Filozofia pozytywistyczna

Prezentacja na temat: "Filozofia pozytywistyczna"— Zapis prezentacji:

1 Filozofia pozytywistyczna
Pozytywizm XIX w. stanowi istotny punkt wyjścia dla wszelkich filozofii XX w. o nastawieniu scjentystycznym np. filozofia analityczna, filozofia umysłu; Twórca - August Comte ( ); Jest to stanowisko filozoficzne dotyczące ludzkiej wiedzy; tzn. jest przede wszystkim zbiorem reguł oraz kryteriów wartościowania odnoszących się do poznania ludzkiego; Sam pozytywizm jest raczej projektem metodologicznym niż filozofią

2 Skąd nazwa nurtu? 1. Liczą się tylko ‘fakty rzeczywiste’ (świat materialny), czyli pozytywne. Pozytywizm jest antypsychologiczny. 2. Należy skoncentrować się na tym, co pozytywne w sensie tego, co pożyteczne. Wszelkie ludzkie poznanie ma służyć ulepszaniu życia. 3. Wezwanie do pracy pozytywnej, konstruktywnej. Nie wystarczy tylko negatywna krytyka, trzeba też tworzyć coś pozytywnego

3 Comte wyróżnia trzy etapy w rozwoju ludzkości:
Faza teologiczna – ludzkość rządziła się uczuciami; odwoływała się w wyjaśnianiu do duchów i zjawisk urojonych; MITOLOGIA Faza metafizyczna – ludzkość rządziła się czystym intelektem; odwoływała się w wyjaśnianiu do pojęć abstrakcyjnych; METAFIZYKA Faza pozytywna – liczy się rozsądek oraz stwierdzanie i przewidywanie faktów momentem szczytowym w rozwoju ludzkości!

4 Nauki w fazie pozytywnej
Stwierdzanie i przewidywanie faktów to jedyne zadania nauki! Najważniejsze nauki to: matematyka, fizyka, astronomia, biologia, chemia, socjologia. Comte – twórca socjologii: Def. Socjologia jest to ogólna nauka o społeczeństwie - Def. Społeczeństwo to organizm Socjologia dzieli się na: - statyka społeczna – nauka o porządku - dynamikę społeczną – nauka o postępie

5 A co z filozofią? Filozofia nie jest żadną autonomiczną nauką!
Metafizyka – to fikcja – zbiór pojęć abstrakcyjnych (jako druga faza w rozwoju ludzkości jest już przeszłością); Filozofii pozostaje następująca ‘działka’ : Ogólna metodologia nauk – filozofia nie ma żadnego innego przedmiotu badania, jak tylko analizować fakt nauki! Encyklopedyzm – ewentualnie może gromadzić i systematyzować wyniki nauk szczegółowych

6 Filozofia pozytywistyczna nadała scjentystyczny koloryt wielu nurtom XIX wieku;
Przykładem tego są utylitaryzm Milla oraz komunizm Marksa i Engelsa;

7 John Stuart Mill (1806-1873) Jeden z najbardziej wpływowych myślicieli
brytyjskich XIX wieku Jego filozofia była odpowiedzią na ówczesne zjawiska kryzysowe Gł. dzieła: Zasady ekonomii politycznej, O wolności, Utylitaryzm, O rządzie reprezentatywnym.

8 ? Wedle niektóry interpretatorów etyka utylitarystyczna Milla jest komplementarna z etyką nietzscheańską

9 Etyka utylitarystyczna
Ta koncepcja etyczna, obok etyki kantowskiej, stanowi jedną z najpowszechniej stosowanych współcześnie teorii działania J.S. Mill jako pozytywista, a zatem i empirysta, za punkt wyjścia w swoich rozważaniach nad tym, co powinno stanowić zasadę ludzkiego działania, przyjmuje obserwację psychologiczną

10 Psychologiczny punkt wyjścia etyki utylitarystycznej
Liczą się tylko fakty, a najbardziej nie dającym się zaprzeczyć faktem co do człowieka jest to, że pragnie on szczęścia i unika cierpienia. Dobrem jest to, co pożądane przez wszystkich ludzi, czyli szczęście, a to sprowadza się do przyjemności. (Składnikiem szczęścia są rzeczy przyjemne)

11 Etyka utylitarystyczna jako etyka zasad
Skoro jest psychologicznym faktem, że ludzie kierują się w swoim działaniu widokami na przyjemności i obawami przed cierpienie, zatem należy kierować się zasadą: Jak najwięcej szczęścia dla jak największej liczby ludzi

12 Lepiej być niezadowolonym Sokratesem niż zadowolonym głupcem
Etyka utylitarystyczna jest wyrafinowanym hedonizmem, jako że uznaje, że istnieją przyjemności wyższego i niższego rodzaju. Nadto hedonizmu Mill nie pojmował egoistycznie i sensualistycznie

13 Millowi bez wątpienia przydałaby się, wypracowana współcześnie psychologiczna hierarchia potrzeb. (W istocie częściowo sam ją wypracował). Szczegółowo uczynił to jednak psycholog - Maslow.

14

15 U podstawy myślenia Milla leży humanizm oświeceniowy, wiara w postęp ludzkości na drodze do szczęścia powszechnego; zarazem ogromna wiara w ludzki rozum! (czy to jednoznacznie nie pokazuje, iż etyka ta jest zupełnie inną jakością w zestawieniu z etyką Nietzschego?) (Nietzsche prawdopodobnie podpisałby się w pełni pod słowami ‘żyj i pozwól żyć innym’. Czy jednak Mill również podpisałby się pod tym w pełni?)

16 Etyka Nietzschego, to w dużym stopniu etyka egoizmu (co wynikało z założeni metafizycznych i antropologicznych tego filozofa). Etyka utylitarystyczna poniekąd wyklucza egoizm, głosi bowiem, iż dyrektywą naszego postępowania ma być użyteczność dla szczęścia, ale szczęścia nie tylko własnego. Etyka utylitarystyczna zatem domaga się od nas „obrachunku hedonistycznego”, dającemu przewagę przyjemnościom trwalszym nad mniej trwałymi, pewnym nad niepewnymi, nie powodujących w dalszej perspektywie cierpień nad tymi, które do przyszłych cierpień prowadzą.

17 „moralność można zdefiniować jako zespół takich reguł i przepisów ludzkiego postępowania, których przestrzeganie zapewniłoby w największym stopniu istnienie wolne od cierpień i jak najbardziej bogate w przyjemności, nie tylko całej ludzkości, lecz w miarę możliwości wszystkim istotom czującym” Utylitaryzm

18 Pamiętajmy też, że w punkcie wyjścia całej swojej filozofii Mill przyjął „romantyczną” koncepcję człowieka jako istoty złożonej, mającej potrzeby nie tylko materialne ale i duchowe. Głosił hasło, że człowiekowi należy zapewnić podstawy do pełnego rozwoju. Bronił autonomii jednostki. Wolność polega na tym, że każdy ma prawo postępować tak, jak uważa za stosowne w sprawach, które nie dotyczą nikogo poza nim samym. [jedynym suwerenem jest prawo].

19 Zwróć uwagę na: pojęcie wolności u Schopenhauera i Nietzschego a pojęcie wolności u Milla

20 J.S. Mill – jeden z pierwszych feministów
Poddaństwo kobiet – to broszura, którą napisał wraz z żoną Harriet Taylor, gdzie przedstawili projekt równouprawnienia kobiet. Wcześniej jednak, bo w 1866 r. Mill przedstawił w parlamencie brytyjskim petycję w sprawie przyznania prawa wyborczego kobietom. (1928-Anglia; 1918-Polska – przyznanie praw wyborczych kobietom)

