Trzy systemy rachunkowości społecznej:

Prezentacja na temat: "Trzy systemy rachunkowości społecznej:"— Zapis prezentacji:

1 Trzy systemy rachunkowości społecznej:
System of National Accounts  (SNA 93; rev. 1953, 1968, 1993, 2008?) European System of Accounts  (ESA 95 SNA 93) NIPA (Nat'l Income & Product Accts, US) re: OECD, Understanding National Accounts 2006

2  Materiały źródłowe Standardy rządzące rachunkowością społeczną są zawarte w dwóch międzynarodowych manualach (podręcznikach) : the System of National Accounts 1993 (SNA 93), o zasięgu globalnym, oraz wersji europejskiej zatytułowanej the European System of Accounts 1995 (ESA 95). Wersja globalna (SNA 93) jest publikowana wspólnie przez 5 istotnych międzynarodowych ciał (organizacji) gospodarczych: ONZ, MFW, OECD, Bank Światowy i Komisję Europejską. Wersja europejska jest całkowicie zgodna z globalną i zawiera szereg dodatkowych pomocnych elementów. Ma ona również o wiele bardziej obowiązkowy charakter: w związku z regulacjami unijnymi, kraje członkowskie UE maja obowiązek jej stosowania. Oba podręczniki w sposób istotny przyczyniły się do poprawy międzynarodowej porównywalności danych, choć sytuacja jest jeszcze daleka od ideału. Bieżaca kompletna wersja SNA 93 jest dostępna online: W chwili obecnej przygotowywana jest nowa wersja (która miała ukazać się w roku 2008).

3 Dwa podstawowe agregaty: PKB (GDP) & DNB (GNI)
GDP  PKB  Produkt Krajowy Brutto PKB =   produkcji globalnej -  (zużycia pośredniego) PKB =  (wartości dodanych brutto) + podatki od produktów – subsydia do produktów * * * DNB  GNI  Dochód Narodowy Brutto DNB = PKB + dochody pierwotne otrzymane z zagranicy (reszty świata) – dochody pierwotne wypłacone zagranicy (reszcie świata)

4

5 PKB a inne agregaty Co dokładnie oznacza PKB – produkt KRAJOWY BRUTTO? Słowo KRAJOWY oznacza, że mierzony produkt jest wytwarzany na gospodarczym terytorium danego kraju lub grupy krajów (np. strefy euro). BRUTTO oznacza, że zużycie kapitału trwałego nie zostało odliczone (odjęte). KRAJOWY jest też użyte w opozycji do słowa NARODOWY – jak to mamy w Dochodzie NARODOWYM BRUTTO (DNB), który to termin wszedł do użycia zamiast dawniej używanego Produktu NARODOWEGO BRUTTO (PNB). Ten ostatni jest (z przyzwyczajenia) nadal często używany. PKB mierzy całkowity produkt wytwarzany na terytorium danego kraju, podczas gdy DNB mierzy całkowity dochód (po odjęciu zysków i strat kapitałowych) wszystkich podmiotów gospodarczych rezydujących na danym terytorium (gospodarstw domowych, firm, instytucji rządowych). Dla dużych gospodarek, takich jak Niemcy, różnica między PKB a DNB jest zwykle niewielka (0,4%, jak widzimy w następnej Tablicy). Jest ona jednak większa dla niektórych małych otwartych gospodarek, takich jak Luksemburg czy Irlandia. [For Luxembourg, which pays out a substantial percentage of its GDP as workers' earnings and other so-called primary income to the rest of the world. Primary income includes interest paid on money invested in Luxembourg. Luxembourg also receives substantial primary income from abroad, including interest. In the final analysis, the difference between GDP and GNI is around -11.5% for Luxembourg. Ireland is in a comparable situation to Luxembourg, since it pays out substantial dividends to the parent companies of the American multinational firms that have set up there, partly, but not entirely, for tax reasons. The result is that Ireland's GNI is 16.2% lower than its GDP. While for these three countries GNI is lower than GDP, the opposite also happens - Switzerland is a case in point.]

6 GNI a GDP (w millionach Euro)
rok 2003 Niemcy Luksemburg Irlandia PKB (Produkt Krajowy Brutto, GDP) 2 128 200 23 956 134 786 + dochody pierwotne otrzymane od Reszty Świata (ROW) +104 610 +52 972 +30 296 – dochody pierwotne wypłacone Reszcie Świata (ROW) –118 630 –55 722 –52 139 = DNB (Dochód Narodowy Brutto, GNI) 2 114 180 21 206 112 943 Różnica między GDP a GNI (w %) –0.7 –11.5 –16.2

7 5 miar produktu i dochodu
4/16/2017 5 miar produktu i dochodu Dane dla USA 2001 (w miliardach USD) Dochód netto zagranicy NX = eksport netto Amortyzacja C = Wydatki konsumpcyjne krajowych gospodarstw domowych Podatki pośrednie – Minus – CIT, zyski korporacji i składki na ZUS PIT Wynagrodzenia pracownicze I(b) = Prywatne inwestycje krajowe brutto Dochody właścicieli (firm) – Plus – Wypłaty świadczeń społecznych, odsetek netto i dywidend G = Wydatki rządu na zakup dób i usług Odsetki Czynsze Zyski korporacji Dochód narodowy Doch. osobiste Doch. do dyspozycji GDP (PKB) GNP (PNB) $10.208 $10.203 $8.218 $8.724 $7.417 -- dodatkowo: PKB – odpisy amortyzacyjne = PKN (produkt krajowy netto); -- analogicznie: PNB – deprecjacja = PNN -- przyjmijmy też, że PNB (GNP) co do wartości równa się DNB (GNI)

8 w przestrzeni i w czasie
Dwa typy porównań: w przestrzeni i w czasie Porównania przestrzenne: zwykle między krajami (także regionami, itd.) – tutaj problemy różnic siły nabywczej między krajami (regionami) oraz zagadnienia kursów walutowych Porównania w czasie: szeregi czasowe (krótkie i długie) – tutaj problemy siły nabywczej zmieniającej się w czasie ("inflacja i 'dezinflacja' cenowa")

9 Mierzenie (porównywanie) wielkości gospodarek narodowych
pobrane 1 marca 2009 [i przetłumaczone z angielskiego] Cytowane poniżej Szybkie Tablice Referencyjne [The Quick Reference Tables] podają najnowsze szacunki Banku Światowego dotyczące ludności, GDP (PKB) i DNB (GNI). Tablice podają rankingi krajów pod względem wielkości całkowitych i na głowę mieszkańca (per capita). Mierzenie (porównywanie) wielkości gospodarek narodowych Metoda Atlasu Banku Światowego Równoważniki (parytety) siły nabywczej [Purchasing Power Parities, PPP] Rynkowe kursy walutowe (Market exchange rates) Dlaczego rankingi zmieniają się? Tablice rankingowe (zrewidowane szacunki za rok 2007ogłoszone we wrześniu i październiku 2008): GNI per capita 2007, wg metody Atlasu i PPP GNI 2007, wg metody Atlasu GDP 2007 GDP 2007, wg PPP Ludność 2007

10 1. Metoda Atlasu Banku Światowego
Oficjalne szacunki wielkości gospodarek dokonywane przez Bank Światowy oparte są na wielkości GNI (Dochodu Narodowego Brutto) przeliczanych (z walut krajowych) na bieżące dolary amerykańskie (USD) wg tzw. metody Atlasu Banku Światowego [wydawnictwo]. GNI uwzględnia produkcję krajową (tj. GDP, Produkt Krajowy Brutto) plus strumień netto dochodu czynników produkcji z zagranicy (takich jak czynsze, zyski, dochód z pracy). Metoda Atlasu wygładza wahania kursów walutowych poprzez zastosowanie przelicznika opartego na trzyletnich [cenowo dostosowanych] średnich ruchomych (kroczących). [The Atlas method smoothes exchange rate fluctuations by using a three year moving average, price-adjusted conversion factor.]

11 2. Równoważniki (parytety) siły nabywczej
2. Równoważniki (parytety) siły nabywczej [Purchasing Power Parities, PPP] Przeliczniki oparte na równoważnikach (parytetach) siły nabywczej (PPP) biorą pod uwagę różnice we względnych cenach dóbr i usług [między krajami] – zwłaszcza dóbr niepodlegających wymianie [non-tradeables] – a tym samym stanowią lepszą całkowitą miarę realnej wartości produktu wytwarzanego przez daną gospodarkę w porównaniu z innymi gospodarkami. PPP GNI [Dochód Narodowy Brutto oparty na parytecie siły nabywczej] jest mierzony w bieżących “międzynarodowych“ dolarach, które mają w zasadzie taką samą siłę nabywczą jak dolary wydatkowane na GNI w gospodarce USA. Ponieważ wielkości uwzględniające PPP stanowią bardziej adekwatną miarę standardu życia rezydentów danego kraju, są one używane przez Bank Światowy w obliczeniach współczynników ubóstwa na poziomie 1 i 2 dolarów dziennie. Generalnie rzecz biorąc, w krajach rozwijających się GNI mierzone w kategoriach PPP daje wyższy poziom dochodu niż w przypadku stosowania metody Atlasu lub bezpośredniego zastosowania rynkowych poziomów kursu walutowego.

12 3. Rynkowe kursy walutowe
(Market exchange rates) Dane dotyczące całkowitego GDP (Produktu Krajowego Brutto) mierzonego w bieżących dolarach USA wyliczone zostały stosując roczne [średnioroczne] rynkowe kursy walutowe. Oznacza to, że miara ta i wynikające z niej rankingi krajów są podatne na dużą zmienność (wahania) wynikającą z ruchów kursów walutowych. Z tego powodu porównania międzynarodowe oparte na GDP w cenach rynkowych powinny być traktowane z dużą ostrożnością.

