SZKOLENIE RADY PEDAGOGICZNEJ NA TEMAT:

Prezentacja na temat: "SZKOLENIE RADY PEDAGOGICZNEJ NA TEMAT:"— Zapis prezentacji:

1 SZKOLENIE RADY PEDAGOGICZNEJ NA TEMAT:
Szkoła Podstawowa Nr 15 im. Wojska Polskiego w Gorzowie Wielkopolskim SZKOLENIE RADY PEDAGOGICZNEJ NA TEMAT: Poprawne formułowanie poleceń przez nauczycieli sprawdzające umiejętność rozumowania. Opracowały: Joanna Przybyszewska Sylwia Pawlak Listopad 2009

2 Rozumowanie – definicja
rozumować – uświadamiać sobie związki między pojęciami lub zdaniami w celu właściwego ustosunkowania się do nich. rozumowanie – rzecz. od czas. rozumować; sposób myślenia, wynik, wniosek, do którego ktoś doszedł rozumując. Słownik języka polskiego

3 Pożądane cechy zadań/poleceń:
Polecenie powinno być sformułowane jednoznacznie, językiem precyzyjnym i odpowiednim dla danego poziomu nauczania oraz poprawnie zredagowane. Zadanie/polecenie powinno być czytelne i zrozumiałe. Należy unikać zadań o zawiłej, skomplikowanej formie. Powinno być poprawne rzeczowo i sprawdzać treści ważne, a nie marginalne. Należy unikać zadań, w których są ukryte rozwiązania, oraz takich, które mogą dostarczać informacji lub gotowych rozwiązań dla innych zadań (np. gdy układamy test). Aby zadanie było bardziej atrakcyjne dla ucznia, warto wprowadzić ilustracje, grafikę, fabułę, elementy sytuacyjne, pamiętając jednak o tym, aby nie utrudniło to uczniowi rozwiązania zadania. Konstruując polecenia należy zachować jednolitość układu graficznego i interpunkcyjnego.

4 Ogólne zasady budowania zadań (B. Niemierko)
Tworząc zadania do testu: Kierujemy się własnym planem testu, a nie przykładami zadań z innych testów. Wczuwamy się w sytuację ucznia rozwiązującego zadanie, a nie w sytuację nauczyciela, który „realizuje” program kształcenia według podręcznika. Najpierw zajmujemy się treścią zadania, a potem jego formą. Staramy się, by tekst zadań był jasny i zwięzły, maksymalnie uproszczony i oczyszczony ze zbędnych słów i symboli. Stosujemy w miarę możności język ucznia, gdyż poziom ścisłości języka powinien odpowiadać szczeblowi kształcenia ucznia, a nie szczeblowi wykształcenia nauczyciela.

5 Lista błędów w konstrukcji zadań (James Popham)
niejasne polecenia, wieloznaczne wyrażenia, niezamierzone podpowiedzi, skomplikowana składnia, trudne słownictwo.

6 Przykłady błędnych poleceń

7 1. Niezamierzona podpowiedź
Autorem poniższego wiersza jest Leopold Staff. Niebo w nocy Noc czarna, srebrna noc. Świat nieskończony W czasie i przestrzeni. Pośrodku droga mleczna Któż po niej przechodzi? To przechodzi ludzkie pojęcie. Dokończ zdanie wstawiając odpowiedni wyraz z ramki. Utwór ten jest pisany wierszem, prozą

8 2. Niejasne polecenie Uszereguj podane krainy geograficzne według wysokości nad poziomem morza. Wyżyna Krakowsko – Częstochowska, Nizina Mazowiecka, Karpaty, Żuławy Wiślane.

9 3. Skomplikowana składnia
W klasie, w której uczy się Rafał, od dawna działa kółko historyczne, w zajęciach którego bardzo chętnie bierze on udział. Pani prowadząca kółko przygotowała dla Ciebie zadanie dotyczące określania wieków, które z pewnością nie sprawi Ci problemu.

