Piotr Ołdak starszy legislator w RCL

Prezentacja na temat: "Piotr Ołdak starszy legislator w RCL"— Zapis prezentacji:

1 Problemy z wprowadzaniem do systemu prawnego administracyjnych kar pieniężnych
Piotr Ołdak starszy legislator w RCL Artur Miśkiewicz starszy legislator w RCL Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 Administracyjna kara pieniężna
W polskim prawie administracyjnym istnieje instytucja kar administracyjnych, stanowiących formę represji wymierzonej w ramach stosunku administracyjnoprawnego w związku z naruszeniem obowiązków administracyjnych. Do kar administracyjnych zalicza się kary administracyjne sensu stricto – kary pieniężne wynikające z przepisów prawa materialnego, nakładane na podmioty administrowane, kary porządkowe i kary dyscyplinarne. Funkcją tych kar jest wyrządzenie osobie ukaranej określonych dolegliwości z powodu niezastosowania się do nakazu lub zakazu. Późniejsze podporządkowanie się poleceniom nie chroni przed nałożeniem lub wykonaniem nałożonej kary. Kara jest w pewnym sensie odpłatą za naruszenie normy prawa i w stosunku do osoby ukaranej pełni przede wszystkim funkcję represyjną. Jeżeli chodzi o oddziaływanie kary na społeczeństwo oraz na zachowanie ukaranego w przyszłości to kara pełni funkcję prewencyjną (Prawo administracyjne, M. Wierzbowski (red.), J. Jagielski, J. Lang, M. Szubiakowski, A. Wiktorowska, wyd. Lexis Nexis, 2011 r., str. 135 i 136.). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

3 Nie ma definicji legalnej sankcji administracyjnych, w tym administracyjnych kar pieniężnych ani kompleksowej regulacji zagadnień materialno – prawnych i proceduralnych związanych ze stosowaniem tych sankcji. Jedną z przesłanek zastępowania sankcji stricte karnych sankcjami administracyjnymi jest szeroki krąg podmiotów, na które sankcje mogą być nakładane – osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Instytucja sankcji administracyjnych służy przede wszystkim zapewnieniu efektywności działania administracji publicznej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

4 Niejednolity sposób określania charakteru prawnego administracyjnej kary pieniężnej
Kara pieniężna jest jednym z typów sankcji administracyjnych (M. Wincenciak, Sankcje w prawie administracyjnym i procedura ich wymierzania, LEX/Oficyna r.). Kary pieniężne są środkiem odpowiedzialności prawnej, zaliczanej do odpowiedzialności karnej jako trzeci (obok odpowiedzialności za przestępstwa i odpowiedzialności za wykroczenia) rodzaj tej odpowiedzialności (W. Radecki, Odpowiedzialność Prawna w Ochronie Środowiska, Warszawa 2002 r.). Kara pieniężna jest instytucją odpowiedzialności administracyjno – karnej (D. Szumiło – Kulczycka, Prawo administracyjno – karne, Kraków 2004 r.). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

5 Wykroczenie – alternatywna forma odpowiedzialności w stosunku do odpowiedzialności administracyjnej
Art. 1 § 1 i 2 Kodeksu wykroczeń (KW) stanowi, iż odpowiedzialności za wykroczenie podlega ten tylko, kto dopuszcza się czynu społecznie szkodliwego, zabronionego przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do zł lub nagany. Mający uzupełniające znaczenie art. 47 § 1 KW wyjaśnia, że czynem zabronionym jest zachowanie (działanie lub zaniechanie) o znamionach określonych w ustawie karnej, zaś przepis art. 1 § 2 KW stanowi, iż podmiotowym warunkiem wykroczenia jest wina sprawcy czynu zabronionego. Odpowiedzialność za wykroczenie jest rodzajem odpowiedzialności osobistej – opartej na winie indywidualnej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

6 rozstrzygnięcie nastąpiło w rozsądnym terminie.
Zadaniem postępowania w sprawach o wykroczenia jest takie ukształtowanie tego postępowania, aby: sprawca wykroczenia – a nie osoba niewinna – został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności, zrealizowana została zasada trafnego karania i stosowania środków wychowawczych oraz zapobiegawczych, zostały uwzględnione prawnie chronione interesy pokrzywdzonego wykroczeniem, rozstrzygnięcie nastąpiło w rozsądnym terminie. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

7 Na podstawie normy odsyłającej art
Na podstawie normy odsyłającej art. 8 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (KPW) w postępowaniu w sprawach o wykroczenia mają zastosowanie zasady: prawdy materialnej, trafnej represji, szybkości i ekonomiki, obiektywizmu, domniemania niewinności i in dubio pro reo, swobodnej oceny dowodów, podejmowania przez organ procesowy czynności z urzędu, skargowości, a także informacji prawnej. W postępowaniu w sprawach o wykroczenia obowiązują także zasady: jawności, bezpośredniości, kontradyktoryjności i kontroli orzeczeń (art. 34, 70 i 103 KPW), a przede wszystkim zasada prawa do obrony i korzystania z pomocy obrońcy (art. 4 KPW). Szybkość i ekonomika postępowania nie mogą być realizowane kosztem zasady prawdy, a także zasady trafnego karania i stosowania środków profilaktyczno – wychowawczych. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

8 ze schwytania sprawcy na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem,
Postępowanie mandatowe jako najbardziej uproszczony tryb postępowania w sprawach o wykroczenia Do przesłanek pozytywnych postępowania mandatowego należy zaliczyć w szczególności: Popełnienie wykroczenia, które na podstawie ustawy jest objęte tym trybem postępowania. Brak wątpliwości co do faktu popełnienia wykroczenia i osoby sprawcy, które mogą wynikać: ze schwytania sprawcy na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem, z naocznego lub za pomocą urządzenia kontrolno – pomiarowego stwierdzenia wykroczenia przez funkcjonariusza stosującego tryb mandatowy, gdy nie ma wątpliwości co do osoby sprawcy. Zgoda sprawcy czynu na tryb mandatowy. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

9 Dopuszczalność ustanawiania kar pieniężnych w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego
Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie w swoich orzeczeniach wypowiadał się w kwestiach związanych z administracyjnymi karami pieniężnymi. TK w swoich orzeczeniach wskazał m. in.: „tam gdzie przepisy nakładają na osoby fizyczne lub prawne obowiązki, powinien się również znaleźć przepis określający konsekwencję niespełnienia obowiązku” (sygn. K 23/99), „Nie ma więc przeszkód, aby za naruszenie konkretnych przepisów prawa ustawodawca przewidział możliwość stosowania sankcji o podobnym charakterze w różnych postępowaniach (np. w postępowaniu cywilnym, administracyjnym czy karnym). (…) Dotyczy to np. kary pieniężnej (czy kary grzywny), która może być konsekwencją orzeczenia wydanego w następstwie przeprowadzenia postępowania karnego przed sądem karnym, ale sankcja tego rodzaju może być też zastosowana w postępowaniu administracyjnym, o ile przepisy prawne taką możliwość przewidują w konsekwencji wydanej decyzji” (sygn. P 12/01). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

10 W wyroku z 15 stycznia 2007 r. , sygn
W wyroku z 15 stycznia r., sygn. P 19/06, Trybunał Konstytucyjny wskazał, iż: kwestia dopuszczalności stosowania administracyjnych kar pieniężnych powinna być oceniana z punktu widzenia funkcji, jaką sankcja ta ma spełniać. istotą sankcji karnych jest represja, natomiast administracyjnych – profilaktyka i prewencja. spełnianie wspomnianych funkcji przesądza jednakże o tym, czy dana sankcja jest ze swojej istoty karna, czy administracyjna. kara administracyjna nie jest odpłatą za popełniony czyn, lecz stanowi jedynie środek przymusu służący zapewnieniu realizacji wychowawczo-zarządzających zadań administracji. granica między deliktem administracyjnym i będącą jego konsekwencją karą administracyjną a wykroczeniem jest płynna, a określenie jej zależy w wielu sytuacjach od uznania władzy ustawodawczej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

11 Trybunał Konstytucyjny najczęściej bada konstytucyjność podstaw prawnych nakładania sankcji, rozważając je m. in. w świetle wartości wywodzonych z zasady demokratycznego państwa prawnego, zwłaszcza zasady ochrony zaufania do państwa i prawa, zasady proporcjonalności i zasady sprawiedliwości proceduralnej. Kara ta nie musi być konsekwencją dopuszczenia się czynu zabronionego, lecz skutkiem zaistnienia stanu niezgodnego z prawem, co sprawia, że ocena stosunku sprawcy do czynu nie mieści się w reżimie odpowiedzialności obiektywnej (wyrok TK z 31 marca 2008 r., sygn. SK 75/06). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

12 W wyroku z 15 stycznia 2007 r. sygn
W wyroku z 15 stycznia 2007 r. sygn. P 19/06 Trybunał Konstytucyjny wskazał, że odpowiedzialność karnoadministracyjna oparta jest na zasadzie winy obiektywnej. W przywołanym wyroku Trybunał Konstytucyjny jednoznacznie stwierdza, że ustawodawca określając sankcję za naruszenie prawa w szczególności musi respektować zasadę równości (wyrok z 29 czerwca 2004 r., sygn. P 20/02) i zasadę proporcjonalności własnego wkroczenia. Nie można więc stosować sankcji oczywiście nieadekwatnych lub nieracjonalnych albo niewspółmiernie dolegliwych (wyrok z 30 listopada 2004 r., sygn. SK 31/04). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

