Informator dla nauczycieli

Prezentacja na temat: "Informator dla nauczycieli"— Zapis prezentacji:

1 Informator dla nauczycieli
WYCIECZKA SZKOLNA Informator dla nauczycieli Autorzy: Zenona SZWAŁEK Justyna FICEK

2 Informator dla nauczycieli
Akty prawne dotyczące organizowania wycieczek Dokumenty potrzebne przy organizowaniu wycieczek szkolnych Informator dla nauczycieli WYCIECZKA SZKOLNA Zasady organizowania wycieczki szkolnej Karta wycieczki Kalkulacja wycieczki Rozliczenie wycieczki Propozycje wycieczek

3 ORGANIZOWANIA WYCIECZKI
AKTY PRAWNE DOTYCZĄCE ORGANIZOWANIA WYCIECZKI ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 17 sierpnia 1992 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny w szkołach i placówkach publicznych (Dz. U. Nr 65, poz. 331 oraz z 1996 r. Nr 119, poz. 562) obowiązuje od dnia 15 września 1992 r. Zarządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 września 1997r. w sprawie zasad i warunków organizowania przez szkoły i placówki publiczne krajoznawstwa i turystyki ( Dz. Urz. MEN Nr9, poz.40 ) obowiązuje od dnia 31 października 1997r. ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne (Dz. U. Nr 57, poz. 358) obowiązuje od dnia 22 czerwca 1997 r. powrót

4 DOKUMENTY WYMAGANE PODCZAS ORGANIZOWANIA WYCIECZKI SZKOLNEJ
Zgoda rodziców na udział dziecka w wycieczce. Regulamin wycieczki podpisany przez wszystkich uczestników. Karta wycieczki. Lista uczestników. Program wycieczki zawierający: cel wycieczki, trasy, zwiedzane obiekty, jednodniowe - wpisany do karty wycieczki, kilkudniowe - osobny program dołączony do karty wycieczki. Kompletną dokumentację należy przedłożyć do zatwierdzenia przez dyrektora szkoły, najpóźniej na trzy dni przed planowaną wycieczką ! / zgodnie z Zarządzeniem MEN z r. w sprawie zasad organizowania przez szkoły krajoznawstwa i turystyki /

5 Zasady organizacji wycieczki szkolnej
Podczas przygotowania jak i w czasie trwania wycieczek szkolnych, obowiązują następujące zasady ustalone przez władze oświatowe: Program, skład uczestników oraz kierownika i opiekunów wycieczek lub innych imprez krajoznawczo-turystycznych zatwierdza dyrektor szkoły. Dotyczy to zarówno wycieczek klasowych jak i imprez organizacji społecznych działających na terenie szkoły, w tym również szkolnego klubu /koła/ krajoznawczo-turystycznego PTTK. Na udział uczniów w wycieczce /z wyjątkiem przedmiotowych/ i w imprezie turystycznej, wymagana jest zgoda rodziców /opiekunów/. Każda wycieczka i impreza krajoznawczo-turystyczna, powinna być należycie przygotowana i omówiona ze wszystkimi uczestnikami. Przed wycieczką uczestnicy muszą poznać cel wycieczki, trasę, harmonogram zajęć i regulamin wycieczki oraz zasady bezpieczeństwa. Uczniowie biorący udział w wycieczce lub imprezie krajoznawczo-turystycznej, powinni mieć przydzielone konkretne zadania i wnosić swój wkład pracy na rzecz ogółu.

6 Zasady organizacji wycieczki szkolnej
Podczas przygotowania jak i w czasie trwania wycieczek szkolnych, obowiązują następujące zasady ustalone przez władze oświatowe: Na wycieczce /imprezie/ w obrębie tej samej miejscowości, bez korzystania ze środków lokomocji, opiekę sprawuje co najmniej jedna osoba nad grupą do 30 uczniów; gdy jednak wycieczka korzysta ze środków lokomocji, lub udaje się poza miejscowość będącą siedzibą szkoły, opiekę sprawuję jedna osoba nad grupą do 15 uczniów. Na wycieczce turystyki kwalifikowanej, opiekę sprawuje jedna osoba nad grupą do 10 uczniów, jeśli przepisy szczegółowe nie stanowią inaczej. Długość dziennych odcinków trasy i tempo, należy dostosować do możliwości najsłabszego uczestnika wycieczki. Wszyscy uczestnicy szkolnej wycieczki i imprezy krajoznawczo-turystycznej powinni być objęci powszechnym ubezpieczeniem młodzieży szkolnej.

7 Przykładowa karta wycieczki w Beskid Śląski z Katowic
Cel i założenia programowe wycieczki: Poszerzenie wiedzy zdobytej na lekcjach geografii, biologii i historii; Poznanie środowiska geograficznego, historii, zabytków, gospodarki w Beskidzie Śląskim; Poznanie w praktyce związków zachodzących między elementami środowiska geograficznego i na jego tle działalności człowieka; Kształtowanie samorządności, zasad współżycia w zespole i świadomej dyscypliny; Upowszechnianie aktywnego wypoczynku, kształtowanie kultury turystyki, wyrabianie sprawności fizycznej. Trasa wycieczki: Katowice - Wisła Uzdrowisko - Wisła Czarne - Dolina Białej Wisełki - Barania Góra - Schronisko na Przysłopie Pietraszonka - Istebna Zaolzie /nocleg/ - Kiczora - Stożek – Kobyla - Wisła Dziechcianka - Wisła Uzdrowisko - Katowice. powrót

8 Przykładowa karta wycieczki w Beskid Śląski z Katowic
Termin wycieczki : 13 i 14 czerwiec 2000 r. Liczba dni : 2 Klasa : III Liczba uczestników : 20 Kierownik wycieczki : Liczba opiekunów : 2 Środek lokomocji : kolej, autobus. Oświadczenie W poczuciu odpowiedzialności za bezpieczeństwo życia i zdrowia powierzonej mej opiece młodzieży na czas trwania w/w wycieczki /imprezy/, zobowiazuję się do bezwzględnego przestrzegania przepisów, dotyczących zasad bezpieczeństwa na wycieczkach dla dzieci i młodzieży. Opiekunowie grup wycieczkowych : Imię i nazwisko / podpis/ pieczęć szkoły Kierownik wycieczki podpis dyrektor szkoły powrót

9 Harmonogram wycieczki stanowi integralną część karty wycieczki
Przykładowa karta wycieczki w Beskid Śląski z Katowic Adnotacje władz nadrzędnych: Zatwierdzam: / pieczęć i podpis dyrektora szkoły-placówki / powrót Adnotacje władz nadrzędnych : Zatwierdzam: /pieczęć i podpis dyrektora szkoły- placówki/

10 Kalkulacja wycieczki Kalkulację należy przeprowadzić na podstawie następujących elementów kosztów: Noclegów; Wyżywienia z rozbiciem na śniadania, obiady, kolacje oraz świadczenia dodatkowe, jak np. paczki żywnościowe; Transportu w oparciu o obowiązujące taryfy przewozowe, a w przypadku autokaru-wyliczoną możliwie dokładnie liczbę kilometrów przebiegu lub liczbę godzin; Obsługi przewodnickiej; Wstępów (do muzeów, obiektów turystycznych) i przejazdów (kolejkami linowymi, statkami itp.); Imprez kulturalnych i sportowych; Ubezpieczeń; Pilotażu. powrót

11 Kalkulacja wycieczki Trzy pierwsze elementy kalkulacji usług podstawowych określają standard usług danej imprezy turystycznej. Standard ten może być ustalony bądź przez biuro podróży (przy wycieczkach wzorcowych o z góry ustalonym programie i koszcie), bądź też przez klienta zamawiającego wycieczkę. Dotyczy to zarówno wyboru kategorii zakładu noclegowego, wielkości i wyposażenia pokoi, dziennego limitu wyżywienia, wyboru środka lokomocji, jak i również ilości zwiedzanych obiektów, imprez kulturalnych itp. Wartość poszczególnych świadczeń oparta jest na aktualnie obowiązujących cenach jednostkowych z doliczeniem marż. Omówienia wymagają trzy sprawy: podział limitu żywieniowego, ustalenie kosztów przejazdu autokarem oraz wysokość stosowanych marż. W programach imprez turystycznych przyjmuje się trzy posiłki dziennie, a z dotychczasowej praktyki wynika, że podział limitu wyżywienia dziennego kształtuje się w następujących proporcjach: śniadanie(ś) ok.20%, obiad(o) ok.45%, kolacja(k) ok.35%. W cenie posiłku zawarte są również narzuty przewidziane w gastronomii (Procent za obsługę, za tzw. działalność rozrywkową oraz dodatki sezonowe). powrót

