Judaizm.

Prezentacja na temat: "Judaizm."— Zapis prezentacji:

1 Judaizm

2 Geneza judaizmu Judaizm wywodzi się z wierzeń Hebrajczyków, którzy przybyli do Syropalestyny zza Eufratu. Przechowywali oni tradycję o wędrówce Abrahama, którego uznają za swojego przodka i przymierzu zawartym przez niego z Bogiem. Znakiem tego przymierza stało się obrzezanie. Również przekazywano tradycje dotyczące potomków Abrahama: syna, wnuka i 12 prawnuków - od których pochodzić miało 12 plemion izraelskich. Tradycja mówiła również o niewoli potomków Izraela w Egipcie, o nowym przymierzu, jakie zawarł bóg Jahwe z Mojżeszem, o plagach zesłanych na Egipcjan i o pomyślnej ucieczce z Egiptu dzięki licznym cudom i opiece Boga. Zachowano też przekaz o wędrówce przez pustynię, ustanowieniu kapłaństwa oraz o zdobywaniu Ziemi Obiecanej pod wodzą Jozuego w walkach z zamieszkującymi je ludami. Według historyków religii zbieżności między wierzeniami Hebrajczyków a egipskim kultem Atona mogą świadczyć o tym, że Hebrajczycy ulegli wpływom monoteistycznej doktryny Echnatona lub na odwrót - zainspirowali tę doktrynę. Król Salomon dokonał centralizacji kultu budując świątynię jerozolimską, lecz po jego śmierci królestwo rozpadło się na dwa królestwa: Izrael i Judę. W obu ośrodkach kapłani spisywali teksty religijne i prawne, które stały się trzonem Biblii hebrajskiej i żydowskiego prawa religijnego. Upadek królestw spowodowany był według tradycji licznymi odstępstwami od przykazań boga Jahwe, a szczególnie obdarzaniem czcią bogów "cudzoziemskich". Upadek królestwa Judy oznaczał zburzenie pierwszej świątyni jerozolimskiej i okres niewoli.

3 Menora-najważniejszy symbol judaizmu

4 Judaizm świątynny Powstał w czasach niewoli babilońskiej. W tym czasie ostatecznie zredagowano większą część Starego Testamentu oraz przeprowadzono reformę religijną. Odnowiony judaizm zaczerpnął prawdopodobnie niektóre nowe koncepcje z zaratusztrianizmu. Reforma wiązała się z włączeniem w kanon Biblii pism proroków. Po powrocie z niewoli babilońskiej opracowano skomplikowaną liturgię, która była sprawowana wyłącznie przez kapłanów w Świątyni Jerozolimskiej. W świątyni tej nie było już jednak zaginionej Arki Przymierza. W II w. p.n.e. obok kapłanów i związanego z nimi stronnictwa saduceuszy, którzy bronili znaczenia kultu świątynnego, pojawili się "uczeni w piśmie" i stronnictwo faryzeuszy, którzy kładli nacisk na znajomość pism pięcioksięgu mojżeszowego i proroków oraz na skrupulatnym wypełnianiu zawartych w Biblii przepisów moralnych, rytualnych oraz prawnych. Oprócz nich powstawały mniejsze "sekty". We wszystkich dotychczasowych etapach rozwojowych judaizmu największe znaczenie religijne posiadali kapłani na czele z arcykapłanem.

5 Świątynia za czasów Heroda

6 Ściana Zachodnia (Ściana Płaczu)

7 Judaizm rabinistyczny
Zburzenie świątyni jerozolimskiej oznaczało koniec kultu świątynnego i skoncentrowanie religii wokół Biblii. Miejsce kapłanów ostatecznie zajęli rabini - dawni "uczeni w piśmie" nauczyciele religii, którzy odtąd gwarantowali ciągłość wiary żydowskiej. W tym okresie powstały charakterystyczne dla dzisiejszego judaizmu instytucje. Dyskusje rabinów prowadzone w Jawne zaowocowały ostatecznym ustaleniem kanonu Biblii żydowskiej oraz obowiązującej interpretacji żydowskiego prawa religijnego. W Babilonie i Aleksandrii istniały dwa współpracujące z sobą ośrodki religijne, które zawarły w Talmudzie zasady judaizmu w warunkach wypędzenia. Talmud jest interpretowany przez rabinów. W istocie podstawą judaizmu stała się nie wiara, ale raczej sposób postępowania. Talmud zawiera też pewne idee teologiczne oraz wezwanie do nieustającego oczekiwania na Mesjasza, który poprowadzi Lud Izraela z powrotem do Palestyny.

8 Judaizm współczesny Judaizm ortodeksyjny
Judaizm postępowy (reformowany) Judaizm konserwatywny Judaizm rekonstrukcjonistyczny Judaizm mesjanistyczny Felaszowie

9 Judaizm ortodeksyjny Judaizm ortodoksyjny opiera się na pełnym stosowaniu Talmudu w życiu codziennym, dzieli się na: o haredim - mają negatywne stanowisko wobec postępu kulturalnego i ograniczają do minimum kontakty ze światem zewnętrznym, tworząc swoiste getto. Ich stanowisko dobrze oddają słowa "Wszystko co nowe, jest przez Torę zakazane". o chasydzi - uznają wagę skrupulatnego wypełniania rytuałów, ale ważniejsze znaczenie ma pobożność i radość ze służenia Bogu. o nowoczesna ortodoksja aszkenazyjska - "Prawo z miejscowymi zwyczajami" - chce pogodzić prawowierny judaizm ze współczesną kulturą, nauką i społeczeństwem. o ortodoksja sefardyjska - podział Żydów na aszkenazyjskich i sefardyjskich wiąże się z dwoma ośrodkami żydowskimi we wczesnym średniowieczu: Niemcami i Hiszpania.

10 Judaizm postępowy (reformowany)
Judaizm postępowy (reformowany) - uznawaniem prawa żydowskiego za historyczne i podlegające reformom, pełnym równouprawnieniem kobiet w liturgii, wprowadzeniem dowolności przestrzegania restrykcyjnych przepisów koszerności i obchodzenia Szabatu, ułatwiając funkcjonowanie Żydów w nowoczesnych społeczeństwach.

11 Judaizm konserwatywny
Judaizm konserwatywny - ruch pośredni między judaizmem ortodoksyjnym i reformowanym opowiadający się za utrzymaniem języka hebrajskiego w liturgii, zachowaniem szabatu i przepisów koszerności. Rytuałów konwersji dokonywanych przez rabinów konserwatywnych nie uznają rabini ortodoksyjni (choć uznają je reformowani)

12 Judaizm rekonstrukcjonistyczny
Judaizm rekonstrukcjonistyczny - prąd uznający judaizm za cywilizację ewoluującą, Boga za projekcję ludzkich ideałów, a zbawienie jako proces o charakterze kosmicznym.

13 Judaizm mesjanistyczny
Judaizm mesjanistyczny nie jest uznawany przez pozostałe odłamy judaizmu, ale jego członkowie uważają się za żydów i chrześcijan, spadkobierców starożytnych judeochrześcijan zwanych nazarejczykami. Żydzi mesjanistyczni łączą stosowanie prawa żydowskiego z chrześcijańskimi dogmatami. Ruch rozpada się na wiele grupek. Jest bardziej popularny w USA, zwłaszcza wśród małżeństw mieszanych. Pomysł utworzenia oddzielnego rytu judeochrześcijańskiego miało też kilku księży katolickich.

14 Felaszowie Kolejną grupą w judaizmie są Felaszowie. Są to Żydzi etiopscy, którzy mają nieco inny kanon pism, zwyczaje, a w liturgii stosują język gyyz. Do judaizmu należy również zaliczyć karaimów. Karaimi odrzucają Talmud, interpretują Biblię w sposób bardziej rygorystyczny i z powodu zasadniczych różnic utracili więź z pozostałymi odłamami judaizmu i stworzyli własną kulturę.

15 Święte księgi Judaizm uznaje przede wszystkim świętość Tory (Pięcioksięgu Mojżeszowego), którą wedle przekonań religijnych Żydzi dostali od samego Boga pod górą Synaj podczas ucieczki z Egiptu. Tora zawiera wszystkie wskazówki prawa niezbędne do wypełnienia Przymierza Izraela z Bogiem. Dobre zrozumienie Tory wymaga jednak komentarzy. Stąd wysoka ranga nadawana innym, późniejszym księgom: • Nebiim • Ketubim Oprócz tego dla judaizmu bardzo ważnym odniesieniem jest Talmud, który jest swoistym komentarzem do Tory. Talmud powstał przez zebranie przepisów i norm oraz opowieści. Ukształtowany do III w. n.e. zbiór to Miszna.

16 Sprofanowana Tora Fot.E.Zimmermann.jpg

17

18

19 Prawo religijne Podstawą prawa żydowskiego jest Pięcioksiąg mojżeszowy (Tora). Talmud dzieli halachę na 613 przykazań: 248 nakazów i 365 zakazów. Halacha była wykładana w literaturze kazuistycznej, w której do komentarzy dodawano następne komentarze. Za najpełniejszą powszechnie uznawaną kodyfikację uważa się Szulchan Aruch. Niższego rzędu wskazówkami są responsy cieszących się autorytetem rabinów. Życie ortodoksyjnego Żyda powinno wyglądać w następujący sposób: • W 8 dniu po narodzinach chłopiec powinien być obrzezany. • Dziewczynkę od 12 roku życia, a chłopca od 13 uważa się za dorosłych, tzn. nałożony jest na nich obowiązek przestrzegania halachy. • Halacha ogranicza kontakty między osobami różnej płci: zakazane jest przebywanie dwóch osób różnej płci w zamkniętym pokoju (z wyjątkiem np. męża z żoną, rodzica z własnym dzieckiem). • Obowiązkiem każdego Żyda jest ożenić się i mieć dzieci • Halacha nakazuje oddawanie czci osobom, które ukończyły 70 lat, a także swoim rodzicom. • Osoba na łożu śmierci powinna wyznać swoje grzechy. Zmarły powinien spocząć na cmentarzu żydowskim w jak najkrótszym czasie. Krewni zmarłego mają obowiązek obchodzenia żałoby. Kadisz nie jest modlitwą za zmarłych, jak się błędnie sądzi, ale prośbą o pokój i dobre życie. • W ciągu dnia Żyd powinien odmówić trzy razy modlitwy. • Spożywanie pokarmów powinno zacząć się i zakończyć stosowną modlitwą. • Obowiązek święcenia soboty. W trakcie szabatu nie wolno wykonywać codziennych prac. • Najważniejszymi świętami żydowskimi są: Nowy Rok, Dzień Pojednania, Święto Namiotów, Zielone Świątki. • Centrum życia wspólnoty jest synagoga.