O częstych błędach składniowych i o szyku wyrazów w aktach prawnych ogłaszanych w dziennikach urzędowych ministrów Alicja Witorska Rządowe Centrum.

Prezentacja na temat: "O częstych błędach składniowych i o szyku wyrazów w aktach prawnych ogłaszanych w dziennikach urzędowych ministrów Alicja Witorska Rządowe Centrum."— Zapis prezentacji:

1 O częstych błędach składniowych i o szyku wyrazów w aktach prawnych ogłaszanych w dziennikach urzędowych ministrów Alicja Witorska Rządowe Centrum Legislacji Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 „Mowa jest obrazem, czyli znakiem myśli
„Mowa jest obrazem, czyli znakiem myśli. W mowie tedy są dwie istotne części, które gramatyk uważać powinien: pierwsza słowa jak znaki, druga jako myśli znaczone przez słowa”. [Onufry Kopczyński, Układ Grammatyki dla szkół narodowych z dzieła już skończonego wyciągniony 1785, 10] Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

3 „Mowa jest powszechnym u ludzi znakiem myśli”
„Mowa jest powszechnym u ludzi znakiem myśli”. [Onufry Kopczyński 1785, 11] Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

4 „Składnia w myśli jest źrzódłem i zasadą Składni w mowie”
„Składnia w myśli jest źrzódłem i zasadą Składni w mowie”. [Onufry Kopczyński 1778, 43] „Mowa jest obrazem myśli wedle krajowego zwyczaju”. [Onufry Kopczyński 1785, 11] Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

5 Autor pierwszej polskiej gramatyki podkreślał związek między myśleniem i jego wyrażaniem za pomocą słów. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

6 Aby składać zdania, dobrze jest znać zasady
Aby składać zdania, dobrze jest znać zasady. Warto także zadać sobie pytanie, komu i co chcemy powiedzieć oraz jakich użyjemy środków językowych. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

7 ZADANIE Proszę ułożyć zdanie ze słów: płynąć, trzy, Gdańsk, marynarz, wesoły.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

8 Słowa w zdaniu dopasowują się do siebie pod różnymi względami
Słowa w zdaniu dopasowują się do siebie pod różnymi względami. Na przykład podmiot i orzeczenie zgadzają się pod względem przypadka i liczby. *Zaproszenie do osób, o których mowa w ust. 6, *przekazywane są (poprawnie: zaproszenie jest przekazywane lub zaproszenia są przekazywane) w formie pisemnej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

9 Dopełnienia dopasowują się do orzeczenia pod względem przypadka i liczby.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

10 Rząd czasownika zachowują także rzeczowniki odsłowne i imiesłowy przymiotnikowe, na które możemy przekształcić czasowniki. *Ewidencjonowanie i zarządzanie *korespondencją ministra (poprawnie: ewidencjonowanie korespondencji i zarządzanie korespondencją) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

11 Zespół do spraw. Zwalczania i Zapobiegania
Zespół do spraw *Zwalczania i Zapobiegania *Handlowi Ludźmi (poprawnie: Zwalczania Handlu Ludźmi i Zapobiegania Handlowi Ludźmi) Organem doradczym i opiniodawczym Dyrektora w zakresie spraw związanych z *kierowaniem i działalnością *instytutu (poprawnie: z kierowaniem instytutem i działalnością instytutu) jest Kolegium Dyrekcyjne. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

12 Zalecana kolejność słów w zdaniu pojedynczym jest następująca:
(przydawka) ‒ (podmiot) ‒ (przydawka) orzeczenie ‒ (dopełnienie). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

13 Słowa możemy przestawiać, ale nie swobodnie
Słowa możemy przestawiać, ale nie swobodnie. Ich kolejność wpłynie na styl zdania lub zrozumienie jego treści. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

14 Jeżeli na początku zdania będzie podmiot, łatwiej zrozumiemy sens zdania.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

15 Jeżeli orzeczenie umieścimy na początku zdania, wypowiedź będzie miała charakter podniosły, taki jak np. w Biblii. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

16 Przydawki i dopełnienia występują w zdaniu w określonej kolejności.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

17 Przydawki przymiotne znajdujące się przed podmiotem są nazywane przydawkami jakościowymi, a po nim ‒ przydawkami gatunkującymi. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

18 Większość przydawek jakościowych możemy stopniować, np
Większość przydawek jakościowych możemy stopniować, np. dobre, lepsze prawo. Mają one także antonimy, np. złe, gorsze prawo. Przydawki gatunkujące nie stopniują się i nie mają antonimów, np. prawo cywilne, prawo *cywilniejsze, *bardziej cywilne. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

19 Przydawka może być także wyrażona pojedynczym imiesłowem lub wyrażeniem imiesłowowym złożonym z kilku wyrazów. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

20 Pojedynczy imiesłów umieszczamy przed rzeczownikiem, który on określa, np. wyznaczony członek komisji. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

21 Wyrażenie imiesłowowe umieszczamy po rzeczowniku, podobnie wielowyrazowe przydawki złożone z rzeczowników i przyimków. Sprawozdanie finansowe instytutu, *po przeprowadzonej z wynikiem pozytywnym weryfikacji (poprawnie: po weryfikacji przeprowadzonej z wynikiem pozytywnym) i analizie, podlega zatwierdzeniu przez Ministra. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

22 Od podanych powyżej reguł są odstępstwa podyktowane zwyczajem, np
Od podanych powyżej reguł są odstępstwa podyktowane zwyczajem, np. Polskie Radio, ale Telewizja Polska. W niektórych przypadkach przydawki przymiotne zmieniają swój charakter w zależności od tego, jaką zajmują pozycję przy rzeczowniku, np. jednolity tekst ustawy i tekst jednolity ustawy. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

23 Najważniejsze miejsca w zdaniu są na jego początku i końcu
Najważniejsze miejsca w zdaniu są na jego początku i końcu. Dlatego w tym miejscu możemy umieścić te części zdania, które chcemy zaakcentować. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

24 Dopełnienia towarzyszą orzeczeniu
Dopełnienia towarzyszą orzeczeniu. Mają określoną kolejność: dopełnienie w celowniku, w dopełniaczu i bierniku (bliższe), w narzędniku i miejscowniku. Do wyłącznej kompetencji Ministra zastrzegam występowanie do Prezesa Rady Ministrów o powołanie lub odwołanie *z określonych stanowisk (poprawnie: powołanie na określone stanowiska lub odwołanie z określonych stanowisk). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

25 W zdaniu mogą wystąpić okoliczniki, które zajmują miejsce przy orzeczeniu. Można je przesuwać, w zależności od powiązań semantycznych. Najlepiej umieszczać je na końcu lub na początku zdania. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

26 Zaproszenia na posiedzenia Komitetu, wraz z
Zaproszenia na posiedzenia Komitetu, wraz z *ustalonym przez Przewodniczącego Komitetu porządkiem posiedzenia (poprawnie: porządkiem posiedzenia ustalonym przez Przewodniczącego Komitetu) oraz niezbędnymi dokumentami, są przekazywane członkom Komitetu, w formie pisemnej, nie później niż na 7 dni przed terminem posiedzenia. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

27 Jeśli zdaniu nadamy zbyt swobodny szyk, możemy zniekształcić jego sens
Jeśli zdaniu nadamy zbyt swobodny szyk, możemy zniekształcić jego sens. Powstają wówczas dwuznaczności lub błędy składniowe. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

28 Rozliczenie kosztów zatwierdza pod względem merytorycznym kierujący
Rozliczenie kosztów zatwierdza pod względem merytorycznym kierujący *właściwą do spraw transportu drogowego komórką organizacyjną (poprawnie: komórką organizacyjną właściwą do spraw transportu drogowego) urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw transportu. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

29 W analizowanych aktach prawnych największe kłopoty sprawia dopasowanie dopełnień w odpowiednim przypadku do wymagań czasownika, z którym one się łączą gramatycznie i semantycznie. Jeśli tego nie sprawdzimy, powstaną błędy składniowe. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

30 Zmiana przyjętych zasad (polityki) rachunkowości –
Zmiana przyjętych zasad (polityki) rachunkowości – *wynikająca z przepisów lub inicjatywy jednostki decyzja o zmianie dotychczas przyjętych zasad na inne rozwiązania *dopuszczone ustawą (poprawnie: decyzja o zmianie dotychczas przyjętych zasad na inne rozwiązania dopuszczone w ustawie, wynikająca z przepisów lub inicjatywy jednostki). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

31 Błędy powstają w długich zdaniach, gdy zostaje rozbite bezpośrednie sąsiedztwo członów od siebie zależnych. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

32 Udostępnienie informacji o podatkach i opłatach na żądanie innego organu, *instytucji lub żądanie takich informacji od innego organu, *instytucji, w tym m.in. tworzenie, gromadzenie i przechowywanie dokumentacji powstającej w wyniku podejmowania czynności procesowych zmierzających do załatwienia sprawy, *np. *protokoły, *adnotacje, *zawiadomienia, *notatki służbowe, *pisma w ramach współpracy z innymi organami, instytucjami, *pełnomocnictwa szczególne itp. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

33 Poprawnie: Udostępnienie informacji o podatkach i opłatach na żądanie innego organu, innej instytucji lub żądanie takich informacji od innego organu, innej instytucji, w tym m.in. tworzenie, gromadzenie i przechowywanie dokumentacji powstającej w wyniku podejmowania czynności procesowych zmierzających do załatwienia sprawy, np. protokołów, adnotacji, zawiadomień, notatek służbowych, pism w ramach współpracy z innymi organami, innymi instytucjami, pełnomocnictw szczególnych itp. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

34 Czasami dochodzi do zbyt dużych skrótów myślowych.
*Do kompetencji Ministra zastrzegam powoływanie i wyznaczanie, a także odwoływanie i cofanie wyznaczenia na określone stanowiska lub funkcje. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

35 Pojawiają się także efekty humorystyczne.
Pomieszczenie pełniące funkcję szatni dla seniorów i *personelu z indywidualnymi szafkami. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego