SciFiEd: Science Fiction w Edukacji 527471-LLP-1-CY-Comenius-cmp Podręcznik Projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Unii Europejskiej.

Prezentacja na temat: "SciFiEd: Science Fiction w Edukacji 527471-LLP-1-CY-Comenius-cmp Podręcznik Projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Unii Europejskiej."— Zapis prezentacji:

1 SciFiEd: Science Fiction w Edukacji 527471-LLP-1-CY-Comenius-cmp Podręcznik Projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Unii Europejskiej. Publikacja zawiera wyłącznie opinie partnerów projektu I Komisja Unii Europejskiej nie bierze odpowiedzialności za zawartość merytoryczną publikacji.

2 Produkt projektu SciFiEd: Podręcznik CZĘŚĆ I: Założenia projektu SciFiEd CZĘŚĆ II: Wprowadzenie do literatury science-fiction i jej podgatunków literackich CZĘŚĆ III: Przegląd najlepszych tekstów science-fiction CZĘŚĆ IV: Praktyczne zasady wykorzystania literatury science-fiction w różnych obszarach edukacyjnych CZĘŚĆ V: Propozycje wykorzystania filmów i technologii ICT CZĘŚĆ VI: Przykładowe międzyprzedmiotowe jednostki lekcyjne CZĘŚĆ VII: Studium przypadku projektu SciFiEd (w przygotowaniu)

3 CZĘŚĆ I: Założenia projektu SciFiEd W tej części prezentowane są wyniki badań: badania teoretyczne: zestawienie bibliograficzne dostępnej literatury narodowej badanie praktyczne: wyniki ankiet i wywiadów, przeprowadzonych we wszystkich krajach partnerskich projektu – na Cyprze, w Irlandii, Włoszech, Polsce i Rumunii.

4 Rezultaty: We wszystkich krajach poza Polską i Rumunią literatura science- fiction jest na etapie rozwoju. We wszystkich krajach nie ma w edukacji odniesienia do faktów naukowych, koncepcji i procesów poprzez literaturę science-fiction. We wszystkich krajach obecność science-fiction w curriculum jest marginesowa i ograniczona. Jeśli występuje literatura science- fiction, to tylko w curriculum nauczania literatury rodzimej, ale nigdy w odniesieniu do przedmiotów ścisłych. Mimo to wielu edukatorów uważa, że science-fiction może być wykorzystywane w nauczaniu przedmiotów ścisłych, języka angielskiego, Wiedzy o Społeczeństwie, Historii (w sposób interdyscyplinarny) Projekt SciFiEd umożliwia wykorzystanie różnych narzędzi dydaktycznych, takich jak filmy, komiksy, multimedia i technologie Web 2.0.

5 Specjalne rekomendacje 1.Nauczyciele w szkołach powinni być poinformowani o różnych podgatunkach literackich science-fiction i możliwościach ich wykorzystania. 2.Powinny być stworzone przewodniki i wskazówki dla nauczycieli oraz zorganizowane szkolenia. 3.Powinna być stworzona lista tekstów science-fiction według kategorii wiekowych 4.Powinny zostać opracowane bardzo dobre jakościowo ćwiczenia, które będą zachęcały uczniów do poszukiwania, prowadzenia badań i odkrywania. 5.Materiał powinien być dostosowany do grup wiekowych uczniów. 6.Teksty science-fiction i ćwiczenia powinny być dostosowane do określonych zagadnień w curriculum i powinny korelować z podręcznikami szkolnymi. 7.Powinna być wykorzystywana technologia komputerowa, odpowiednie pomoce wizualne i inne multimedia.