13 W kwestii realizacji konstytucyjnej zasady prawa do sądu  Trybunał Konstytucyjny w wyroku sygn. K 28/97 stwierdził, że prawo do sądu oznacza dla ustawodawcy obowiązek ustanowienia regulacji prawnej, która zapewni rozpatrzenie sprawy przez sąd, a do legislatywy należy określenie sądu, który uważa za najbardziej adekwatny do rozpoznania danego rodzaju spraw. W wyroku z 10 maja 2000 r. sygn. K 21/99 Trybunał Konstytucyjny stwierdził jednakże, że prawo do sądu oznacza dla ustawodawcy nie tylko obowiązek ustanowienia regulacji prawnej, zapewniającej ochronę sądową, ale także obowiązek określenia sądu, który byłby ze względu na charakter sprawy najbardziej odpowiedni do przeprowadzenia postępowania i wydania rozstrzygnięcia. Z późniejszego wyroku Trybunału Konstytucyjnego wynika zatem, że ustawodawca - celem zapewnienia jednostce prawa do sądu - nie ma pełnej dowolności w określeniu sądu właściwego do rozpatrywania danego rodzaju spraw. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

14 Zmiana systemu karania za popełnienie określonych czynów Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 14 października 2009 r., sygn. Kp 4/09, dotyczącym ustawy z dnia 2 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz o zmianie niektórych ustaw wskazał, że zmiana reżimu odpowiedzialności, umożliwiająca szybką i skuteczną reakcję na naruszenie prawa, musi jednak opierać się na rzetelnym postępowaniu, toczącym się z zachowaniem gwarancji procesowych osoby, której to postępowanie dotyczy. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

15 TK stwierdził, że ustawodawca, dekryminalizując naruszenie przepisów ruchu drogowego polegające na przekroczeniu dopuszczalnej prędkości, jednocześnie ustalił wysoce restrykcyjny, nieproporcjonalny sposób karania, pozbawiając przy tym kierujących gwarancji procesowych, które zapewnia postępowanie w sprawach o wykroczenia i nie kierując w to miejsce innych, adekwatnych gwarancji, które zainteresowany mógłby uruchomić. Sądowa kontrola ograniczona wyłącznie do legalności decyzji administracyjnej wymierzającej karę pieniężną za przekroczenie prędkości w sytuacji, gdy przepisy materialne dotyczące źródła wykroczenia nie przewidują żadnych kontratypów ani przesłanek, które mógłby ocenić sąd administracyjny w granicach swojej kognicji, musi być uznana w tym wypadku za niewystarczającą i niezgodną z zasadą proporcjonalności wkroczenia ustawodawcy w sferę chronioną jednostki. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

16 Prokurator Generalny, którego stanowisko zostało przywołane w uzasadnieniu do wyroku TK o sygn. Kp 4/09 do proponowanej zmiany ustawy – Prawo o ruchu drogowym, stwierdził, iż krytyczną ocenę wywołuje, że ustawodawca dostrzegając społeczną i obiektywną potrzebę zaostrzenia reguł odpowiedzialności za naruszenie dozwolonej prędkości na drodze, wynikającą ze skali tego zjawiska, asystemowo depenalizuje tylko jeden rodzaj zachowania, wprowadzając delikt administracyjny, podczas gdy np. zachowanie polegające na niedopełnieniu obowiązków o charakterze techniczno-administracyjnym w postaci uchylania się od obowiązku oczyszczania drogi, przewidziane w art. 101 KW, pozostaje nadal wykroczeniem. Prokurator Generalny wskazał, że przekroczenie dopuszczalnej prędkości jest czynem indywidualnym człowieka, mającym charakter wyraźnie wolicjonalny, a zatem jego sankcjonowanie powinno być oceniane w standardach konstytucyjnych przewidzianych dla odpowiedzialności karnej. Orzekając o zaistnieniu naruszenia przepisów i nakładając sankcję, właściwy organ nie mógłby zatem brać pod uwagę tych wszystkich okoliczności sprawy, które mogą stanowić przedmiot badania sądu powszechnego. Nie można również przeoczyć faktu, że obecna koncepcja kwalifikowania wszystkich naruszeń zasad bezpieczeństwa i porządku w komunikacji jako wykroczeń stanowi logiczną i konsekwentną całość, podczas gdy wyłączenie z reżimu prawnokarnego jednego tylko typu naruszenia tych przepisów stanowi pewną niekonsekwencję i może prowadzić do rozchwiania spójności systemu prawnego. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

17 Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 4 października 2007 r
Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 4 października 2007 r., sygn /03 Anghel przeciwko Rumunii stwierdził, że państwo może dokonać zmian w kwalifikacji prawnej niektórych przestępstw i ścigać je w trybie wykroczeń. Sprawcy nie mogą jednak znaleźć się w gorszej sytuacji tylko z tego względu, że reżim prawa wykroczeń jest odmienny od reżimu karnego. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

18 pojęcie sankcji administracyjnej,
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich stosowanie administracyjnych kar pieniężnych w coraz większym stopniu, często zastępując dotychczas istniejącą odpowiedzialność z tytułu wykroczeń, wiąże się z licznymi negatywnymi konsekwencjami dla osób podlegających ukaraniu W przeciwieństwie do prawa karnego nie ma w prawie administracyjnym regulacji ogólnej, normującej takie zagadnienia, jak: pojęcie sankcji administracyjnej, zasady odpowiedzialności za delikt administracyjny, ustanie karalności deliktu administracyjnego z uwagi na upływ czasu, wyłączenie odpowiedzialności administracyjnej za działanie wyczerpujące znamiona deliktu administracyjnego, sposób formułowania sankcji administracyjnej. Wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Administracji i Cyfryzacji w sprawie wprowadzenia do KPA przepisów dotyczących administracyjnych kar pieniężnych. RPO informuje w swoim piśmie, że wzrosła liczba skarg zarówno od osób fizycznych jak i prawnych związanych z postępowaniami dotyczącymi nakładanych przez organy administracji publicznej karami pieniężnymi. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

19 RPO postuluje wprowadzenie do porządku prawnego regulacji odnoszących się do kar administracyjnych w postaci: legalnej definicji sankcji administracyjnej oraz administracyjnej kary pieniężnej, zunifikowania zasady wymiaru administracyjnej kary pieniężnej, tzn. okoliczności, które powinny być brane pod uwagę przez organ administracji przy dokonywaniu wymiaru kary np. wielkość wyrządzonej szkody, fakt uprzedniego ukarania za taki sam delikt, sytuacja materialna i rodzinna osoby podlegającej odpowiedzialności administracyjnej, czy działanie miało charakter zamierzony, jednorazowy, czy stały (powtarzalny), wprowadzenie instytucji ekskulpacji w przypadku zaistnienia deliktu z przyczyn spowodowanych siłami wyższymi, Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

20 bezwzględne prawo każdego ukaranego podmiotu do zaskarżenia ostatecznej decyzji wymierzającej administracyjną karę pieniężną do sądu administracyjnego, wprowadzenie instytucji przedawnienia odpowiedzialności z tytułu deliktu administracyjnego oraz możliwości egzekucji nałożonej kary pieniężnej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

21 Przy ustanawianiu administracyjnych kar pieniężnych należy uwzględniać Rekomendację Komitetu Ministrów Rady Europy nr R(91) 1 z dnia 13 lutego 1991 r. oraz orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka kształtujące się na podstawie art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

22 posiadania odpowiedniego czasu i możliwości do przygotowania obrony;
Artykuł 6   Europejskiej Konwencji Praw Człowieka - Prawo do rzetelnego procesu sądowego 1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. (…) 2. Każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą. 3. Każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą ma co najmniej prawo do: niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżenia; posiadania odpowiedniego czasu i możliwości do przygotowania obrony; bronienia się osobiście lub przez ustanowionego przez siebie obrońcę, a jeśli nie ma wystarczających środków na pokrycie kosztów obrony - do bezpłatnego korzystania z pomocy obrońcy wyznaczonego z urzędu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości; przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia oraz żądania obecności i przesłuchania świadków obrony na takich samych warunkach jak świadków oskarżenia; korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie rozumie lub nie mówi językiem używanym w sądzie. Artykuł 6   Europejskiej Konwencji Praw Człowieka Prawo do rzetelnego procesu sądowego 1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości. 2. Każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą. 3. Każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą ma co najmniej prawo do: a) niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżenia; b) posiadania odpowiedniego czasu i możliwości do przygotowania obrony; c) bronienia się osobiście lub przez ustanowionego przez siebie obrońcę, a jeśli nie ma wystarczających środków na pokrycie kosztów obrony - do bezpłatnego korzystania z pomocy obrońcy wyznaczonego z urzędu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości; d) przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia oraz żądania obecności i przesłuchania świadków obrony na takich samych warunkach jak świadków oskarżenia; e) korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie rozumie lub nie mówi językiem używanym w sądzie. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

23 Komitet Ministrów zawarł w rekomendacji następujące zasady:
W ocenie Komitetu Ministrów Rady Europy z punktu widzenia praw jednostki „za pożądane należy uznać zahamowanie rozprzestrzeniania się sankcji administracyjnych”. Komitet Ministrów zawarł w rekomendacji następujące zasady: oznaczoność sankcji oraz przesłanek jej wymierzania, nakładanie sankcji za czyn, który w trakcie popełnienia stanowił postępowanie sprzeczne z normami obowiązującymi (przeniesienie na grunt prawa administracyjnego zasady nulla poena sine lege), nikt nie może być dwukrotnie karany administracyjnie za ten sam czyn na podstawie tej samej normy prawnej albo norm chroniących ten sam interes społeczny, wszelkie działania w zakresie kar administracyjnych muszą być podejmowane w rozsądnym czasie, Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

24 każda sprawa w przedmiocie nałożenia sankcji musi być zakończona rozstrzygnięciem zamykającym postępowanie, co ma stanowić dla jednostki gwarancję na osądzenie sprawy i ustalenie, czy sposób jej zachowania podlega karze, do sankcji administracyjnych należy stosować normy urzeczywistniające następujące postulaty wynikające z rezolucji Komitetu Ministrów nr (77) 31: każda osoba stojąca w obliczu sankcji administracyjnej powinna być poinformowana o zarzutach przeciwko niej, osobie w stosunku do której toczy się postępowanie, należy udzielić wystarczającego czasu do przygotowania jej sprawy, biorąc pod uwagę złożoność przedmiotu, jak również surowość sankcji, jakie mogą być na nią nałożone, osoba, w stosunku do której toczy się postępowanie, bądź jej przedstawiciel, powinna być poinformowana o charakterze świadczących przeciwko niej dowodów, Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

25 ciężar dowodu spoczywa na organie administracji wymierzającym karę,
osobie, w stosunku do której toczy się postępowanie, należy zapewnić możliwość wysłuchania, zanim jakakolwiek decyzja zostanie podjęta, akt nakładający sankcję winien wskazywać motywy, na których się opiera, z zastrzeżeniem zgody osoby zainteresowanej oraz zgodnie z przepisami prawa zasady wynikające z Rezolucji Komitetu Ministrów nr (77) 31 można uznać za zbędne w sprawach o mniejszym znaczeniu, w których mogą być wymierzone niewielkie sankcje pieniężne; jeśli jednak osoba, w stosunku do której ma być wymierzona sankcja, zgłasza zastrzeżenia do jej wielkości, to należy stosować wszelkie gwarancje wymienione w rezolucji, ciężar dowodu spoczywa na organie administracji wymierzającym karę, akt nakładający sankcję administracyjną winien podlegać kontroli sądowej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

26 W orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka pojęcie „sprawa karna” jest rozumiane szeroko i w konsekwencji tego dochodzi do uznawania spraw rozpatrywanych na tle art. 6 EKPC za karne nawet wtedy, gdy nie są one kwalifikowane jako takie w świetle prawa krajowego. W ocenie Trybunału w celu ustalenia, czy czyn karalny kwalifikuje się jako „karny” w rozumieniu Konwencji, pierwszą kwestią wymagającą wyjaśnienia jest to, czy przepis określający ten czyn należy w systemie prawnym pozwanego państwa do prawa karnego, następnie należy zbadać charakter czynu karalnego i wreszcie, charakter i stopień surowości kary, której poniesienie dana osoba ryzykowała, uwzględniając przedmiot i cel art. 6 EKPC, w zwykłym rozumieniu przepisów tego artykułu i w odniesieniu do ustawodawstwa państw – stron (sprawa Garyfallou Aebe v. Greece Application No /91). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

27 NSA w wyroku z 5 grudnia 2012 r. , sygn
NSA w wyroku z 5 grudnia 2012 r., sygn. akt II OSK 2377/12, oddalającym skargę kasacyjną Głównego Inspektora Ochrony Środowiska od wyroku WSA w Warszawie w przedmiocie określenia wysokości zobowiązania z tytułu opłaty za brak sieci recyklingowej powołał się na Europejski Trybunał Praw Człowieka, który uznał, że nakładane dolegliwe kary pieniężne mają charakter sankcji karnych w świetle przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (np. decyzja ETPC z 23 marca 2000 r. w sprawie 36706/97 Ioannis Haralambidis przeciwko Grecji, Lex nr ). Ponadto NSA zasygnalizował w przedmiotowym wyroku, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się na konieczność uwzględniania poglądów ETPC, wyrażonych w oparciu o art. 6 EKPC, w zakresie w jakim dochodzi do wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej. Sądowa weryfikacja prawidłowości decyzji administracyjnej nakładającej taką karę powinna odpowiadać wymogom zbliżonym do tych, jakie obowiązują w sprawie karnej (wyrok SN z dnia 14 kwietnia 2010 r., III SK 1/2010, OSNP 2011/21-22/288 i z dnia 9 stycznia 2008 r. III SPZ 1/07, OSNP 2008/13-14/205). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

28 Podniesienie do rangi przestępstwa czynów będących dotychczas deliktem administracyjnym
Ustawą z dnia z dnia 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki oraz o zmianie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz. U. Nr 185, poz ) zostały dodane w ustawie z dnia 16 marca 1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki przepisy dotyczące odpowiedzialności karnej. Art. 35a. 1. Kto usuwa ze statku substancje zanieczyszczające w takiej ilości lub takiej postaci, że może to doprowadzić do pogorszenia jakości wody, zagrażać życiu lub zdrowiu wielu osób, lub spowodować zniszczenie fauny i flory morskiej w znacznych rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Art. 38a. Nie podlega odpowiedzialności przewidzianej w art. 36 ust. 1 lub art. 37 pkt 4 osoba fizyczna, której zachowanie realizuje jednocześnie znamiona przestępstwa określonego w art. 35a, a przestępstwo to zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem skazującym.". Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

29 4) powoduje zanieczyszczenie środowiska morskiego,
Jednocześnie w ustawie z dnia 16 marca 1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki pozostawiono przepisy ustanawiające administracyjne kary pieniężne za czyny, które nie stanowią poważnego zanieczyszczenia morza przez statki. Art. 36. 1. Armatorowi, z którego statku podczas przebywania w polskich obszarach morskich dokonano, z naruszeniem przepisów ustawy, zanieczyszczenia środowiska morskiego, w związku z eksploatacją statku lub zatopieniem w morzu odpadów i innych substancji - wymierza się karę pieniężną o równowartości do jednostek obliczeniowych, zwanych Specjalnym Prawem Ciągnienia (SDR), określanych przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Art. 37. Jeżeli kapitan lub inny członek załogi statku nie wykonując, ciążących na nim z mocy prawa, obowiązków: 4) powoduje zanieczyszczenie środowiska morskiego, - podlega karze pieniężnej do wysokości nieprzekraczającej dwudziestokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej za rok poprzedzający, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

30 Umiejscowienie przepisów ustanawiających kary pieniężne
w przepisach prawa materialnego np. art. 57 ust. 7 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z późn. zm.) zawarty w rozdziale 5 „Budowa i oddawanie do użytku obiektów budowlanych”, w przepisach dotyczących kwestii nadzoru i kontroli np. art. 115 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2013 r. poz. 674, z późn. zm.) zawarty w rozdziale 19 „ Nadzór i kontrola”, Prawo budowlane Art. 57. 1. Do zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu budowlanego lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie inwestor jest obowiązany dołączyć: 1)   oryginał dziennika budowy; 2)   oświadczenie kierownika budowy: a)  o zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym i warunkami pozwolenia na budowę oraz przepisami, b)  o doprowadzeniu do należytego stanu i porządku terenu budowy, a także - w razie korzystania - drogi, ulicy, sąsiedniej nieruchomości, budynku lub lokalu; 3)   oświadczenie o właściwym zagospodarowaniu terenów przyległych, jeżeli eksploatacja wybudowanego obiektu jest uzależniona od ich odpowiedniego zagospodarowania; 4)   protokoły badań i sprawdzeń; 5)   inwentaryzację geodezyjną powykonawczą; 6)   potwierdzenie, zgodnie z odrębnymi przepisami, odbioru wykonanych przyłączy; 7)   kopię świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, z zastrzeżeniem art. 5 ust. 7; 8)    w przypadku drogi w transeuropejskiej sieci drogowej: a)  wynik audytu bezpieczeństwa ruchu drogowego, o którym mowa w art. 241 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, b)  uzasadnienie zarządcy drogi, o którym mowa w art. 241 ust. 4 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. 1a. W przypadku zawiadomienia o zakończeniu budowy lub złożenia wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie budynku mieszkalnego lub budynku z częścią mieszkalną, w oświadczeniu, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. a, zamieszcza się informację o dokonaniu pomiarów powierzchni użytkowej budynku i poszczególnych lokali mieszkalnych, w sposób zgodny z przepisami rozporządzenia, o którym mowa w art. 34 ust. 6 pkt 1. 2. W razie zmian nieodstępujących w sposób istotny od zatwierdzonego projektu lub warunków pozwolenia na budowę, dokonanych podczas wykonywania robót, do zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, należy dołączyć kopie rysunków wchodzących w skład zatwierdzonego projektu budowlanego, z naniesionymi zmianami, a w razie potrzeby także uzupełniający opis. W takim przypadku oświadczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. a, powinno być potwierdzone przez projektanta i inspektora nadzoru inwestorskiego, jeżeli został ustanowiony. 3. Inwestor jest obowiązany dołączyć do wniosku, o którym mowa w ust. 1, oświadczenia o braku sprzeciwu lub uwag ze strony organów wymienionych w art. 56. 4. Inwestor jest obowiązany uzupełnić dokumenty wymienione w ust. 1-3, jeżeli, w wyniku ich sprawdzenia przez właściwy organ, okaże się, że są one niekompletne lub posiadają braki i nieścisłości. 5. (uchylony). 6. Wniosek o udzielenie pozwolenia na użytkowanie stanowi wezwanie właściwego organu do przeprowadzenia obowiązkowej kontroli, o której mowa w art. 59a. 7. W przypadku stwierdzenia przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego lub jego części z naruszeniem przepisów art. 54 i 55, właściwy organ wymierza karę z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego. Do kary tej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące kar, o których mowa w art. 59f ust. 1, z tym że stawka opłaty podlega dziesięciokrotnemu podwyższeniu. 8. Po zakończeniu postępowania w sprawie zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu budowlanego albo udzieleniu pozwolenia na użytkowanie, właściwy organ zwraca bezzwłocznie inwestorowi dokumenty, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 4 i 5. Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Art. 115. 1. Kto nie realizuje zaleceń wojewody, o których mowa w art podlega karze pieniężnej w wysokości do zł. 2. Kto nie stosuje standardów usług rynku pracy - podlega karze pieniężnej w wysokości do zł. 3. Karę pieniężną wymierza wojewoda w drodze decyzji administracyjnej, biorąc pod uwagę rozmiar, stopień i społeczną szkodliwość stwierdzonych uchybień. 4. Od kary pieniężnej nieuiszczonej w terminie pobiera się odsetki ustawowe. 5. Egzekucja kary pieniężnej wraz z odsetkami za zwłokę następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. 2)   kwota 500 tysięcy złotych - w pozostałych przypadkach. 4. Jeżeli okres działania podmiotu jest krótszy niż rok kalendarzowy, za podstawę wymiaru kary przyjmuje się kwotę złotych, a w przypadku czynów, o których mowa w art. 209 ust. 1 pkt 22a, jeżeli podmiot nie osiągnął w poprzednim roku kalendarzowym przychodu, za podstawę wymiaru kary przyjmuje się kwotę złotych. 5. Kara stanowi dochód budżetu państwa. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

31 w przepisach karnych np. art. 97 – 103 ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach (Dz. U. Nr 79, poz. 666, z późn. zm.) zawarte w rozdziale 13 „Przepisy karne i kary pieniężne”, w odrębnej jednostce systematyzacyjnej przed przepisami karnymi albo po przepisach karnych np. art. 63a – 63c ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 857, z późn. zm.) zawarte w rozdziale 9a „Kary pieniężne”. Art. 97. Kto, wbrew przepisowi art. 10 ust. 1, wprowadza do obrotu baterie lub akumulatory niespełniające wymagań określonych w art. 8 lub 9, podlega karze pieniężnej od zł do zł. Ustawa o bateriach i akumulatorach Art. 98. Kto, wbrew przepisowi art. 10 ust. 2, nie wycofuje z obrotu baterii lub akumulatorów niespełniających wymagań określonych w art. 8 lub 9, podlega karze pieniężnej od zł do zł. Art. 99. Kto, wbrew przepisom art. 11 ust. 2 i 3, wprowadza do obrotu sprzęt, w którym są zamontowane baterie lub akumulatory, bez dołączenia do niego instrukcji, a w przypadku wprowadzania do obrotu na terytorium kraju - bez dołączenia do niego instrukcji w języku polskim, lub dołącza instrukcję nierzetelną, podlega karze pieniężnej od zł do zł. Art. 100. Kto, wbrew przepisowi art. 37 ust. 1, nie finansuje publicznych kampanii edukacyjnych, podlega karze pieniężnej od zł do zł. Art. 101. Kto, wbrew przepisom art. 58, nie przekazuje zużytych baterii lub zużytych akumulatorów do odpowiedniego prowadzącego zakład przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, podlega karze pieniężnej od zł do zł. Art. 102. Kto, wbrew przepisowi art. 63 ust. 3, nie przekazuje poszczególnych rodzajów posortowanych zużytych baterii lub zużytych akumulatorów prowadzącemu zakład przetwarzania danego rodzaju zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, podlega karze pieniężnej od zł do zł. Art. 103. 1. Kary pieniężne, o których mowa w art , wymierza, w drodze decyzji, wojewódzki inspektor ochrony środowiska. 2. Ustalając wysokość kar pieniężnych, o których mowa w art , uwzględnia się przede wszystkim stopień szkodliwości czynu, zakres naruszenia oraz dotychczasową działalność podmiotu. 3. Kary pieniężne, o których mowa w art , wnosi się na odrębny rachunek bankowy wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. 4. W sprawach dotyczących kar pieniężnych, o których mowa w art , stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, z tym że uprawnienia organów podatkowych przysługują wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska. Rozdział 9 ustawy o żegludze śródlądowej Przepisy karne Art. 58. Kto: 1)   wykonuje przewóz ładunków niezgodnie z dokumentami przewozowymi lub bez dowodu opłacenia składki do Funduszu Żeglugi Śródlądowej, 2)   wykonuje przewóz obcym statkiem niezgodnie z postanowieniami umów międzynarodowych albo pozwoleń na przewozy, 3)   uprawia żeglugę statkiem obcym bez wymaganego pozwolenia, 4)   nie dopełnia obowiązku złożenia formularza ewidencyjnego, 5)   wykonuje zarobkowy przewóz towarów statkami o ładowności większej niż 200 t bez spełnienia wymogu zdolności zawodowej, 6)   niszczy, uszkadza, przemieszcza lub wykorzystuje znaki żeglugowe do cumowania lub przeciągania statków, podlega karze grzywny. 7)   (98) uniemożliwia lub utrudnia uprawnionym do inspekcji pracownikom urzędów żeglugi śródlądowej wykonywanie zadań określonych w art. 9 ust. 2 pkt 2, 4-8 i 10, Art. 59. Kto wykracza przeciw obowiązkowi: 1)   wpisu statku do rejestru, 2)   dokonania pomiaru statku, podlega karze grzywny. 3)   niezwłocznego zawiadomienia o zaistnieniu wypadku żeglugowego, 4)  udzielenia pomocy w działaniach ratowniczych, Art. 60. Kto uprawia żeglugę statkiem bez ważnego dokumentu bezpieczeństwa statku lub jednorazowego zezwolenia na określoną podróż, Art. 61. Kto: 1)   kieruje statkiem albo zajmuje stanowisko członka załogi statku, nie posiadając do tego właściwego dokumentu kwalifikacyjnego, 2)   będąc członkiem załogi statku, nie posiada dokumentu potwierdzającego warunki zdrowia odpowiednie do zajmowanego stanowiska, 3)   będąc członkiem załogi statku, nie posiada żeglarskiej książeczki pracy, Art. 62. Kto wykracza przeciw przepisom w zakresie: 1)   ruchu i sygnalizacji na śródlądowych drogach wodnych, 2)   oznakowania, wyposażenia i dokumentów statków, 3)   warunków ruchu i postoju statków na szlaku żeglownym i w portach, 4)   składu załogi statku i norm czasu pracy, 5)   przewozu statkami materiałów niebezpiecznych, 6)   pilotażu na śródlądowych drogach wodnych, 7)   warunków sanitarnych na statkach, 8)   warunków bezpieczeństwa i higieny pracy na statkach, 9)   ochrony środowiska, Art. 63. Orzekanie w sprawach określonych w art następuje w trybie określonym w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia. Rozdział 9a Kary pieniężne Art. 63a. 1. Przewoźnik, operator terminalu lub sprzedawca biletów, w rozumieniu rozporządzenia nr 1177/2010, którzy działają z naruszeniem obowiązków lub warunków określonych w art. 4 ust. 2, art. 7, art. 8 ust. 2, 3 i 5, art. 9 ust. 1, 2 i 4, art. 10, art. 11 ust. 1, 4 i 5, art , art. 22, art. 23 ust. 1 i 3 oraz art. 24 rozporządzenia nr 1177/2010, podlegają karze pieniężnej do zł. 2. Wysokość kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1, określa dyrektor urzędu żeglugi śródlądowej, z uwzględnieniem w szczególności zakresu naruszenia, powtarzalności naruszeń lub korzyści finansowych uzyskanych z tytułu naruszenia. 3. Kary pieniężne, o których mowa w ust. 1, ustala dyrektor urzędu żeglugi śródlądowej w drodze decyzji administracyjnej. 4. Od decyzji, o której mowa w ust. 3, przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw transportu. Art. 63b. 1. Kary ustalone na podstawie art. 63a, nieuiszczone w wyznaczonym terminie, podlegają, wraz z odsetkami za zwłokę, ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. 2. Kary pieniężne stanowią dochód budżetu państwa. Art. 63c. 1. Nie można nałożyć kary pieniężnej, jeżeli od dnia popełnienia czynu upłynęło 5 lat. 2. Wymierzonej kary pieniężnej nie pobiera się po upływie 5 lat od daty wydania ostatecznej decyzji o nałożeniu kary. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

32 Redakcja przepisów ustanawiających administracyjne kary pieniężne
Najczęściej przepisy ustanawiające kary pieniężne mają postać: „karnistyczną” – np. art. 95a ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r o transporcie drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1265, z późn. zm.) „Art. 95a. 1. Kto, będąc zobowiązany do zwrotu zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub licencji albo wypisów z tych dokumentów nie zwraca ich organowi, który ich udzielił, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o cofnięciu zezwolenia lub licencji stała się ostateczna - podlega karze pieniężnej w wysokości zł.”, Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

33 „Art. 53a. 1. Kto poza stacją demontażu dokonuje:
„wyliczającą” – np. art. 53a ust. 1 ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. z 2013 r poz. 1162) „Art. 53a. 1. Kto poza stacją demontażu dokonuje: 1) usunięcia z pojazdów wycofanych z eksploatacji elementów lub substancji niebezpiecznych, w tym płynów, 2) wymontowania z pojazdów wycofanych z eksploatacji przedmiotów wyposażenia lub części nadających się do ponownego użycia, 3) wymontowania z pojazdów wycofanych z eksploatacji elementów nadających się do odzysku lub recyklingu - podlega karze pieniężnej od do zł.”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

34 Odesłania w przepisach określających kary pieniężne
W przepisach ustanawiających kary pieniężne można posługiwać się odesłaniami. Zgodnie z § 156 ust. 1 i 2 Zasad techniki prawodawczej, jeżeli zachodzi potrzeba osiągnięcia skrótowości tekstu lub zapewnienia spójności regulowanych instytucji prawnych, w akcie normatywnym można posłużyć się odesłaniami. Jeżeli odesłanie stosuje się tylko ze względu na potrzebę osiągnięcia skrótowości tekstu, w przepisie odsyłającym jednoznacznie wskazuje się przepis lub przepisy prawne, do których się odsyła. Nie powinno się odsyłać do całych ustaw lub do przepisów blankietowych, gdyż może to prowadzić do uznania przepisu ustanawiającego karę administracyjną za naruszający zasadę określoności przepisów prawa. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

