Prawo administracyjne część materialna (szczegółowa)

Prezentacja na temat: "Prawo administracyjne część materialna (szczegółowa)"— Zapis prezentacji:

1 Prawo administracyjne część materialna (szczegółowa)
Ćwiczenia

2 Pojęcie administracyjnego prawa materialnego
Administracyjne prawo materialne jest tą częścią prawa publicznego, która najpełniej kształtuje sytuację prawną jednostki. Normy prawa materialnego wprost określają prawa i obowiązki jednostki. Przyznają uprawienia, ale tworzą też określone nakazy i zakazy. Z materialnym prawem administracyjnym obywatel styka się ciągle. To właśnie normy prawa materialnego określają, w jaki sposób otrzymuje się imię i nazwisko, na jakich zasadach można korzystać ze świadczeń służby zdrowia; określa też, jakie obowiązki ma młody człowiek np. w zakresie edukacji (obowiązek szkolny). Prawo materialne jest zatem najobszerniejszą częścią prawa administracyjnego. 2

3 Inaczej niż w prawie cywilnym czy karnym, administracyjne prawo materialne nie jest skodyfikowane, a uwzględniając rozległość obszarów regulacji administracyjnoprawnej i duże tempo zmian, szanse na taką kodyfikację wydają się być znikome. Możliwe wydaje się być jedynie sformułowanie pewnych przepisów ogólnych, tj. takich przepisów, które będą na tyle uniwersalne, aby mogły być stosowane we wszystkich szczegółowych regulacjach (prawie budowlanym, wodnym, ochrony środowiska itp.). Materialne prawo administracyjne jest fundamentem, na którym budowany jest cały system prawa administracyjnego. System ten obejmuje nadto prawo ustrojowe i prawo procesowe a każdy z działów prawa ma w nim do spełnienia określone funkcje. 3

4 praw, wolności i swobód obywatelskich, korzystania z dóbr publicznych,
Podział norm prawa administracyjnego na podstawie kryterium przedmiotowego (rodzaju spraw). W oparciu o to kryterium normy administracyjnego prawa materialnego podzielimy na normy w zakresie: praw, wolności i swobód obywatelskich, korzystania z dóbr publicznych, publicznoprawnych ograniczeń prawa własności, bezpieczeństwa i porządku publicznego, publicznoprawnej reglamentacji działalności gospodarczej. 4

5 Prawa, wolności i swobody obywatelskie - obywatelstwo
Wolności i swobody obywatelskie – cudzoziemcy Ewidencja ludności Zgromadzenia Stowarzyszenia Organizacje pożytku publicznego Fundacje Zakład administracyjny Ochrona danych osobowych Informacja publiczna Dobra publiczne i korzystanie z nich Bezpieczeństwo i porządek publiczny STANY NADZWYCZAJNE - PODSTAWY KONSTYTUCYJNE OGRANICZENIA PRAWA WŁASNOŚCI REGLAMENTACJA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W DRODZE PUBLICZNOPRAWNEJ

6 Prawa, wolności i swobody obywatelskie - obywatelstwo
Wśród sposobów nabycia obywatelstwa rozróżniamy: urodzenie, imigrację, zasługi dla danego państwa, małżeństwo. Wśród powodów utraty wymienia się: nabycie obywatelstwa innego państwa lub małżeństwo z obywatelem obcym, wybór obywatelstwa obcego w terminie ustawowym przez dorosłe dziecko rodziców o różnym obywatelstwie. W międzynarodowym porządku prawnym dąży się zasadniczo do unikania - ze względu na konflikty lojalności - podwójnego obywatelstwa. Znana jest jednak kategoria pośrednia - tolerowania obcego obywatelstwa. W związku z zasadą wyłączności obywatel polski w Polsce nie może się powoływać na swoje inne obywatelstwo, a jeśli to czyni, nie pociąga to za sobą skutków prawnych (opieka konsularna innego państwa). 6

7 Ramy nabycia obywatelstwa polskiego wyznacza art
Ramy nabycia obywatelstwa polskiego wyznacza art. 34 Konstytucji z 1997 r. oraz ustawa z 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. nr 28, poz. 353 ze zm.: z 2001 r. nr 42, poz. 475, z 2003 r. nr 128, poz. 1175). Obywatelstwo nabywa się przez urodzenie z rodziców którzy są obywatelami polskimi. O ile inne sposoby nabycia obywatelstwa polskiego określa ustawa, to nabycie z urodzenia (o ile rodzice posiadają obywatelstwo polskie) ma gwarancję konstytucyjną, nie podlega woli zwykłego ustawodawcy, lecz wymaga większości konstytucyjnej. Z punktu widzenia charakteru prawnego aktu nabycie obywatelstwa polskiego następuje więc z mocy prawa (np. przez urodzenie), z mocy aktu administracyjnego (nadania) lub przez oświadczenie woli (małżeństwo z obywatelem polskim). 7

8 Wśród klasycznych reżimów nabycia obywatelstwa rozróżniamy prawo krwi (ius sanguinis) i prawo ziemi (ius soli). W pierwszym przypadku decyduje obywatelstwo rodziców lub jednego z rodziców, W drugim - miejsce urodzenia. W światowych regulacjach przeważa (stosowane też w Polsce) prawo krwi z pomocniczym stosowaniem - dla dzieci nieznanych rodziców znalezionych na terytorium Polski, nabywa także w ten sposób obywatelstwo dziecko bezpaństwowców lub osób o nieokreślonym obywatelstwie urodzone w Polsce - prawa ziemi. Najbardziej znaną regulacją ius soli jest prawo amerykańskie. Urodzenie na terytorium USA stanowi automatycznie podstawę nabycia obywatelstwa amerykańskiego. Prawo ziemi było regulacją typową dla czasów, gdy USA zabiegały o imigrantów, zamiast się przed nimi bronić, jak jest to obecnie. Utrata obywatelstwa polskiego następuje na wniosek zainteresowanego obywatela i zgoda Prezydenta RP. 8

9 Wolności i swobody obywatelskie - cudzoziemcy
Osoba, która nie jest obywatelem polskim, jest w rozumieniu ustawy cudzoziemcem. W tej pozornie jednolitej kategorii odróżniamy liczne grupy o zupełnie odmiennym statusie. Są to więc: obywatele innych państw, bezpaństwowcy, obywatele państw rejonu konfliktów zbrojnych lub państw, w których naruszane są prawa człowieka, i państw niebezpiecznych, cudzoziemcy z krajów, wobec których nie istnieje obowiązek wizowy, i państw objętych tym obowiązkiem, cudzoziemcy z pochodzeniem polskim lub polską narodowością. 9

10 przebywać na terytorium Polski, podjąć za zezwoleniem pracę,
Regulacja prawna dotycząca cudzoziemców jest więc pewną ogólną klamrą, która nie wyklucza regulacji odrębnych i szczegółowych. Podstawowym aktem prawnym pozostaje jednak ustawa z 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, która weszła w życie 1 września 2003r., regulująca przyjazd, pobyt i wyjazd cudzoziemca. Cudzoziemiec może: przekroczyć granicę, przebywać na terytorium Polski, podjąć za zezwoleniem pracę, opuścić kraj. 10

11 Uchodźcy Cudzoziemiec, a także jego małżonek i małoletnie dziecko, o ile są objęci wnioskiem, mogą otrzymywać status uchodźcy. Główną podstawą otrzymania takiego statusu jest uzasadniona obawa przed prześladowaniem, a o treści rozstrzygnięcia decydują warunki przyjęte w Konwencji Genewskiej i Protokole Nowojorskim. Podstawowym problemem proceduralnym jest jednak odróżnienie osób, które zasługują na ochronę, od osób, które oczekiwanie na azyl traktują jako szanse utrwalenia pobytu o przyczynach ekonomicznych. 11

12 Ewidencja ludności Ewidencja ludności stanowi od najdawniej szych czasów podstawę polityki administracyjnej. Stopień jej szczegółowości był i jest różny ( od rzadkich spisów powszechnych po bieżącą ewidencję ruchu ludności i przemieszczania się podróżnych.) Ewidencja ludności w rozumieniu wielokrotnie nowelizowanej ustawy z 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. nr 87, poz. 960 z późn. zm.) to rejestracja danych: o miejscu pobytu osób, o urodzeniach i zgonach, dotyczących obowiązku wojskowego, o zmianach stanu cywilnego, o obywatelstwie, o imionach i nazwiskach osób. Zestaw tych danych pozwala na bieżącą kontrolę ruchu ludności. Każda osoba - a więc nie tylko obywatel - jest obowiązana wykonywać obowiązek meldunkowy. Wypływa on z władztwa administracyjnego i musi mieć podstawę ustawową, ogranicza bowiem prawa i wolności osób fizycznych. 12

13 Zgromadzenia Każdy - a więc nie tylko obywatel - może korzystać z wolności pokojowego gromadzenia się. Mocą ustawy o zgromadzeniach z 5 lipca 1990 r. zgromadzenie to grupa co najmniej 15 osób zwołana w celu: wspólnych obrad w jakiejś sprawie lub wspólnego wyrażenia stanowiska. Organizować zgromadzenia mogą trzy kategorie podmiotów: osoby mające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne i inne organizacje (a więc bez osobowości prawnej), grupy osób (osoby połączone pewną wspólną cechą lub po prostu liczebnością). Mocą ustawy a priori wyłączone są ze zgromadzeń osoby posiadające przy sobie broń, materiały wybuchowe lub niebezpieczne narzędzia. 13

14 Typowe dla ustrojów demokratycznych jest odwrócenie logiki właściwej dla ustrojów totalitarnych i autorytarnych - w których to zakaz zgromadzeń jest normą, od której tworzy się wyjątki po starannym rozpatrzeniu powodów udzielania takiego przywileju. W warunkach konstytucyjnego państwa prawnego to wolność zgromadzenia jest normą, od której przysługują wyjątki prawem przewidziane. 14

15 Zgodnie z ustawą wolność gromadzenia się podlega jedynie ograniczeniom, które:
muszą mieć rangę ustawową, a ponadto są niezbędne dla ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, ochrony zdrowia lub służą ochronie Pomników Zagłady w rozumieniu ustawy z 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz.U. nr 41, poz. 412 z późno zm.). 15

16 Zgromadzenia, które są organizowane na otwartej przestrzeni i dostępne dla nieograniczonej liczby osób imiennie nieokreślonych nazywamy zgromadzeniami publicznymi. Będzie to np. pochód protestacyjny pod gmach Sejmu związkowców przybyłych do Warszawy lub charytatywny koncert rockowy. Zgromadzenia publiczne wymagają uprzedniego zawiadomienia organów gminy właściwych ze względu na miejsce zgromadzenia (a więc związek zawodowy np. z Poznania, planujący zgromadzenie w Warszawie, występuje tam z zawiadomieniem). 16

17 Zgromadzenia religijne
Ustawa z 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 29, poz. 154 z późno zm.), dostosowana do Konkordatu, przewiduje, że sprawowanie kultu nie wymaga zawiadomienia, jeżeli odbywa się: w kościołach, w budynkach kościelnych i na gruntach kościelnych, w pomieszczeniach służących katechizacji lub organizacjom kościelnym, w innych miejscach z wyłączeniem dróg i placów publicznych oraz pomieszczeń użyteczności publicznej (wtedy wymagane jest uzgodnienie, a więc zgodne oświadczenie woli z zarządzającym drogą lub pomieszczeniem). 17

18 Stowarzyszenia Stowarzyszanie się to forma współdziałania trwalsza niż zgromadzenie. Obywatele polscy realizują to prawo zgodnie z ustawą z 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 855 ze zm.), zgodnie z przepisami konstytucji oraz porządkiem prawnym określonym w ustawach. Stowarzyszenie w myśl ustawy jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Brak którejkolwiek z tych cech powoduje, że nie mamy do czynienia ze stowarzyszeniem. Stowarzyszenia międzynarodowe muszą być tworzone według zasad przewidzianych w ustawie. Stowarzyszenia polskie (obywateli lub cudzo­ziemców) mogą wstępować do stowarzyszeń międzynarodowych, jeżeli: jest to przewidziane w ustawie, nie narusza międzynarodowych zobowiązań RP. 18

19 Tworzenie stowarzyszenia
1. Osoby pragnące założyć stowarzyszenie, w liczbie co najmniej 15, uchwalają statut i wybierają komitet założycielski. Rozstrzygają także o tymczasowej siedzibie stowarzyszenia. 2. Protokół zebrania założycielskiego, szczegółowa lista założycieli (imię, nazwisko, miejsce zamieszkania, miejsce urodzenia, data urodzenia, własnoręczny podpis), statut, adres tymczasowej siedziby zostają złożone w sądzie rejestrowym. Najwyższą władzą stowarzyszenia jest walne zgromadzenie członków. Jeżeli rozmiary stowarzyszenia są zbyt duże, może być ono zastąpione zebraniem delegatów. Trzeba jednak już w statucie określić sposób wybierania delegatów i czas trwania kadencji. Stowarzyszenie jest ponadto zobowiązane posiadać zarząd i organ kontroli wewnętrznej. 19

20 3. Wniosek o zarejestrowanie z załącznikami wędruje do sądu rejestrowego. Sąd rejestrowy ma obowiązek rozpatrzyć wniosek niezwłocznie. Rozstrzygnięcie powinno nastąpić nie później niż w ciągu trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku. Prawo przewiduje tu szczególną rolę dla sądu rejestrowego. Przekazuje on odpis wniosku o zarejestrowanie stowarzyszenia do wojewody lub starosty w zależności od charakteru stowarzyszenia. Powyższe organy nadzoru mają prawo wypowiedzieć się w sprawie wniosku w terminie 14 dni licząc od dnia jego doręczenia, a także przystąpić, za zgodą sądu, do postępowania jako zainteresowany. W przypadku braków formalnych lub wad prawnych wniosku organ administracji zgłasza to sądowi rejestrowemu. Po stwierdzeniu, że statut stowarzyszenia jest zgodny z prawem, a założyciele odpowiadają wymogom ustawy, sąd rejestrowy dokonuje rejestracji stowarzyszenia. Stowarzyszenie (o ile ustawa nie stanowi inaczej) podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Postępowanie jest wolne od opłat. 20

21 W przedkładanym sądowi rejestrowemu statucie muszą zostać uregulowane nazwa stowarzyszenia, siedziba i teren działania (ewentualne oddziały terenowe). Niezwykle istotne są: cel działania stowarzyszenia i sposoby jego realizacji. Należy podać sposób nabycia członkostwa (czy są jakieś szczególne warunki, czy członkiem stowarzyszenia może być każdy). Nie wystarczy przy tym podać tylko sposobu utraty członkostwa (np. decyzją zarządu), ważne jest również podanie przyczyn takiej utraty oraz praw i obowiązków członków. Już w statucie należy określić, przesądzający o późniejszej strukturze i działaniu stowarzyszenia, sposób naboru, wyboru władz i uzupełniania składu, przesłanki ważności uchwał organów stowarzyszenia. Ważny jest też sposób zaciągania zobowiązań finansowych i reprezentacji stowarzyszenia. 21

22 Z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność. Zawiadamia o tym założycieli i organ nadzorujący sąd rejestrowy, przesyłając równocześnie organowi nadzorującemu statut. Każda zmiana statutu wymaga zawiadomienia sądu rejestrowego. 22

23 Co najmniej trzy stowarzyszenia mogą utworzyć związek stowarzyszeń, do którego mogą należeć także inne osoby prawne. Ustawa rozróżnia stowarzyszenia i stowarzyszenia zwykłe (mniej sformalizowane, ale i o mniejszej ilości praw). Istniała również kategoria stowarzyszeń wyższej użyteczności publicznej obwarowanych przywilejami podatkowymi (np. ZHP). Mocą ustawy stowarzyszenia użyteczności publicznej przekształciły się w stowarzyszenia, a te artykuły ich statutów, które konkretyzowały odmienności prawne stowarzyszenia wyższej użyteczności publicznej, utraciły moc. 23

24 Stowarzyszenie zwykle, stanowiące uproszczoną formę stowarzyszenia, może zostać założone przez co najmniej trzy osoby, które uchwalają regulamin działalności (stanowiący odpowiednik statutu) określający nazwę, cel, teren i środki działania, siedzibę oraz przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie. Następnie jego założyciele informują na piśmie organ nadzorujący, podając wymienione dane i jeżeli w ciągu 30 dni sąd rejestrowy nie zakaże jego działalności, stowarzyszenie zwykłe może rozpocząć swe funkcjonowanie. 24

25 Majątek stowarzyszenia składa się z: składek członkowskich,
darowizn, spadków lub zapisów, dochodów z własnej działalności, dochodów z majątku stowarzyszenia, z ofiarności publicznej. W ramach obowiązującego prawa stowarzyszenie może korzystać z tych źródeł. Może także otrzymywać dotacje i prowadzić działalność gospodarczą. Podstawową zasadą musi być jednak to, aby dochód z dziaIności gospodarczej służył realizacji celów statutowych stowarzyszenia. Dochód ten nie może być podzielony między członków. 25

26 Nadzór nad stowarzyszeniami
Polega on na kontroli oraz ingerencji w ich działanie. Kontrolę umożliwia obowiązek przedkładania odpisów uchwał walnego zgromadzenia członków na żądanie organu nadzorującego oraz obowiązek stowarzyszenia udzielania na żądanie wszelkich niezbędnych wyjaśnień. Jeżeli stowarzyszenie odmawia poddania się tym rygorom, może zostać ukarane grzywną. W przypadku stwierdzenia przez organ nadzorujący, że stowarzyszenie działa niezgodnie z prawem (w zasadniczych kwestiach) albo niezgodnie ze statutem, organ nadzorujący może wystąpić o ich usunięcie albo udzielić ostrzeżenia, albo wreszcie wystąpić do sądu. Sąd może udzielić upomnienia władzom stowarzyszenia, uchylić niezgodną z prawem lub statutem uchwałę stowarzyszenia, zawiesić, a w ostateczności rozwiązać stowarzyszenie, które "rażąco i uporczywie" narusza prawo lub statut albo nie ma warunków do przywrócenia stanu zgodnego z ustawą. 26

27 Rozwiązanie i likwidacja stowarzyszenia
Rozwiązanie stowarzyszenia następuje, jeżeli liczba jego członków spadła poniżej 15 (stowarzyszenie) lub 3 (stowarzyszenie zwykłe). Jeżeli stowarzyszenie nie ma władz i warunków do ich wyłonienia przez okres dłuższy niż jeden rok, sąd wydaje (a więc czyni to obligatoryjnie) postanowienie o rozwiązaniu. Likwidacja stowarzyszenia może nastąpić: na podstawie własnej uchwały stowarzyszenia - likwidatorami są wówczas członkowie zarządu; jednakże statut lub uchwała ostatniego Walnego zgromadzenia może ustanowić inny podmiot, na podstawie zarządzenia sądu o likwidacji w związku z rozwiązaniem stowarzyszenia przez sąd. Koszty likwidacji pokrywa się z majątku likwidowanego stowarzyszenia. Majątek, który pozostał, przeznacza się na cele określone w statucie lub uchwale walnego zgromadzenia (zebrania delegatów). Jeżeli to nie nastąpiło, sąd określa cel społeczny, na który przeznacza się majątek. 27

28 Organizacje pożytku publicznego
Ustawa z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie reguluje tylko część działań organizacji pozarządowych: te, które dotyczą prowadzenia działalności pożytku publicznego. Ważna jest regulacja dotychczas praktycznie nieunormowanej kwestii działalności wolontariatu i korzystania z jego świadczeń. W rozumieniu nowej, od dawna postulowanej zasady, działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie. Wszystkie te przesłanki muszą występować łącznie: działalność musi być "społecznie użyteczna" (co podlega kontroli sądowej), organizacja "pozarządowa", a działalność wymieniona w ustawie. 28

29 „Organizacje pozarządowe" - to przykład definicji negatywnej.
Są to bowiem jednostki: niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej (ale utworzone na podstawie przepisów ustawy). Pozytywnie określono rozszerzenie działania ustawy. Działalność pożytku publicznego mogą prowadzić też: kościoły i związki wyznaniowe, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie takiej działalności, stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego. Wyłączenia: ustawy nie stosuje się do partii politycznych, samorządu zawodowego, związków zawodowych i organizacji pracodawców, fundacji partii politycznych. 29

30 Artykuł 4 ustawy zawiera wykaz czynności - zadań, które można zaliczyć do zadań pożytku publicznego, a które pozostają w sferze zadań publicznych. W zamiarze niepominięcia żadnej dziedziny ustawodawca wyliczył kilkadziesiąt zakresów pojęciowych: od pomocy społecznej i pomocy niepełnosprawnym, przez pielęgnowanie polskości i wspieranie mniejszości narodowych czy krajoznawstwo, edukację i wychowanie, po upowszechnienie wiedzy na temat obronności. Znajdziemy tu praktycznie wszystkie zakresy życia społecznego. Ustawa mówi, że w omawianych dziedzinach administracja prowadzi w zakresie zadań publicznych współpracę z organami organizacji pozarządowych. Redakcja przepisu wskazuje na obligatoryjny charakter takiej współpracy ("prowadzi", a nie "może prowadzić"). Oznacza to, że tylko ustawa mogła nałożyć na organy administracji taki obowiązek współdziałania. 30

31 W istocie więc ustawa z 2003 r
W istocie więc ustawa z 2003 r. wprowadziła obligatoryjność współdziałania z organizacjami pozarządowymi, precyzując zasady tej współpracy i określając swobodny wybór form współdziałania. Zasady współpracy to: pomocniczość (nie powierzać szczeblom wyższym tego, co mogą zrobić szczeble niższe), suwerenność stron (obie te zasady mają zapobiegać zdominowaniu organizacji przez administrację), efektywność (organizacja musi być zdolna - finansowo i organizacyjnie - do realizacji postawionych celów), uczciwa konkurencja (wyklucza faworyzowanie organizacji o bliskim urzędnikowi profilu politycznym), jawność (powierzanie zadań w sposób otwarty, wg jasnych kryteriów). 31

32 Wśród prawnych form działania administracji wymieniono:
klasyczne, znane od dawna zlecenie zadań publicznych na zasadach ustawowych, wśród których ustawa rozróżnia powierzanie zadań i wspieranie; wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności; współdziałanie w celu harmonizacji; konsultowanie projektów aktów normatywnych w zakresie działalności statutowej danej organizacji; tworzenie wspólnych zespołów doradczo-inicjatywnych. Dochód z działalności odpłatnej pożytku publicznego służy wyłącznie realizacji celów statutowych lub zadań należących do strefy działań publicznych. 32

33 Konstrukcja wspierania organizacji pożytku publicznego i powierzania im działań publicznych. Zasadniczą formą staje się otwarty konkurs ofert, chyba że przepisy odrębne przewidują inny tryb zlecenia, przy czym do konkursu ofert przystępują także jednostki podległe lub nadzorowane przez dany organ administracji publicznej. Przepisy konkretyzujące zlecanie zadań publicznych weszły w życie 1 stycznia 2004 r. Otwarty konkurs ofert organizacji pożytku publicznego i innych podmiotów objętych ustawą staje się w ten sposób podstawą uspołecznienia administracji. Powierzenie może nastąpić w innym trybie, jeżeli dane zadania można zrealizować efektywniej zwłaszcza przez zakup usług w sposób określony w Prawie zamówień publicznych przy porównywalności metod kalkulacji kosztów i opodatkowania. 33

34 To organ administracji publicznej rozstrzyga o celowości przekazania zadania administracji publicznej do realizacji, ale uwzględnienie kryteriów określonych przez ustawę podlega kontroli sądu administracyjnego. Należy zauważyć, że administracja przekazując zadanie wyzbywa się na czas określony części swoich obowiązków, zachowuje jednak władztwo finansowe (pieniądze są przez nią przekazywane), kontrolę, ocenę i prawo przejęcia zadań w przypadku ich niewłaściwej realizacji. Organ bada prawidłowość wykorzystania środków publicznych otrzymanych na realizację zadania. Organizacja pozarządowa w terminie 30 dni od dnia wykonania zadania sporządza sprawozdanie o jego realizacji. 34

35 Zgodnie z ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 r
Zgodnie z ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie organizacjami pożytku publicznego mogą być organizacje pozarządowe lub inne objęte ustawą podmioty, jeżeli spełniają łącznie następujące wymagania: prowadzą działalność statutową na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy podmiotów, pod warunkiem, że grupa ta jest wyodrębniona ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa, działalność ta jest wyłączną statutową działalnością organizacji pozarządowej i dotyczy realizacji zadań publicznych na rzecz ogółu społeczności lub ww. grupy podmiotów, w sferze pozagospodarczej, w odniesieniu do stowarzyszeń i stowarzyszeń kultury fizycznej za spełnienie tego wymagania można uważać prowadzenie działalności, również na rzecz członków stowarzyszenia albo stowarzyszenia kultury fizycznej. 35

36 Ważne dodatkowe kryterium stanowi to, aby cały dochód takiej organizacji był przeznaczony na cele społeczne lub dla grupy ludności wyodrębnionej ze względu na szczególnie trudną sytuację materialną. Ubiegająca się o statut pożytku publicznego organizacja musi mieć statutowy, kolegialny organ kontroli lub nadzoru odrębny od organu zarządzającego i niepodlegający mu w zakresie kontroli i nadzoru. Nadzór nad organami porządku publicznego sprawuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, a w sprawach związanych z ratownictwem i ochroną ludności - minister właściwy do spraw wewnętrznych. Rolę pomocniczą pełni Rada Działalności Pożytku Publicznego. 36

37 Fundacje Zgodnie ustawą o finansach publicznych, od 1 stycznia 1999 r. Skarb Państwa nie może tworzyć fundacji, z wyjątkiem tych fundacji które są ustanawiane w drodze w drodze ustawowej. Z dniem 1 stycznia 1999 r., na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną, marszałek województwa przejął zadania i kompetencje przewidziane dla fundatora w statutach fundacji, których fundatorem jest Skarb Państwa, ustanowionych przez dotychczasowych wojewodów. Fundacja : to osoba prawna typu zakładowego (gdzie substratem jest określony majątek), realizuje cele publiczne wskazane przez fundatora (w akcie fundacyjnym), to organizacja typu non profit lub not for profit, tj. nie prowadząca działalności gospodarczej lub prowadząca ją lecz nie dla zysku.

38 Według art. 5 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r
Według art. 5 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach fundator ustala statut fundacji, określający jej nazwę, siedzibę i majątek, cele, zasady, formy i zakres działalności fundacji, skład i organizację zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków. Jeżeli w statucie określa się przeznaczenie środków majątkowych fundacji po jej likwidacji, środki te powinny być przeznaczone na cele, o których mowa w art. 1 ustawy tj. cele społecznie lub gospodarczo użyteczne (art. 5 ust 4).

39 Fundacja podlega obowiązkowemu wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego z chwilą jego dokonania uzyskuje osobowość prawną. Jeżeli fundacja podejmuje działalność gospodarczą, podlega obowiązkowi wpisu także do rejestru przedsiębiorców (art. 50 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym). Działalność społecznie użyteczna w sferze zadań publicznych określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, może być prowadzona m.in. przez fundacje (art. 3 ust. 2).

40 Fundacjom mogą być udzielane dotacje podmiotowe w ustawowo określonym zakresie.
Wykorzystanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem, pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości podlegają zwrotowi do budżetu państwa wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych.

41 W przypadku niedokonania zwrotu dotacji w terminie, organ lub inny dysponent części budżetowej, który udzielił dotacji, wydaje decyzję określającą kwotę przypadającą do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki. Fundacje, mające status organizacji pożytku publicznego, mogą otrzymywać dotacje od organów administracji publicznej na podstawie umów o powierzenie zadania publicznego lub o wsparcie realizacji zadania. Szczegółowe zasady dotyczące zawarcia ww. umów, nadzoru nad ich realizacją oraz rozliczenia wykonania zadania publicznego określa rozdział 2 ustawy o organizacjach pożytku publicznego i wolontariacie.

42 Zgodnie z ustawą z dnia 21 sierpnia 1997 r
Zgodnie z ustawą z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa oraz własność jednostek samorządu terytorialnego mogły być przekazywane jako majątek tworzonych fundacji w drodze bezprzetargowej. Ponadto minister właściwy do spraw Skarbu Państwa może dokonać darowizny nieruchomości z zasobu Skarbu Państwa na rzecz fundacji prowadzących działalność, o której mowa w art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, (działalności pożytku publicznego) - art. 59 ww. ustawy.

43 Nadzór nad działalnością fundacji.
Zgodność działania fundacji z przepisami prawa i statutem oraz z celem, w jakim fundacja została ustanowiona, jest orzekana przez sąd w postępowaniu nieprocesowym na wniosek właściwego ministra lub wojewody (a od 1 stycznia 2006 r. – starosty). Sąd ma wobec fundacji prawo: uchylania uchwał zarządu, zawieszenia zarządu i wyznaczenia zarządcy przymusowego. Fundacja jest zobowiązana do składania corocznie właściwemu ministrowi sprawozdania z działalności. Sprawozdanie to powinno być przez fundację udostępnione do publicznej wiadomości.

44 Zakład administracyjny gr. 6
O ile samorząd to mieszkańcy określonego terytorium tworzący z mocy prawa wspólnotę ograniczoną tylko kryterium zamieszkania i granicami terytorium, to zakład administracyjny jest wspólnotą ściślejszą, a równocześnie mniej jednorodną. W jednostce samorządu terytorialnego wszyscy mieszkańcy są sobie równi, choć mają wybieralne organy. W zakładzie wyróżniamy jego personel i użytkowników (destynatariuszy). Samorząd ma kompetencje ogólne, zakład jest zawsze w pewnym stopniu wyspecjalizowany. Zakład administracyjny jako instytucja prawna stanowi rozwiązanie problemu, w jaki sposób określić dość intensywne wyodrębnienie grupy adresatów działań administracji i ich wzajemne powiązanie. Jest przecież jasne, że uczniowie szkoły pozostający w niej przez wiele lat, pacjenci, studenci, więźniowie są adresatami działań administracji świadczącej.

45 W literaturze podkreśla się kompleksowy charakter pojęcia "zakład" (zespół osób, rzeczy i praw) oraz zorganizowanie zakładu dla indywidualnego korzystania przez inne osoby. Immanentną częścią zakładu jest jego trwały związek z administracją publiczną utrzymujący się przez cały okres pełnienia misji zakładu. Utrzymujący się, trwały związek z administracją publiczną nie oznacza hierarchicznego podporządkowania. Zakład jest formą decentralizacji administracji, ma więc dużą samodzielność. Eugeniusz Ochendowski podkreślał prawo zakładu publicznego do nawiązania stosunków administracyjnoprawnych oraz fakt, że władztwo zakładowe nie jest jakimś samoistnym władztwem państwowym, ale jest upoważnieniem do regulacji zachowań użytkowników i działań zakładu na podstawie i w ramach ustaw.

46 Ochrona danych osobowych
Istotnym problemem przy ochronie danych osobowych w epoce postępującej globalizacji jest wyegzekwowanie obowiązywania ustawy wobec podmiotów międzynarodowych, np. wielkich koncernów. Stąd do ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. nr 101, poz. 926) włączono przepis, że ustawa dotyczy nie tylko podmiotów, które mają siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium RP, ale także takich, które umieszczają tu środki techniczne przetwarzania danych. 46

47 Zwolnione z rygorów ustawy jest przetwarzanie danych dla celów osobistych i domowych: domowe rejestry, osobiste notatniki lub bazy danych w telefonach komórkowych i komputerach nie wymagają ani rejestracji, ani zezwolenia. Danymi osobowymi w rozumieniu ustawy są wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. Taką osobą jest ten, czyją tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio przez numer identyfikacyjny lub czynnik określający jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, kulturowe lub społeczne, przy przeciętnych kosztach i nakładzie czasu. 47

48 Organem ochrony danych osobowych jest Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (GIODO), powoływany i odwoływany przez Sejm (za zgodą Senatu). GIODO musi spełniać następujące warunki: być obywatelem polskim ze stałym miejscem zamieszkania w Polsce, wyróżniać się wysokim autorytetem moralnym, posiadać wyższe wykształcenie prawnicze i odpowiednie doświadczenie zawodowe. Do zadań Generalnego Inspektora należy wydawanie decyzji administracyjnych i rozpatrywanie skarg w sprawach wykonywania przepisów o danych osobowych, prowadzenie zbiorów danych i udzielanie o nich informacji, opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących ochrony danych i inicjowanie doskonalenia prawa (nie mylić z inicjatywą ustawodawczą). 48

49 Generalny Inspektor kieruje Biurem GIODO
Generalny Inspektor kieruje Biurem GIODO. Statut Biura nadaje w drodze rozporządzenia Prezydent RP - podkreśla to dodatkowo niezależność GIODO od administracji rządowej, co było troską twórców ustawy. Pracowników Biura GIODO nazywamy inspektorami. Razem z Generalnym Inspektorem są z jednej strony zobowiązani do zapewnienia ochrony tajemnicy państwowej i służbowej, z drugiej strony mają szczególne uprawnienia. 49

50 zgoda strony (chyba że chodzi o usunięcie jej danych),
Ustawa zakłada, że przetwarzanie danych jest dopuszczalne "tylko wtedy, gdy" - spełniono 5 przesłanek dopuszczalności takiego przetwarzania: zgoda strony (chyba że chodzi o usunięcie jej danych), zezwolenie przepisu prawa, konieczność danych dla zawarcia umowy, której dana osoba jest stroną (lub przeprowadzenia czynności wstępnych), niezbędność danych do wypełnienia prawem przewidzianych zadań realizowanych dla dobra publicznego, lub dla realizacji "prawnie usprawiedliwionych" celów administratorów danych (np. agencji marketingu) lub osób trzecich, którym dane te będą przekazywane, o ile nie narusza to praw i wolności osób, których dane dotyczą. 50

51 Kategoryzacja danych Mamy tu do czynienia z dwoma metodami podejścia, określonymi (za Ireną Lipowicz) jako teoria sfer i teoria mozaiki. Teoria sfer przewiduje, że możemy wyróżnić w obrębie danych osobowych trzy sfery danych: intymne (choroby psychiczne, życie seksualne, choroby, obciążenia genetyczne), prywatne (np. życie osobiste i rodzinne, religia) i publiczne (miejsce urodzenia, zamieszkania, zawód). Każda z tych sfer powinna mieć inną regulację, przy czym dane intymne - najostrzejszą. Teoria mozaiki z kolei stanowi, że dane przeplatają się w zależności od kontekstu i nie można wyróżnić sfer. 51

52 Informacja publiczna USTAWA z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI z dnia 18 stycznia 2007 r. w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej. Jest to dobro niematerialne, przenaszalne, zmniejszające niepewność w sprawach: polityki wewnętrznej i zagranicznej oraz majątku publicznego, a ponadto statusu prawnego, organizacji i funkcji podmiotów wykonujących zadania publiczne, treści i postaci ich wystąpień, ocen i stanowisk oraz treści dokumentów urzędowych (tzn. sprawach, które obejmuje ustawowy katalog spraw publicznych). Informacja publiczna to dobro, do którego każdemu przysługuje prawo dostępu bez wykazywania interesu prawnego lub faktycznego, podlegające ograniczeniu tylko ze względu na prywatność osoby fizycznej, tajemnicę przedsiębiorcy i inne tajemnice ustawowo chronione. 52

53 Do udostępniania informacji publicznej obowiązane są:
organy władzy publicznej, organy samorządów gospodarczych i zawodowych, podmioty reprezentujące inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego, podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym, osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, podmioty reprezentujące zgodnie z odrębnymi przepisami Skarb Państwa, podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne albo osoby prawne samorządu terytorialnego, związki zawodowe i ich organizacje oraz partie polityczne. 53

54 Dobra publiczne i korzystanie z nich
Przegląd nw. przykładowych działów prawa administracyjnego, jak: prawo pomocy społecznej, prawo drogowe, prawo ochrony zdrowia, prawo wodne, prawo szkolne służyć może do określenia tzw. dóbr uznanych za publiczne. Za dobro publiczne uznaje się dobro niebędące w rozporządzalności osoby prywatnej, które w drodze wyjątku nie jest poddane prawu prywatnemu. Przykładem dobra publicznego może być publiczna komunikacja. Niezbędną do korzystania z niej infrastrukturą są drogi, tory i pojazdy przeznaczone do powszechnego użytku (np. MPK, PKP). Po drogach publicznych mogą jeździć także pojazdy niebędące rzeczami publicznego użytku, stanowiące własność prywatną lub nieprzeznaczoną do powszechnego użytku własność państwową lub komunalną (przynoszącą zysk czy też stanowiącą majątek administracyjny). Mienie, które ma przynosić zysk, jest z reguły zarządzane na podstawie prawa prywatnego. Do majątku administracyjnego odnoszą się tak przepisy prawa prywatnego, jak i publicznego. Rzeczy powszechnego użytku określane też jako "rzeczy użytku publicznego", są z reguły przedmiotem regulacji prawa administracyjnego materialnego. 54

55 Drogi publiczne Wg art. 4 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 2007r., nr 19, poz. 115 t.j.): pas drogowy oznacza wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą; droga oznacza budowlę wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiącą całość techniczno-użytkową, przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowaną w pasie drogowym; ulica oznacza drogę na terenie zabudowy lub przeznaczonym do zabudowy zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w której ciągu może być zlokalizowane torowisko tramwajowe; torowisko tramwajowe oznacza część ulicy między skrajnymi szynami wraz z zewnętrznymi pasami bezpieczeństwa o szerokości 0,5 m każdy; jezdnia oznacza część drogi przeznaczoną do ruchu pojazdów; chodnik oznacza część drogi przeznaczoną do ruchu pieszych…

56 Drogi dzielą się na publiczne i wewnętrzne.
Droga publiczna to droga zaliczona na podstawie ustawy o drogach publicznych do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych. Klasyfikuje się je na: • drogi krajowe - stanowiące własność Skarbu Państwa, drogi wojewódzkie - stanowiące własność właściwego samorządu województwa, • drogi powiatowe - stanowiące własność właściwego samorządu powiatu, • drogi gminne - stanowiące własność właściwego samorządu gminy. Drogi wewnętrzne to drogi niezaliczone do żadnej kategorii dróg publicznych, w szczególności drogi w osiedlach mieszkaniowych, dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych, dojazdowe do obiektów użytkowanych przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą, place przed dworcami kolejowymi, autobusowymi i portami.

57 Ustawa z 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r
Ustawa z 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z r., nr 108, poz. 908 t.j.) reguluje zasady ruchu na drogach publicznych oraz w strefach zamieszkania, warunki dopuszczenia pojazdów do tego ruchu, wymagania w stosunku do osób kierujących pojazdami i innych uczestników ruchu oraz zasady kontroli ruchu drogowego. Przepisy ustawy stosuje się również do ruchu odbywającego się poza drogami publicznymi, jeżeli jest to konieczne dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu. Wg tej ustawy droga to wydzielony pas terenu składający się z jezdni, pobocza, chodnika, drogi dla pieszych lub drogi dla rowerów, łącznie z torowiskiem pojazdów szynowych znajdującym się w obrębie tego pasa, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów, ruchu pieszych, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt.

58 Gr. 3 Prawo wodne Wody stanowią własność Skarbu Państwa, innych osób prawnych albo osób fizycznych. Wody stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego są wodami publicznymi. Płynące wody publiczne (i grunty pokryte tymi wodami) nie podlegają obrotowi cywilnoprawnemu, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie. Ustawa z 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r., nr 239, poz j.t.) podzielona jest na 10 działów (Przepisy ogólne, Korzystanie z wód, Ochrona wód, Budownictwo wodne, Ochrona przed powodzią oraz suszą, Zarządzanie zasobami wodnymi, Spółki wodne i związki wałowe, Odpowiedzialność za szkody, Przepisy karne, Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe). Ustawa reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi oraz reguluje sprawy własności wód oraz gruntów pokrytych wodami, a także zasady gospodarowania tymi składnikami w odniesieniu do majątku Skarbu Państwa.

59 Gospodarowanie wodami:
jest prowadzone z zachowaniem zasady racjonalnego i całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, z uwzględnieniem ich ilości i jakości. uwzględnia zasadę wspólnych interesów i jest realizowane przez współpracę administracji publicznej, użytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczności tak, aby uzyskać maksymalne korzyści społeczne. jest prowadzone w taki sposób, aby działając w zgodzie z interesem publicznym, nie dopuszczać do wystąpienia możliwego do uniknięcia pogorszenia ekologicznych funkcji wód oraz pogorszenia stanu ekosystemów lądowych i terenów podmokłych bezpośrednio zależnych od wód.

60 Gr. 9 Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, śródlądowe wody powierzchniowe lub ich części, stanowiące własność publiczną, istotne dla kształtowania zasobów wodnych oraz ochrony przeciwpowodziowej, a także regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa. Właściciel nieruchomości przyległej do powierzchniowych wód publicznych jest obowiązany - za odszkodowaniem - umożliwić dostęp do wody na potrzeby wykonywania robót związanych z utrzymywaniem wód oraz dla ustawiania znaków żeglugowych lub hydrologiczno-meteorologicznych urządzeń pomiarowych. Zabrania się grodzenia nieruchomości przyległych do powierzchniowych wód publicznych w odległości mniejszej niż 1,5 m od linii brzegu, a także zakazywania lub uniemożliwiania przechodzenia przez ten obszar. Wody stojące oraz wody w rowach znajdujące się w granicach nieruchomości gruntowej stanowią własność właściciela tej nieruchomości. Przez rowy rozumie się sztuczne koryta prowadzące wodę w sposób ciągły lub okresowy, o szerokości dna mniejszej niż 1,5 m przy ich ujściu. Ryby oraz inne organizmy żyjące w wodzie stanowią jej pożytki, do pobierania których jest uprawniony właściciel wody.

61 Wg ustawy Prawo wodne korzystanie z wód polega na korzystaniu powszechnym, zwykłym lub szczególnym.
Każdemu przysługuje prawo do powszechnego korzystania ze śródlądowych powierzchniowych wód publicznych, morskich wód wewnętrznych, i z wód morza terytorialnego. Powszechne korzystanie z wód służy do zaspokajania potrzeb osobistych, gospodarstwa domowego lub rolnego, bez stosowania specjalnych urządzeń technicznych, a także do wypoczynku, uprawiania turystyki, sportów wodnych oraz, na zasadach określonych w przepisach odrębnych, amatorskiego połowu ryb. Właścicielowi gruntu przysługuje prawo do zwykłego korzystania z wód stanowiących jego własność oraz z wody podziemnej znajdującej się w jego gruncie; prawo to nie stanowi prawa do wykonywania urządzeń wodnych bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego. Zwykłe korzystanie z wód służy zaspokojeniu potrzeb własnego gospodarstwa domowego oraz gospodarstwa rolnego.  Szczególnym korzystaniem z wód jest korzystanie wykraczające poza korzystanie powszechne lub zwykłe, m.in. : pobór oraz odprowadzanie wód powierzchniowych lub podziemnych; wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi; przerzuty wody oraz sztuczne zasilanie wód podziemnych; piętrzenie oraz retencjonowanie śródlądowych wód powierzchniowych; korzystanie z wód do celów energetycznych; korzystanie z wód do celów żeglugi oraz spławu…

62 Edukacja publiczna USTAWA z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004r., nr 256, poz j.t.) stanowi, że oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa; kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także wskazaniami zawartymi w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencji o Prawach Dziecka. Nauczanie i wychowanie - respektując chrześcijański system wartości - za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata. Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności.

63 System oświaty obejmuje przedszkola, szkoły (z wyjątkiem szkół wyższych) oraz inne jednostki organizacyjne określane jako placówki. Placówki w rozumieniu ustawy to m.in. jednostki organizacyjne oświatowo-wychowawcze, ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży, placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania. Szkoła i placówka mogą być szkołą i placówką publiczną albo niepubliczną. Mogą być zakładane i prowadzone przez: ministra, jednostkę samorządu terytorialnego, inną osobę prawną lub fizyczną. Jednostki samorządu terytorialnego mogą zakładać i prowadzić jedynie szkoły i placówki publiczne. Organ prowadzący szkołę lub placówkę odpowiada za jej działalność. Szkoła publiczna to szkoła, która: zapewnia bezpłatne nauczanie w zakresie ramowych planów nauczania, przeprowadza rekrutację uczniów w oparciu o zasadę powszechnej dostępności, zatrudnia nauczycieli posiadających wymagane kwalifikacje i realizuje programy nauczania uwzględniające podstawę programową kształcenia. Szkoły publiczne umożliwiają uzyskanie świadectw lub dyplomów państwowych. Szkoła niepubliczna może po spełnieniu warunków przewidzianych w ustawie uzyskać uprawnienia szkoły publicznej.

64 Nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18 roku życia
Nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18 roku życia. Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat i trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia. Obowiązek szkolny spełnia się przez uczęszczanie do szkoły podstawowej i gimnazjum, publicznych albo niepublicznych. Po ukończeniu gimnazjum obowiązek nauki spełnia się przez uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadgimnazjalnej albo w formach pozaszkolnych.

65 Szkolnictwo wyższe Szkoły wyższe, zwane "uczelniami", są organizowane i działają na zasadzie wolności badań naukowych, wolności twórczości artystycznej i wolności nauczania. Uczelnie są częścią systemu nauki polskiej i systemu edukacji narodowej. Użyte w ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2005r., nr 164, poz ze zm.) określenia oznaczają: uczelnia - szkołę prowadzącą studia wyższe, utworzoną w sposób określony w ustawie; uczelnia publiczna - uczelnię utworzoną przez państwo reprezentowane przez właściwy organ władzy lub administracji publicznej; uczelnia niepubliczna - uczelnię utworzoną przez osobę fizyczną albo osobę prawną niebędącą państwową ani samorządową osobą prawną; założyciel uczelni niepublicznej - osoba fizyczna albo prawna niebędąca państwową ani samorządową osobą prawną, która utworzyła uczelnię; studia wyższe - studia prowadzone przez uczelnię posiadającą uprawnienia do ich prowadzenia, kończące się uzyskaniem odpowiedniego stopnia zawodowego.

66 System ochrony zdrowia
Artykuł 68 Konstytucji RP z 1997 r. stanowi, że każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej władze publiczne zapewniać mają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych, a warunki i zakres udzielania tych świadczeń muszą być określone ustawowo. Szczególną opiekę zdrowotną władze obowiązane są zapewnić dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i w podeszłym wieku. Władze obowiązane są też do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.

67 Zdrowie jest dobrem osobistym człowieka i pozostaje pod ochroną prawa cywilnego, niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Zdrowie jest także dobrem publicznym, czyli takim, którym nie może swobodnie rozporządzać osoba prywatna, które nie jest w pełni poddane prawu prywatnemu. Na przykład w związku z zagrażającymi zdrowiu publicznemu epidemiami przepisy należące do prawa publicznego nakazują poddawanie się szczepieniom profilaktycznym lub przymusowe umieszczanie w szpitalu osób chorych zakaźnie. Zdrowie jest więc dobrem osobistym i dobrem publicznym chronionym metodą regulacji prywatnoprawnej i publicznoprawnej.

68 Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991r
Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2007r., nr 14, poz. 89 ze zm.) zakładem opieki zdrowotnej nazywany jest wyodrębniony organizacyjnie zespół osób i środków majątkowych utworzony i utrzymywany w celu udzielenia świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia albo w celach badawczych lub dydaktycznych powiązanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia.   Zakładem opieki zdrowotnej jest np.: szpital, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, sanatorium, prewentorium, hospicjum stacjonarne, inny niewymieniony z nazwy zakład przeznaczony dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym, stałym pomieszczeniu; przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia, ambulatorium; pogotowie ratunkowe; medyczne laboratorium diagnostyczne; pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji; zakład rehabilitacji leczniczej; żłobek; ambulatorium…

69 Zakład opieki zdrowotnej może być utworzony przez:
ministra lub centralny organ administracji rządowej, wojewodę, jednostkę samorządu terytorialnego, publiczną uczelnię medyczną lub publiczną uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych, kościół lub związek wyznaniowy, pracodawcę, fundację, związek zawodowy, samorząd zawodowy lub stowarzyszenie, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, inną krajową albo zagraniczną osobę prawną lub osobę fizyczną, spółkę niemającą osobowości prawnej. Zakład opieki zdrowotnej udziela świadczeń zdrowotnych ogółowi ludności, ludności określonego obszaru lub określonej grupie i może to czynić bezpłatnie, za częściową odpłatnością lub odpłatnie.

70 Kryterium wyodrębnienia publicznych zakładów opieki zdrowotnej spośród ogółu zakładów opieki zdrowotnej jest ich tworzenie przez podmioty administrujące wskazane w art. 8 ust. 2 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Stanowi on, że publiczne zakłady opieki zdrowotnej mogą tworzyć: organy naczelne i centralne, wojewodowie i jednostki samorządu terytorialnego, a ponadto publiczne uczelnie medyczne lub publiczne uczelnie prowadzące działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych i Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego. Zakłady tworzone przez inne podmioty są zakładami niepublicznymi.

71 W ustawie o zakładach opieki zdrowotnej świadczeniami zdrowotnymi nazywane są działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących ich wykonywanie, związane m.in. z: badaniem i poradą lekarską, leczeniem, badaniem i terapią psychologiczną, rehabilitacją leczniczą, orzekaniem i opiniowaniem o stanie zdrowia, czynnościami technicznymi z zakresu protetyki i ortodoncji, czynnościami z zakresu zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze…

72 Świadczenia zdrowotne mogą być udzielane przez osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny, grupowe praktyki lekarzy, grupowe praktyki pielęgniarek, położnych lub przez zakłady opieki zdrowotnej. Wykonywanie zawodów: lekarza, lekarza stomatologa, pielęgniarki i położnej polega zatem na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych. W odniesieniu do lekarza polega ono w szczególności na: badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich. Zawody medyczne określa się jako zawody zaufania publicznego.

73 Zgodnie z art. 19 ww. ustawy pacjent ma prawo do:
wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub ich odmowy, po uzyskaniu odpowiedniej informacji, intymności i poszanowania godności w czasie udzielania świadczeń zdrowotnych, umierania w spokoju i godności, świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej, a w sytuacji ograniczonych możliwości udzielenia odpowiednich świadczeń - do korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do tych świadczeń, informacji o swoim stanie zdrowia.

74 Bezpieczeństwo i porządek publiczny
Pojęcie bezpieczeństwa publicznego w szerokim ujęciu obejmuje ochronę państwa i jego interesów, a także ochronę zdrowia i życia obywateli oraz mienia przed wszelkimi zachowaniami (zamachami) godzącymi w te dobra. Porządek publiczny w szerokim przedmiotowym ujęciu jest całokształtem obowiązujących zasad i norm prawnych wyznaczających ogólne normy postępowania w państwie, gwarantujących jego właściwe funkcjonowanie jako organizacji społeczeństwa. Istotą tak rozumianego porządku publicznego jest stworzenie podstaw prawnych ładu społecznego opartego o uznany i powszechnie zaakceptowany system wartości i zasady współżycia społecznego.

75 Instytucje i stany faktyczne związane z bezpieczeństwem i porządkiem publicznym
Policja administracyjna. Wyznaczają ją dwa elementy: Pierwszym jest cel działań policyjnych, którym jest ochrona bądź przywrócenie stanu przestrzegania przepisów prawnych o porządku i bezpieczeństwie publicznym. W szczególności więc policja administracyjna ma na celu zagwarantowanie nienaruszalności obowiązującego porządku prawnego w zakresie porządku, mienia oraz określonych dóbr osobistych człowieka i bezpieczeństwa. Drugi to wykorzystanie wskazanych w przepisach ustawowych środków władczych oraz przymusu bezpośredniego dla realizacji celu policji administracyjnej. Szczególne znaczenie należy przypisać przedmiotowi ochrony policji administracyjnej, który obejmuje określone dobra, takie jak: życie, zdrowie, mienie, środowisko naturalne, moralność publiczna z jednej strony oraz pewne pożądane stany faktyczne: bezpieczeństwo, porządek i spokój publiczny z drugiej strony.

76 Policja budowlana Zadania jej w świetle aktualnych przepisów prawa budowlanego realizują: Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego, wojewódzcy i powiatowi inspektorzy nadzoru budowlanego. Najbardziej typowym przykładem decyzji o charakterze policyjnym, przewidzianej w prawie budowlanym, jest decyzja właściwego organu nadzoru budowlanego wydana w sytuacji wzniesienia bądź wznoszenia obiektu bez wymaganego pozwolenia na budowę. Zgodnie z art. 48 ustawy ­ Prawo budowlane właściwy organ nadzoru budowlanego nakazuje, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę albo zgłoszenia, bądź też pomimo wzniesienia sprzeciwu przez właściwy organ.

77 Jeżeli budowa jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a w szczególności z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i nie narusza przepisów, w tym techniczno-budowlanych, w zakresie uniemożliwiającym doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego części do stanu zgodnego z prawem właściwy organ wstrzymuje jedynie postanowieniem prowadzenie robót budowlanych (art. 48 ust. 2 ustawy). W postanowieniu tym ustala się wymagania dotyczące niezbędnych zabezpieczeń budowy oraz nakłada się obowiązek przedstawienia w wyznaczonym terminie zaświadczenia organu właściwego w sprawach ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu o zgodności z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

78 Ochrona środowiska przed poważną awarią (przemysłową) oznacza zapobieganie zdarzeniom mogącym powodować awarię oraz ograniczenie jej skutków dla ludzi i środowiska (art. 243 ustawy - Prawo ochrony środowiska). Wystąpienie awarii może spowodować wprowadzenie rozwiązań prawnych ograniczających prawa i wolności obywatelskie, jak np. obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych w celu prowadzenia akcji na rzecz ochrony życia i zdrowia ludzi oraz środowiska przed skutkami awarii (art. 245 ust. 2 ww. ustawy). Szczególny obowiązek ochrony środowiska przed awariami spoczywa na podmiocie prowadzącym zakład stwarzający zagrożenie stąpienia awarii, dokonujący przewozu substancji niebezpiecznych oraz na organach administracji (art. 244). Powszechny charakter ma obowiązek niezwłocznego powiadomienia o awarii, który ma każdy, kto zauważył wystąpienie awarii. Należy wówczas zawiadomić osoby znajdujące się w strefie zagrożenia oraz jednostkę organizacyjną Państwowej Straży Pożarnej albo Policji bądź też wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

79 Podstawą prawną ochrony przeciwpożarowej jest ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz t.j. z ze zm.), która ochronę przeciwpożarową definiuje jako realizację przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia i środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniom poprzez działalność zapobiegawczą, zapewnienie odpowiednich sił i środków i prowadzenia działań ratowniczych (art. 1 ww. ustawy). W szczególności chodzi o zapewnienie koniecznych warunków ochrony technicznej nieruchomościom i ruchomościom, tworzenie warunków organizacyjnych i formalnoprawnych zapewniających ochronę ludzi i mienia lub środowiska, a także likwidację przyczyn powstania pożaru, wystąpienia klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

80 Podstawę prawną reglamentacji związanej ze stanem klęski żywiołowej stanowi ustawa z 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz.U. nr 62, poz. 558 z ze zm.). Stanowi ona rozwinięcie konstytucyjnej regulacji, zawartej w rozdziale XI zatytułowanym Stany nadzwyczajne, a w szczególności art. 228 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym w sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej. Stan klęski żywiołowej, zgodnie z art. 232 Konstytucji RP, może być wprowadzony przez Radę Ministrów na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni na części albo na całym terytorium państwa w celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia.

81 Szczególny charakter porządku prawnego obowiązującego w przypadku obszaru specjalnego polega na wprowadzeniu ograniczeń w zakresie wolności i praw człowieka i obywatela w normalnych sytuacjach chronionych, na mocy postanowień Konstytucji RP, przez organy władzy publicznej. Ograniczenia te obejmują możliwość zawieszenia działalności określonych przedsiębiorców, wprowadzenia nakazu bądź zakazu prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju, nakazanie pracodawcy oddelegowania pracowników do dyspozycji organu kierującego działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, całkowitą lub częściową reglamentację zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły, obowiązek poddania się badaniom lekarskim, leczeniu, szczepieniom ochronnym itp. Zgodnie z art. 23 ustawy organami właściwymi do wprowadzania wymienionych wyżej ograniczeń, w zależności od obszaru objętego i uznanego za obszar klęski żywiołowej, są: wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta, wojewoda.

82 Podstawę prawną ograniczeń związanych z organizacją imprez masowych stanowi ustawa z 22 sierpnia 1997 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. nr 108, poz. 909 j.t. ze zm.) określająca warunki bezpieczeństwa imprez masowych; tryb wydawania zezwoleń na przeprowadzanie imprez masowych; zasady odpowiedzialności organizatorów imprez masowych za szkody wyrządzone w miejscu i w związku z organizacją imprezy masowej; zasady odpowiedzialności organizatorów imprez masowych i ich uczestników w przypadku naruszenia przez nich przepisów ustawy; uprawnienia organizatorów masowych imprez sportowych związane z ich organizacją; zasady postępowania przy gromadzeniu i przetwarzaniu informacji dotyczących bezpieczeństwa masowych imprez sportowych.

83 Zgodnie z art. 3 pkt 13 ustawy z 27 kwietnia 2001 r
Zgodnie z art. 3 pkt 13 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2006 r. nr 129 poz. 902 t.j. ze zm.) przez ochronę środowiska rozumie się podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej. Ochrona ta ma niebagatelny wpływ na bezpieczeństwo publiczne i polega w szczególności na: racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom, przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego. Przez równowagę przyrodniczą rozumie się: stan, w którym na określonym obszarze istnieje równowaga we wzajemnym oddziaływaniu: człowieka, składników przyrody żywej i układu warunków siedliskowych tworzonych przez składniki przyrody nieożywionej (art. 3 pkt 32 Prawa ochrony środowiska).

84 Zgodnie z Prawem ochrony środowiska (art. 4 ust
Zgodnie z Prawem ochrony środowiska (art. 4 ust. 2) korzystanie ze środowiska wykraczające poza ramy korzystania powszechnego może być, w drodze ustawy, obwarowane obowiązkiem uzyskania pozwolenia, ustalającego w szczególności zakres i warunki tego korzystania. Pozwolenie to jest decyzją administracyjną. Obowiązek jego uzyskania może być wprowadzony w drodze ustawy, ponieważ obejmuje sferę konstytucyjnych praw (przede wszystkim prawo własności) i wolności (przede wszystkim chodzi o wolność działalności gospodarczej). Istotnym elementem reglamentacji wolności działalności gospodarczej jest koncesja. Koncesja z jednej strony ogranicza wolność gospodarczą, a z drugiej reguluje dostęp do dóbr objętych monopolem państwa. Podstawowe kwestie regulujące problematykę koncesji zawiera ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej . Zgodnie z art. 46 uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie: poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych.

85 Zasady prawa ochrony środowiska zawarte są w art. 4-12 ww. ustawy
Zasady prawa ochrony środowiska zawarte są w art ww. ustawy. Można wyodrębnić m.in. zasady: zasadę korzystania ze środowiska, zasadę prewencji i przezorności, zasadę "zanieczyszczający płaci", zasadę planowości, zasadę prawa do informacji o środowisku, zasadę uczestnictwa społeczeństwa w postępowaniach w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony środowiska, zasadę nieważności decyzji wydanej z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska.

86 STANY NADZWYCZAJNE - PODSTAWY KONSTYTUCYJNE
W art. 228 ust. 1 Konstytucji ustawodawca stanowi, że w sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej. stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia, które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości, zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres, w jakim mogą zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela w czasie poszczególnych stanów nadzwyczajnych, określa ustawa, ustawa może określić podstawy, zakres i tryb wyrównywania strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela, działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia i powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa.

87 OGRANICZENIA PRAWA WŁASNOŚCI
Własność jest kategorią prawa cywilnego i jako taka jest przedmiotem zainteresowania tej właśnie dyscypliny naukowej. Tym niemniej problematyka własności jest także przedmiotem zainteresowania prawa administracyjnego. Związane jest to z obiektywną potrzebą publicznoprawnych ograniczeń prawa własności, dyktowanych interesem publicznym. W RP prawo własności chronione jest w Konstytucji, która dozwalając na ograniczenie prawa własności, jednocześnie expressis verbis stanowi, że może to nastąpić tylko w drodze ustawy i tylko w takim zakresie, w jakim nie narusza ono istoty prawa własności. Ingerencję administracji publicznej w sferę prawa własności przewiduje wiele ustaw. Do takich należy niewątpliwie ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80, poz. 717 ze zm.) i związana z nią ustawa z 7 lipca 1994 r. ­ Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 156, poz ze zm.) oraz ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 261, poz ze zm.).

88 Pierwsza z przywołanych ustaw nie zawiera co prawda przepisów umożliwiających objęcie prawa własności, ale tworzy podstawy ograniczeń w wykonywaniu prawa własności. Podstawowym instrumentem tych ograniczeniczeń staje się miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego określający funkcje terenu i poprzez to uniemożliwiający zagospodarowanie nieruchomości sprzecznie z ustaleniami planu. Kolejne ograniczenia nakłada na właściciela nieruchomości prawo budowlane ograniczając w ten sposób zasadę wolności budowlanej. Nie bez przyczyny zatem regulacje zawarte w obu ustawach (w szczególności pierwszej), są przedmiotem rosnącego zainteresowania. Oczywiście, analizując ograniczenia prawa własności, nie sposób pominąć ustawy o gospodarce nieruchomościami, bowiem to przepisy tej ustawy nie dość, że przewidują wiele ograniczeń w wykonywaniu prawa własności, to przewidują możliwość odjęcia prawa własności nieruchomości (wywłaszczenie).

89 Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne
Przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym należy interpretować w świetle art. 2 konstytucji, w ten sposób, aby w toku całej procedury planistycznej organy gminy rozważały wszystkie wchodzące w grę interesy, a sytuacje konfliktowe rozstrzygały zgodnie z obowiązującym prawem, w tym przestrzegając obowiązku uzasadniania swoich rozstrzygnięć. Ustawodawca racjonalnie założył, że uchwalenie lub zmiana planu miejscowego, w bardzo wielu przypadkach, bezpośrednio wpłynie na konkretne nieruchomości, powodując wzrost lub spadek ich wartości. To z kolei uruchomi mechanizm wzajemnych rozliczeń pomiędzy właścicielami, czy użytkownikami wieczystymi nieruchomości, na którą bezpośrednio plan miejscowy oddziałuje, a gminą

90 Akty planistyczne wydawane przez gminę to:
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, Decyzje: 1. o warunkach zabudowy, 2. o realizacji inwestycji celu publicznego. Samorząd wojewódzki wydaje plan zagospodarowania przestrzennego województwa. Powiat ma minimalne uprawnienia w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego. Plan miejscowy, będąc aktem prawnym powszechnie obowiązującym, zawiera normy planowe. Stanowi to o jego szczególnym charakterze. Normy planowe cechuje bowiem mniejsza konkretność od norm prawnych. Plany miejscowe, aby były realizatorami polityki przestrzennej gminy, muszą skutecznie łączyć te dwa rodzaje norm. Ingerując, zatem w prawo własności, plany miejscowe, czynią to poprzez wpływ na sposób jego wykonywania, a nie poprzez wpływy na to prawo samo w sobie. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że na podstawie planów miejscowych można doprowadzić do takiego rozstrzygnięcia, jakie wynika z jego treści tekstowej i graficznej. Wszelka natomiast wykładnia rozszerzająca jego ustaleń na niekorzyść właścicieli określonych nieruchomości, będzie sprzeczna z konstytucyjną zasadą ochrony prawa własności, a ponadto stanowiłaby rażące naruszenie ustaleń planu miejscowego.