10 4. Trudne słownictwo Przeczytaj uważnie tekst i wyjaśnij, dlaczego Polacy chcieli wyzwolić się z niewoli zaborców. Polacy! Godzina powstania wybiła – cała rozszarpana Polska dźwiga się i zrasta – powstali już bracia nasi w królestwie Poznańskim, w Polsce Kongresowej, w Litwie i na Rusi biją się z wrogiem. Biją się o najświętsze prawa wydarte im podstępem i przemocą. – Wszak wiecie, co się działo i co się ciągle dzieje, kwiat naszej młodzieży gnije w więzieniach, starcy co wspierali nas radą, oddani bezcześci, księża obrani z wszelkiej powagi, słowem każdy, kto czynem a myślą tylko pragnął żyć, umierać dla Polski, jest zniszczony lub gnije w więzieniu, lub co chwila na to jest wystawiony. Odbiły się w sercach naszych i rozdarły je aż do krwi jęki milionów zaknutowanych, wywiędłych w podziem-nych lochach, pędzonych w szeregach ciemiężców, męczonych wszystkim, czemu tylko siła człowieka wystarczy – wydarli nam sławę – zabraniają nam naszego języka...

11 Schemat punktowania Aby polecenie było dobrze sformułowane, należy sporządzić schemat punktowania.

12 Czynności nauczyciela
Przeanalizuj zadanie. Rozwiąż zadanie - zredaguj odpowiedź, jakiej oczekujesz od ucznia. Wyodrębnij elementy rozwiązania, które będziesz oddzielnie punktował. Nazwij wyodrębnione elementy. Nadaj wagi poszczególnym elementom. Przydziel punkty poszczególnym elementom, wiedząc, jaka jest maksymalna liczba punktów za to zadanie.

13 Przykłady poprawnie sformułowanych zadań kształtujących umiejętność rozumowania.

14 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.1
Uczeń posługuje się kategoriami czasu i przestrzeni w celu porządkowania wydarzeń: sytuuje je w przestrzeni, umieszcza daty w przedziałach czasowym, oblicza upływ czasu między wydarzeniami, porządkuje wydarzenia w kolejności chronologicznej.

15 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.1
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE W zadaniach tych uczeń będzie musiał określić, gdzie i kiedy coś się działo, jak długo trwało, ile czasu upłynęło między określonymi wydarzeniami i które z nich działy się wcześniej, a które później. Uczeń powinien umieć także zapisywać daty.

16 Przykład - kategoria umiejętności 3.1
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE Jaki miesiąc zakończył się w ostatni piątek przed 1 września? październik sierpień lipiec Pierwszy semestr nauki w szkole trwa od początku września do końca stycznia. Ile miesięcy trwa I semestr? 4 5 6

17 Przykład - kategoria umiejętności 3.1
KLASY 4-6 Bitwa pod Grunwaldem odbyła się w 1410 roku. Który to wiek? Zakreskuj odpowiednią kratkę na osi czasu. wiek X XVIII XI XII XIII XIV XV XVI XVII XIX (Wycieczka)

18 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.2
Uczeń przedstawia przyczyny i skutki wydarzeń i zjawisk: domyśla się przyczyn, przewiduje skutki wydarzeń bliskich życiu i swoim doświadczeniom, wskazuje główne przyczyny i skutki doniosłych wydarzeń w historii Polski, wyjaśnia przyczyny i skutki zmian, które zachodzą w środowisku w wyniku działalności człowieka.

19 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.2
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE W zadaniach, które będą dotyczyć tych wymagań, będzie sprawdzane, czy uczeń umie wyjaśnić, dlaczego coś się wydarzyło w jego otoczeniu i środowisku człowieka, jak doszło do ważnych wydarzeń w historii Polski oraz co z tego wszystkiego wynika. Wie, że niektóre zmiany w środowisku naturalnym, związane z działalnością człowieka, nie są korzystne i dlatego trzeba umieć wytłumaczyć, co je powoduje, jakie niosą skutki i jak można je uniknąć.

20 Przykład - kategoria umiejętności 3.2
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE Napisz, jak możesz pomóc zwierzętom przetrwać zimę. ……………………………………………………………………………. W jakim celu należy zwolnić, jadąc przez las? Uzasadnij. ……………………………………………………………………………. Napisz, w jakim celu należy segregować śmieci? …………………………………………………………………………….

21 Przykład - kategoria umiejętności 3.2
KLASY 4-6 Chodząc po mokrych kamieniach, trzeba bardzo uważać, bo są zazwyczaj: A. drobne i same wpadają do butów, B. śliskie i można się przewrócić, C. duże i łatwo o nie zahaczyć nogą, D. ostre i można się skaleczyć. (Cztery pory roku)

22 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.3
Uczeń określa znaczenie osiągnięć człowieka dla rozwoju cywilizacyjnego: wyjaśnia na prostych przykładach zmiany cywilizacyjne, jakie nastąpiły na przestrzeni dziejów, opisuje najważniejsze osiągnięcia, które składają się na polskie dziedzictwo kulturowe.

23 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.3
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE Działalność człowieka wpływa na warunki jego życia. Uczeń powinien wymienić takie zmiany, które stały się ważne dla wszystkich ludzi. Zna najważniejsze osiągnięcia Polaków i potrafi je opisać.

24 Przykład - kategoria umiejętności 3.3
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE Komu zawdzięczamy odkrycie, że Ziemia krąży wokół Słońca? a) Julianowi Tuwimowi b) Janowi Matejce c) Mikołajowi Kopernikowi

25 Przykład - kategoria umiejętności 3.3
KLASY 4-6 Odkrycie, że Ziemia krąży wokół Słońca, zawdzięczamy: A. Krzysztofowi Kolumbowi, B. Mikołajowi Kopernikowi, C. Ferdynandowi Magellanowi, D. Janowi Gutenbergowi. (Pory roku)

26 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.4
Uczeń wyraża własne opinie i próbuje je uzasadnić, wyjaśniając swoje stanowisko, używa odpowiednich argumentów.

27 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.4
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE Uczeń potrafi użyć zdań potwierdzających słuszność swoich opinii.

28 Przykład - kategoria umiejętności 3.4
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE Napisz przynajmniej w trzech zdaniach, którą porę roku lubisz najbardziej. Uzasadnij swoją odpowiedź. ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… Co oznacza określenie ,,być złośliwym”? a) być odważnym b) być dobrym kolegą c) być skłonnym do robienia komuś przykrości

29 Przykład - kategoria umiejętności 3.4
KLASY 4-6 Poszukujesz informacji o tym, jak leśne zwierzęta przygotowują się do przetrwania zimy. Czy sięgniesz do książki popularnonaukowej pt. „Zwierzęta polskich lasów”, czy też do baśni pt.: „Idzie Zima do lasu”? Uzasadnij w kilku zdaniach swój wybór. ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… (Cztery pory roku)

30 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.5
Uczeń opisuje sytuację przedstawioną w zadaniu za pomocą: wyrażenia arytmetycznego i prostego wyrażenia algebraicznego, prostego równania pierwszego stopnia z jedną niewiadomą, planu, mapy, prostego schematu, diagramu słupkowego, innego rysunku.

31 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.5
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE W tekście zadania  zawarte są określone informacje – uczeń będzie je wyszukiwał i zapisywał w inny sposób, na przykład jako liczby, litery, symbole i rysunki.

32 Przykład - kategoria umiejętności 3.5
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE Rano temperatura wynosiła 2 stopnie Celsjusza poniżej zera. W południe była o 5 stopni wyższa niż rano. Jaka była temperatura w południe? Adam kupił 5 zeszytów. Każdy kosztuje 7 zł. Ile Adam zapłacił za wszystkie zeszyty? Zapisz działanie pasujące do sytuacji przedstawionej w zadaniu.

33 Przykład - kategoria umiejętności 3.5
KLASY 4-6 Ania i Jacek zbierali w lesie grzyby. Zebrali 13 prawdziwków i 4 razy więcej maślaków. Które wyrażenie pozwoli obliczyć, ile grzybów zebrali?    A B × 13 C D. 4 × 13 (W lesie)

34 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.6
Uczeń rozpoznaje charakterystyczne cechy i własności: liczb, figur, zjawisk, przemian, obiektów przyrodniczych, elementów środowiska, wskazuje różnice i podobieństwa oraz porządkuje je.

