Nowotwory jajnika – profilaktyka i wczesne wykrywanie.

Prezentacja na temat: "Nowotwory jajnika – profilaktyka i wczesne wykrywanie."— Zapis prezentacji:

1 Nowotwory jajnika – profilaktyka i wczesne wykrywanie.
Katedra Ginekologii i Położnictwa Klinika Onkologii Ginekologicznej Akademii Medycznej w Poznaniu Kierownik Kliniki i Katedry prof. dr hab. Marek Spaczyński

2 Zachorowalność na raka jajnika: Rozkład według wieku
(%) WIEK (lata)

3 Etiologia - czynniki ryzyka
Wzrastający wiek Nieródki Niepłodność (RR=1,6) W wywiadzie rak piersi (RR=2,0), błony śluzowej macicy lub jelita grubego W wywiadzie rodzinnym rak jajnika, błony śluzowej macicy (RR=1,8), piersi (RR=1,7) lub trzustki (RR=1,8) The etiology of ovarian cancer is not fully understood but the risk factors include: advancing age, low parity, infertility, personal history of breast, endometrial or colonic cancer and family history of ovarian malignancy as well as that of endometrial, breast or pancreatic cancer.

4 Etiologia - czynniki ochronne
Czynnik Spadek ryzyka Pierwsza ciążą 40% Kolejne ciąże 14% Poronienia/porody przedwcz. 14% Karmienie piersią 26 m-cy 2,5% /miesiąc Tabletki antykoncepcyjne 40% Sterylizacja % Hysterectomia 33%

5 Objawy kliniczne raka jajnika
Brak wczesnych objawów (zmiany średnicy cm zwykle bezobjawowe) Ból brzucha % Powiększenie obwodu brzucha % Objawy urologiczne % Objawy ze strony % układu pokarmowego Krwawienie z dróg rodnych 5-30%

6 Badania diagnostyczne
Badanie ginekologiczne Ultrasonografia Markery nowotworowe Punkcja jamy brzusznej Laparoskopia/laparotomia Biopsja guza

7 Charakterystyka zmiany w miednicy mniejszej podczas badania ginekologicznego
NIEZŁOŚLIWA ZŁOŚLIWA Ruchomość Pełna Ograniczona Spoistość Torbielowata Lita Umiejscowienie Jednostronne Obustronne Zatoka Douglasa Wolna Zajęta

8 Ultrasonograficzna ocena guza jajnika
Wyklucz zmianę fizjologiczną w zależności od: dnia cyklu miesiączkowego wieku (ew. po hysterectomii) okresu po menopauzie Dwa USG wymagane ażeby wykluczyć że zmiana ma charakter przejściowy

9 Ultrasonograficzna ocena guza jajnika
Umiejscowienie guza - potwierdzenie jajnikowego pochodzenia zmiany Lokalizacja jedno/obustronna Rozmiary i objętość guza Morfologia guza (indeks morfologiczny) Badanie przepływów Dopplerem USG trójwymiarowe (3-D)

10 Ultrasonografia dopplerowska
Wskaźnik pulsacji (PI) Wskaźnik oporu (RI) Lokalizacja naczyń (ośrodkowo vs obwodowo) Wcięcie rozkurczowe Maksymalna prędkość skurczowa (PSV) Uśredniona prędkość maksymalna (time averaged maximum velocity - TAMXV)

11 Ultrasonografia dopplerowska
NIEZŁOŚLIWE ZŁOŚLIWE _ Przepływ wysokooporowy Przepływ niskooporowy PI > 1, PI < 1,0 RI > 0, RI < 0,4 Przepływ na obwodzie Przepływ centralny/obwodowy Wcięcie rozkurczowe Brak wcięcia rozkurczowego

12 Technika kolorowego Dopplera
Neowaskularyzacja w guzach złośliwych Angiogeneza w guzie złośliwym: wzrost ilości i stopnia skręcenia naczyń naczynia są pozbawione mięśniówki błony środkowej niska oporność naczyń na przepływ krwi

13 USG 3D Dokładniejsza ocena objętości guza Lepsza ocena struktury guza
Lepsza ocena unaczynienia guza (angiografia dopplerowska) Objętościowa ocena przepływów naczyniowych

14 Badania dodatkowe Wlew kontrastowy Urografia CT RTG klatki piersiowej
MRI SPECT / PET

15 Diagnostyka różnicowa guzów jajnika
Ciąża ektopowa Mięśniaki macicy Stany zapalne przydatków Nerka miedniczna Nowotwór nerki Guz jelita

16 Rak jajnika : Relatywne 5-letnie przeżycia
STOPIEŃ KLINICZNY

17 SKRINING BADANIA PRZESIEWOWE
Pomimo doskonałych metod diagnostycznych i leczniczych wyniki nie są zadowalające SKRINING BADANIA PRZESIEWOWE

18 Kryteria dla idealnego badania przesiewowego
Stosunkowo powszechna choroba Rozpoznawalne stadium przedkliniczne Znacznie większe korzyści lecznicze we wczesnym okresie choroby Akceptowane przez pacjenta i badającego Stosunkowo dobre: czułość, swoistość i wartość predykcyjna Obniżenie śmiertelności z powodu danej choroby

19 Skrining raka jajnika Badanie ginekologiczne
Ultrasonografia (TVS ± Doppler) CA 125 Inne markery (OVX1, M-CSF) Skrining wieloskładnikowy (multimodal) (CA 125 z następowym TVS)

20 Skrining raka jajnika - CA125
> 30 U/ml u 80% pacjentek z nabłonkowym rakiem jajnika Stężenie koreluje ze stadium zaawansowania Stężenie CA 125 podwyższone przed klinicznym rozpoznaniem raka jajnika ALE Marker nieswoisty dla raka jajnika Stężenie podwyższone tylko w 50% stadium I Niższa czułość niż ultrasonografia [JANUS Study 1988, Stockholm Study 1992, Maryland Study 1993]

21 Skrining raka jajnika Ogólna populacja Populacja wysokiego ryzyka
rutynowy skrining nie jest zalecany Populacja wysokiego ryzyka mocno obciążony wywiad rodzinny lub udowodniona mutacja genetyczna w zakresie predysponującego genu