnych nie zmuszaj dziecka do uczestniczenia w sportach konkurencyjnych, ponieważ jego kłopoty z koordynacją ruchów mogą jedynie spowodować frustrację i rozdrażnienie członków drużyny dziecku z ZA brakuje zrozumienia pozwalającego skoordynować jego własne działania z działaniami podejmowanymi przez członków drużyny.

31 dzieci z ZA mogą wymagać opracowania wysoce zindywidualizowanego programu nauki pisania obejmującego śledzenie konturów i przenoszenie ich na kartkę oraz ćwiczenie wzorców motorycznych na tablicy młodsze dzieci z Zespołem Aspergera odnoszą korzyści z rysowanych na kartce wskazówek pomagających im kontrolować wielkość i jednolitość pisanych liter. Zmusza je to także do poświęcania większej ilości czasu na dokładne pisanie

32 przydzielając zadania z określonym czasem trwania upewnij się, że wzięto pod uwagę wolniejsze tempo pisania dziecka uczniowie z Zespołem Aspergera mogą mieć większe niż rówieśnicy wymagania związane ze zdawaniem egzaminów

33 Trudności z nauką Dzieci z zespołem Aspergera wykazują zwykle przeciętną lub ponadprzeciętną inteligencję (zwłaszcza w sferze werbalnej), mają jednak trudności z myśleniem na wyższym poziomie generalizacji – występują u nich również kłopoty z rozumieniem. Mają skłonność do hołdowania dosłowności: ich wyobrażenia są konkretne, a tworzone abstrakcje ubogie. Ich pedantyczny styl wypowiedzi oraz zaskakująco bogaty zasób słownictwa daje fałszywe wrażenie, że rozumieją to, o czym mówią, podczas gdy w rzeczywistości jedynie papugują to, co usłyszały lub przeczytały

34 Wskazówki dydaktyczne
zapewnij wysoce zindywidualizowany program nauczania opracowany tak, by zapewniał stałe osiąganie drobnych sukcesów uczenie się musi być powiązane z nagradzaniem i nie może powodować niepokoju. nie zakładaj, że dzieci z Zespołem Aspergera cokolwiek zrozumiały tylko dlatego, że bezmyślnie powtarzają to, co właśnie usłyszały

35 zapewniaj dodatkowe wyjaśnienia i próbuj stosować uproszczenia, gdy zagadnienia omawiane w czasie lekcji mają naturę abstrakcyjną wykorzystuj nadzwyczajną pamięć poszczególnych dzieci: zapamiętywanie faktów jest często ich mocną stroną niuanse emocjonalne, rozmaite poziomy znaczeniowe, problemy związane z relacjami międzyludzkimi opisywanymi w powieściach: dzieci będą często miały problemy ze zrozumieniem tych kwestii.

36 prace pisemne przygotowywane przez dzieci z Zespołem Aspergera charakteryzują się powtarzalnością, przeskakiwaniem z tematu na temat i zawierają nieodpowiednie konotacje słowne dzieci te często nie rozumieją różnicy pomiędzy wiedzą ogólną a ich osobistymi pomysłami, a co za tym idzie przyjmują, że nauczyciel zrozumie ich niekiedy niezrozumiałe wyrażenia dzieci z Zespołem Aspergera wykazują się często doskonałymi umiejętnościami rozpoznawania, ich stopień zrozumienia języka jest jednak niewielki. nie zakładaj, że rozumieją to, co są w stanie tak płynnie przeczytać.

37 Konieczne jest określenie bardzo konkretnych wymagań związanych z jakością realizowanych prac.
Prace wykonywane na czas muszą być nie tylko kompletne, ale i przygotowane z należytą starannością. Dziecko z Zespołem Aspergera powinno oczekiwać, że będzie musiało poprawić kiepsko wykonaną pracę klasową w trakcie przerwy lub w czasie, gdy zwykle zajmuje się własnymi zainteresowaniami

38 Upośledzenie interakcji społecznych
Dzieci z zespołem Aspergera wykazują niezdolność zrozumienia skomplikowanych reguł interakcji społecznych: są naiwne, skrajnie egocentryczne; mogą nie lubić kontaktu fizycznego; mówią w kierunku ludzi zamiast do nich; nie rozumieją dowcipów, ironii i metafor; stosują monotonny lub wyniosły, nienaturalny ton głosu; niewłaściwie wykorzystują kontakt wzrokowy; brak im wrażliwości i taktu; niewłaściwie interpretują wskazówki społeczne; nie są w stanie ocenić „dystansu społecznego”

39 wykazują się niewielką zdolnością inicjowania i podtrzymywania konwersacji;
mają dobrze rozwiniętą mowę, ale występują u nich problemy z komunikacją; nazywane są one często „małymi profesorami”, ponieważ ich styl wypowiedzi przypomina wypowiedzi osób dorosłych i charakteryzuje się pedantycznością; dają się łatwo wykorzystywać (nie zauważają, że inni czasem je okłamują lub próbują oszukać); zazwyczaj pragną również uczestniczyć w życiu społecznym.