12 Kalkulacja wycieczki Przy obliczaniu kosztów przejazdu autokarem stosuje się dwa rodzaje stawek: za przejechanie 1 kilometra lub za 1 godzinę pracy pojazdu. Do kosztów obliczonych na podstawie stawki za przejechanie 1 km lub według stawki godzinowej biuro podróży dolicza 20% marży. W niektórych przypadkach, np. dla wycieczek szkolnych, marża ta może być mniejsza (15 do 10%). Stawkę obliczaną na podstawie liczby przejechanych kilomentrów stosuje się dla wycieczek turystycznych, a stawkę godzinową przy zwiedzaniu miasta, wyjazdach w najbliższe okolice, przewizach (transferach) turystów z dworca do hotelu itp. Przy stosowaniu obu stawek do kosztów wlicza się liczbę kilometrów lub godzin zużytych na dojazd autokaru z garażu na miejsce podstawienia i z powrotem. Bardzo istotne jest dokładne poinformowanie klienta, jakim typem autokaru dysponuje biuro podróży na określoną wycieczkę oraz jakie zapewnia wygody. Lepiej jest bowiem zrezygnować z obsługi imprezy niż wprowadzać klienta w błąd. powrót

13 Rozliczenie wycieczki
Rozliczenie stanowi ostatni etap organizacji imprez turystycznych i jest odbiciem finansowym realizacji jej przebiegu. Rozliczenie sporządza się na podstawie rachunków otrzymanych od usługodawców oraz rachunków wydatków dokonanych przez pilota. Rachunki te powinny być dokładnie sprawdzone pod względem merytorycznym (zgodność z potwierdzaną ilością i jakością zrealizowanych usług), jak i formalnym (prawidłowość sporządzenia). Rachunki opatrzone numerem imprezy przekazywane są do działu finansowego biura w celu dokonania zapłaty wystawcom (usługodawcom). Po otrzymaniu wszystkich rachunków sporządza się zestawienie kosztów imprezy i po doliczeniu obowiązujących marż i opłat wystawia się fakturę zleceniodawcy. Faktura powinna być sporządzona w trzech egzemplarzach, z których jeden otrzymuje klient listem poleconym, drugi-dział księgowości biura, a trzeci umieszczony jest w teczce imprezy. Wszystkie dokumenty finansowe, związane z kosztami imprezy, powinny być włączone do odpowiedniej teczki.Rozliczenie imprezy powinno być dokonane w jak najkrótszym terminie,w ciągu dni. powrót

14 Oferta wycieczek dla grup
I. WYCIECZKI KRAJOWE WYCIECZKI JEDNO I DWUDNIOWE WYCIECZKI TRZYDNIOWE WYCIECZKI CZTERODNIOWE I DŁUŻSZE II. WYCIECZKI ZAGRANICZNE WYCIECZKI KRÓTKIE – DO PIĘCIU DNI WYCIECZKI DŁUŻSZE – MINIMUM PIĘCIODNIOWE powrót

15 Oferta wycieczek dla grup
spis treści WYCIECZKI KRAJOWE 1. WYCIECZKI JEDNODNIOWE: Jura Krakowsko - Częstochowska : Ogrodzieniec, Mirów, Bobolice Jura Krakowsko – Częstochowska: Częstochowa, Olsztyn, Siewierz Tarnowskie Góry wraz z sztolnią Czarnego Pstrąga Bielsko - Biała: studio filmów rysunkowych, Szyndzielnia W  poszukiwaniu źródeł Wisły – Barania Góra, Wisła Pszczyna i stadnina koni w Ochabach 2. WYCIECZKI  DWUDNIOWE Góry Świętokrzyskie Beskid Wysoki i Babia Góra Góry Stołowe, Duszniki, Kłodzko

16 Oferta wycieczek dla grup
spis treści WYCIECZKI KRAJOWE 3. WYCIECZKI TRZYDNIOWE: Warszawa – stolica Polski Tatry i Zakopane Pieniny i Beskid Sądecki 4. WYCIECZKI CZTERODNIOWE I DŁUŻSZE Pogórze Przemyskie i Bieszczady Poznajemy Wielkopolskę i Pojezierze Gnieźnieńskie Szlakiem zmagań z Zakonem Krzyżackim i miasta kopernikowskie

17 Oferta wycieczek dla grup
spis treści WYCIECZKI ZAGRANICZNE 1. WYCIECZKI KRÓTKIE – DO PIĘCIU DNI: Praga, Karlowe Wary, Kutna Hora Poznajemy Wilno, Troki i Kowno Lwów i galicyjskie miasteczka 2. WYCIECZKI DŁUŻSZE – MINIMUM PIĘCIODNIOWE Londyn Paryż Hiszpania - Francja Trzy stolice - Wiedeń, Bratysława, Budapeszt Słowenia i Chorwacja - Kraje cudów natury

18 Jura Krakowsko- Częstochowska : Ogrodzieniec, Mirów, Bobolice
Wyjazd z okolic Katowic ok   Przejazd do Ogrodzieńca. Zwiedzanie ruin XIV w zamku Bonerów i Firlejów.  Wejście na najwyższą basztę, z której roztacza się wspaniały widok na poszczególne grupy ostańców Jury.  Spacer pod strzelisty mur ostańców zwany „Cimami”.  Przejazd do Mirowa.  Odwiedzenie ruin XIV wiecznego zamku rodu Myszkowskich. Następnie spacer pod rozległym skalnym murem do zamku w Bobolicach ( XIVw.)  Podczas spaceru proponujemy rozpalenie ogniska wraz z pieczeniem kiełbasek  i równolegle pokaz wspinania skalnego. Czas realizacji programu Ogrodzieniec-3godz., Mirów i Bobolice –5 godz.,  Przejazdy-3,5 godz.  Razem: ok.- 11,5 godz. powrót

19 JURA KRAKOWSKO CZĘSTOCHOWSKA, CZĘSTOCHOWA, OLSZTYN, SIEWIERZ.
Wyjazd z Katowic około godziny 700. Postój w Siewierzu - w dawnej stolicy  Księstwa  Siewierskiego. Odwiedzenie ruin XIV wiecznego Zamku biskupiego.  Przejazd do Częstochowy.  Zwiedzanie klasztoru i fortecy Jasnogórskiej, między innymi Kaplicy Matki Bożej z cudownym obrazem, skarbca.  Spacer po centrum Częstochowy: zabytkowe kamieniczki , Kościół św. Zygmunta, stara karczma. Następnie przejazd do Olsztyna w Sokolich Górach- jednej z najbardziej malowniczych grup skalnych Jury Krakowsko-Częstochowskiej.  Zwiedzanie ruin XIII wiecznej warowni rozbudowanej przez Kazimierza Wielkiego, również siedziby księcia Władysława Opolskiego. Spacer pod skałami. Czas realizacji programu: Siewierz - 4 godziny, Olsztyn 2,5 godziny, Przejazdy 4 godziny, Razem: około 11,5 godziny. powrót

20 TARNOWSKIE GÓRY WRAZ Z SZTOLNIĄ CZARNEGO PSTRĄGA
Wyjazd autokarem z okolic Katowic ok ( istnieje możliwość przejazdu malowniczą trasą przy wykorzystaniu kolejki wąskotorowej).  Zwiedzanie zabytkowej Kopalni Ołowiu i Srebra wraz z ciekawą ekspozycją minerałów i historycznych eksponatów związanych z górnictwem Śląska.  Przejazd do Sztolni Czarnego Pstrąga – tu przejażdżka łodziami po podziemnym jeziorze. Spacer po starówce Tarnowskich Gór, m. in. Zabytkowa winiarnia  „Sedlaczek”, Ratusz z Muzeum Ziemi Tarnowskiej.  W drodze powrotnej postój w Świerklańcu- krótki spacer po parku, obejrzenie pałacyku zwanego „Domem Kawalera.” Czas realizacji programu: Kopalnia i Sztolnia-4,5 godz., Tarnowskie Góry-1godz., Świerklaniec 1,5 godz. Przejazdy-2godz. powrót

21 BIELSKO - BIAŁA: STUDIO FILMÓW RYSUNKOWYCH, SZYNDZIELNIA
Wyjazd z okolic Katowic ok   Przyjazd do Bielska ok Zwiedzanie: Starówki, Kościoła  Św. Barbary z XVII w ( interesującego przykładu beskidzkiej architektury sakralnej ), Katedry Św. Mikołaja z XV w, Zamku Książąt Sułkowskich z ciekawą galerią malarstwa i ekspozycją etnograficzną. Odwiedzenie Studia Filmów Rysunkowych- przewodnik opowiada o procesie tworzenia filmów, animacji i znanych dzieciom z filmów postaciach: Bolka i Lolka, Reksia. Przejazd autokarem pod dolną stację kolejki linowej, a następnie wyjazd nią na Szyndzielnię.  Krótki 2,5 godzinny spacer: Szyndzielnia – Klimczok –Szyndzielnia .  Zjazd kolejką do Bielska.  Powrót w okolice Katowic około godziny powrót

22 W POSZUKIWANIU ŹRÓDEŁ WISŁY – BARANIA GÓRA, WISŁA
Wyjazd z Katowic około godziny 730.  Przejazd do Wisły Czarne do zapory na Wiśle Czarne.  Przejście „Ścieżka Dydaktyczną” do Schroniska na Przysłopie ( odwiedzenie izby regionalnej ) i dalej na szczyt Baraniej Góry.  Wejście na wieżę widokową i podziwianie panoramy Beskidów.  Szlakiem przez rezerwat i dalej wzdłuż Białej Wisełki zejście do Wisły.  Odwiedzenie Muzeum Beskidzkiego. Czas realizacji programu : wycieczka piesza około 4,5 godziny. Wisła około 2 godziny.  Przejazdy około 2 godziny.  Razem około 9 godzin. powrót