35 Przykład odesłania blankietowego – art. 212 ust
Przykład odesłania blankietowego – art. 212 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2013 r. poz. 950) „Art. 212. 1. Jeżeli zakład ubezpieczeń nie wykonuje w wyznaczonym terminie decyzji, o której mowa w art. 209 ust. 2, lub wykonuje działalność z naruszeniem przepisów prawa, statutu, zawartych umów ubezpieczenia lub planu działalności lub nie udziela informacji lub wyjaśnień, organ nadzoru może, w drodze decyzji: nakładać na członków zarządu zakładu ubezpieczeń lub prokurentów kary pieniężne do wysokości odpowiadającej trzykrotnemu przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu z ostatnich 12 miesięcy (…)” Ustawa o działalności ubezpieczeniowej Art. 209. 1. Kto: 1)nie wypełnia obowiązku udzielania informacji lub dostarczania dokumentów przewidzianych ustawą lub ustawą z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych lub udziela informacji niepełnych lub nieprawdziwych lub dostarcza dokumenty zawierające informacje niepełne lub nieprawdziwe, Art. 212. 1. Jeżeli zakład ubezpieczeń nie wykonuje w wyznaczonym terminie decyzji, o której mowa w art. 209 ust. 2, lub wykonuje działalność z naruszeniem przepisów prawa, statutu, zawartych umów ubezpieczenia lub planu działalności lub nie udziela informacji lub wyjaśnień, organ nadzoru może, w drodze decyzji: 1) nakładać na członków zarządu zakładu ubezpieczeń lub prokurentów kary pieniężne do wysokości odpowiadającej trzykrotnemu przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu z ostatnich 12 miesięcy; 2) nakładać na zakład ubezpieczeń kary pieniężne do wysokości 0,5% składki przypisanej brutto uzyskanej przez zakład ubezpieczeń w roku poprzednim, a w przypadku gdy zakład ubezpieczeń nie prowadził działalności lub miał zbiór składki przypisanej poniżej 20 mln złotych do wysokości złotych; 3) zawieszać w czynnościach członków zarządu zakładu ubezpieczeń do czasu rozpatrzenia wniosku o ich odwołanie, na najbliższym posiedzeniu organu uprawnionego do ich odwołania; zawieszenie w czynnościach polega na wyłączeniu z podejmowania decyzji za zakład ubezpieczeń, w tym w zakresie jego praw i obowiązków majątkowych; 4) występować do właściwego organu zakładu ubezpieczeń lub innego uprawnionego podmiotu z wnioskiem o odwołanie członka zarządu lub odwołanie udzielonej prokury. 2. (uchylony). 3. Wpływy z tytułu kar pieniężnych, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, stanowią dochód budżetu państwa. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

36 Przykład odesłania do przepisu rozporządzenia Unii Europejskiej
art. 63a ust. 1 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 857, z późn. zm.) stanowi, że przewoźnik, operator terminalu lub sprzedawca biletów, w rozumieniu rozporządzenia nr 1177/2010, którzy działają z naruszeniem obowiązków lub warunków określonych w art. 4 ust. 2, art. 7, art. 8 ust. 2, 3 i 5, art. 9 ust. 1, 2 i 4, art. 10, art. 11 ust. 1, 4 i 5, art , art. 22, art. 23 ust. 1 i 3 oraz art. 24 rozporządzenia nr 1177/2010, podlegają karze pieniężnej do zł. Dz.U.UE.L ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1177/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. o prawach pasażerów podróżujących drogą morską i drogą wodną śródlądową oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 (Dz. U. UE L z dnia 17 grudnia r.) Artykuł 7 Prawo do przewozu 1. Przewoźnicy, biura podróży i organizatorzy wyjazdów grupowych nie mogą odmówić przyjęcia rezerwacji, wydania lub innego udostępnienia biletu ani przyjęcia danej osoby na pokład ze względu na niepełnosprawność lub ograniczoną sprawność ruchową jako taką. 2. Osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej rezerwacje oraz bilety oferowane są bez dodatkowych opłat i na takich samych warunkach jak pozostałym pasażerom. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

37 Określoność przepisów ustanawiających kary pieniężne
Redakcja przepisów i stopień ich precyzji językowej powinny umożliwiać podmiotom – adresatom tych przepisów jednoznaczne ustalenie znaczenia normy – praw i obowiązków z niej wynikających (M. Wincenciak, Sankcje w prawie administracyjnym i procedura ich wymierzania, Oficyna/LEX r.). Redagując przepisy ustanawiające kary pieniężne należy unikać zwrotów niedookreślonych i klauzul generalnych. Przykładem przepisów, w których nie uniknięto tego typu sformułowań są: Art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. z 2013 r. poz. 262) zgodnie z którym, dokonując wezwania, o którym mowa w art. 31 ust. 2, minister właściwy do spraw gospodarki może nałożyć na podmiot świadczący usługi certyfikacyjne karę pieniężną do wysokości złotych, jeżeli stwierdzone nieprawidłowości były szczególnie rażące, Ustawa o podpisie elektronicznym Art. 32. 1. Dokonując wezwania, o którym mowa w art. 31 ust. 2, minister właściwy do spraw gospodarki może nałożyć na podmiot świadczący usługi certyfikacyjne karę pieniężną do wysokości złotych, jeżeli stwierdzone nieprawidłowości były szczególnie rażące. 2. W razie nieusunięcia nieprawidłowości w wyznaczonym terminie, minister właściwy do spraw gospodarki może nałożyć na podmiot świadczący usługi certyfikacyjne karę pieniężną do wysokości złotych. 3. Przy ustalaniu wysokości kar pieniężnych, o których mowa w ust. 1 i 2, minister właściwy do spraw gospodarki jest obowiązany uwzględnić rodzaj i wagę stwierdzonych nieprawidłowości. 4. Kara pieniężna podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

38 Art. 170b ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r
Art. 170b ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384, z późn. zm.), zgodnie z którym, w przypadku gdy spółka prowadząca izbę rozliczeniową narusza przepisy prawa, nie przestrzega zasad uczciwego obrotu lub narusza interesy jej uczestników, Komisja może cofnąć spółce zezwolenie na prowadzenie izby rozliczeniowej lub nałożyć na spółkę karę pieniężną . Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi Art. 170b. 1. W przypadku gdy spółka prowadząca izbę rozliczeniową narusza przepisy prawa, nie przestrzega zasad uczciwego obrotu lub narusza interesy jej uczestników, Komisja może cofnąć spółce zezwolenie na prowadzenie izby rozliczeniowej lub nałożyć na spółkę karę pieniężną do wysokości zł. 2. Wydanie decyzji następuje po przeprowadzeniu rozprawy. 3. W przypadku nałożenia kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1, za naruszenie przepisów tytułu II rozporządzenia 648/2012, rozstrzygnięcie Komisji podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Komisji Nadzoru Finansowego, na zasadach określonych w art. 12 ust. 2 tego rozporządzenia. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

39 Określanie wysokości kary pieniężnej
W krajowym porządku prawnym wysokość administracyjnych kar pieniężnych jest określana na kilka sposobów: „sztywne” określenie wysokości kary pieniężnej np. art. 200 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U z 2013 r. poz. 21, z późn. zm.) „Art. 200. 1. Jeżeli podmiot, wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 76, nie składa sprawozdania, podlega administracyjnej karze pieniężnej w wysokości 500 zł.”, Art. 200. 1. Jeżeli podmiot, wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 76, nie składa sprawozdania, podlega administracyjnej karze pieniężnej w wysokości 500 zł. 2. Administracyjną karę pieniężną wymierza, w drodze decyzji, wojewódzki inspektor ochrony środowiska, właściwy ze względu na: 1)   siedzibę lub miejsce zamieszkania przedsiębiorcy - w przypadku sprawozdania o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami z nich powstającymi; w przypadku braku siedziby lub miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej właściwy miejscowo jest Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska; 2)   miejsce wytwarzania, zbierania lub przetwarzania odpadów - w przypadku sprawozdania o wytwarzanych odpadach i gospodarowaniu odpadami. 3. W decyzji o wymierzeniu administracyjnej kary pieniężnej wojewódzki inspektor ochrony środowiska określa termin przekazania sprawozdania, nie krótszy niż 14 dni, chyba że podmiot złożył sprawozdanie przed dniem wydania decyzji. 4. W przypadku nieprzekazania sprawozdania w terminie określonym w decyzji wydanej na podstawie ust. 3 podmiot podlega administracyjnej karze pieniężnej w wysokości zł. 5. Administracyjna kara pieniężna, o której mowa w ust. 4, może być wymierzana wielokrotnie, z tym że łączna wysokość kar, o których mowa w ust. 1 i 4, za dany rok kalendarzowy nie może przekroczyć zł. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