40 Wskazówki dydaktyczne
chroń dziecko przed napastowaniem i drażnieniem. w starszych grupach wiekowych spróbuj pouczyć kolegów i koleżanki dziecka z zespołem Aspergera, gdy brak zdolności społecznych jest bardzo dotkliwy, opisując problemy społeczne dziecka jako będące rezultatem rzeczywistego schorzenia. Chwal kolegów i koleżanki dziecka, gdy traktują je ze współczuciem.

41 podkreślaj wyjątkowe zdolności dziecka z Zespołem Aspergera tworząc okazje do uczenia się opartego na współpracy, w ramach których wykazywana przez dziecko umiejętność czytania, znajomość słownictwa, dobra pamięć itd. będzie postrzegana przez rówieśników jako atut, co ułatwi akceptację większość dzieci z Zespołłem Aspergera chce mieć przyjaciół, ale po prostu nie wie, jak angażować się w interakcje

42 Osoby z Zespołem Aspergera muszą uczyć się umiejętności społecznych drogą intelektualną: brak im wyczucia społecznego oraz intuicji. Kolega/koleżanka może opiekować się dzieckiem z Zespołem Aspergera w trakcie jazdy autobusem, w czasie przerw, na holu itd. i próbować włączać je w życie szkoły Dzieci z Zespołem Aspergera mają tendencję do izolowania się , rodzic, nauczyciel musi zatem zachęcać je do nawiązywania kontaktów z innymi

43 Wrażliwość emocjonalna
Dzieci z zespołem Aspergera często nie posiadają zasobów emocjonalnych pozwalających im radzić sobie z realizowanymi w grupie przedszkolnej, klasie zadaniami. Dzieci te są podatne na stres powodowany trudnościami adaptacyjnymi. Samoocena jest niska – są one często bardzo krytyczne względem siebie i nie są w stanie tolerować pomyłek Uczniowie z Zespołem Aspergera – zwłaszcza młodzież – mogą być podatne na depresję (wśród dorosłych z ZA udokumentowano wysoki odsetek osób cierpiących na depresję)

44 Dzieci z Zespołem Aspergera rzadko wydają się zrelaksowane i łatwo się zniechęcają, gdy rzeczywistość różni się od wizji wynikającej z ich sztywnych poglądów. Wchodzenie w interakcje z innymi osobami oraz radzenie sobie ze zwyczajnymi wymaganiami codziennego życia wymaga od nich stałego podejmowania iście herkulesowego wysiłku.

45 zapobiegaj wybuchom złości zapewniając wysoki poziom przewidywalności.
naucz dzieci, jak radzić sobie z opanowującym je stresem, tak by zapobiec wybuchom. Pomóż dziecku sporządzić listę konkretnych kroków, które musi podjąć, gdy opanowuje je zdenerwowanie emocje odzwierciedlane w twoim głosie powinny zostać ograniczone do minimum.

46 Nie oczekuj, że dziecko z Zespołem Aspergera przyzna, iż czuje przygnębienie.
Dzieci te nie mogą dostrzec emocji innych osób – podobne trudności mają również z uświadamianiem sobie własnych odczuć. Rodzice i nauczyciele muszą zwracać baczną uwagę na zmiany w zachowaniu, które mogą wskazywać na występowanie depresji, takie jak większy niż zwykle poziom dezorganizacji, brak koncentracji czy izolowanie się; obniżony próg odporności na stres, chroniczne zmęczenie; płacz; wzmianki o zamiarze popełnienia samobójstwa itp

47 zgłaszaj objawy terapeucie zajmującym się dzieckiem lub konsultuj się z psychiatrą, psychologiem, tak by dziecko mogło zostać ocenione pod kątem występowania depresji, jak również by w razie konieczności mogło zostać poddane leczeniu miej świadomość, że młodzież cierpiąca na ZA stanowi grupę szczególnie podatną na depresję niezwykle istotne znaczenie dla nastolatków z Zespołem Aspergera kształconych w klasach integracyjnych ma fakt przydzielenia im osoby wspierającej

48 dzieciom z ZA należy zapewnić pomoc w nauce, gdy tylko zaobserwowane zostaną trudności z poszczególnymi dziedzinami dzieci te szybko zniechęcają się , a na niepowodzenia reagują znacznie intensywniej od rówieśników dzieci z ZA, często bardzo wrażliwe emocjonalnie, mogą wymagać umieszczenia w wysoce ustrukturalizowanej klasie specjalnej, w której będą mogły realizować indywidualny program nauczania.

49 Dziękuje za uwagę