23 Pszczyna i stadnina koni w Ochabach
Wyjazd z Katowic około godziny 730.  Zwiedzanie Pałacu w Pszczynie i znajdującego się w nim Muzeum Wnętrz Zabytkowych.  Spacer po rozległym i pięknym parku. Możliwość odwiedzenia Skansenu Wsi Pszczyńskiej.  Przejazd do Ochab – jednej z najsłynniejszych stadnin w Polsce. Zwiedzanie stajen, jazda konna na ląży (po 10 – 15 minut  na dziecko ), równolegle ognisko i pieczenie kiełbasek.  Czas realizacji programu: Pszczyna – 3,5 do 4 godzin, Ochaby 3,5 godziny.  Przejazdy około 2,5 godziny.  Razem około 10 godzin. powrót

24 Góry Świętokrzyskie 1 DZIEŃ Chęciny – ruiny zamku, Jaskinia Raj – wspaniała szata naciekowa, wystawa szczątków zwierząt i narzędzi prehistorycznych, Kielce  - wczesnobarokowy Pałac Biskupi z ciekawym muzeum wnętrz i galerią malarstwa Muzeum Świętokrzyskiego. 2 DZIEŃ Łysogóry i Puszcza Jodłowa – Święta Katarzyna (zwiedzanie klasztorów Bernardynów), wycieczka na Łysicę, Święty Krzyż (muzeum i klasztor), Nowa Słupia (Muzeum Starożytnego Hutnictwa Żelaza), Ujazd – ruiny zamku „Krzyżtopór” (zabytek klasy „0”), Oblęgorek (Muzeum Henryka Sienkiewicza) Świadczenia: 1 nocleg w Kielcach, 1 śniadanie, 2 obiady, 1 kolacja, opieka pilota-przewodnika powrót

25 Beskid Wysoki i Babia Góra
1 dzień Zwiedzanie Muzeum Babiogórskiego Parku Narodowego w Zawoji, Zubrzyca Górna – odwiedzenie Skansenu – Muzeum Orawskiego Parku Etnograficznego. W drodze powrotnej krótki postój przy kaplicy Zbójeckiej na Policznym. Nocleg w Pensjonacie w Zawoji Widłach 2 dzień Wycieczka na Babią Górę . Przejście od Przełęczy Krowiarki przez Sokolicę na Szczyt Babiej Góry(Diablaka) – zejście do Schroniska Markowe Szczawiny przez Przełęcz Brona ( przy sprzyjających warunkach Świadczenia: 1 nocleg w Pensjonacie w Zawoji Widłach, 1 śniadanie, 2 obiady, 1 kolacja, opieka pilota-przewodnika powrót

26 Góry Stołowe, Duszniki, Kłodzko
1 dzień - Wyjazd z okolic Katowic około Przejazd do Paczkowa (polskiego Carcasonne) - Krzywa Wieża, zabytkowa zabudowa miasta, zachowane w całości mury miejskie, Kłodzko - zwiedzanie potężnej twierdzy bastionowej na Górze Fortecznej, trasa podziemna pod twierdzą, gotycki most , ładna starówka. Bystrzyca Kłodzka – Muzeum Zapałek , średniowieczna zabudowa miasta, przejazd na nocleg do Dusznik Zdroju. 2 dzień – Duszniki Zdrój – odwiedzenie Parku Zdrojowego słynnego z odbywających się w nim Festiwali Chopinowskich oraz Muzeum Papiernictwa. Przejazd do Czermnej w okolicy Kudowy Zdroju. Obejrzenie Kaplicy Czaszek (wnętrze barokowej kaplicy wyłożone jest ponad 3 tysiącami czaszek i piszczeli) . Przejazd w Góry Stołowe- spacer po labiryncie Błędnych Skał, wejście na Szczeliniec, Wambierzyce- bazylika. Świadczenia: 1 nocleg w Duszniku Zdroju, 1 śniadanie, 2 obiady, 1 kolacja, opieka pilota-przewodnika powrót

27 Warszawa – stolica Polski
1 Dzień - Wyjazd z okolicy Katowic około 700. Zwiedzanie Starego i Nowego Miasta z przewodnikiem. Zamek Królewski, Barbakan wraz z murami obronnymi Starego Miasta XVI w., Grób Nieznanego Żołnierza, Bazylika Jana Chrzciciela z XVII w. Kościół Nawiedzenia NMP- którego początki sięgają XV w., Kościół świętego Stanisława tuż obok grób Jerzego Popiełuszki. 2 Dzień - Po śniadaniu zwiedzanie zespołu pałacowo parkowego w Łazienkach, następnie Muzeum Narodowego i Muzeum Wojska Polskiego, po południu Ogród Saski, Teatr Wielki, wyjazd na wieżę Pałacu Kultury i Nauki podziwianie panoramy Warszawy. 3 Dzień - Po śniadaniu zwiedzanie Pałacu w Wilanowie, możliwość odwiedzenia niezwykle ciekawego Muzeum Azji i Pacyfiku. Czas na posiłek i kupno pamiątek. Około 1600 wyjazd do Katowic. Przybycie do Katowic około 2100. Świadczenia: 2 noclegi na obrzeżach Warszawy, 2 śniadania 2 obiadokolacje. Opieka pilota - przewodnika. powrót

28 Tatry i Zakopane 2 Dzień - Tatry Wysokie- wycieczka piesza Doliną Jaworzynki na Halę Gąsienicową. Dla wytrwałych wejście na Mały Kościelec. Alternatywnie- wyjazd kolejką na Kasprowy Wierch i zejście do Doliny Gąsiennicowej. 1 Dzień – Zakopane - Muzeum Tatrzańskie, Cmentarz Zasłużonych, Muzeum Kasprowicza lub Makuszyńskiego, spacer na Kalatówki- odwiedzenie Pustelni Brata Alberta Chmielowskiego. 3 Dzień - Tatry Zachodnie- Odwiedzenie Jaskini Mroźnej. Doliną Kościeliską  do Schroniska na Halę Ornak, następnie przez Iwaniacką Przełęcz do Doliny Chochołowskiej. Przejazd do Chochołowa – odwiedzenie pięknego góralskiego kościółka. Świadczenia: 2 noclegi pod Zakopanem, 2 śniadania, 2 obiadokolacje , opieka pilota-przewodnika. powrót

29 Pieniny i Beskid Sądecki
1 Dzień - Wyjazd z okolic Katowic około godziny Postój w Nowym Wiśniczu koło Bochni. Zwiedzanie gotyckiego Zamku Kmitów z XV wieku, późniejszej rezydencji rodu Lubomirskich. Postój nad jeziorem Rożnowskim- oglądanie zapory. Przyjazd do Nowego Sącza- krótkie zwiedzanie, między innymi ruiny zamku królewskiego z XIV w. zbudowanego przez Kazimierza Wielkiego. Muszyny koło godziny zakwaterowanie w pensjonacie. Po obiedzie spacer po jednym z najsłynniejszych polskich uzdrowisk. Powrót na kolację. 2 Dzień - Po śniadaniu oglądanie ruin średniowiecznego zamku w Muszynie. Przejazd do Złocka, Szczawnika- odwiedzenie pięknej XVIII wiecznej cerkwi. Następnie wyjazd do Krynicy. Spacer po uzdrowisku. Odwiedzenie Domu Zdrojowego i pijalni wód mineralnych. Przejazd w Pieniny. W miarę możliwości czasowych spływ Dunajcem tratwami flisackimi z Kąt do Szczawnicy. Zakwaterowanie w prywatnym pensjonacie, obiadokolacja. Wieczorny spacer po Szczawnicy. . 3 Dzień – Po śniadaniu przejście Wąwozu Homole w Małych Pieninach. Dla chętnych wyjazd kolejką linową na Palenicę. Zwiedzenie zamku rycerskiego w Nidzicy (XV w.) i ruin zamku Kazimierza Wielkiego w Czorstynie. Obiad. Wyjazd w kierunku Katowic około Postój w zabytkowej karczmie „Rzym” w Suchej Beskidzkiej. Planowany powrót godzina 2030. Świadczenia : 2 noclegi w pensjonatach, 2 śniadania, 2 obiady, obiadokolacja , 1 kolacja, opieka pilota-przewodnika. powrót

30 Pogórze Przemyskie i Bieszczady
1 Dzień - wyjazd z okolicy Katowic około 630. Przejazd do Łańcuta. Zwiedzanie XVI w. rezydencji magnackiej Lubomirskich  później Potockich. Obecnie na Łańcuckim Zamku mieści się Muzeum Wnętrz i Muzeum Powozów. Obiad. Przejazd do Przemyśla – miasta na zbiegu: szlaków handlowych i wpływów Katolicyzmu i Prawosławia. Zwiedzenie starówki z rozlicznymi zabytkami sakralnymi: gotycka Katedra XV w. Klasztory: Franciszkanów, Dominikanów, Reformatów. Przejście na Górę Zamkową do Zamku Królewskiego z XIV w. przebudowanego w okresie późnego renesansu, gdzie mieści się obecnie Muzeum Ziemi Przemyskiej. Oglądanie fortyfikacji potężnej Twierdzy Przemyskiej zbudowanej podczas zaboru austriackiego. Zakwaterowanie w hotelu i kolacja 2 Dzień - Po śniadaniu przejazd do Krasiczyna – jeden z najpiękniejszych renesansowych rezydencji magnackich w Polsce. Zamek wzniesiono w XVI w. częściowo przebudowano w XVIII. Jest doskonale zachowany i otoczony pięknym parkiem. Przejazd do Leska – młodego miasteczka w Bieszczadach. Obiad. Odwiedzenie Zamku Kmitów z XVI w., renesansowego kościoła Nawiedzenia NMP, Synagogi Żydowskiej i pozostałości starego cmentarza żydowskiego XVII i XVIII w. Przejazd nad Jezioro Solińskie. Oglądanie zapory wodnej w Solinie. Przejazd wzdłuż  brzegów Jeziora Solińskiego, następnie rzeki Solinki do Ustrzyk Górnych. Kolacja i nocleg w schronisku. powrót

31 Pogórze Przemyskie i Bieszczady c.d.
4 Dzień - Po śniadaniu przejazd na Przełęcz Żebrak. Stąd pieszo szlakiem turystycznym w najdzikszy masyw Bieszczadów- Chryszczatą (997m.npm.). Oglądanie pozostałości umocnień z okresu toczonych tu ciężkich walk podczas I Wojny Światowej, resztki bunkrów UPA . Obejrzenie zapadliskowego Jeziorka Duszatyńskiego w rezerwacie „Zwiezło”. Zejście do Duszatyna. Przejazd do Komańczy. Oglądanie zabytkowej cerkwi drewnianej z XVIII w. Przejazd do Sanoka. Zwiedzanie Muzeum Historycznego na Zamku Królewskim z największą w Polsce kolekcją ikon. Spacer po starówce. Odwiedzenie Cerkwi Świętej Trójcy. Obiad. Wyjazd około Przybycie do Katowic około 2200. 3 Dzień - Po śniadaniu wycieczka na teren Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Wejście na Tarnicę (1346m.npm) - najwyższy szczyt Bieszczad i Krzemień (1335m.nom). Przy dobrych warunkach pogodowych i dobrej kondycji grupy możliwe dodatkowo wejście na Halicz (1333m.npm) a nawet  Rozsypaniec (1273m.npm.). Powrót przez Bukowe Berdo do Bereżek. Przejazd z postojami w miejscach upamiętniające krwawe walki z bandami UPA ( Ukraińska Powstańcza Armia) w latach 1944 – 1947 przez y Wetlinę, Ciscu, Jabłonki do Baligrodu. Obiadokolacja i nocleg w Baligradzie powrót

32 Poznajemy Wielkopolskę i Pojezierze Gnieźnieńskie
2 Dzień- Po śniadaniu przejazd do Poznania. Zwiedzanie terenu Międzynarodowych Targów Poznańskich, następnie przejście na Rynek ze słynnym Ratuszem (koziołki), w którym mieści się Muzeum Historii miasta Poznania, wczesnogotycki Kościół św. Dominika z XIII w., gotyckie i renesansowe kamieniczki. Przejazd na Ostrów Tumski z romańską bazyliką – jeden z najstarszych murowanych zabytków Polski. Przejazd do Biskupina, obiadokolacja i nocleg w ośrodku nad Jeziorem Biskupińskim. 1 Dzień-Wyjazd z okolicy Katowic około godz Przejazd przez Częstochowę. Postój w Antoninie. Możliwość zjedzenia posiłku w zabytkowym Pałacyku Myśliwskim (gościł w nim niegdyś Fryderyk Chopin), z bogatą kolekcją trofeów myśliwskich, położonym w pobliżu jeziora. Przejazd do malowniczego Gołuchowa gdzie na terenie rozległego zespołu parkowego z cenną kolekcją drzew (ścieżka przyrodnicza) znajduje się póżnogotycki zamek Leszczyńskich, później Czartoryskich. Na terenie parku zlokalizowane jest Muzeum Leśnictwa oraz hodowla żubrów, łosi i danieli (zwierzęta można pooglądać). Przejazd do Kórnika nad jeziorem Kórnickim. Zwiedzenie jednego z najbardziej malowniczych zamków w Polsce- neogotyckiego Zamku Górków mieszczącego oddział Muzeum Narodowego z niezwykle cennymi zbiorami książek. Nocleg i obiadokolacja w ośrodku wypoczynkowym nad jeziorem. powrót

33 Poznajemy Wielkopolskę i Pojezierze Gnieźnieńskie c.d.
4 Dzień- Po śniadaniu przejazd Kruszwicy nad Jeziorem Gopło, legendarnego miejsca pożarcia Króla Popiela przez myszy. Liczne stanowiska archeologiczne z okresu około 500 l. p. n. e. grodzisko z X-XII w. Przejazd do Gniezna – pierwszej stolicy Polski. Zwiedzenie archikatedralnego kościoła Wniebowzięcia NMP z elementami architektury przedromańskiej z X w. niezwykle cennymi drzwiami z brązu z XII w., miejsce spoczynku Świętego Wojciecha, Dąbrówki –żony Mieszka I. Możliwość odwiedzenia Muzeum Początków Państwa Polskiego. Około wyjazd. Przybycie do Katowic koło 21 00 3 Dzień- Po śniadaniu zwiedzanie rezerwatu archeologicznego pozostałości  osiedla obronnego kultury łużyckiej sprzed lat – jednego z najciekawszych w Europie. Przejazd zabytkową kolejką wąskotorową do Żnina, w którym znajduje się Muzeum Kolejnictwa z arcyciekawym  zbiorem starych lokomotyw. Odwiedzenie ruin średniowiecznego zamku w Wenecji (legenda o Diable Weneckim). Powrót do Biskupina na nocleg i obiadokolację. powrót

34 Szlakiem zmagań z Zakonem Krzyżackim i miasta kopernikowskie
2 Dzień - Po śniadaniu kontynuacja zwiedzania Torunia. Przejazd do Świecia – jednego z najstarszych miast pomorskich. Obejrzenie ruin zamku krzyżackiego z XIV w. pozostałości murów miejskich . Następnie przez Grudziądz (krótki postój połączony ze spacerem po starówce i wejściem na Górę Zamkową – doskonały punkt widokowy) przejazd do Kwidzynia . Obejrzenie zespołu zamkowo- katedralnego  kapituły  pomorzańskiej z XIV w. Obiadokolacja i nocleg. 1 Dzień - Wyjazd z okolic Katowic około 700. Przejazd do Torunia miasta urodzin Mikołaja Kopernika. Zwiedzanie Starego Miasta jako jednego z najciekawszych układów urbanistycznych średniowiecza: Ratusz z Muzeum Okręgowym, Dom Kopernika z Muzeum Kopernikowskim, Kościół Jezuitów, Kościół Wniebowzięcia NMP, Pałac Biskupów Kujawskich, Spichlerze, mury i baszty fortyfikacji miejskich, Zamek Krzyżacki. Obiadokolacja i nocleg. 3 Dzień - Po śniadaniu przejazd do Malborka – dawnej stolicy Państwa Krzyżackiego. Zwiedzenie Marienburga – najpotężniejszego zamku krzyżackiego: Zamek Wysoki z XIII w. wraz z reflektarzem, kaplicą NMP ; Zamku Średniego z Pałacem Wielkiego Mistrza i kaplicą Św. Bartłomieja, Zamku Niskiego z Arsenałem Kościołem Świętego Wawrzyńca. Na terenie zamku muzeum, w którym można obejrzeć słynną „Bitwę pod Grunwaldem „Jana Wawrzyńca. Obiadokolacja i nocleg. powrót

35 Szlakiem zmagań z Zakonem Krzyżackim i miasta kopernikowskie c.d.
5 Dzień - Po śniadaniu przejazd na miejsce „Bitwy pod Grunwaldem”. Oglądanie pomnika Zwycięstwa Grunwaldzkiego. Następnie przejazd do Golubia- Dobrzynia słynnego z corocznych turniei rycerskich, które odbywają się w XIV w. zamku krzyżackim później starościańskim. Około 1400wyjazd w drogę powrotną. Obiad na trasie. Przyjazd w okolice Katowic około 2200. 4 Dzień - Po śniadaniu przejazd do Fromborka nad Zalewem Wiślanym – miasta, w którym żył i tworzył Mikołaj Kopernik. Zwiedzanie zabytków związanych z pobytem Kopernika (m. in. Wieży Kopernika), Kościoła Katedralnego, Pałacu Biskupów Warmińskich. Możliwość wycieczki statkiem po Zalewie Wiślanym. Przejazd do Olsztyna. Zwiedzanie gotyckiego Kościoła katedralnego Świętego Jakuba, Zamku Kapituły Warmińskiej, którego administratorem był niegdyś Kopernik. Obiadokolacja inocleg. Świadczenia: 4noclegi, 4 śniadania, 4 obiadokolacje, i jeden obiad, opieka pilota- przewodnika. powrót