6 CZĘŚĆ II: Wprowadzenie do literatury science-fiction i jej podgatunków literackich Co to jest science-fiction? Dyskusja…

7 Główne podgatunki literackie science-fiction Utopia Dystopia Inwazja obcych Apokalipsa i fikcja po apokaliptyczna Cyberpunk i PostCyberpunk Ekologiczne science-fiction Powieści międzyplanetarne Opery kosmiczne Postczłowiek Podróże w czasie Historie alternatywne Steampunk

8 Podgatunek literacki: Utopia Przedstawienie idealnego ustroju politycznego, funkcjonującego na zasadach sprawiedliwości, solidarności i równości. Pierwsze utopie powstały już w starożytności. Termin pochodzi od dzieła Tomasza Morusa pod tytułem „Utopia” opublikowanego w roku 1516. Tytuł dzieła Morusa jest niejednoznaczny, ponieważ słowo to może pochodzić zarówno od greckiego outopos (gr. ou — nie, topos — miejsce, nie-miejsce, miejsce, którego nie ma, nieistniejące), jak i od eutopia (dobre miejsce). Uważa się, że ta dwuznaczność jest zabiegiem zamierzonym. Określenia "utopia" używa się także wobec tych motywów i wątków w literaturze i pseudonauce, które wyrażają tęsknotę człowieka za lepszym światem.

9 Podgatunek literacki: Dystopia Utwór fabularny z dziedziny literatury fantastyczno-naukowej, przedstawiający czarną wizję przyszłości, wewnętrznie spójną i wynikającą z krytycznej obserwacji otaczającej autora sytuacji społecznej. Dystopia przyjmuje pesymistyczny osąd zastanego świata, fantastyczna wizja jest zazwyczaj jego hiperboliczną konstatacją, negującą możliwość odmiany w przyszłości zastanego stanu rzeczy. Dystopia swoje pesymistyczne wizje przyszłości wywodzi bezpośrednio z rzeczywistości, a nie z utopijnych programów jej naprawy Np. George Orwell, 1989. (1949)

10 Podgatunek literacki: Inwazja obcych Rodzaj narracji, w której Ziemię najeżdżają przedstawiciele obcych cywilizacji, w celu utworzenia własnej kolonii. Obcy przybywają przeważnie z Marsa, ale również z innych układów słonecznych, z innych czasów lub głębin podmorskich. Najeźdźcy są zawsze złowrogo nastawieni i zachowują się ksenofobicznie. Czasem obcy są życzliwi i chcą pomóc ludzkości w rozwiązaniu ważnych problemów, związanych z samodestrukcją Np. H.G. Wells, Wojna światów (1898)

11 Podgatunek literacki: Apokalipsa i fikcja po apokaliptyczna Apokaliptyczna wizja w książkach i filmach to przeżycia bohaterów tuż przed lub bezpośrednio w trakcie trwania kataklizmu. Wówczas na pierwszy plan wysuwają się dylematy: dokąd uciec i kogo ratować. W literaturze postapokaliptycznej przedstawiana jest wizja czy też konwencja traktująca o wydarzeniach bezpośrednio po kataklizmie. Świat postapokalipsy jest różnie przedstawiany: często jako wielka pustynia, wieczna zmarzlina, cały glob zalany wodą albo po prostu opustoszała Ziemia, pełna ruin i pozostałości dawnej cywilizacji. Często w postapokalipsie wykorzystywany jest motyw mutantów, zombie czy gangów łupiących i mordujących ostatnich ludzi. Np. P. Boulle, Planeta Małp (1963)

12 Podgatunek literacki: Cyberpunk Nurt w literaturze science-fiction oraz kinematografii, który skupia się na ludziach i otaczającej ich zaawansowanej technologii komputerowej i informacyjnej, niekiedy połączony z różnego rodzaju zamieszaniem w społeczeństwie (np. stan wojenny). Pojęcie cyberpunku można rozważać również pod kątem postawy życiowej, filozofii lub ideologii, w tym wypadku pojęcie cyberpunku jest rozważane bardziej pod kątem porównywania człowieka z maszyną (cybernetyka) i wynikających z tego pytań na temat duszy, Boga oraz świadomości. Np. Alan E. Nourse, Biegnij czyli legenda Blade Runnera (1974).