35 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.6
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE Uczeń uczy się o liczbach i figurach geometrycznych, poznaje środowisko i jego elementy oraz najważniejsze cechy różnych roślin i zwierząt, rozpoznaje zjawiska i przemiany zachodzące w otoczeniu. Powinien je rozpoznawać, nazywać, wymieniać najważniejsze cechy oraz wskazywać w czym są podobne i czym się różnią.

36 Przykład - kategoria umiejętności 3.6
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE Na podstawie ilustracji podkreśl prawidłową nazwę pory roku. wiosna lato jesień zima Skreśl zwierzątko, które nie pasuje do pozostałych.

37 Przykład - kategoria umiejętności 3.6
KLASY 4-6 Które z roślin w czasie przedłużającej się suszy powinny zostać podlane największą ilością wody?    A. cebula, B. trawa, C. poziomki, D. maliny. (Ogrody)

38 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.7
Uczeń dostrzega prawidłowości, opisuje je i sprawdza na przykładach: opisuje zjawiska o charakterze powtarzalnym, spotykane w najbliższym otoczeniu, na podstawie opisu zjawiska mającego charakter prawidłowości wnioskuje o dalszym jego przebiegu.

39 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.7
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE Uczeń uczy się o liczbach i figurach geometrycznych, poznaje środowisko i jego elementy oraz najważniejsze cechy różnych roślin i zwierząt, rozpoznaje zjawiska i przemiany zachodzące w otoczeniu. Powinien je rozpoznawać, nazywać, wymieniać najważniejsze cechy oraz wskazywać w czym są podobne i czym się różnią.

40 Przykład - kategoria umiejętności 3.7
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE Uzupełnij działania według wzoru. Wzór: = 7 to = 7 7 + 1 = to = W którym miesiącu rozpoczyna się wiosna? a) w lutym b) w marcu c) w listopadzie d) w lipcu

41 Przykład - kategoria umiejętności 3.7
KLASY 4-6 Średnią dobową temperaturę powietrza obliczamy na podstawie temperatury maksymalnej i minimalnej zaobserwowanej w tej dobie oraz pomiarów temperatury o godz. 700 i 1900. Jaka była średnia dobowa temperatura powietrza 6 grudnia? temperatura (oC) o godz. 700 temperatura (oC) o godz. 1900 temperatura (oC) maksymalna temperatura (oC) minimalna średnia dobowa temperatura (oC) 4 XII -3 ? 3 -4 -1 5 XII 2 -5 -2 6 XII -6 1 -7 A. - 3 oC  B. - 5 oC C oC D. - 4 oC (Cztery pory roku)

42 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.8
Uczeń ustala sposób rozwiązania zadania oraz prezentacji tego rozwiązania.

43 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.8
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE Uczeń musi przemyśleć zadanie i zaplanować kolejne czynności niezbędne do jego rozwiązania. Bardzo ważne jest by je zapisywać, ponieważ dzięki temu przedstawia przebieg swojego rozumowania.

44 Przykład - kategoria umiejętności 3.8
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE Worek na pantofle kosztuje 10 złotych. Tenisówki są o 25 złotych droższe od worka. Ile trzeba razem zapłacić za tenisówki i worek dla Agatki? Paweł miał 12 znaczków. Oddał bratu 9 znaczków. Ile znaczków mu zostało? Dostosuj rysunek do tego zadania.

45 Przykład - kategoria umiejętności 3.8
KLASY 4-6 Zakupiłeś na targu 50 kg jabłek po cenie hurtowej i zapłaciłeś za nie 100 złotych. W sklepie kilogram jabłek tej samej odmiany kosztował 2 zł 60 gr. Oblicz, ile zaoszczędziłeś, kupując jabłka po cenie hurtowej. Odpowiedź: Kupując jabłka po cenie hurtowej, zaoszczędziłem zł.            (Jabłko)

46 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.9
Uczeń analizuje otrzymane wyniki i ocenia ich sensowność: porównuje wyniki z własnym doświadczeniem, sprawdza wyniki z warunkami zadania.

