Przygotowanie do rozprawy

Prezentacja na temat: "Przygotowanie do rozprawy"— Zapis prezentacji:

1

2 Przygotowanie do rozprawy
dr Grażyna Artymiak

3 Oddanie pod sąd Badanie warunków formalnych aktu oskarżenia Wstępne badanie sprawy dokonywane przez sąd

4 Formalna kontrola aktu oskarżenia
warunki formalne pisma procesowego - art. 119 kpk warunki formalne aktu oskarżenia - art. 332 kpk art. 333 kpk art. 334 kpk art. 335 kpk szczególne warunki niektórych pism procesowych (art. 55, 487) brak warunków spełnione warunki zwrot aktu oskarżenia zarządzenie doręczenia (art. 337) (art. 338) wezwanie do uzupełnienia braków (120kpk)

5 wyłączenie z mocy prawa,
Zbadanie przez sędziego możliwości osobistego podejmowania czynności w sprawie: wyłączenie z mocy prawa, wyłączenie z uwagi na okoliczności, w świetle których mogłaby się zrodzić uzasadniona wątpliwość co do bezstronności. W wypadku stwierdzenia przeszkód podejmujemy kroki zmierzające do wyłączenia się ze sprawy, Jeśli my nie mamy wątpliwości co do tego, że możemy w sprawie uczestniczyć, ale którakolwiek ze stron złożyła wniosek o nasze wyłączenie, powinniśmy złożyć do akt stosowne oświadczenie na piśmie i powstrzymać się od dalszego w niej udziału do momentu rozstrzygnięcia wniosku przez skład sądu. Jednak zobowiązani jesteśmy (art. 42 § 3) podjąć czynności niecierpiące zwłoki Złożenie żądania wyłączenia od udziału w sprawie jest obowiązkiem sędziego, jeżeli tylko zaistnieją podstawy przewidziane w art. 41 § 1 kpk i to z chwilą, gdy o ich istnieniu powziął wiadomość. W wypadku zaistnienia okoliczności przewidzianych w art. 40 kpk sędzia nie składa żądania, lecz oświadczenie na piśmie, które skutkuje wyłączenie go bez podejmowania w tym wypadku postanowienia w trybie art. 42 § 4 kpk. Niewyłączenie sędziego z własnej inicjatywy lub odmowa jego wyłączenia na wniosek stron, w wypadku gdy zaistniały przesłanki przewidziane w art. 41 § 1 kpk co prawda nie są bezwzględnymi przyczynami odwoławczymi, ale na tle konkretnej sprawy okoliczności te mogą stanowić podstawę apelacji lub kasacji i uchylenie zaskarżonego orzeczenia, jeżeli mogły mieć wpływ na treść orzeczenia.

6 Wyrok SN z dnia 25 lutego 2009r. Sygn. akt: II KK 249/08 Teza: Aby uznać, że zaistniały przesłanki z art. 41 § 1 k.p.k. nie trzeba koniecznie stwierdzić rzeczywistej stronniczości sędziego, sędzia może być nawet subiektywnie i obiektywnie bezstronny, ale dla skuteczności wniosku o wyłączenie powinno istnieć zewnętrzne uzasadnione przekonanie, że bezstronność sędziego jest wątpliwa. Postępowanie, w którym orzekają sędziowie, co do których istnieją uzasadnione wątpliwości co do ich bezstronności, jest postępowaniem wadliwym, postępowaniem, które godzi w procesową zasadę obiektywizmu i wady tej nie sposób usunąć w toku postępowania odwoławczego. Korekta wyroku sądu pierwszej instancji dokonana przez sąd odwoławczy nie mogła zniwelować omawianego naruszenia prawa.

7 Przepis art. 41 k.p.k. nie wiąże przyczyn wyłączenia sędziego z istnieniem „stosunku osobistego” między sędzią a stroną, lecz podstawę wyłączenia traktuje szerzej, w postaci wystąpienia okoliczności tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie. Interpretując dyspozycję tego przepisu Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 marca 2009 r., IV KK 380/08 LEX nr zróżnicował obiektywną bezstronność sędziego (w tym subiektywne poczucie sędziego co do własnej bezstronności) i jego bezstronność w odbiorze zewnętrznym opartą na zobiektywizowanych przesłankach i analizowaną poprzez odwołanie się do oceny sytuacji dokonanej przez przeciętnego, rozsądnie rozumującego obserwatora procesu (podobnie Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 27 stycznia 1999 r., sygn. K 1/98, OTK z 1999 r., z. 1, poz. 3 oraz Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 stycznia 2009 r., III KK 257/08, LEX nr ). Przy wielości i różnorodności poszczególnych czynów stanowiących przedmiot rozpoznania oraz jednoczesnej obszerności i zawiłości sprawy, biorąc pod uwagę względy natury praktycznej, można wyjątkowo rozpoznawać poszczególne części tej samej w istocie sprawy w różnych procesach. Nie można jednak, wobec treści art. 41 § 1 k.p.k., akceptować praktyki rozpoznawania tak podzielonych części sprawy, przez tych samych sędziów, którzy już wcześniej wyrazili swój pogląd, co do istoty przestępczej działalności, faktu istnienia związku przestępczego oraz jego struktury i mechanizmu działania.

8 Instytucja wyłączenia sędziego uznawana jest za procesową gwarancję niezawisłości sędziowskiej, która daje gwarancje obiektywnego i bezstronnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy przez sąd. Ściślej jednak rzecz ujmując, wyłączenie sędziego nie tyle jest gwarancją niezawisłości, ile wyłączenie sędziego następuje dlatego, że aktualna sytuacja sędziego nie gwarantuje jego niezawisłości. Działalność sądu polega właśnie na tym, że decyzję rozstrzygającą spór wydaje osoba postronna, działająca według z góry przyjętych reguł. Instytucja wyłączenia sędziego, uzupełniająca zasadę niezawisłości, spełnia bowiem trzy zasadnicze funkcje: zapewnia bezstronność orzekania, utwierdza zaufanie społeczne do bezstronności sądu oraz pozwala na eliminację konfliktów w sumieniu sędziego.

9 § 135. (Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury)
1. Jeżeli prokurator uznaje, że zachodzi przyczyna wyłączająca go od udziału w sprawie na mocy art. 40 § 1 pkt 1-4, 6 i 10 w związku z art. 47 § 1 k.p.k., stosuje się odpowiednio tryb postępowania określony w art. 42 § 2 k.p.k. Prokurator bezpośrednio przełożony, po złożeniu przez prokuratora, którego dotyczy wyłączenie, oświadczenia na piśmie, wyznacza do prowadzenia lub nadzorowania postępowania innego prokuratora. 2. Jeżeli istnieją podstawy wyłączenia, o których mowa w ust. 1, a prokurator nie złożył stosownego oświadczenia, prokurator bezpośrednio przełożony z urzędu wyłącza tego prokuratora od udziału w sprawie i wyznacza do prowadzenia lub nadzorowania postępowania innego prokuratora. 3. Prokurator, który wystąpił z żądaniem wyłączenia go lub co do którego złożono wniosek o wyłączenie na podstawie art. 41 k.p.k. w związku z art. 47 § 1 k.p.k., powstrzymuje się od podejmowania czynności procesowych, z wyjątkiem czynności niecierpiących zwłoki, do czasu załatwienia żądania lub wniosku przez prokuratora bezpośrednio przełożonego. 4. Z wnioskiem o wyłączenie oskarżyciela publicznego, zgłoszonym po rozpoczęciu przewodu sądowego, postępuje się w sposób określony w art. 41 § 2 k.p.k. 5. O wyłączeniu prowadzącego postępowanie przygotowawcze lub oskarżyciela publicznego innego niż prokurator orzeka prokurator nadzorujący to postępowanie.

10 wyrok z dnia 8 lutego 2011 r., sygn. akt: V KK 227/10, Teza: Brak inicjatywy w zakresie złożenia wniosku o wyłącznie sędziego nie zawsze pozbawia stronę możliwości wskazywania jako podstawy kasacyjnej naruszenia art. 41 § 1 k.p.k., w szczególności może to uczynić, gdy przyczyna uzasadniająca żądanie wyłączenia sędziego stała się jej wiadoma w czasie, kiedy złożenie wniosku o wyłączenie nie było już możliwe. Jedną z okoliczności stanowiących uzasadnioną wątpliwość, co do bezstronności sędziego i powodujących jego wyłączenie na wniosek będzie uzewnętrznienie przez tego sędziego jego poglądu na sprawę przed wydaniem orzeczenia i to zarówno w wypowiedzi na sali sądowej, jak i poza salą, w sposób świadczący o realnym niebezpieczeństwie jego stronniczości.

11 Zbadanie właściwości sądu Rodzaje właściwości: właściwość ogólna szczególna z łączności z przekazania rzeczowa funkcjonalna miejscowa

12 inne czynności podejmowane przed skierowanie sprawy na rozprawę:
kontrola warunków dopuszczalności postępowania - badanie przesłanek procesowych, inne czynności podejmowane przed skierowanie sprawy na rozprawę: kontrola kompletności postępowania przygotowawczego - kontrola zasadności prowadzenia sprawy w trybie wskazanym w akcie oskarżenia, przeszkody w prowadzeniu postępowania, postępowanie mediacyjne, stosowanie środków zapobiegawczych, rozważanie podjęcia czynności dowodowych, możliwość podjęcia merytorycznej decyzji kończącej postępowanie (umorzenie, umorzenie absorpcyjne, warunkowe umorzenie postępowania, skazanie bez rozprawy).

13 Posiedzenie obligatoryjne:
wniosek o orzeczenie środków zabezpieczających, wniosek o warunkowe umorzenie postępowania, akt oskarżenia z wnioskiem o skazanie bez przeprowadzania rozprawy. Bezwzględne prawo udziału w posiedzeniu! art. 339 § 5 – obowiązkowy udział prokuratora i obrońcy w przedmiocie środka zabezpieczającego z art. 94 albo 95 kk, art.341 § 1 – obowiązkowy udział prokuratora, oskarżonego lub pokrzywdzonego, gdy prezes lub sąd tak zarządzi, art. 343 § 5 – obowiązkowy udział prokuratora, oskarżonego lub pokrzywdzonego, gdy prezes lub sąd tak zarządzi.

14 Posiedzenie fakultatywne:
Uzależnione od wyników wstępnego badania sprawy. Powodujące ostateczne zakończenie sprawy: zachodzi potrzeba umorzenia postępowania (przeszkody z art. 17 § 1 pkt 2 – 11 kpk), istnieje możliwość umorzenia absorbcyjnego (art. 11 kpk), umorzenie postępowania wznowionego mimo braku podstaw (327 §4), zachodzi potrzeba umorzenia postępowania ze względu na oczywisty brak faktycznych podstaw oskarżenia, uznanie, że może zostać wydany wyrok nakazowy.

15 Posiedzenie fakultatywne cd:
Powodujące przekazanie sprawy innemu organowi: wydanie postanowienie o uznaniu swojej niewłaściwości i przekazaniu spraw właściwemu sądowi lub innemu organowi, wydanie postanowienia o zwrocie sprawy prokuratorowi. Powodujące wstrzymanie biegu postępowania przed sądem: zawieszenie postępowania, możliwość przekazania sprawy do postępowania mediacyjnego.