40 wskazanie dolnej i górnej granicy wysokości kary pieniężnej
np. art. 53a ust. 1 ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. z 2013 r. poz. 1162) „Art. 53a. 1. Kto poza stacją demontażu dokonuje: usunięcia z pojazdów wycofanych z eksploatacji elementów lub substancji niebezpiecznych, w tym płynów, wymontowania z pojazdów wycofanych z eksploatacji przedmiotów wyposażenia lub części nadających się do ponownego użycia, wymontowania z pojazdów wycofanych z eksploatacji elementów nadających się do odzysku lub recyklingu - podlega karze pieniężnej od do zł.”, Art. 53a. 1. Kto poza stacją demontażu dokonuje: 1) usunięcia z pojazdów wycofanych z eksploatacji elementów lub substancji niebezpiecznych, w tym płynów, 2) wymontowania z pojazdów wycofanych z eksploatacji przedmiotów wyposażenia lub części nadających się do ponownego użycia, 3) wymontowania z pojazdów wycofanych z eksploatacji elementów nadających się do odzysku lub recyklingu - podlega karze pieniężnej od do zł. 2. Kary pieniężne, o których mowa w ust. 1, wymierza, w drodze decyzji, wojewódzki inspektor ochrony środowiska. 3. Kary pieniężne, o których mowa w ust. 1, wnosi się na wyodrębniony rachunek bankowy wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. 4. Przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1, należy uwzględnić stopień szkodliwości czynu, w szczególności zakres naruszeń, ilość odpadów, rodzaj stwarzanego zagrożenia dla środowiska oraz okoliczności uprzedniego naruszenia przepisów o odpadach. 5. W sprawach dotyczących kar pieniężnych, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, z tym że uprawnienia organów podatkowych przysługują wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

41 wskazanie górnej granicy wysokości kary pieniężnej
np. art. 56a ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. z 2013 r poz. 934, z późn. zm.) „Art. 56a.1. Przewoźnik, operator terminalu lub sprzedawca biletów, w rozumieniu rozporządzenia nr 1177/2010, którzy działają z naruszeniem obowiązków lub warunków określonych w art. 4 ust. 2, art. 7, art. 8 ust. 2, 3 i 5, art. 9 ust. 1, 2 i 4, art. 10, art. 11 ust. 1, 4 i 5, art , art. 22, art. 23 ust. 1 i 3 oraz art. 24 rozporządzenia nr 1177/2010, podlegają karze pieniężnej do zł.”, Art. 56a. 1. Przewoźnik, operator terminalu lub sprzedawca biletów, w rozumieniu rozporządzenia nr 1177/2010, którzy działają z naruszeniem obowiązków lub warunków określonych w art. 4 ust. 2, art. 7, art. 8 ust. 2, 3 i 5, art. 9 ust. 1, 2 i 4, art. 10, art. 11 ust. 1, 4 i 5, art , art. 22, art. 23 ust. 1 i 3 oraz art. 24 rozporządzenia nr 1177/2010, podlegają karze pieniężnej do zł. 2. Wysokość kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1, ustala dyrektor urzędu morskiego, z uwzględnieniem w szczególności zakresu naruszenia, powtarzalności naruszeń lub korzyści finansowych uzyskanych z tytułu naruszenia. Art. 57. 1. Kary pieniężne, o których mowa w art a, wymierza dyrektor urzędu morskiego w drodze decyzji administracyjnej. 2. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej. 3. (8) Decyzji, o której mowa w ust. 1, nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności, z wyłączeniem decyzji w sprawie nałożenia kary pieniężnej, o której mowa w art. 56a ust. 1. Art. 58. 1. Nie można nałożyć kary pieniężnej, jeżeli od dnia popełnienia czynu upłynęło 5 lat. 2. Wymierzonej kary pieniężnej nie pobiera się po upływie 5 lat od daty wydania ostatecznej decyzji o nałożeniu kary. Art. 59. 1. W celu zabezpieczenia ściągalności kary pieniężnej dyrektor urzędu morskiego może zażądać od sprawcy zabezpieczenia należności, a w razie odmowy występuje do organu egzekucyjnego o zajęcie statku lub innych przedmiotów, za pomocą których dokonano naruszenia przepisów. 2. Do czasu wydania postanowienia o zajęciu statku dyrektor urzędu morskiego zarządza zatrzymanie statku, nie dłużej jednak niż na 48 godzin. 3. Zabezpieczenie ściągalności kary pieniężnej polega na wpłaceniu określonej, przez organ prowadzący postępowanie, kwoty pieniężnej do jego depozytu lub złożeniu gwarancji bankowej przez bank albo zakład ubezpieczeń mający siedzibę w Polsce. 4. Kary ustalone na podstawie art a, nieuiszczone w wyznaczonym terminie, podlegają, wraz z odsetkami za zwłokę, ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Art. 60. Ściągnięte kwoty z tytułu kar pieniężnych są dochodami budżetu państwa. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

42 ustalenie wysokości kary pieniężnej z wykorzystaniem wzoru
np. art. 33 ust. 5 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1164) „5. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, wysokość kary oblicza się według wzoru: K = 5 x W x (M - R)/100% gdzie poszczególne symbole oznaczają: (…).”, Art. 33. 1. Karze pieniężnej podlega ten, kto: 1)wytwarza, magazynuje lub wprowadza do obrotu biokomponenty bez wpisu do rejestru, o którym mowa w art. 4 ust. 1; 2)będąc przedsiębiorcą wykonującym działalność, o której mowa w art. 4 ust. 1, utrudnia czynności kontrolne, o których mowa w art. 29; 3)będąc wytwórcą wytwarza biokomponenty z biomasy pozyskiwanej w inny sposób niż na podstawie umów kontraktacji lub dostawy, o których mowa w art. 11 ust. 1 pkt 1 i 2, lub z produkcji własnej, których udział przekracza w skali roku 25% całości biokomponentów wytworzonych przez tego wytwórcę; 3a)nie przekazał w terminie informacji pisemnej, o której mowa w art. 30a ust. 2, lub podał w tej informacji pisemnej nieprawdziwe dane; 4)wprowadza do obrotu biokomponenty niespełniające wymagań jakościowych; 5)będąc podmiotem realizującym Narodowy Cel Wskaźnikowy, nie zapewnił w danym roku minimalnego udziału biokomponentów i innych paliw odnawialnych w ogólnej ilości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych sprzedanych lub zbytych w innej formie przez ten podmiot lub zużytych przez niego na potrzeby własne; 6)nie oznakowuje dystrybutora na stacji paliwowej lub stacji zakładowej, w sposób, o którym mowa w art. 25 ust. 1; 7)będąc przedsiębiorcą, o którym mowa w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, wprowadzającym do obrotu biopaliwa ciekłe, na co najmniej dziesięciu własnych, patronackich lub partnerskich stacjach paliwowych, nie podaje informacji, o których mowa w art. 26; 8)nie złożył w terminie sprawozdania kwartalnego, o którym mowa w art. 30 ust. 1 lub 2, lub podał w tym sprawozdaniu nieprawdziwe dane; 8a)nie złożył w terminie sprawozdania rocznego, o którym mowa w art. 30b ust. 1, lub podał w tym sprawozdaniu nieprawdziwe dane; 9)będąc rolnikiem wytwarzającym biopaliwa ciekłe na własny użytek: a)wytwarza biopaliwa ciekłe bez wpisu do rejestru, o którym mowa w art. 13 ust. 1, b)sprzedaje biopaliwa ciekłe lub zbywa je w innej formie, c)wytworzył biopaliwa ciekłe w ilości przekraczającej w ciągu roku limit określony w art. 21 ust. 2 lub 3, d)utrudnia czynności kontrolne, o których mowa w art. 29, e)nie złożył w terminie sprawozdania rocznego, o którym mowa w art. 31 ust. 1, lub podał w tym sprawozdaniu nieprawdziwe dane. 2. W przypadkach wymienionych w ust. 1 pkt 1, 2, 3a, 6-8a kara pieniężna, o której mowa w ust. 1, wynosi zł. 3. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, kara pieniężna wynosi 50% wartości biokomponentów wytworzonych z biomasy pozyskiwanej w inny sposób niż na podstawie umów kontraktacji lub dostawy, o których mowa w art. 11 ust. 1 pkt 1 i 2, lub z produkcji własnej, których udział przekracza w skali roku 25% całości biokomponentów wytworzonych przez tego wytwórcę. 4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 4, kara pieniężna wynosi 50% wartości biokomponentów wprowadzonych do obrotu w ciągu 30 dni poprzedzających kontrolę. 5. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, wysokość kary oblicza się według wzoru: K = 5 x W x (M - R)/100% gdzie poszczególne symbole oznaczają: K - wysokość kary, wyrażoną w złotych, W - ogólną wartość paliw ciekłych i biopaliw ciekłych sprzedanych lub zbytych w innej formie przez podmiot podlegający karze, a także zużytych przez niego na potrzeby własne, liczoną za rok, w którym podmiot ten nie zrealizował obowiązku wynikającego z art. 23 ust. 1, wyrażoną w złotych, R - wysokość zrealizowanego udziału biokomponentów i innych paliw odnawialnych w ogólnej ilości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych sprzedanych lub zbytych w innej formie przez podmiot podlegający karze, a także zużytych przez niego na potrzeby własne w roku, w którym podmiot ten nie zrealizował obowiązku wynikającego z art. 23 ust. 1, wyrażoną w procentach. M - wysokość Narodowego Celu Wskaźnikowego, do którego realizacji był zobowiązany podmiot podlegający karze, wyrażoną w procentach, 6. W przypadkach wymienionych w ust. 1 pkt 9 lit. a, d lub e kara pieniężna wynosi zł. 7. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 9 lit. b, kara pieniężna wynosi: 1) zł - gdy wydajność instalacji do wytwarzania biopaliw ciekłych przez rolnika jest mniejsza niż 200 litrów na dobę, 2) zł - gdy wydajność instalacji do wytwarzania biopaliw ciekłych przez rolnika wynosi od 200 litrów na dobę do 400 litrów na dobę, 3) zł - gdy wydajność instalacji do wytwarzania biopaliw ciekłych przez rolnika jest wyższa niż 400 litrów na dobę - powiększone o iloczyn ilości sprzedanych lub zbytych w innej formie biopaliw ciekłych i stawki podatku akcyzowego dla oleju napędowego. 8. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 9 lit. c, kara pieniężna wynosi: 1) zł - gdy wydajność instalacji do wytwarzania biopaliw ciekłych przez rolnika jest mniejsza niż 200 litrów na dobę, 2) zł - gdy wydajność instalacji do wytwarzania biopaliw ciekłych przez rolnika wynosi od 200 litrów na dobę do 400 litrów na dobę, 3) zł - gdy wydajność instalacji do wytwarzania biopaliw ciekłych przez rolnika jest wyższa niż 400 litrów na dob - powiększone o iloczyn ilości biopaliw ciekłych wytworzonych ponad limit określony w art. 21 ust. 2 lub 3 i stawki podatku akcyzowego dla oleju napędowego. 9. Karę pieniężną, o której mowa w ust. 1, wymierza, w drodze decyzji administracyjnej: 1) w zakresie pkt 1-3a i 9 - Prezes Agencji Rynku Rolnego; 2) w zakresie pkt 4, 6 i 7 - wojewódzki inspektor inspekcji handlowej; 3) w zakresie pkt 5, 8 i 8a - Prezes Urzędu Regulacji Energetyki. 10. Organy, o których mowa w ust. 9 pkt 2 i 3, przekazują Prezesowi Agencji Rynku Rolnego informacje o karach wymierzonych wytwórcom. 11. Wpływy z tytułu kar pieniężnych stanowią przychody Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. 12. Do egzekucji kar pieniężnych stosuje się przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