47 Rozumowanie - kategoria umiejętności 3.9
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE Gdy uczeń rozwiąże zadanie, sprawdza, czy nie pojawił się w nim błąd. Otrzymany wynik powinien odnieść do treści zadania, i jeśli to możliwe, także do własnych doświadczeń.

48 Przykład - kategoria umiejętności 3.9
KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE Dzieci zbierały w parku żołędzie. Chłopcy zebrali 48 kg, a dziewczynki dwa razy mniej. Oblicz, ile kilogramów żołędzi zebrali razem. Odpowiedź ………………………… Kasia miała 16 znaczków, a jej brat 9 znaczków. O ile mniej znaczków ma brat Kasi?

49 Przykład - kategoria umiejętności 3.9
KLASY 4-6 Przeprowadzono ankietę. Zapytano 28 osób, jakie owoce lubią najbardziej. Okazało się, że jabłka najbardziej lubi 14 osób, 7 osób woli jeść gruszki, 5 osób najbardziej lubi śliwki, a tylko 2 osoby czereśnie. 1/4 spośród ankietowanych osób lubi:    A. jabłka, B. gruszki, C. śliwki, D. czereśnie. (Jabłko)

50 Przykład poprawnego formułowania polecenia – ćwiczenie rozumowania przyczynowo – skutkowego.

51 Oto kilka przykładów poleceń dla uczniów:
Jakie czynniki mają wpływ na to, że woda zaczyna wrzeć? Jakie czynniki doprowadziły do wybuchu II wojny światowej? Jakie mogą być powody tłoku na ulicach i drogach? Jakie mogą być przyczyny popularności wśród polskiej młodzieży książek Williama Whartona?

52 - „ponieważ do czajnika dopływa ciepło”,
Należy tu podkreślić różnicę między pytaniem „dlaczego” i pytaniem o przyczyny. Pytanie „dlaczego”, tak chętnie stosowane przez nauczycieli, może uczniom sugerować możliwość pełnego wytłumaczenia jakiegoś zjawiska i prowokować do szukania łatwych odpowiedzi. Na przykład na pytanie: ”Dlaczego woda wrze?” można odpowiedzieć: - „ponieważ do czajnika dopływa ciepło”, - „ponieważ wzrosła temperatura”, - „bo chciałem zagotować wodę”. Żadna z tych odpowiedzi - jakkolwiek są one w jakimś sensie prawidłowe - nie mówi nic o istocie zjawiska wrzenia. Natomiast pytanie o czynniki mogące mieć wpływ na jakieś zjawisko czy wydarzenie ma charakter otwarty i skłania do poszukiwania różnych przyczyn oraz krytycznego ich weryfikowania. Z tego względu zamiast pytania dlaczego poleca się pytania w rodzaju: - Czy potrafisz podać niektóre przyczyny...? - Jakie czynniki mogą tłumaczyć...? - Czy masz jakieś wyjaśnienie...? - Czy potrafisz wymienić główne przyczyny...? - Czym można wytłumaczyć...?

53 Pytania „zbyt otwarte”
Nauczyciele powinni pamiętać, by nie formułowali poleceń „zbyt otwartych”, tzn. takich, na które można udzielić wielu zupełnie różnych od siebie odpowiedzi.

54 Przykład: Dlaczego Holenderski Instytut Meteorologiczny określa co godzinę temperaturę w wielu punktach naraz?

55 Na tak sformułowane pytanie można udzielić wielu różnych odpowiedzi:
ponieważ w ten sposób uzyskujemy cenne informacje, np. dla rolników, ponieważ jest to jedno z zadań tego instytutu, ponieważ taki pomiar jest bardziej rzetelny niż jeden pomiar dziennie, ponieważ temperatura jest jednym z najważniejszych czynników w przepowiadaniu pogody, ponieważ temperatury mogą być bardzo różne w różnych miejscach.

56 Bibliografia: D. Sołtys, M. K. Szmigiel, Doskonalenie kompetencji nauczycieli w zakresie diagnozy edukacyjnej, Kraków 1999. OKE w Poznaniu, Teczka egzaminatora, Sprawdzian w szkole podstawowej, Poznań. Kurs Akademii SUS, Jak motywować uczniów do nauki, 2005/2006.

57 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