16 Inne decyzje podejmowane na posiedzeniu:
postanowienie o zmianie trybu postępowania, postanowienie w przedmiocie środków zapobiegawczych: z urzędu i zawsze rozstrzyga co do dalszego trwania tymczasowego aresztowania – utrzymując je, zmieniając lub uchylając (art. 344), wydanie postanowienia o tymczasowym aresztowaniu do tej pory nie stosowanym, wydanie postanowienia w przedmiocie innego środka przymusu – rezygnacji z jego stosowania, zamiany na inny, zastosowania po raz pierwszy,

17 Inne decyzje podejmowane na posiedzeniu cd:
postanowienia wydawane przed rozprawą z uwagi na konieczność albo celowość ze względu na wymogi ekonomii procesowej: zabezpieczenie majątkowe, wyłączenie sprawy poszczególnych osób, połączenie spraw zainicjowanych różnymi aktami oskarżenia, inne, które mogą przyczynić się do usprawnienia postępowania.

18 z powodu naruszenia prawa do sądu bezstronnego
Czy brzmienie art. 347kpk zabezpiecza sędziego przed zarzutem złamania zasad rzetelnego postępowania z powodu naruszenia prawa do sądu bezstronnego w sytuacji, gdy kieruje sprawę na rozprawę: uznając, że warunkowe umorzenie postępowania byłoby nieuzasadnione, uznając, że nie zachodzą podstawy do uwzględnienia wniosku o skazanie bez przeprowadzania rozprawy… Art W dalszym postępowaniu sąd nie jest związany ani oceną faktyczną, ani prawną przyjętą za podstawę postanowień i zarządzeń wydanych na posiedzeniu.

19 Przygotowanie do rozprawy głównej
zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy głównej wyznaczenie obrońcy z urzędu zarządzenie o dopuszczeniu dowodów i ich sprowadzeniu na rozprawę wniesienie sprawy na posiedzenie, jeżeli ze względu na zawiłość sprawy lub z innych ważnych powodów może przyczynić się to do usprawnienia postępowania, a zwłaszcza należytego przygotowania i organizacji rozprawy.

20 Zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy
Prezes sądu w zarządzeniu wskazuje: sędziego, albo członków składu orzekającego, dzień, godzinę i salę rozprawy, strony i inne osoby, które należy wezwać na rozprawę lub zawiadomić o jej terminie, inne czynności konieczne do przygotowania rozprawy. Należy zwrócić szczególną uwagę, by wyznaczany termin rozprawy był na tyle odległy, by pomiędzy doręczeniem zawiadomienia a terminem rozprawy upłynęło co najmniej 7 dni.

21 Zgodnie z art. 96 § 1 kpk strony oraz osoby niebędące stronami, jeżeli ma to znaczenie dla ochrony ich praw i interesów, mają prawo brać udział w posiedzeniu tylko wtedy, gdy ustawa to wyraźnie przewiduje (art. 185a). Uprawnienie bezwzględnego udziału w posiedzeniu sądu musi więc być gwarantowane wyraźnym przepisem ustawy. Zgodnie z art. 96 § 2 kpk podmioty uczestniczące w postępowaniu karnym posiadają uprawnienie o charakterze względnym tj. mogą wziąć udział w posiedzeniu, o ile na nie się stawią.

22 Obowiązkowy udział w posiedzeniu przewidują takie przepisy ustawy jak - art. 249 § 5, 339 § 5, 354 pkt 2 kpk. Wówczas określone w tych przepisach podmioty muszą być zawiadomione o terminie posiedzenia, a brak prawidłowego zawiadomienia tamuje rozpoznanie sprawy. Prezes sądu lub sąd może zadecydować o obowiązkowym udziale niektórych podmiotów. Taką sytuację przewidują przepisy art. 341 § 2, 343 § 5 kpk. Konsekwencją braku zawiadomienia o terminie posiedzenia jest również niemożność przeprowadzenia przewidzianych na posiedzenie czynności procesowych. Możliwy jest również udział podmiotów za zezwoleniem sądu, tak w art. 464 § 2 kpk. Są jednak sytuacje, w których ustawodawca wyklucza udział stron i innych podmiotów w posiedzeniach sądu, np. art. 180 § 2, 184 § 1 i 5, 7 i 8, 237 § 2, 500 § 4, 530 § 4, 531 § 1, 532 § 3, 535 § 2 i 3 , 544 § 3 kpk.

23 Dziękuję za uwagę

24