Doktryna wolności słowa 2014/2015 Wykład nr 3 Amerykańska doktryna wolności słowa w orzecznictwie Sądu Najwyższego cz. II dr Michał Urbańczyk

Prezentacja na temat: "Doktryna wolności słowa 2014/2015 Wykład nr 3 Amerykańska doktryna wolności słowa w orzecznictwie Sądu Najwyższego cz. II dr Michał Urbańczyk"— Zapis prezentacji:

1 Doktryna wolności słowa 2014/2015 Wykład nr 3 Amerykańska doktryna wolności słowa w orzecznictwie Sądu Najwyższego cz. II dr Michał Urbańczyk mur@amu.edu.pl Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii WPiA UAM Poznań http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/64/Us_flag_with_eagle.jpg

2 National Socialist Party of America v. Village of Skokie (1977) Frank Collin (ur. W 1944 roku, lider Narodowosocjalistyczne j Party Ameryki). W późnych latach 70. jego plan aby przemaszerować w zdominowanej przez Żydów dzielnicy przedmieść miasteczka Skokie stał się przyczyną kolejnego orzeczenia Sądu Najwyższego.

3 Sąd Najwyższy uznał, iż Collin ma prawo zorganizować manifestację wraz z sztandarami na których jest swastyka.

4 Ciekawostką może być fakt, iż Collin stracił pozycję lidera, gdy wyszło na jaw, iż jest on pochodzenia żydowskiego. National Socialist Party of America v. Village of Skokie (1977)

5 W czasie przygotowań do manifestacji NSPA musiała zapłacić koszty ubezpieczenia marszu. B. wysokie, gdyby chciała manifestować we wskazanej początkowo przez siebie dzielnicy. National Socialist Party of America v. Village of Skokie (1977)

6 Postanowiono zatem zmienić trasę przemarszu i przeprowadzić go w dzielnicy zamieszkałej przez żydów, gdzie mieszkało wielu ocalałych z Holocaustu.

7 Sprawa trafiła aż do SN, który przyznał Collinowi i NSPA prawo manifestacji wraz z swastykami. National Socialist Party of America v. Village of Skokie (1977)

8

9

10

11 Znieważenie flagi w USA* Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych kilkakrotnie zajmował się kwestią palenia flagi. Warto pamiętać, że jest to symbol niezwykle szanowany przez olbrzymią większość Amerykanów. * fragmenty artykułu: B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

12 Czy rozmaite formy zniewagi flagi są formą ekspresji chronioną przez Pierwszą Poprawkę do Konstytucji – czy też są to zachowania, które władze – zarówno stanowe, jak i federalne – mogą zasadnie traktować jako przestępstwo. B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

13 https://www.youtube.com/watch?v=OxsXrg9SSlI

14 Projekt stosownej poprawki – mówiący, że „Kongres jest władny zakazać fizycznego bezczeszczenia flagi Stanów Zjednoczonych” sześciokrotnie trafiał pod obrady Kongresu. Za każdym razem uzyskiwał wymagane 2/3 głosów w Izbie Reprezentantów, lecz z powodu braku takiego poparcia w Senacie nie stał się prawem. Podczas ostatniego głosowania w tej kwestii, jakie miało miejsce 27 czerwca 2006 r. za „poprawką o ochronie flagi” głosowało 66 senatorów, a 34 było przeciw). B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

15 Texas v. Johnson (1989) Najbardziej chyba znaną decyzją w kwestii konstytucyjności karania za zbezczeszczenie flagi był wyrok w sprawie Texas v. Johnson z 21 czerwca 1989 r. Sąd Najwyższy USA uznał, że skazanie działacza Rewolucyjnej Partii Komunistycznej Gregory Lee Johnsona na rok więzienia za spalenie flagi amerykańskiej podczas demonstracji ulicznej towarzyszącej konwencji Partii Republikańskiej w 1984 r. w Dallas naruszyło jego prawo do swobody wypowiedzi, gwarantowane przez I i XIV Poprawkę do Konstytucji. B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

16 Było to swego czasu bardzo głośne orzeczenie, które mocno podzieliło opinię publiczną – i sam Sąd Najwyższy, który podtrzymał wyrok stanowego Sądu Apelacyjnego – uznający skazanie Johnsona za sprzeczne z I Poprawką - przewagą zaledwie jednego głosu B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

17 W czasie konwencji GOP w 1984 roku, Johnson, członek młodzieżówki komunistycznej spalił flagę amerykańską B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

18 GOP – „Grand Old Party” Texas v. Johnson (1989)

19 Johnson został oskarżony na podstawie teksańskiej ustawy, która zabrania niszczenie rzeczy, które są darzone powszechnym szacunkiem (respected objects). Został skazany na 1 rok pozbawienia wolności i grzywnę w wys. $2,000. B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

20 Sąd Apelacyjny odrzucił wyrok skazujący, a Sąd Najwyższy przyznał mu rację (5-4 decision) stwierdzając, że ustawa łamie konstytucyjne gwarancje wolności słowa. Texas v. Johnson (1989) B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

21 6 czerwca 1966 r. mieszkający w Nowym Jorku afroamerykański weteran II wojny światowej - Sindey Street dowiedział się z radia, że w stanie Missisipi zastrzelono Jamesa Mereditha (jednego z liderów ruchu na rzecz praw mniejszości rasowych). Wziął posiadaną przez siebie amerykańską flagę, wyszedł na pobliski róg ulicy i – w obecności niewielkiej grupy osób stojących przeciwległym rogu – podpalił ją, mówiąc „nie potrzebujemy tej przeklętej flagi”. Street v. New York (1969) B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

22 Wyrok skazujący w sprawie Streeta został utrzymany w mocy przez nowojorski Sąd Apelacyjny. Jednak Sąd Najwyższy USA – do którego Street się w końcu odwołał – unieważnił go z racji sprzeczności z I i XIV Poprawką. SN uznał, że ponieważ nie jest jasne, czy Street został skazany za spalenie flagi czy za wypowiedziane słowa należy przyjąć, że podstawą jego ukarania mogły być tylko te drugie – a te zaś były chronione przez Pierwszą Poprawkę. B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

23 Słowa te nie były bowiem ani podburzaniem do zachowania sprzecznego z prawem, ani nie były tak prowokacyjne, by mogły spowodować gwałtowną, wrogą reakcję ze strony słuchaczy, nie były też w stanie wywołać szoku psychicznego u przechodniów. Nie ulegało wprawdzie wątpliwości, że treść wypowiedzi Street’a mogła być obraźliwa dla wielu osób, które uważają, że flaga jest symbolem zasługującym na szczególny szacunek, ale – jak stwierdzili sędziowie SN – B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

24 „jest rzeczą jasno stwierdzoną, że pod rządami naszej konstytucji publiczna ekspresja idei nie może być zakazana z tego jedynie powodu, że idee te są obraźliwe dla niektórych słuchaczy”. B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

25 Zdanie odrębne sędziego Hugo Blacka (jeden z największych orędowników swobody wypowiedzi, twierdzący, że „No law’ means no law” B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

26 Sędzia Black uznał, że skazanie Sidneya Streeta za spalenie i znieważenie flagi było całkowicie zgodne z Konstytucją. W swej krótkiej opinii (stwierdzającej za nowojorskim Sądem Apelacyjnym, że Street został skazany za spalenie flagi, a nie słowa wypowiedziane na jej temat) napisał on: „przekracza moją wyobraźnię, że cokolwiek w Konstytucji Federalnej zabrania Stanowi uznania celowego palenia flagi za przestępstwo”. B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

27 Palenie flagi jest czynem – nie wypowiedzią. Pierwsza Poprawka– chroni wypowiedzi – chyba, że są one integralną częścią działania będącego łamaniem prawa zgodnego z Konstytucją. Nie chroni ona czynów – nawet takich, których celem jest wyrażenie takiej czy innej idei. B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

28 Jeśli bowiem palenie flagi nie jest chronione przez zasadę wolności słowa – bo jest to czyn – a nie czysta wypowiedź – to co począć np. z demonstracyjnym spaleniem zdjęcia Kim Dżong Ila przez kogoś, kto w ten sposób chce zaprotestować przeciwko łamaniu praw człowieka w Korei Północnej? Albo z publicznym połamaniem płyty CD jako formą wyrażenia sprzeciwu wobec stylu życia jakiejś gwiazdy muzyki młodzieżowej lub z porwaniem zdjęcia takiego czy innego polityka w proteście przeciwko jego postępowaniu? B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