13 Podgatunek literacki: Ekologiczne Science-Fiction Literatura science-fiction, prognozująca skutki zmian w środowisku naturalnym. Powieści ekologiczne science-fiction przedstawiają przeważnie negatywne konsekwencje niszczenia Środowiska naturalnego Ziemi. Np. Frank Herbert, Diuna (1965)

14 Podgatunek literacki: Powieści międzyplanetarne Podgatunek science-fiction, który polega na szczegółowym opisie kultury i środowiska naturalnego planety innej niż Ziemia. Analiza różnic między taką planetą a Ziemią jest bogatym źródłem alienacji poznawczej. Czytelnicy mogą przyjrzeć się znajomym cechom życia na Ziemi poprzez obiektyw życia na planetach o innej historii, klimacie i układzie społecznym i politycznym. Np. Brian Aldiss, Helliconia - trylogia (1982-1985) James Cameron, Avatar (2009)

15 Podgatunek literacki: Opera kosmiczna Rodzaj narracji, zawierający opis przygód, poszukiwań i konfliktów w przestrzeni kosmicznej. Powieści te były szczególnie popularne w latach 60-tych i 70-tych ubiegłego stulecia, ale są uznawane również dziś. Np. George Lucas, Gwiezdne Wojny (1977…) Stanley Kubrick, Odyseja Kosmiczna 2001 (1968)

16 Podgatunek literacki: Postczłowiek Powieści science-fiction, opowiadające o losach potomków lub następców człowieka, których możliwości będą dzięki technologii tak bardzo poszerzone w stosunku do dzisiejszych ludzi, że utożsamianie ich z ludźmi byłoby mylące. Np: Mary Shelley, Frankenstein (1823) Scott Westerfeld, seria Brzydcy (2005)

17 Podgatunek literacki: Podróże w czasie Podróż w czasie to proces przemieszczania się przez różne epoki historyczne, zarówno w przeszłość, jak i w przyszłość Np: H. G. Well, Wehikuł czasu (1895)

18 Podgatunek literacki: Historia alternatywna Rodzaj narracji, w której niektóre z głównych wydarzeń w przeszłości historycznej (punkt rozbieżności) są przedstawiane w alternatywny sposób, co prowadzi do tworzenia innej prawdy historycznej. Np. Stephen King, 11/22/1963 (2011) Quentin Tarantino, Bękarty wojny (2009)

19 Podgatunek literacki: Steampunk Odmiana fantastyki naukowej, boczna gałąź cyberpunku. W przeciwieństwie do cyberpunku, technika otaczająca bohaterów nie jest oparta na elektronice lecz na mechanice (np. odpowiednikiem komputera jest maszyna różnicowa). Charakterystyczne dla steampunku zainteresowanie rozwojem techniki często prowadzi do kreowania wynalazków nieznanych w naszej Historii. Akcja utworów steampunk przeważnie rozgrywa się w epoce wiktoriańskiej – erze rewolucji technicznej, wieku pary (stąd nazwa gatunku: steam, ang. – para). Np. Barry Sonnenfeld, Bardzo Dziki Zachód (1999)

20 CZĘŚĆ III: Przegląd najlepszych tekstów science-fiction Wszyscy partnerzy zostali poproszeni o wybranie 10-20 tekstów science-fiction dla dzieci i młodzieży, które zostały dotąd wydane w ich języku. Wybrane pozycje musiały spełniać następujące kryteria: 1. Należeć do któregoś z podgatunków science-fiction. 2. Zawierać fascynującą historię. 3. Zawierać koncepcje naukowe. 4. Wyrażać poglądy naukowe, cywilizacyjne lub historyczne. 5. Odpowiadać zagadnieniom, zawartym w curriculum. 6. Opowiadania musiały odpowiadać wiekowi 9-15 lat. 7. Ewentualnie mieć bohatera płci żeńskiej. 8. Autorem mógł być pisarz z danego kraju lub zagranicy 9. Książka musiała być dostępna 10. Tematyka książki nie mogła w żaden sposób urażać uczuć jakiejkolwiek grupy ludzi lub narodowości.