13 4. Dlaczego rankingi zmieniają się?
Zachodzące z roku na rok zmiany w nominalnym poziomie produktu i dochodu danej gospodarki są wynikiem kombinacji trzech czynników: realnego wzrostu gospodarczego, inflacji cen i poziomu kursów walutowych. Zmiany każdego z tych trzech czynników wpływają na względną mierzoną wielkość danej gospodarki, a zatem również na jej pozycję w rankingu. Szeregi czasowe podawane przez Bank Światowy są mierzone w kategoriach nominalnych, a zatem na ich poziom w poszczególnych latach wpływają zmiany w przeciętnym poziomie cen. Metoda Atlasu wytłumia zmienność wywoływaną fluktuacjami kursów walutowych, podczas gdy uwzględnianie parytetu siły nabywczej (PPP) eliminuje efekty wywoływane różnicami poziomów i zmianami we względnych poziomach cen. Nominalny GDP, zapewne najbardziej rozpowszechniona zagregowana miara aktywności gospodarczej, jest najsilniej poddany wpływowi zmian cen i kursów walutowych.

14 5. Tablice rankingowe (zrewidowane szacunki za rok 2007ogłoszone we wrześniu i październiku 2008):
GNI per capita 2007, wg metody Atlasu i PPP GNI 2007, wg metody Atlasu GDP 2007 GDP 2007, wg PPP Ludność 2007 Tablice regionalne z: 2008 World Development Indicators: Podstawowe wskaźniki : regionalne porównania dotyczące: ludności, środowiska naturalnego, gospodarki, krajów i rynków oraz powiązań globalnych. Porównania między krajami: East Asia & Pacific, Europe & Central Asia, Latin America & Caribbean, Middle East & North Africa, South Asia, Sub-Saharan Africa Noty techniczne Klasyfikacja krajów

15 Definicje Gross national income (GNI) in US$ Atlas method: GNI is the sum of value added by all resident producers plus any product taxes (less subsidies) not included in the valuation of output plus net receipts of primary income (compensation of employees and property income) from abroad. Data are in current U.S. dollars, converted from countries’ respective national currencies using the Atlas method, which uses a three-year average of exchange rates to smooth effects of transitory exchange rate fluctuations. (GDP & GDP per capita growth rates, however, are calculated from data in constant prices and national currency units, not from the Atlas method estimates). The World Bank favors the Atlas method for comparing the relative size of economies and uses it to classify countries in low, middle and high-income categories and to set lending eligibilities in order to reduce short-term fluctuations in country classification.

16 Purchasing power parity gross national income (PPP GNI):
This measure is GNI converted to international dollars using purchasing power parity. An international dollar has the same purchasing power over GNI as a U.S. dollar has in the United States. The World Bank favors this measure for accurate measurement of poverty and well-being; in effect, it substitutes global prices for local measured prices, thereby more accurately reflecting the real value of the good or service in question. This is especially true of non-tradable services (haircuts are the example) which are assumed to produce the same level of welfare from one country to another, but which vary widely in their measured local price.

17 Gross domestic product (GDP) in current prices:
GDP is sum of gross value added, at purchaser prices converted at market exchange rates to current U.S. dollars, by all resident producers in the economy plus any product taxes (less subsidies) not included in the valuation of output. It is calculated without deducting for depreciation of fabricated capital assets or for depletion and degradation of natural resources. GDP is equal to GNI less net receipts of primary income. Value added is the net output of an industry after adding up all outputs and subtracting intermediate inputs. The World Bank does not use this measure for classification of countries into income groups or poverty levels, as it is subject to distortions caused by short-term exchange rate fluctuations, policies and interventions. However, GDP measured in constant, local currency units provides the basis for estimates of overall economic growth. For more information please see the notes and definitions included in the World Development Indicators 2008.

18 Nominaly a Realny PKB (i inne)
 Ekonomiści i dziennikarze często używają terminu "wzrost (gospodarczy)" zamiast mówić "wzrost realnego PKB". Typowe zdanie brzmi: "wzrost wyniósł 2%" zamiast "wzrost realnego PKB wyniósł 2%". Stąd krok do dość dziwnej terminologii, jak np.: ujemny wzrost (oksymoron); poprawniej byłoby mówić o spadku wolumenu PKB. Specjaliści od rachunkowości społecznej wolą używać terminu "wolumen PKB" zamiast "realny PKB", jako że inflacja jest tak samo "realna" jak wzrost.

19 PKB – porównanie wartości i wolumenu Niemcy, w mln Euro
źródło: OECD (2006), National Accounts of OECD Countries: Volume I, Main Aggregates, , 2006 Edition, OECD, Paris. StatLink

20 Trzy podejścia do mierzenia produktu/dochodu

21 Produkt gospodarki USA, 1960-2004

22 wolumen a wartość Temat przedstawiania zmian w wartościach zmiennych gospodarczych (a zwłaszcza kategorii systemu SNA//ESA/NIPA) jako zmian wolumenu a nie wartości (tzn. wielkości realnych w odróżnieniu od nominalnych) będzie przedstawiony w następnej prezentacji. Zajmiemy się tam liczeniem kategorii SNA w cenach stałych, konstrukcją deflatorów (takich jak agregatowe indeksy cenowe wg formuły Laspeyresa, Paaschego i Fishera, oraz tzw. nawiązaniami łańcuchowymi tych indeksów.