29 To wszystko są czyny polegające – tak samo, jak spalenie flagi – na zniszczeniu jakiegoś przedmiotu – i jednocześnie mające na celu wyrażenie pewnych idei i również jako wyrażenie takiego czy innego stanowiska w konkretnej sprawie postrzegane. Jeśli jednak uznajemy, że Pierwsza Poprawka nie chroni palenia flagi – bo jest to czyn (a nie tylko czysta wypowiedź) to konsekwentnie powinniśmy uznać, że nie chroni ona również takich zachowań – bo to również są czyny. B. Kozłowski, Czy można poważnie twierdzić że palenie flagi nie jest wypowiedzią? [online:] http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/http://liberalis.pl/2008/02/23/bartlomiej-kozlowski-czy-mozna-powaznie- twierdzic-ze-palenie-flagi-nie-jest-wypowiedzia/

30 R.A.V. v. City of St. Paul (1992) Grupa nastolatków pali krzyż na trawniku afroamerykańskiej rodziny.

31

32 Jeden z nich (nazwisko z racji wieku ukryte jest pod skrótem R.A.V). Została skazany na mocy przepisów zakazujących czynów motywowanych nienawiścią rasową. R.A.V. v. City of St. Paul (1992)

33 Sąd Najwyższy jednomyślnie odrzucił skazanie, uznając przepisy za niezgodne z konstytucją. R.A.V. v. City of St. Paul (1992)

34 Snyder v. Phelps (2010) The Westboro Baptist Church (WBC) jest amerykańskim kościołem protestanckim, któy znany jest ze swoich skrajnych poglądów i wypowiedzi, skierowanych zwłaszcza wobec gejów i lesbijek.

35 3 marca 2006 roku żołnierz piechoty morskiej Matthew A. Snyder zginął z wypadku samochodowym w Iraku.

36 10 marca Westboro Baptist Church (WBC) pikietowało w czasie jego pogrzebu w Westminster, Maryland, tak jak w czasie tysiąca innych pogrzebów, protestując przeciwko – ich zdaniem – zwiększającej się tolerancji wobec homoseksualistów w Ameryce.

37 Albert Snyder, ojciec Matthew Snydera pozwał Freda Phelpsa, Westboro Baptist Church i dwie jego córki Rebekah Phelps-Davis and Shirley Phelps-Roper, za zniewagę, naruszenie prywatności i celowe wywoływanie niepokoju emocjonalnego. Snyder v. Phelps (2010)

38 w 2010 roku sprawa trafiła do Sądu Najwyższego

39 "You're Going to Hell" a "God Hates Fags"

40 SN stwierdził, iż wypowiedzi w miejscu publicznych (chodnik) związane z kwestiami ważnymi dla sfery publicznej, nie mogą być zakazane, czy nawet uznane za przestępstwo, nawet jeśli uznawane są za „skandaliczne” (outrageous).

41 Sąd orzekł większością 8–1 na korzyść Frada Phelpsa

42 Doświadczenia amerykańskie ukazują jedną z możliwych ścieżek ewolucji tego uprawnienia. Ścieżki niezwykle liberalnej w porównaniu do doświadczeń europejskich, która jednocześnie wydaje się pokładać dużo więcej ufności w mądrość społeczeństwa i jego umiejętność między różnorodnymi ideami. Choć jak widać – ewolucja ta nie była wolna od spowolnień, a nawet kroków wstecz. Amerykańska doktryna wolności słowa w orzecznictwie Sądu Najwyższego http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/33/%22Free_Speech_Doesn%27t_ Mean_Careless_Talk%22_-_NARA_-_513606.jpg

43 Rola wolności słowa jest nie do przecenienia, zwłaszcza w demokracjach liberalnych. Swobodna dyskusja – o nielicznych ograniczeniach – jest doskonałym narzędziem z pomocą którego kształtuje się niezbędny element demokracji – świadome społeczeństwo obywatelskie. Amerykańska doktryna wolności słowa w orzecznictwie Sądu Najwyższego http://blogs.thenews.com.pk/blogs/wp-content/uploads/2012/10/freedom-of.jpg