36 Szlakiem zmagań z Zakonem Krzyżackim i miasta kopernikowskie
GRUDZIĄDZ, m. w woj. kujawsko-pomor., powiat grodzki i siedziba powiatu grudziądzkiego, w Kotlinie Grudziądzkiej, na pr., wysokim brzegu Wisły.   101 tys. mieszk. (1998); ośr. przem. i usługowy; przemysł maszyn. (fabryka maszyn roln., odlewnia i emaliernia   producent pomp głębinowych, zakłady sprzętu okrętowego), chem. (duża fabryka wyrobów gumowych), spoż. (mleczarnia, chłodnia składowa, wytwórnia tytoniu, zakłady mięsne i piwowarskie), odzież., meblarski, miner., poligraf.; w pobliżu miejskiego wysypiska śmieci zbud. niewielką elektrownię wykorzystującą metan z wysypiska; węzeł komunik.; most na Wiśle; muzeum; planetarium i obserwatorium astr.; ośr. turyst.; przystań pasażerska na Wiśle; ośr. sportów wodnych; w pd. części Grudziądza tereny wypoczynkowe (las komunalny, Jez. Rudnickie Wielkie). Historia. W X w. gród warowny ziemi chełmińskiej, wzmiankowany 1065; od 1231 w rękach Krzyżaków; prawa miejskie 1291; od 1440 czł. Związku Prus.; od 1454 w Polsce (Prusy Król.), starostwo niegrodowe, miejsce sejmików generalnych Prus Król.; ośr. handlu i rzemiosła; w 2. poł. XVI w. ośr. protestantyzmu; od 1772 w zaborze prus., pod Grudziądzem zbudowano twierdzę prus., w której po upadku powstania listopadowego więziono powstańców pochodzenia chłopskiego (Lud Polski); siedziba powiatu; w XIX w. ośr. polskości (liczne organizacje kult.-oświat., czasopisma, gł. Gazeta Grudziądzka); od poł. XIX w. ośr. przem.; od 1878 połączenie kol.; od 1920 w Polsce; m.in. od 1924 największe w kraju zakłady przemysłu gumowego (pepege), Centr. Szkoła Kawalerii, Centr. Szkoła Żandarmerii Wojskowej. We IX 1939 zacięte walki obronne wojsk pol.; w okresie okupacji niem. X obóz przejściowy dla Polaków, gł. inteligencji i księży (część Niemcy rozstrzelali, pozostałych wywieźli do obozów koncentracyjnych i na roboty przymusowe do Niemiec); w I 1945 Niemcy zamordowali tu 100 uczestników powstania warsz.; teren działalności pol. organizacji konspiracyjnych (m.in. Orzeł Biały, AK). Zabytki. Kościoły got. z XIV w. (przebud. w XVII i XVIII w.); opactwo Benedyktynek: kościół (XIV w., przebud. 1624), barok. klasztor ( ) i pałac Opatek (ok. 1730); barok. kościół Jezuitów i kolegium z XVII w. (rozbud. w XVIII w.); dawny kościół i klasztor Reformatów ( ); fragmenty murów miejskich z XIV w. (rekonstruowane po 1945), bastionowe obwarowanie twierdzy prus. ( ); spichlerze z XVII, XVIII w. 2 Dzień - Po śniadaniu kontynuacja zwiedzania Torunia. Przejazd do Świecia – jednego z najstarszych miast pomorskich. Obejrzenie ruin zamku krzyżackiego z XIV w. pozostałości murów miejskich . Następnie przez Grudziądz (krótki postój połączony ze spacerem po starówce i wejściem na Górę Zamkową – doskonały punkt widokowy) przejazd do Kwidzynia . Obejrzenie zespołu zamkowo- katedralnego  kapituły  pomorzańskiej z XIV w. Obiadokolacja i nocleg. 1 Dzień - Wyjazd z okolic Katowic około 700. Przejazd do Torunia miasta urodzin Mikołaja Kopernika. Zwiedzanie Starego Miasta jako jednego z najciekawszych układów urbanistycznych średniowiecza: Ratusz z Muzeum Okręgowym, Dom Kopernika z Muzeum Kopernikowskim, Kościół Jezuitów, Kościół Wniebowzięcia NMP, Pałac Biskupów Kujawskich, Spichlerze, mury i baszty fortyfikacji miejskich, Zamek Krzyżacki. Obiadokolacja i nocleg. 3 Dzień - Po śniadaniu przejazd do Malborka – dawnej stolicy Państwa Krzyżackiego. Zwiedzenie Marienburga – najpotężniejszego zamku krzyżackiego: Zamek Wysoki z XIII w. wraz z reflektarzem, kaplicą NMP ; Zamku Średniego z Pałacem Wielkiego Mistrza i kaplicą Św. Bartłomieja, Zamku Niskiego z Arsenałem Kościołem Świętego Wawrzyńca. Na terenie zamku muzeum, w którym można obejrzeć słynną „Bitwę pod Grunwaldem „Jana Wawrzyńca. Obiadokolacja i nocleg.

37 Szlakiem zmagań z Zakonem Krzyżackim i miasta kopernikowskie
MALBORK, m. w woj. pomor., siedziba powiatu malborskiego, na pd. skraju Żuław Wiślanych, nad Nogatem.   39 tys. mieszk. (1998); ośr. przem. i usługowy regionu roln.; przemysł spoż., m.in. Wytwórnia Makaronów im. Charlesa de Gaulle'a, należąca do spółki Danuta (produkcja pokrywa 20% zaopatrzenia kraju), cukrownia, mleczarnia, słodownia, młyn; ponadto włók. (roszarnia lnu), maszyn. (fabryka wentylatorów, maszyn dla leśnictwa), odzież.; zakłady chem., drukarnia; węzeł kol. i drogowy; niewielki port rzeczny; ośr. turyst.-krajoznawczy; Muzeum Zamkowe. Historia . Około 1274 Krzyżacy rozpoczęli budowę zamku (Marienburg, od XVI w. spolszczona nazwa Malbork); prawa miejskie ok. 1286; siedziba w. mistrza zakonu i stol. państwa krzyżackiego; rozbud. zamku w XIV w. (jedna z najpotężniejszych w Europie warowni) spowodowała napływ rzemieślników. Na mocy pokoju tor przyłączony do Polski (Prusy Król.), stol. województwa; od 1772 w zaborze prus.; ożywienie gospodarcze Malborka związane z budową linii kol. Berlin Królewiec; powstały zakłady przem. i urządzenia komunalne; XIX w siedziba powiatu. Po plebiscycie 1920 pozostał w Prusach Wsch.; w okresie międzywojennym wybudowano port i nowe zakłady przemysłowe. W czasie II wojny świat hitl. obóz jeńców różnych narodowości (ponad 32,5 tys. osób); 2 oddziały robocze jeńców bryt. i radz.; obóz pracy przymusowej; 25 I 17 III 1945 zacięte walki o Malbork (przekształcony przez Niemców w twierdzę), poważnie zniszczony; od 1945 w granicach Polski, odbudowany. Zabytki . Gotycki zamek krzyżacki   wielki kompleks obejmujący Zamek Wysoki (ok pocz. XIV w., rozbud ) z kaplicą NMP (kościołem zamkowym), dawne przedzamcze (koniec XIII w.), przekształcone w XIV w. w Zamek Średni z Wielkim Refektarzem (ok ), i Pałacem W. Mistrza (ok , rozbud ), oraz przedzamcze, zw. Zamkiem Niskim (XIV w.) z arsenałem (ok ) i kaplicą Św. Wawrzyńca (przed 1358); nowe obwarowania (ok ) z basztami i Bramą Mostową, mur zewn. ( ); zamek w Malborku był jedną z rezydencji królów pol., a od 1667 także jezuitów przy kościele zamkowym, przebud., znacznie zdewastowany, częściowo rekonstruowany , po 1945 restaurowany; z zamkiem sprzężone mury miejskie ( ) z bramami Garncarską i Sztumską; got. ratusz ( i po ); późnogot. kościół parafialny ( , częściowo rekonstruowany po 1945). 2 Dzień - Po śniadaniu kontynuacja zwiedzania Torunia. Przejazd do Świecia – jednego z najstarszych miast pomorskich. Obejrzenie ruin zamku krzyżackiego z XIV w. pozostałości murów miejskich . Następnie przez Grudziądz (krótki postój połączony ze spacerem po starówce i wejściem na Górę Zamkową – doskonały punkt widokowy) przejazd do Kwidzynia . Obejrzenie zespołu zamkowo- katedralnego  kapituły  pomorzańskiej z XIV w. Obiadokolacja i nocleg. 1 Dzień - Wyjazd z okolic Katowic około 700. Przejazd do Torunia miasta urodzin Mikołaja Kopernika. Zwiedzanie Starego Miasta jako jednego z najciekawszych układów urbanistycznych średniowiecza: Ratusz z Muzeum Okręgowym, Dom Kopernika z Muzeum Kopernikowskim, Kościół Jezuitów, Kościół Wniebowzięcia NMP, Pałac Biskupów Kujawskich, Spichlerze, mury i baszty fortyfikacji miejskich, Zamek Krzyżacki. Obiadokolacja i nocleg. 3 Dzień - Po śniadaniu przejazd do Malborka – dawnej stolicy Państwa Krzyżackiego. Zwiedzenie Marienburga – najpotężniejszego zamku krzyżackiego: Zamek Wysoki z XIII w. wraz z reflektarzem, kaplicą NMP ; Zamku Średniego z Pałacem Wielkiego Mistrza i kaplicą Św. Bartłomieja, Zamku Niskiego z Arsenałem Kościołem Świętego Wawrzyńca. Na terenie zamku muzeum, w którym można obejrzeć słynną „Bitwę pod Grunwaldem „Jana Wawrzyńca. Obiadokolacja i nocleg.

38 Szlakiem zmagań z Zakonem Krzyżackim i miasta kopernikowskie c.d.
FROMBORK, m. w woj. warmińsko-mazurskim (powiat braniewski), na Wybrzeżu Staropruskim, nad Zalewem Wiślanym;.   2,6 tys. mieszk. (1998); mały port rybacki; spółdzielnia rybołówstwa mor.; duże gospodarstwa rolne; ośr. turyst. i sport. (żeglarstwo, bojery); przystań żeglugi pasażerskiej; Muzeum M. Kopernika. Historia. W siedziba diecezji warmińskiej (po zniszczeniu Braniewa przez Prusów); 1278 zbudowano warownię katedralną, obok osada rybacko-rzemieślnicza; miasto i od 1959; od 1320 własność kapituły; od 1466 w Polsce (Prusy Król.); od XV w. port; we Fromborku pracował ( i ) i zmarł M. Kopernik; od 1772 w zaborze prus.; w czasie II wojny świat. zniszczony w ok. 70%; od 1945 w Polsce, odbudowany. Zabytki. Zespół katedralny, otoczony obwarowaniami   got. katedra (XIV w.) z późnobarok. kaplicą bpa K. Szembeka ( ), poliptyk z 1504, ołtarze z XVII w., nagrobki, epitafia z poł. XIV XVIII w.; pałac biskupów warmińskich (ok. 1530, przebud. 1727), częściowo rekonstruowany; kanonie z 2. poł. XV XVIII w. (przebud.); obwarowania wzgórza katedralnego z wieżami i bramami (2. poł. XIV 1. poł. XVI w.), częściowo rekonstruowane, m.in. got. wieża (2. poł. XIV w.), rozbud., z pracownią i mieszkaniem Kopernika. 5 Dzień - Po śniadaniu przejazd na miejsce „Bitwy pod Grunwaldem”. Oglądanie pomnika Zwycięstwa Grunwaldzkiego. Następnie przejazd do Golubia- Dobrzynia słynnego z corocznych turniei rycerskich, które odbywają się w XIV w. zamku krzyżackim później starościańskim. Około 1400wyjazd w drogę powrotną. Obiad na trasie. Przyjazd w okolice Katowic około 2200. 4 Dzień - Po śniadaniu przejazd do Fromborka nad Zalewem Wiślanym – miasta, w którym żył i tworzył Mikołaj Kopernik. Zwiedzanie zabytków związanych z pobytem Kopernika (m. in. Wieży Kopernika), Kościoła Katedralnego, Pałacu Biskupów Warmińskich. Możliwość wycieczki statkiem po Zalewie Wiślanym. Przejazd do Olsztyna. Zwiedzanie gotyckiego Kościoła katedralnego Świętego Jakuba, Zamku Kapituły Warmińskiej, którego administratorem był niegdyś Kopernik. Obiadokolacja inocleg. Świadczenia: 4noclegi, 4 śniadania, 4 obiadokolacje, i jeden obiad, opieka pilota- przewodnika.

39 Szlakiem zmagań z Zakonem Krzyżackim i miasta kopernikowskie c.d.
OLSZTYN, od I 1999 m. wojew. i powiatowe w woj. warmińsko-mazurskim, powiat grodzki, na Pojezierzu Olsztyńskim, nad Łyną i kilkoma jeziorami   Ukiel, Kortowskie, Długie; 158 tys. mieszk. (1998); w latach liczba ludności wzrosła 4-krotnie; duży ośrodek przem.; rozwinięty przemysł spoż. (mięsny, młynarski, jajczarski, mleczarski; browar, chłodnie); ponadto zakłady przemysłu: gumowego (opony samochodowe), maszyn. (maszyny do przetwórstwa mleka oraz obróbki drewna), samochodowego (części), meblarskiego, metal., materiałów bud., poligraf., odzież.; duży węzeł kol. i drogowy; lotnisko Aeroklubu Warmińsko-Mazurskiego. Olsztyn jest ośrodkiem adm., kult.-nauk. i turyst.; stol. metropolii warmińskiej Kościoła rzymskokatol.; Akad. Roln.-Techn., Wyższa Szkoła Pedag., Wyższe Seminarium Duchowne; ośr. szkolnictwa zaw.; planetarium i obserwatorium astr., instytuty nauk., m.in. Inst. Rybactwa Śródlądowego; teatry, filharmonia, rozgłośnia radiowa i stacja telew., muzea, galerie sztuki; ośr. obsługi ruchu turyst. (hotele, turyst. baza noclegowa, ośr. sportów wodnych); obiekty sport. (stadiony, korty tenisowe, hala widowiskowo-sport., kryty basen, tereny zawodów motokrosowych). Centrum stanowi Stare Miasto położone na pr. brzegu Łyny; od pn., wsch. i pd. otaczają je osiedla mieszkaniowe, m.in. Zatorze, Pojezierze Mazurskie, Podgrodzie; zabudowa przem. skupia się we wsch. części Olsztyna, a tereny rekreacyjne zajmują pn. (las miejski) i zach. (jeziora) część miasta; na pd.-wsch. nad Jez. Kortowskim, w dzielnicy Kortowo   miasteczko akademickie. Historia. Osada przy zamku kapituły warmińskiej, wzmiankowana 1348; prawa miejskie 1353 (niem. Allenstein); od 1440 czł. Związku Prus.; po wojnie trzynastoletniej (1454  66) wraz z Warmią; przyłączony do Polski; w XV XVII w. rozwój rzemiosła, handlu (pośrednictwo w wymianie towarowej między Mazowszem a portami bałtyckimi) i ośr. nauk.; siedziba adm. dóbr kapituły ( i administratorem był M. Kopernik); od 1772 w zaborze prus.   upadek gosp.; ponowny rozwój związany z uruchomieniem 1872 linii kol. (przemysł przetwórczy, gł. produktów leśnych). W XIX i XX w.   mimo germanizacji   ośr. polskości (m.in. Gazeta Olsztyńska, działalność rodziny Pieniężnych); w okresie międzywojennym działalność Związku Polaków w Prusach Wsch., ZPwN, ZHP w Niemczech, Pol.-Katolickiego Tow. Szkolnego, Banku Lud., Domu Pol.; 1939 Niemcy dokonali masowych aresztowań działaczy polskich. Podczas II wojny świat. 5 obozów pracy przymusowej; masowe egzekucje ludności pol.; od 1945 w granicach Polski, stol. województwa; po 1965 do Olsztyna przyłączono liczne wsie, obszary roln. i leśne, m.in. Pozorty, Dajtki, Track, Gutkowo, Kieźliny, Zalbki, Ostrzeszewo, Szczęsne, Kudypy. Zabytki. Gotycki kościół farny, od 1972 katedra (4 ćwierć XIV w., sklepienia poł. XVI w., wieża nadbud ); got. zamek kapituły warmińskiej (2 poł. XIV w., wnętrze przebud. w XVI, rozbud. w XVIII w.)   ob. Muzeum Warmii i Mazur; fragmenty murów miejskich (po 1378) z got. Bramą Wysoką; drewn. spichlerz (XVII/XVIII w.). 5 Dzień - Po śniadaniu przejazd na miejsce „Bitwy pod Grunwaldem”. Oglądanie pomnika Zwycięstwa Grunwaldzkiego. Następnie przejazd do Golubia- Dobrzynia słynnego z corocznych turniei rycerskich, które odbywają się w XIV w. zamku krzyżackim później starościańskim. Około 1400wyjazd w drogę powrotną. Obiad na trasie. Przyjazd w okolice Katowic około 2200. 4 Dzień - Po śniadaniu przejazd do Fromborka nad Zalewem Wiślanym – miasta, w którym żył i tworzył Mikołaj Kopernik. Zwiedzanie zabytków związanych z pobytem Kopernika (m. in. Wieży Kopernika), Kościoła Katedralnego, Pałacu Biskupów Warmińskich. Możliwość wycieczki statkiem po Zalewie Wiślanym. Przejazd do Olsztyna. Zwiedzanie gotyckiego Kościoła katedralnego Świętego Jakuba, Zamku Kapituły Warmińskiej, którego administratorem był niegdyś Kopernik. Obiadokolacja inocleg. Świadczenia: 4noclegi, 4 śniadania, 4 obiadokolacje, i jeden obiad, opieka pilota- przewodnika.

40 Praga, Karlowe Wary, Kutna Hora
3 Dzień - Po śniadaniu zwiedzanie Pragi z pilotem: staromiejski rynek, Orloj- słynny zegar z poruszającymi się figurkami wieży XVI w. ratusza, Plac Hradczański z Katedrą Św. Wita, Kaplicą Świętego Wacława, Zamkiem Królewskim; Wieża i Most Karola, Złota Uliczka. Wacławskie Namesti, Mała Strana. Czas wolny. Obiadokolacja i nocleg. 4. Dzień -Po śniadaniu opuszczenie hotelu. Przejazd do królewskiego miasta –Kutnej Hory. Zwiedzenie Katedry Świętej Barbary, orginalnego kościoła cmentarnego- „Kostnicy” (wystrój wykonany wyłącznie z ludzkich czaszek i piszczeli), zamku – rezydencji miejscowych władców, Vlaszskiego Dwory- dawniej mennicy królewskiej. Około zakończenie zwiedzania. Powrót do kraju. Przyjazd do Katowic około nocny przejazd do kraju. Świadczenia: 3 noclegi w hotelu w Pradze, 3 śniadania, i 3 obiadokolacje, opieka pilota, ubezpieczenie. 1 Dzień wyjazd z Katowic. Przejazd przez Prudnik, pasmo Jaseników (dwugodzinny postój), Hradec Kralowe do Pragi. Przyjazd do Pragi około Zakwaterowanie w hotelu. Spacer po Hradczanach m. in. pod Kriżikową  Fontannę – obserwowanie nocnego spektaklu podświetlonych fontann unoszących się w takt muzyki. Obiadokolacja. 2 Dzień - Po śniadaniu wycieczka do Karlowych Warów (Karisbadu) jednego z najsłynniejszych uzdrowisk Europy. Zwiedzanie Muzelum z Porcelany, spacer po uzdrowisku z odwiedzeniem najciekawszych domów zdrojowych. Powrót do Pragi. Wyjazd na wzgórze Petrzin z wierzą widokową zwaną też małą wieżą Eifela skąd roztacza się wspaniała panorama Pragi. Obiadokolacja i nocleg. powrót

41 Poznajemy Wilno, Troki i Kowno
3 Dzień - Po śniadaniu kontynuacja zwiedzania Wilna: dzielnica żydowska, klasztor franciszkański, dom Moniuszki, Uniwersytet Wileński im. Stefana Batorego. Przejazd do Trok dawnej stolicy Wielkiego Księstwa Litewskiego- siedziby Kiejstuta i Witolda. Podziwianie krajobrazu rozległego kompleksu jezior trockich. Spacer po Trokach: odwiedzenie Nowego Zamku na półwyspie, karczmy Karaimów, Kościoła Farnego z 1409 r. Ufundowanego przez Księcia Witolda, ruin klasztoru Benedyktynów, ruiny starego zamku. Możliwość rejsu jachtem po Jeziorze Galve (około 10 LIT.), oglądanie z jeziora pałacu Tyszkiewiczów. Przejazd do Kowna. Kolacja i nocleg w hotelu. 1 Dzień- Wyjazd z Katowic o godzinie Przejazd przez: Częstochowę, Piotrków, Warszawę. 2 Dzień - Przekroczenie granicy w Ogrodnikach. Przyjazd do Wilna około Ostra Brama, Kościół Piotra i Pawła, Klasztor Świętej Trójcy, Prawosławny Klasztor Świętego Ducha, zaułek bernardyński wraz z domem Adama Mickiewicza. Po przerwie obiadowej kontynuacja zwiedzania Wilna: Kościół Katedralny, Dolny Zamek, Cmentarz na Rossie, Wzgórze Gedymina, Wzgórze Trzech Krzyży. Gorąca kolacja. Zakwaterowanie w hotelu. 4 Dzień - Po śniadaniu  opuszczenie hotelu. Zwiedzanie starówki m.in. Dom Peruna, kościoła katedralnego, placu ratuszowego, pozostałości zamku kowieńskiego. Odwiedzenie Muzeum Cziurlonisa lub oryginalnego Muzeum Diabłów. Przejazd do zespołu klasztornego Kamedułów (zabytek klasy”0”) w Pażaislis. Około wyjazd w kierunku Polski. Przyjazd do Katowic około Świadczenia: 2 noclegi, 2 śniadania i 2 obiadokolacje, opieka pilota. powrót

42 Lwów i galicyjskie miasteczka
1 Dzień - wyjazd z Katowic o godzinie Przekroczenie granicy w Mościskach około Przyjazd do Lwowa około Zwiedzanie Starego Miasta: Rynek, Ratusz, Katedra, Klasztor Dominikanów, obronny Zespół Klasztorny Bernardynów, Pomnik Mickiewicza, Kościoły: Piotra i Pawła, Benedyktynek, Arsenał, Baszta Prochowa, Mury Miejskie Obiadokolacja  i nocleg w hotelu. 2 Dzień - Po śniadaniu zwiedzanie Cmentarza Łyczakowskiego i mogił Orląt Lwowskich, kontynuacja zwiedzania Lwowa:, Wysoki Zamek, Muzeum Historyczne, Lwowska Galeria Malarstwa z obrazami m. in. Matejki, Grottgera, Malczewskiego, Muzeum Etnograficzne, Teatr, Opera, budynek Sejmu Galicyjskiego. Obiadokolacja i nocleg . powrót

43 Lwów i galicyjskie miasteczka c.d.
3 Dzień - Po śniadaniu przejazd do Stanisławowa. Obejrzenie pozostałości fortyfikacji i murów obronnych  twierdzy założonej w XVII w. celu obrony Rzeczpospolitej, Ratusz, Pomnik Mickiewicza, Kościoły Jezuitów z XVIII w. Przejazd do Kołomyji.Zwiedzenie muzeum Huculszczyzny. Następnie przejazd do Jaremczy- słynnego centrum turystycznego Karpat Wschodnich. Obejrzenie wodospadu na Prucie. Obiadokolacja i nocleg. 4 Dzień - Po śniadaniu krótka wycieczka na Skały Dowbosza, oglądanie przełomu Prutu. Przejazd z postojami przez malownicze miasteczka: Stryj, Drohobycz (urodził się tu Brunon Schulc), Sambor do przejścia granicznego w Mościskach. Postój na obiad w Przemyślu. Przyjazd w okolice Katowic około Świadczenia: 3 noclegi w hotelu, 3 śniadania i 3 obiadokolacje, opieka pilota. powrót

44 Londyn 1.dzień - wyjazd z kraju, przejazd przez Niemcy i Francję do Calais.W czasie przejazdu postoje na parkingach; noc w autokarze. 2. dzień - przyjazd do Londynu. Spacer po centrum miasta z uwzględnieniem ważniejszych atrakcji tego miasta. Po południu zwiedzanie Muzeum Figur Woskowych Madame Tussaud zakwaterowanie, obiadokolacja i nocleg. 3.dzień - po śniadaniu zwiedzanie Londynu: Westminster Abbey - opactwo benedyktynów i dawna stolica państwa, miejsce koronacji panujących monarchów,a także miejsce ich wiecznego spoczynku, Backingham Palace - siedziba królowej i pomnik z białego marmuru ku pamięci królowej Wiktorii, Trafalgar Square z pomnikiem legendarnego Admirała Nelsona i z National Gallery, Houses of Parliament - jeden z najsławniejszych gmachów świata, siedziba parlamentu brytyjskiego, Big Ben, Piccadilly Circus - ulubione miejsce londyńczyków. Powrót na kwatery na obiadokolację i nocleg. powrót

45 Londyn c.d. 5.dzień - po śniadaniu przejazd do Windsoru - rezydencji królów angielskich od ponad 850 lat. Znajdują się tutaj elegancko umeblowane apartamenty, sala lalek królowej Marii i Old Masters Drawings - rysunki wielkich mistrzów, bogate zbiory malarstwa, rysunku i rzemiosła, m.in. dzieła Leonarda da Vinci i innych mistrzów renesansu, kaplica św.Jerzego z witrażem oznaczającym miejsce, gdzie w zdumiewająco skromnym grobowcu spoczywa Henryk VIII. Przejazd na prom. 6.dzień - powrót do kraju w godzinach wieczornych. 4.dzień - po śniadaniu wyjazd na dalsze zwiedzanie Londynu: Tower of London - wspaniała średniowieczna twierdza, wizyta w Muzeum Brytyjskim - ponurym z zewnątrz, natomiast wspaniałym, zdumiewającym i pełnym niespodzianek w środku, kryjącym niemal kompletny dorobek zachodniej cywilizacji, niepowtarzalnej kolekcji starożytności. Czas wolny na zakupy na słynnej Oxford Street. Powrót na kwatery na obiadokolację i nocleg. powrót

46 Paryż 3.dzień - zwiedzanie Paryża: wyspa Cite - kolebka Paryża, gotycka Katedra Notre Dame z XII-XIV w.,Conciergerie, Pałac Sprawiedliwości z zegarem ściennym z herbami Polski i Litwy, gotycka kaplica Sainte Chapelle i najstarszy most Paryża - Pont Neuf, nabrzeża Sekwany ze straganami bukinistów, Centrum Georges Pompidou - Ośrodek Sztuki i Kultury, Ratusz Miejski, Plac Trocadero i Pałac de Chaillot - Muzeum Człowieka i Marynarki. Wjazd na wieżę Eiffla - panorama Paryża. Powrót do hotelu na nocleg. 1.dzień - wyjazd z kraju w godzinach rannych, przejazd do Francji, po drodze postoje na parkingach, noc w autokarze. 2.dzień - przyjazd do Paryża, zwiedzanie miasta: Łuk Triumfalny z panoramą Pól Elizejskich i Grobem Nieznanego Żołnierza, Opera Paryska, Plac Vendome,Muzeum Orsay we wnętrzu dawnego dworca kolejowego - muzeum impresjonistów, sztuka XIX-XX w. Pałac Inwalidów z grobowcem Napoleona."Paryż nocą" - objazd miasta autokarem. Nocleg w hotelu. powrót

47 Paryż c.d. 4.dzień - zwiedzanie dzielnicy XXI wieku "La Defense" z łukiem La Grande Arche - najnowocześniejszy kompleks zabudowań handlowo-usugowych zwany "Manhatanem nad Sekwaną". Zwiedzanie Placu Zgody wraz ze słynnym obeliskiem faraona Ramzesa z Luksoru, Ogrody Tuileries, Oranżeria, Pałac Królewski. Wizyta w muzeum Luwru zawierającym wspaniałą kolekcję arcydzieł sztuki europejskiej, ponad 400 tysięcy bezcennych zbiorów malarstwa i rzeźby, najsłynniejsze: Wenus z Milo, Nike z Samotraki, Mona Liza. Czas wolny na zakup upominków. Powrót do hotelu, nocleg. 5.dzień - zwiedzanie Montmartru - dzielnicy artystów, malarzy, kin, nocnych lokali, Bazylika Sacre Coer, najstarszy w Paryżu kościół - St.Pierre, Plac Malarzy du Tertre, Moulin Rouge. Po południu wyjazd do Wersalu - zwiedzanie zespołu pałacowo-parkowego, dzieła Ludwika XIV. Wieczorem wyjazd w drogę powrotną do kraju. 6.dzień-przyjazd do Polski w godzinach wieczornych. powrót

48 Hiszpania - Francja Barcelona, Wybrzeże Costa Brava, Madryt, Carcassonne, Nicea, Monaco, Monte Carlo
3.dzień Wyjazd do Hiszpanii trasą wiodącą przez Langwedocję i region Roussillon. Przekroczenie granicy francusko-hiszpańskiej w Pirenejach. Zwiedzanie średniowiecznej starówki Gerony i sławnego muzeum Salvadora Dali w Figueras. Przejazd na wybrzeże Costa Brava. Zakwaterowanie w hotelu, kolacja i nocleg. 1.dzień Wyjazd z Polski, przejazd przez Czechy, Austrię, Włochy do Francji. Na trasie postoje na parkingach, przejazd przez Francję wzdłuż Lazurowego Wybrzeża. 2.dzień Przejazd przez Prowansję, zwiedzanie Awinionu-malowniczego miasta ze wspaniałym Pałacem Papieży, ogrodami papieskimi i znanym z piosenki mostem Saint Benezet. Nocleg w hotelu koło Montpellier. 4.dzień Po śniadaniu wycieczka do Barcelony - stolicy Katalonii. Zwiedzanie wioski olimpijskiej, muzeum i stadionu piłkarskiego FC Barcelona, przejście przez słynna ulicę Las Ramblas - centrum życia tego miasta, dzielnicy katedralnej, znanego kościoła - Świętej Rodziny oraz innych budowli Gaudiego. powrót

49 Hiszpania – Francja c.d. Barcelona, Wybrzeże Costa Brava, Madryt, Carcassonne, Nicea, Monaco, Monte Carlo 5.dzień Śniadanie, wyjazd do stolicy Hiszpanii Madrytu. Zwiedzanie starej części miasta, spacer, zakupy, czas wolny. Zapoznanie się z najważniejszymi budowlami i kościołami tego miasta. 6.dzień Wyjazd do Francji, po drodze zwiedzanie Carcassonne - doskonale zachowanego średniowiecznego miasta-twierdzy. Przejazd Lazurowym Wybrzeżem przez Cannes, Niceę do Monaco, zwiedzanie tego malowniczego Księstwa-pałac i ogrody książęce, port jachtowy. Wieczorem wyjazd w drogę powrotną do kraju. powrót

50 TRZY STOLICE - Wiedeń, Bratysława, Budapeszt
2 dzień - Po wczesnym śniadaniu przejazd do Wiednia. Zwiedzanie miasta: objazd Ringu, Plac Bohaterów, Hoffburg, Katedra Św. Szczepana, Opera Wiedeńska, Ratusz, zegar figuralny,. Powrót do Bratysławy. Obiadokolacja i nocleg. 3 dzień - Po śniadaniu przejazd do Wiednia. Kontynuacja zwiedzania: Schonnbrunn - zespół pałacowo-parkowy, wzgórze Kahlenberg - polski kościół i kaplica-muzeum na pamiątkę odsieczy wiedeńskiej, Stare Miasto, Katedra Św. Stefana, groby cesarskie, Prater. Przejazd do Budapesztu. Nocleg i kolacja  w hoteliku na obrzeżach miasta. 1 dzień - Wyjazd z okolic Katowic około Przejazd do Bratysławy. Zwiedzanie Zamku Bratysławskiego wraz z Pałacem Zamkowym obecnie Narodowym Muzeum Słowacji, gotyckim Domem Św. Marana - kościołem koronacyjnym królów Słowacji. Następnie oglądnie Pałacu Prymasowskiego - Galeria Malarstwa, Mirbachovego Pałacu. Kościół Zwiastowania Panny Marii z Xlll w„ Dom Dobrego Pasterza z bogatą ekspozycją zabytkowych zegarów. Obiadokolacja i nocleg w hotelu. powrót

51 TRZY STOLICE - Wiedeń, Bratysława, Budapeszt c.d.
4 dzień - Po śniadaniu zwiedzanie Budy: Wzgórze Zamkowe, Kościół Św. Macieja, Cytadela. Wieczorem obserwowanie panoramy miasta z Wzgórza Gelerta. Obiadokolacja i nocleg. 5 dzień - Po śniadaniu kontynuacja poznawania Budapesztu. Zwiedzanie Pesztu: Duży i Mały Bulwar, Parlament, Muzeum Narodowe, Bazylika Św. Stefana, Synagoga, Plac Bohaterów, mosty na Dunaju, Wyspa Św. Małgorzaty. Wieczorem wyjazd w kierunku Polski. 6 dzień - przyjazd do Katowic około 6,00 Świadczenia: 4 noclegi w hotelach, 4 śniadania i 4obiadokolacje, opieka pilota - przewodnika, ubezpieczenie. powrót

52 SŁOWENIA i CHORWACJA - Kraje cudów natury
1 dzień - Wyjazd z okolic Katowic o godz Przejazd przez Czechy, Austrię. 2 dzień - Rano przekroczenie granicy Słoweńskiej w Górach Karawanki. Przejazd do Lubiany - stolicy kraju, która  swą historią sięga jeszcze czasów rzymskich. Zwiedzanie miasta: starówka z XV w Ratuszem, Kościół Św.  Jakuba, zamek. Przejazd w Alpy Julijskie. Zakwaterowanie w pensjonacie w miejscowości Stara Fuzina nad  malowniczym Jeziorem Bohińskim. Obiadokolacja. 3 dzień - Po śniadaniu wycieczka w Dolinę Triglavskich Jezior i pod Triglava (2863m.npm) najwyższy szczyt  Słowenii mogący wysokością ścian konkurować z większością szczytów alpejskich. Powrót na nocleg do Starej  Fuziny. Obiadokolacja. 4 dzień - Po śniadaniu przyjazd do Jaskini Postojnej (długość korytarzy 21 km), uważanej za najciekawszą jaskinię  Europy. Oglądanie jej wspaniałej szaty naciekowej z przewodnikiem. Możliwość zwiedzenia Muzeum  Speleologii. Przejazd nad Adriatyk. Zwiedzanie malowniczych miejscowości na Półwyspie Istria: Koper (zabytki  rzymskie i gotycko-renesansowe), Portoroż - głównego kurortu Słowenii. Obiadokolacja i nocleg. powrót

53 SŁOWENIA i CHORWACJA - Kraje cudów natury c.d.
5 dzień - Po śniadaniu przejazd w kierunku Chorwacji. Przekroczenie granicy i przejazd do Puli słynącej z  doskonale zachowanego teatru rzymskiego, Opatiji - słynnego uzdrowiska Habsburgów, Rieki - słynącej i jako  kurort i miasto pełne zabytków (wzgórze Trset z: twierdzą, zamkiem i klasztorem, pozostałości zabytków  rzymskich). Obiadokolacja i nocleg pod Rieką. 6 dzień - Po śniadaniu wycieczka na Wyspę Krk. Zwiedzanie malowniczych miasteczek: Krk, Baska, Vrbnik.  Powrót do Rieki. Obiadokolacja i nocleg. 7 dzień - Po śniadaniu przejazd do Parku Narodowego "Plitvickie Jeziora" - "ósmego cudu Świata" jak o nim się  mówi, który stworzyła ręka natury. System jezior przelewających się kaskadami i wodospadami zachwyci chyba  każdego. Około godz wyjazd w kierunku Polski. 8 dzień - Przejazd przez Austrię i Czechy do Polski. Przyjazd w okolice Katowic koło Świadczenia: 2 noclegi w pensjonacie, 3 noclegi w apartamentach, 5 śniadań i 5 obiadokolacji, opieka pilota,  ubezpieczenie. powrót

54 KONIEC