21 PART III: Przykładowy tekst No. Bibliographic reference 300-word summaryConnection to curriculumIdeas for educational activities Sapkowski A. (2009) Żmija [The viper] Warszawa: SUPERNOWA ISBN: 978-83- 7578-0215 Pages: 237 The story takes place during the Soviet intervention in Afghanistan. The main protagonist is the officer of Soviet Army, who can predict the near future. During the bloody war in Afghanistan he is able not once to save a life of himself and his companions. One day serving at the outpost, he meets the golden snake, which makes him contact with the people from the past. He experiences scenes from the conquer of Afghanistan by invading armies - armies of Alexander the Great and the British during the Second Anglo-Afghan War, Lewart spends more and more time with the viper. In the epilogue there are the scenes from the intervention of NATO forces, with the participation of the Polish army patrol. Humanities curriculum for education in Gimnazjum, students aged 13-16 Grade 1, 2, 3: Literature – war story Language – communication skills Grade 3: History – the wars in Afghanistan Science curriculum for education in Gimnazjum, students aged 13 Grade 1: Biology - reptiles. Literature - comparing the story with other war stories Language - activities that prompt students to discuss different types of communication among people and between people and animals or creatures History - a group project on the history or wars in Afghanistan, comparing different fighting styles, weapons, military strategies. Biology – the life of reptiles, specific features, their behaviour and adaptation skills, their environment.

22 CZĘŚĆ IV: Wskazówki i metody włączania literaturę science-fiction w różne dziedziny edukacji 1.Teoretyczne i empiryczne uzasadnienie wykorzystania narracji science-fiction w edukacji, korzyści i wyzwania. 2.Nauczanie i uczenie się interdyscyplinarne: interdyscyplinarne podejście, korzyści i wyzwania. 3.Praktyczne wskazówki i metody innowacyjnego nauczania: wprowadzanie literatury science-fiction do procesu nauczania przedmiotów ścisłych, historii, wiedzy o społeczeństwie, nauce o środowisku, nauce języków obcych. 4.Wykorzystanie praktycznych ćwiczeń w edukacji przedmiotów ścisłych, historii, wiedzy o społeczeństwie, nauce o środowisku, nauce języków obcych poprzez literaturę science-fiction.

23 Korzyści i wyzwania wykorzystywania narracji w edukacji: Nakłonienie uczniów do krytycznego myślenia i rozwijanie ich wrażliwości na problemy społeczne i środowiskowe; Umożliwienie poznania wizji przyszłości i krytyki teraźniejszości; Kształtowanie wśród uczniów umiejętności poznawczych Powiększanie świadomości ścisłych powiązań pomiędzy nauką, technologiami, kulturą, społeczeństwem i środowiskiem naturalnym Motywowanie uczniów ciekawymi lekcjami Rozwijanie wyobraźni uczniów Doskonalenie słownictwa i umiejętności językowych Wyzwalanie pozytywnych odczuć wobec czytania książek Zachęcanie uczniów do przewidywania alternatywnej przyszłości naszego globu

24 Korzyści i wyzwania interdyscyplinarcej metody nauczania: Zróżnicowanie grupy uczniów. Brak potrzeby powielania zadań. Interdyscyplinarne podejście powoduje, że to, co zazwyczaj jest trudne do przyswojenia, staje się zrozumiałe przez uczniów. Większe zaangażowanie uczniów i powiązanie z innymi tematami. Traktowanie procesu nauczania całościowo i dążenie do rozwoju osobowego jednostki Interakcje między uczniami. Możliwość uzyskania kilku punktów widzenia w różnych przedmiotach nauczania. Rozwijanie umiejętności odnajdywania korelacji pomiędzy kilkoma zjawiskami. Stymulowanie kreatywności uczniów. Dostarczenie uczniom szerszej wizji codziennych zagadnień.

25 Ogólne wskazówki praktyczne –Stworzenie odpowiedniej do wieku listy powieści science-fiction. –Wprowadzenie zasady interaktywnego opowiadania treści. –Zachęcanie niechętnych uczniów. –Publikowanie on-line materiałów dostępnych za darmo dla uczniów, które są dla nich interesujące i łatwe do wykorzystania. –Opracowanie ćwiczeń o wysokiej jakości, zachęcających do poszukiwań, badań i odkryć nowej wiedzy. –Zaadaptowanie materiału do danego wieku. –Dopasowanie tekstów science-fiction i ćwiczeń do określonych obszarów curriculum i stworzenie materiału, dopasowanego do np., obecnie używanych podręczników szkolnych. –Wykorzystanie technologii, pomocy wizualnych i multimediów.

26 Metody edukacji poprzez science-fiction oraz proponowane ćwiczenia Uczniowie mogą brać udział w wielu zadaniach typu "Myśl i działaj w parach”. Wskazana jest również praca w mniejszych grupach w trakcie debaty. Każdy uczeń w każdym z podzespołów otrzymuje indywidualne zadanie, tak by każdy mógł aktywnie uczestniczyć w przygotowaniu do debaty). Metoda tworzenia gier w oparciu o przeczytaną powieść - uczniowie tworzą gry planszowe, gry w karty lub gry do nauki, w których są zawarte zdarzenia i doświadczenia naukowe, opisane w powieści. Odgrywanie ról: uczniowie odgrywają role różnych naukowców, współdziałają ze sobą, omawiają swoje przemyślenia i pomysły, które występują w przeczytanej opowieści, dyskutują je z nauczycielem. Studenci przygotowują prezentacje PowerPoint, przedstawiające różnych wynalazców i ich wynalazki.

27 Edukacja środowiskowa – metody nauczania i rodzaje ćwiczeń Innowacyjne pomysły wykorzystania wiedzy i technologii do kontrolowania ludzi i nadmiernie eksploatowanego środowiska może być tematem interdyscyplinarnej jednostki lekcyjnej. Uczniowie powinni być zachęcani do odkrywania wszystkich sposobów wykorzystania nauki i technologii do poprawy naszego życia i środowiska. Uczniowie mogą brać udział w wielu zadaniach typu „Myśl i działaj w parach”. Wskazana jest również praca w mniejszych grupach w trakcie debaty. Każdy uczeń w każdym z podzespołów otrzymuje indywidualne zadanie, tak by każdy mógł aktywnie uczestniczyć w przygotowaniu do debaty). Sugerowane są ćwiczenia, które uczą krytycznego myślenia, inspirują do burzy mózgów, zachęcają do twórczego pisania.

28 CZĘŚĆ V: Propozycje wykorzystania filmów i ICT Wprowadzenie: przegląd dostępnych technologii w klasie Możliwości technologiczne: narzędzia ICT i ich znaczenie Zaprojektowanie i rozwijanie: opis procesu projektowania zadań edukacyjnych i dopasowywania ich do zaplanowanych zadań, wymogów pedagogiki i celów nauczania Rekomendacje narzędzi ICT w edukacji poprzez science- fiction Lista użytecznych stron internetowych

29 CZĘŚĆ VI: Przykłady międzyprzedmiotowych jednostek lekcyjnych Cykl interdyscyplinarnych zestawów jednostek lekcyjnych został zaprojektowany w celu opisania szeregu połączonych lekcji, które wykorzystują jeden lub więcej tekstów science-fiction. Zamiarem jest osiągnięcie celów edukacyjnych w wielu obszarach curriculum. Jednostki dydaktyczne zawierają: Dane dotyczące lekcji (np. temat, przedmiot, wiek uczniów, cele, przebieg) Prezentację literatury SciFi, wykorzystywanej podczas lekcji Oczekiwane rezultaty Szczegółowe plany lekcji z poszczególnych przedmiotów.

30 CZĘŚĆ VI: Przykładowe międzyprzedmiotowe jednostki lekcyjne Prosimy przeczytać w Podręczniku

31 CZĘŚĆ VII: Studium przypadku projektu SciFiEd (w przygotowaniu)