43 ustalenie wysokości kary pieniężnej poprzez odniesienie się do określonego procentu od przychodu ukaranego podmiotu, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym np. art. 210 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne „Art. 210. 1. Karę pieniężną, o której mowa w art. 209 ust. 1, nakłada Prezes UKE, w drodze decyzji, w wysokości do 3 % przychodu ukaranego podmiotu, osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym. Decyzji o nałożeniu kary pieniężnej nie nadaje się rygoru natychmiastowej wykonalności.”. Art. 210. 1. Karę pieniężną, o której mowa w art. 209 ust. 1, nakłada Prezes UKE, w drodze decyzji, w wysokości do 3 % przychodu ukaranego podmiotu, osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym. Decyzji o nałożeniu kary pieniężnej nie nadaje się rygoru natychmiastowej wykonalności. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

44 Przedawnienie deliktu administracyjnego oraz przedawnienie kar pieniężnych
Z uwagi na brak ustawy określającej ogólne zasady wymierzania administracyjnych kar pieniężnych zasadne jest, aby projektując przepisy ustanawiające kary pieniężne uwzględniano w nich instytucję przedawnienia odpowiedzialności z tytułu deliktu administracyjnego oraz możliwości egzekucji nałożonej kary pieniężnej. W przepisach obowiązujących ustaw dostrzega się niekonsekwencję w tym zakresie. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

45 Instytucja przedawnienia została przewidziana m. in. w:
art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. z 2013 r. poz. 934, z późn. zm.) „Art. 58. 1. Nie można nałożyć kary pieniężnej, jeżeli od dnia popełnienia czynu upłynęło 5 lat. 2. Wymierzonej kary pieniężnej nie pobiera się po upływie 5 lat od daty wydania ostatecznej decyzji o nałożeniu kary.”, art. 92c ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1265, z późn. zm.) „Art. 92c. 1. Nie wszczyna się postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej, o której mowa w art. 92a ust. 1, na podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem, a postępowanie wszczęte w tej sprawie umarza się, jeżeli : (…) 3) od dnia ujawnienia naruszenia upłynął okres ponad 2 lat.”. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

46 Dyrektywy wymiaru administracyjnej kary pieniężnej
W przypadku, gdy przepisy ustanawiające administracyjne kary pieniężne przewidują pozostawienie określenia wysokości kary pieniężnej do decyzji organu administracji publicznej, należy określić w przepisach ustawy dyrektywy wymiaru administracyjnej kary pieniężnej. art. 129b ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U z 2008 r. Nr 45, poz. 271, z późn. zm.) stanowi, że karę pieniężną, nakłada wojewódzki inspektor farmaceutyczny w drodze decyzji administracyjnej. Przy ustalaniu wysokości kary uwzględnia się w szczególności okres, stopień oraz okoliczności naruszenia przepisów ustawy, a także uprzednie naruszenie przepisów, art. 66 ust. 2b ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U z 2007 r. Nr 16, poz. 94, z późn. zm.) stanowi, że ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes UTK uwzględnia zakres naruszenia przepisu, dotychczasową działalność podmiotu oraz jego możliwości finansowe. Art. 129b.1. Karze pieniężnej w wysokości do złotych podlega ten kto wbrew przepisom art. 94a prowadzi reklamę apteki, punktu aptecznego, placówki obrotu pozaaptecznego oraz ich działalności. 2. Karę pieniężną, określoną w ust. 1, nakłada wojewódzki inspektor farmaceutyczny w drodze decyzji administracyjnej. Przy ustalaniu wysokości kary uwzględnia się w szczególności okres, stopień oraz okoliczności naruszenia przepisów ustawy, a także uprzednie naruszenie przepisów. 3. Kary pieniężne stanowią dochód budżetu państwa. Wojewódzki inspektor farmaceutyczny jest wierzycielem w rozumieniu przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. 4. Kary pieniężne uiszcza się w terminie 7 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna. Od kary pieniężnej nieuiszczonej w terminie nalicza się odsetki ustawowe. 5. Egzekucja kary pieniężnej wraz z odsetkami za zwłokę następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

47 Wyłącznie odpowiedzialności za delikt administracyjny
Odpowiedzialność administracyjna jest zasadniczo odpowiedzialnością o charakterze obiektywnym. Jednakże odpowiedzialność ta nie ma charakteru absolutnego i podmiot naruszający określone przepisy może uwolnić się od odpowiedzialności poprzez wskazanie, iż uczynił wszystko, czego można było od niego rozsądnie wymagać, by do naruszenia przepisów nie dopuścić (wyroki TK sygn. akt SK 3/08 i P 12/01). Dlatego też zasadne jest, aby w przepisach dotyczących ustanawiania kar pieniężnych określać przesłanki wyłączające odpowiedzialność administracyjną. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

48 Przesłanki wyłączające odpowiedzialność administracyjną – przykłady
ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2012 r poz. 1265, z późn. zm.) „Art. 92c. 1. Nie wszczyna się postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej, o której mowa w art. 92a ust. 1, na podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem, a postępowanie wszczęte w tej sprawie umarza się, jeżeli: 1) okoliczności sprawy i dowody wskazują, że podmiot wykonujący przewozy lub inne czynności związane z przewozem nie miał wpływu na powstanie naruszenia, a naruszenie nastąpiło wskutek zdarzeń i okoliczności, których podmiot nie mógł przewidzieć,(…)”, Art. 92c. 1. Nie wszczyna się postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej, o której mowa w art. 92a ust. 1, na podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem, a postępowanie wszczęte w tej sprawie umarza się, jeżeli: 1)okoliczności sprawy i dowody wskazują, że podmiot wykonujący przewozy lub inne czynności związane z przewozem nie miał wpływu na powstanie naruszenia, a naruszenie nastąpiło wskutek zdarzeń i okoliczności, których podmiot nie mógł przewidzieć, lub 2)za stwierdzone naruszenie na podmiot wykonujący przewozy została nałożona kara przez inny uprawniony organ, lub 3)od dnia ujawnienia naruszenia upłynął okres ponad 2 lat. 2. Przepisy ust. 1 pkt 2 stosuje się odpowiednio w przypadku nałożenia kary przez uprawniony zagraniczny organ. Art. 55. 1. Kar pieniężnych nie wymierza się: 1)jeżeli od końca roku kwotowego, w którym popełniono czyn podlegający karze pieniężnej, upłynęły 3 lata lub 2)naruszenie lub niewykonanie obowiązku nastąpiło w wyniku działania siły wyższej. 2. Można odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli naruszenie lub niewykonanie obowiązku: 1)nastąpiło z przyczyn nieleżących po stronie producenta mleka, dostawcy hurtowego, dostawcy bezpośredniego lub podmiotu skupującego, u którego przeprowadzono kontrolę lub czynności sprawdzające, lub 2)jest nieznaczne w odniesieniu do wielkości posiadanej kwoty indywidualnej, lub nie wpływa na mechanizm kwotowania produkcji mleka, w tym na skuteczność przeprowadzonej kontroli lub czynności sprawdzających. 3. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do kar pieniężnych stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, z wyłączeniem przepisów dotyczących umarzania należności, odraczania płatności oraz rozkładania płatności na raty. 4. Uprawnienia organu podatkowego określone w ustawie, o której mowa w ust. 3, przysługują: 1)dyrektorowi oddziału terenowego Agencji - jako organowi pierwszej instancji; 2)Prezesowi Agencji - jako organowi odwoławczemu od decyzji dyrektora oddziału terenowego Agencji. 5. Od nieuiszczonych w terminie kar pieniężnych pobiera się odsetki za każdy dzień zwłoki w wysokości przewidzianej dla zaległości podatkowych. 6. Do egzekucji kary pieniężnej wraz z odsetkami za zwłokę stosuje się przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

49 „Art. 55. 1. Kar pieniężnych nie wymierza się:
ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 50) „Art. 55. 1. Kar pieniężnych nie wymierza się: 1) jeżeli od końca roku kwotowego, w którym popełniono czyn podlegający karze pieniężnej, upłynęły 3 lata lub 2) naruszenie lub niewykonanie obowiązku nastąpiło w wyniku działania siły wyższej.” Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

50 Odstąpienie od wymierzenia kary administracyjnej
Charakterystyczny dla administracyjnych kar pieniężnych reżim odpowiedzialności obiektywnej może być łagodzony za pomocą instytucji odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

51 Przykłady art. 126 ust. 3 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz. U. poz. 1059, z późn. zm.) „Karze pieniężnej podlega operator wyznaczony, który narusza obowiązek świadczenia usług powszechnych (…). Prezes UKE może odstąpić od wymierzenia kary, biorąc pod uwagę koniunkturę gospodarczą, aktualną sytuację finansową operatora wyznaczonego, w tym w zakresie świadczenia usług powszechnych, uwarunkowania rynku pracy oraz utrzymanie ciągłości świadczenia usług powszechnych.(…)”, 1) wykonuje działalność pocztową bez wymaganego wpisu do rejestru; Art. 126. 1. Karze pieniężnej podlega podmiot, który: 2) nie udziela informacji lub nie dostarcza dokumentów, o których mowa w art. 10 ust. 1, art. 43 ust. 1 i 5, art. 50, art. 86 ust. 1, art. 112 ust. 1; 3) stosuje znaki opłaty pocztowej niezgłoszone do wykazu znaków opłaty pocztowej lub znaki niezgodne z wymaganiami ustawy; 4) będąc operatorem pocztowym narusza obowiązek zachowania tajemnicy pocztowej; 5) narusza obowiązek oznaczania przesyłek pocztowych, o którym mowa w art. 20 ust. 1; 6) nie przedkłada Prezesowi UKE projektu regulaminu świadczenia usług powszechnych lub jego zmian lub projektu cennika usług powszechnych lub jego zmian; 7) nie udostępnia regulaminu świadczenia usług pocztowych lub cennika usług pocztowych w sposób, o którym mowa w art. 21 ust. 5; 8) stosuje opłaty za usługi powszechne przekraczające maksymalne roczne poziomy tych opłat, a w przypadku wydania przez Prezesa UKE zgody na zmianę cennika usług powszechnych skutkującą przekroczeniem tych poziomów stosuje opłaty wyższe niż określone w cenniku objętym zgodą; 9) stosuje taryfy specjalne niezgodnie z kryteriami określonymi w regulaminie świadczenia usług powszechnych; 10) narusza zasady postępowania z przesyłkami niedoręczalnymi określone w art. 33; 11) narusza zasady określone w art. 34; 12) nie przedkłada Prezesowi UKE projektu regulaminu dostępu do elementów infrastruktury pocztowej lub jego zmian lub projektu cennika dostępu do elementów infrastruktury pocztowej lub jego zmian; 13) nie wypełnia obowiązków na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego, o których mowa w art. 82 ust. 1, art. 83, art. 85 i art. 86 ust. 1 lub w decyzjach wydanych na podstawie art. 82 ust. 2 i art. 84 ust. 1; 14) nie wypełnia obowiązków związanych z prowadzeniem rachunkowości regulacyjnej lub kalkulacją kosztów, o których mowa w art. 98 ust. 1, art. 101 ust. 1, art. 107 ust. 1 i art. 108 ust. 3; 15) nie usunął nieprawidłowości w terminie określonym w decyzji, o której mowa w art. 125 ust. 1. 2. Karze pieniężnej podlega podmiot, który: 1) składa nieprawdziwe lub niepełne zgłoszenie, o którym mowa w art. 10 ust. 1, sprawozdanie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 i 5, informację, o której mowa w art. 50, dane, o których mowa w art. 86 ust. 1, 2) składa z naruszeniem terminu zgłoszenie, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 i 3, sprawozdanie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 i 5, informację, o której mowa w art. 50, 3) składa w niepełnym zakresie lub z naruszeniem terminu dokumenty, o których mowa w art. 112 ust. 1, 4) nie stosuje się do zaleceń pokontrolnych - jeżeli charakter i skala tych naruszeń stanowią istotną przeszkodę w realizacji przez Prezesa UKE zadań regulacyjnych i kontrolnych dotyczących rynku pocztowego wymagających wykorzystania tych informacji, danych lub dokumentów. 3. Karze pieniężnej podlega operator wyznaczony, który narusza obowiązek świadczenia usług powszechnych, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 2 lit. a i pkt 3. Prezes UKE może odstąpić od wymierzenia kary, biorąc pod uwagę koniunkturę gospodarczą, aktualną sytuację finansową operatora wyznaczonego, w tym w zakresie świadczenia usług powszechnych, uwarunkowania rynku pracy oraz utrzymanie ciągłości świadczenia usług powszechnych. W przypadku naruszenia obowiązku, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 3, Prezes UKE, odstępując od wymierzenia kary, bierze także pod uwagę wyniki badań, o których mowa w art. 52 ust. 1, z ostatnich dwóch lat, oraz wielkość różnicy między wskaźnikami obowiązującymi a osiągniętymi i działania podjęte przez operatora na rzecz poprawy osiąganych wskaźników. 4. Wysokość kary pieniężnej nie może przekroczyć 2% przychodów ogółem osiągniętych: 1) przez operatora pocztowego z działalności pocztowej w roku obrotowym poprzedzającym wymierzenie kary; 2) z działalności gospodarczej w roku obrotowym poprzedzającym wymierzenie kary w przypadku podmiotu wykonującego działalność pocztową bez wymaganego wpisu do rejestru oraz podmiotu, który w roku obrotowym poprzedzającym wymierzenie kary nie wykonywał działalności pocztowej. 5. W przypadku gdy okres wykonywania działalności pocztowej jest krótszy niż 12 miesięcy, za podstawę wymiaru kary pieniężnej przyjmuje się równowartość kwoty euro, wyrażonej w złotych i ustalanej przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu wydania decyzji o wymierzeniu kary. 6. Niezależnie od kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1, karze pieniężnej podlegają osoba fizyczna będąca przedsiębiorcą, członek zarządu spółki prawa handlowego, dyrektor przedsiębiorstwa, wspólnik spółki jawnej, komplementariusz w spółce komandytowej lub komandytowo-akcyjnej w sytuacji, gdy podległa jednostka kontrolowana uniemożliwia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli, mimo powiadomienia przez kontrolującego tej osoby o kontroli. 7. Wysokość kary pieniężnej, o której mowa w ust. 6, nie może przekroczyć 300% otrzymywanego przez ukaranego wynagrodzenia, obliczonego według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop, a w sytuacji, gdy ukarany nie otrzymuje wynagrodzenia w związku z pełnioną funkcją lub wykonywaną działalnością, wysokość kary nie może przekraczać dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, z 2004 r. Nr 240, poz oraz z 2005 r. Nr 157, poz. 1314). 8. Ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes UKE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, dotychczasową działalność podmiotu oraz wysokość przychodu uzyskanego z działalności gospodarczej w roku obrotowym poprzedzającym wymierzenie kary. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

52 Art. 55 ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r
Art. 55 ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 50) „Można odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli naruszenie lub niewykonanie obowiązku: 1) nastąpiło z przyczyn nieleżących po stronie producenta mleka, dostawcy hurtowego, dostawcy bezpośredniego, podmiotu skupującego, uznanej organizacji producentów lub uznanego zrzeszenia organizacji producentów, lub 2) jest nieznaczne w odniesieniu do wielkości posiadanej kwoty indywidualnej, lub nie wpływa na mechanizm kwotowania produkcji mleka, w tym na skuteczność przeprowadzonej kontroli lub czynności sprawdzających.”. Kary z ustawy o mleku nakłada dyrektor oddziału terenowego Agencji Rynku Rolnego, a odwołanie przysługuje do Prezesa ARR. Art. 55. 1. Kar pieniężnych nie wymierza się: 1) jeżeli od końca roku kwotowego, w którym popełniono czyn podlegający karze pieniężnej, upłynęły 3 lata lub 2) naruszenie lub niewykonanie obowiązku nastąpiło w wyniku działania siły wyższej. 2. Można odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli naruszenie lub niewykonanie obowiązku: 1) nastąpiło z przyczyn nieleżących po stronie producenta mleka, dostawcy hurtowego, dostawcy bezpośredniego, podmiotu skupującego, uznanej organizacji producentów lub uznanego zrzeszenia organizacji producentów, lub 2) jest nieznaczne w odniesieniu do wielkości posiadanej kwoty indywidualnej, lub nie wpływa na mechanizm kwotowania produkcji mleka, w tym na skuteczność przeprowadzonej kontroli lub czynności sprawdzających. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

53 TK dopuszcza ustanawianie kar pieniężnych.
Podsumowanie TK dopuszcza ustanawianie kar pieniężnych. Według TK dopuszczalność stosowania kar administracyjnych powinna być oceniana z punktu widzenia funkcji, jaką kara ta ma spełniać (profilaktyka i prewencja). Wynikające z Konstytucji RP cztery zasady, które należy szczególnie brać pod uwagę ustanawiając kary pieniężne to: zasada ochrony zaufania do państwa i prawa, zasada proporcjonalności, zasada sprawiedliwości proceduralnej i zasada prawa do sądu. Odpowiedzialność karnoadministracyjna to odpowiedzialność obiektywna. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

54 Zmiana reżimu odpowiedzialności jest możliwa pod warunkiem zapewnienia rzetelnego postępowania z zachowaniem gwarancji procesowych dla osoby, której to postępowanie dotyczy. Zgodnie z orzecznictwem ETS dolegliwe kary pieniężne mają charakter sankcji karnych w świetle przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Należy dążyć do wypracowania i stosowania w miarę jednolitych zasad związanych z projektowaniem norm dotyczących kar pieniężnych. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

55 Dziękuję za uwagę Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego