Rolnictwo w Polsce.

Prezentacja na temat: "Rolnictwo w Polsce."— Zapis prezentacji:

1 Rolnictwo w Polsce

2 Rolnictwo jako dział gospodarki
Rolnictwo jest działem gospodarki najbardziej uzależnionym od warunków, a zwłaszcza od klimatu, ukształtowania terenu i stosunków glebowych. Z tego tez względu rolnictwo może być prowadzone na określonych terenach, gdzie warunki naturalne są dogodne. Są to w większości obszary o najlepszych glebach, korzystnym ukształtowaniu powierzchni, znajdujące się pod wpływem klimatów morskich i pośrednich strefy umiarkowanej i podzwrotnikowej.

3 Historia rolnictwa Rolnictwo należy do najstarszych dziedzin wytwórczości materialnej człowieka - jego początki datuje się na neolit do lat p.n.e. Przejście od łowiectwa i zbieractwa do uprawy roli doprowadziło do "rewolucji" w społecznościach ludzkich (tzw. rewolucja neolityczna), przy czym często wymieniana fazą pośrednią był etap tworzenia ogrodów, które służyły jako tymczasowe zabezpieczenie dla społeczeństw zbieracko-łowieckich na wypadek nieurodzaju. Zmienił się ich tryb życia z koczowniczego na osiadły, co doprowadziło do powstania liczniejszych i bardziej złożonych form społecznych umożliwiających dalszą ewolucję umysłowości człowieka. Zmienił się też stosunek człowieka do przyrody, którą zaczął dostosowywać do własnych potrzeb. Pierwsza uprawa roli rozpoczęła się ok r. p.n.e. na Bliskim Wschodzie (żyzny półksiężyc, Mezopotamia, Egipt), a wkrótce niemal jednocześnie w trzech oddalonych od siebie częściach świata na obszarze współczesnych: Chin, Meksyku i Peru. Pierwszymi roślinami uprawnymi były różne rodzaje pszenicy i jęczmienia (Bliski Wschód). W Azji Południowo-Wschodniej były to groch, bób, ryż i proso, natomiast w Ameryce Środkowej i Południowej - dynia, fasola i kukurydza. I tak dzięki uprawie roślin mogły się rozwinąć wielkie cywilizacje starożytne, nazywane niekiedy od głównych roślin uprawnych cywilizacją pszenicy, ryżu i kukurydzy. Nieco wcześniej doszło do udomowienia niektórych zwierząt: owiec i kóz - ok lat p.n.e., później bydło i świnie - ok lat p.n.e. Doszło do tego także na Bliskim Wschodzie, skąd, zarówno uprawa roślin, jak i hodowla zwierząt, rozprzestrzeniła się po całym Starym Świecie.

4 Udział gruntów ornych w powierzchni (%)
Polityka rolna Polityka rolna – oznacza zespół środków, regulacji i działań, które podejmuje państwo, aby wpływać na rozmiar produkcji rolnej i jej opłacalność. We współczesnych gospodarkach rynkowych jej celem jest koncentracja i specjalizacja rolnictwa oraz przyspieszanie postępu technologicznego i agrotechnicznego, który zapewniać ma efektywność tego działu gospodarki, a także przeciwdziałanie wyludnianiu wsi. Rolnictwo należy do sektorów gospodarki o najbardziej szkodliwym wpływie na środowisko naturalne i zdrowie. Na poziomie Unii Europejskiej podejmuje się skoordynowane działania na rzecz ograniczenia tego szkodliwego wpływu poprzez integrację polityki rolnej i wiejskiej z polityką ekologiczną. Udział gruntów ornych w powierzchni (%)

5 Funkcje rolnictwa Gospodarka rolna pełni trzy funkcje
ekonomiczne (polegają na produkcji żywności i pasz, wytwarzaniu surowców dla przemysłu przetwórczego, udział w tworzeniu Produktu Krajowego Brutto), społeczne (polegają na zapewnianiu społeczeństwu miejsc pracy), przestrzenne (polegają na przekształcaniu krajobrazu naturalnego w rolniczy),

6 Warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa
Ukształtowanie powierzchni - najbardziej sprzyjające rolnictwu są tereny równinne lub pagórkowate o łagodnych stokach. Takie warunki występują na Nizinach Środkowopolskich, Kotlinach Podkarpackich, a także w pasie pobrzeży. Najmniej korzystne warunki panują w górach (praca maszyn rolniczych na stromych stokach jest bardzo utrudniona, konieczne jest wykonywanie orki w tradycyjny sposób. Stanowi to problem w mechanizacji robót polowych) oraz w pasie pojezierzy. Klimat - istotne są: wielkość i rozkład opadów oraz długość okresu wegetacyjnego. W Polsce roczna suma opadów zapewnia ilość wody potrzebną do uprawy roli, jednakże ich rozkład w ciągu roku jest niekorzystny. W okresie wzrostu roślin zdarzają się susze, a w okresie żniw - obfite deszcze. Gleby - od rodzaju gleby zależy w dużej mierze rodzaj uprawianych roślin i wielkość plonów. Największy obszar w Polsce zajmują gleby średniej i słabej jakości (np. bielicowe). Gdzieniegdzie występują także gleby bardzo żyzne (np. brunatne). Najżyźniejsze gleby zajmują niewielki obszar.