91 Władztwo planistyczne. Termin ten wymaga wyjaśnienia
Władztwo planistyczne. Termin ten wymaga wyjaśnienia. Zakładając, że gmina jest dysponentem ustawowego prawa do określania, we władczy i jednostronny sposób, przeznaczenia gruntów, położonych w jej granicach administracyjnych i określania zasad ich zagospodarowania niezależnie od tego, do kogo grunty te należą, możemy mówić o „władztwie planistycznym gminy”. Oznacza to, że od treści aktu prawa miejscowego – miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, z którego wynika władztwo planistyczne, ustawodawca uzależnił możliwość realizacji wszelkich zadań, w tym zadań publicznych (rządowych jak i samorządowych). Będą mogły być one zrealizowane dopiero po ich wprowadzeniu do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Jednak władztwo planistyczne gminy jest ograniczone. Ograniczają je: określony zakres upoważnienia do normowania stosunków społecznych, dotyczących władania nieruchomościami gruntowymi, nadzorcze kompetencje wojewodów wobec uchwał organów samorządowych, w tym uchwał podejmowanych w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego, kompetencje kontrolne właściwych organów, sąsiadujące gminy oraz samorządy powiatowe i wojewódzkie, administracja rządowa poprzez uprawnienie do realizacji swoich własnych zadań na określonym terenie.

92 Władztwo planistyczne gminy przejawia się m. in
Władztwo planistyczne gminy przejawia się m.in. w zarządzaniu przestrzenią, w taki sposób, w jaki przewiduje to jej polityka przestrzenna (wyrażona w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy ale także w planie miejscowym, który wprowadza w „życie” regulacje studium). Zagadnienia zarządzania przestrzenią powinno rozpatrywać się z punktu widzenia konstytucyjnie chronionego prawa własności oraz władztwa planistycznego, które przysługuje gminie na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących. Gmina jest właściwa w zakresie określania polityki przestrzennej w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz przede wszystkim uchwalania planu miejscowego – przepisu prawa miejscowego. Należy pamiętać, że takie same uprawnienia zarówno, co do zakresu przedmiotowego jak i podmiotowego, przysługują wszystkim gminom. Zatem pomimo istnienia władztwa planistycznego gminy, nie wolno zapominać o jego ograniczeniu wynikającym z faktu sąsiadowania ze sobą gmin, ich funkcjonowania w ramach samorządów terytorialnych stopnia powiatowego i wojewódzkiego oraz wpływu, jaki wywiera na nie administracja rządowa

93 Proces budowlany W oparciu o regulacje zagospodarowania przestrzennego przepisy prawa budowlanego stanowią o ograniczeniach zasady wolności zabudowy, wynikającej z konstytucyjnie chronionego prawa własności. Prawo budowlane obejmuje działalność dotyczącą projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych, przy czym pojęcie obiektu budowlanego jest w polskim ustawodawstwie traktowane szeroko, obejmując zarówno budynek wraz z instalacjami, inną budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową. Zakres ingerencji prawa budowlanego w proces inwestycji jest więc szeroki. Następuje na każdym etapie tego procesu: w fazie prac projektowych, na etapie budowy obiektu, ale również jego utrzymania i ewentualnej rozbiórki. Dotyczy właściwie każdego obiektu budowlanego, nie wyłączając z tego obiektów małej architektury. Ingerencja ta znajduje uzasadnienie w interesie publicznym, tj. w budowaniu bezpiecznym, niezagrażającym otoczeniu w czasie budowy i późniejszej eksploatacji obiektu. Nie leży też w interesie publicznym takie inwestowanie, które wywołuje konflikty sąsiedzkie.

94 Pozwolenie na budowę może być wydane temu, kto:
złożył wniosek w tej sprawie w okresie ważności decyzji o warunkach zabudowy, jeżeli jest ona wymagana zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (nie jest wymagana jeżeli gmina ma uchwalony plan miejscowy), złożył oświadczenie, pod rygorem odpowiedzialności karnej, o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, przedłożył projekt budowy sporządzony przez osobę uprawnioną. Uczestnikami procesu budowlanego są: inwestor, inspektor nadzoru inwestorskiego, projektant, kierownik budowy lub kierownik robót.

95 Wywłaszczenie Instytucję wywłaszczenia polski ustawodawca, zakotwicza w Konstytucji RP, która stanowi, że wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem (art. 21 ust. 2). Może być ono stosowane w sytuacjach wyjątkowych. Zasadę i tryb wywłaszczeń reguluje ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Stosownie do regulacji art. 112 ust. 2 tej ustawy, wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. Dalej ustawodawca expressis verbis stanowi, że wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w sposób inny niż przez pozbawienie lub ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy. To zaś oznacza, że wszczęcie postępowania wywłaszczającego należy poprzedzić rokowaniami o nabycie w drodze umowy praw do nieruchomości z właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, a także osobą, której przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. W trakcie prowadzenia rokowań może być zaoferowana nieruchomość zamienna.

96 Nieruchomość może być wywłaszczona tylko na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Wywłaszczeniem może być objęta cała nieruchomość albo jej część. Jeżeli wywłaszczeniem jest objęta część nieruchomości, a pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele, na żądanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości nabywa się tę część w drodze umowy na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego w zależności od tego, na czyją rzecz następuje wywłaszczenie. Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej.

97 REGLAMENTACJA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W DRODZE PUBLICZNOPRAWNEJ
Istotą publiczno-prawnej reglamentacji działalności gospodarczej jest ograniczenie jej swobody poprzez stworzenie prawnych ograniczeń, w jakich prawo działalności gospodarczej może być wykonywane. Przesłanki reglamentacji działalności gospodarczej są niejednolite. W świetle obowiązujących przepisów prawnych, a zwłaszcza ustawy Prawo działalności gospodarczej z 19 listopada 1999 r. (Dz. U. nr 101, poz ze zm.) można wskazać dwie podstawowe grupy przesłanek reglamentacji działalności gospodarczej: pierwszą tworzą przesłanki o charakterze porządkowo-policyjnym podyktowane względami ochrony życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej oraz ochrony środowiska naturalnego, zagrożonych wskutek podjęcia i wykonywania działalności gospodarczej,

98 druga grupa przesłanek reglamentacji gospodarczej ma charakter polityczno-gospodarczy i stanowi wyraz przyjętych i realizowanych kierunków polityki społecznej i gospodarczej państwa bądź jego zobowiązań międzypaństwowych. Grupę tę stanowią więc przesłanki, które uzasadniają ingerencję państwa w sferę gospodarki z wyraźnym założeniem kształtowania procesów gospodarczych w pożądanym przez państwo kierunku w celu realizacji dobra wspólnego innego niż ochrona porządku i bezpieczeństwa publicznego, w sposób ograniczający zakres wolności gospodarczej.

99 Podjęcie działalności gospodarczej jest wyłącznie wyrazem woli określonego podmiotu połączonej z obowiązkiem uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców bądź, jeżeli przepis szczególny tak stanowi, do innego rodzaju ewidencji lub rejestru działalności gospodarczej. Wolna działalność gospodarcza nie obejmuje zatem sytuacji dopuszczalności podjęcia działalności gospodarczej bez wykonania formalnego obowiązku rejestracji tej działalności. Uzyskanie wpisu do rejestru ma charakter powszechny i obejmuje każdy rodzaj działalności gospodarczej bez względu na jej przedmiot i charakter podmiotu, który ją podejmuje i wykonuje. Jeżeli posiada on status przedsiębiorcy, w świetle ustawy - Prawo działalności gospodarczej znajdują wobec niego zastosowanie przepisy ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, a więc powstaje obowiązek uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców.

100 Koncesja - jest to władczy akt administracyjny wydawany przez organ koncesyjny. Akt ten upoważnia koncesjonariusza do prowadzenia ściśle określonej działalności gospodarczej. Koncesjonowanie wprowadza się w przypadku działalności, które mają szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny. Koncesja ogranicza zasadę swobody działalności gospodarczej wprowadzając szczególne przesłanki jej wykonywania i uzależniając je od zgody organu koncesyjnego. WG USTAWY O SWOBODZIE GDZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ organ koncesyjny to organ administracji publicznej upoważniony na podstawie ustawy do udzielania, odmowy udzielania, zmiany i cofania koncesji.

101 Uzyskania koncesji (wg art. 46 u. o. s. g
Uzyskania koncesji (wg art. 46 u.o.s.g.) wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie: 1) poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych; 2) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym; 3) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią; 4) ochrony osób i mienia; 5) rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych; 6) przewozów lotniczych.

102 Uzyskania zezwolenia (wg art. 75 u. o. s. g
Uzyskania zezwolenia (wg art. 75 u.o.s.g.) wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w przepisach m.in.: 1) ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 i Nr 115 , poz. 793); 2) ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27, z późn. zm.4); 3) ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 274); 4) ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz oraz z 2006 r. Nr 144, poz. 1042); 5) ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z późn. zm.1); 6) ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.6) w zakresie produkcji tablic rejestracyjnych; ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz oraz z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i Nr 157, poz. 1119); 8) ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 159, poz. 1667, z późn. zm.7); 9) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe.

103 Licencja - zezwolenie na prowadzenie urzędowo określonych rodzajów działalności, np. przewozów, prowadzenia pojazdów pasażerskich. Uzyskania licencji (wg art. 75 ust. 3 u.o.s.g.) wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w przepisach: 1) ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym; 2) ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94).