7 Warunki poza przyrodnicze rozwoju rolnictwa
Struktura wielkości gospodarstw rolnych - większość gospodarstw rolnych w Polsce nie przekracza 5 ha, więc nie przynoszą dużych zysków. W takim przypadku nie można zainwestować w ich rozbudowę czy też mechanizacje. Forma własności gospodarstw - w Polsce przeważają gospodarstwa indywidualne (ich właścicielami są pojedyncze osoby lub rodziny). Znacznie mniej jest gospodarstw spółdzielczych (będących wspólną własnością grupy rolników) Mechanizacja rolnictwa - ma duży wpływ na efektywność gospodarki rolnej. W Polsce poziom mechanizacji nie jest zbyt wysoki. Rolników często nie stać na zakup nowych urządzeń. Nawożenie Nawadnianie Polityka Rolna Państwa Kadra Pracownicza

8 Wady rolnictwa w Polsce wobec wejścia do Unii Europejskiej
W Polsce jest stosunkowo dużo nieurodzajnych gleb lekkich (klasa V i VI to aż 35% gruntów rolnych, a I i II to zaledwie 3%). W Polsce jest niewiele dużych obszarów ziemi o tej samej klasie. Klimat środkowoeuropejski w porównaniu z zachodnim (nie mówiąc o ciepłym śródziemnomorskim) jest ostrzejszy, przez co krótszy jest okres wegetacji, a plony są niższe. Średnia wielkość powierzchni gospodarstw w Polsce, wynosząca niespełna 8 ha (w Unii - 17 ha), powoduje, że część polskich rolników jest mniej wydajna i mało konkurencyjna w stosunku do unijnych producentów rolnych z dużych gospodarstw. Może to jednak w ostateczności okazać się zaletą naszego rolnictwa. W Unii powiększanie obszaru gospodarstw wymuszane jest przez system dopłat. W Polsce wielkość gospodarstw powiększa się, ale jeszcze zbyt wolno w stosunku do ich obecnych rozmiarów, w ostatnim roku średnio o 0,35%. W Unii wszystkie gospodarstwa produkują na rynek, w Polsce produkcyjnych jest tylko 15-16%, pozostałe produkują na własne potrzeby. W polskim rolnictwie zatrudnionych jest prawie 5-krotnie więcej osób niż w Unii Europejskiej (w Polsce - prawie 26% wszystkich pracujących, w UE - 5,5%). Wskutek niskiej wydajności polskiego rolnictwa aż jedna czwarta pracujących wytwarza zaledwie 6% PKB (dochodu narodowego). Młodzież wiejska w Polsce, wskutek rosnących kosztów nauki, jest gorzej wykształcona od młodzieży w UE. Mieszkańcy wsi nie są przygotowani do wykonywania innych zawodów niż rolnika, dlatego w usługach rolniczych w Polsce pracuje l osoba na 4 rolników, a w Unii 4 pracujące w usługach przypadają na l rolnika.

9 Zalety rolnictwa w Polsce wobec wejścia do Unii Europejskiej
Polska ma po Francji i Hiszpanii trzeci pod względem wielkości obszar ziemi rolnej (18 milionów ha), dzięki czemu nie musi prowadzić intensywnych, niszczących naturalne środowisko upraw. Równocześnie wielkość gruntów ornych (stanowiących 77% wszystkich użytków rolnych) pozwala na łatwe dostosowanie produkcji roślinnej do potrzeb rynku. W stosunku do większości krajów Unii spora część Polski to obszary słabo uprzemysłowione. Dzięki temu są ekologicznie czyste i mogą zostać wykorzystane do rozwoju agroturystyki, a przede wszystkim do produkcji zdrowej żywności, która w Unii objęta jest specjalnymi dopłatami. Młodzi rolnicy w Polsce są słabiej wykształceni, ale jest ich wielu, dzięki czemu polska wieś jest stosunkowo młoda. Młodzież szybciej się dostosowuje do nowych warunków i potrafi, uzupełniając braki w wykształceniu, osiągnąć praktyczne korzyści. Dlatego zaletą polskiej wsi jest to, że w gospodarstwach powyżej 15 ha młodzi rolnicy stanowią 43% wszystkich, a właścicielami jednej trzeciej gospodarstw są osoby mające mniej niż 40 lat. Ziemia rolna w Polsce jest tania, bo jej jakość jest niska, a podaż po likwidacji PGR-ów duża (w UE jest droższa od kilkakrotnie aż do 53-krotnie w Luksemburgu), koszty produkcji rolnej są niskie. Dlatego, mimo niskiej wydajności, polskie rolnictwo szybko może stać się konkurencyjne wobec rolnictwa unijnego.

10 Cena ziemi za hektar w Polsce