21 Nic mnie nie przekona, bym głosował za powszechnym prawem wyborczym kobiet.
Winston Churchill (+1965)

22 „Równość dla kobiet. To szaleństwo. Kobiety są naszą własnością
„Równość dla kobiet? To szaleństwo. Kobiety są naszą własnością. Rodzą nam dzieci i należą do nas tak, jak drzewo owocowe należy do ogrodnika.” Napoleon Bonaparte

23 Jedną z pierwszych feministek była Mary Wollstonecraft, żyjąca w Anglii w XVIII w.
A Vindication Of The Rights Of Woman (1792) Po przeszło dwóch stuleciach mamy wydanie polskie: Wołanie o prawa kobiet, 2011

24 Karol Marks (1818-1883) Fryderyk Engels (1820-1895
Ich teoria społeczna i gospodarcza zawarta w Marksowskim Kapitale najpierw podbiła Międzynarodowe Stowarzyszenie Robotników, I Międzynarodówkę (1864), a po Rewolucji Październikowej w formie zdogmatyzowanej niemal pół świata (pamiętajmy, że po I wojnie światowej liberałów była garstka)

25 U podstawy myśli Marksa i Engelsa znajdował się obraz nędzy ludzkiej
U podstawy myśli Marksa i Engelsa znajdował się obraz nędzy ludzkiej. W punkcie dojścia wielka wizja wyzwolenia ludzkości od wszelkich utrapień. - Skutek praktyczny??????????????!!!!!!!!!!!!!!

26 Materializm dialektyczny, czyli Marksa teoria rzeczywistości
Wątek pozytywistyczny – rzeczywistość należy sprowadzić do tego, co można badać naukowo, czyli do faktów. Zasadniczy składnik rzeczywistości nie ma charakteru duchowego, lecz materialny [monizm i materializm metafizyczny] Wątek heraklitejski - rzeczywistość nie jest stanem rzeczy, ale dziejącym się procesem – ciągłą zmianą. Proces dokonuje się na zasadzie dialektycznej: teza walczące przeciwieństwa antyteza dochodzą do syntezy

27 Materializm historyczny, czyli Marksa filozofia społeczna
Rzeczywistość ludzka to proces historyczny zdobywania wolności Ponadto całą historią ludzką rządzą istniejące stosunki produkcyjne, czyli relacje zachodzące między uczestnikami procesu produkcji, innymi słowy walki klasowe; Dialektyka pana i sługi Zmieniały się tylko formy wolny-niewolnik ucisku, przeciwieństwa patrycjusz-plebejusz klasowe pozostawały! feudał –chłop kapitalista-robownik

28 Materializm dialektyczny i historyczny - podsumowanie
Marks powiedział: Byt określa świadomość.

29 Etyka wg Marksa nie jest żadnym obiektywnie istniejącym systemem wartości, lecz jest zawsze pochodną istniejących stosunków produkcji. tzn. systemy wartości i przekonań wyznaczone są przez interesy klasowe – światem rządzą zatem ideologie; Instytucje społeczne, polityczne, religijne, sztuka, filozofia to wszystko stanowi nadbudowę istniejących stosunków produkcji.

30 Rewolucja – koniec historii
Dla Marksa kapitalizm jest ostatnim etapem rozwoju historycznego przed nastaniem społeczeństwa bezkonfliktowego. Kolejnym krokiem będzie rewolucja robotników i przejęcie przez nich środków produkcji. (rewolucja jest prawa i słuszna gdyż walczy z uciskiem)

31 Rewolucja jest punktem kulminacyjnym, wraz z nią następuje likwidacja podziału klasowego, zatem i konfliktów. Moralność nie będzie już żadną ideologią, gdyż nie będzie już podporządkowana żadnym partykularnym interesom, będzie moralnością prawdziwą. (powszechna równość)

32 A teraz kilka uwag krytycznych, co do wskazanych tez Marksa, czyli co żywe a co martwe w filozofii Marksa ? Marks głosił hasła: emancypacji klas, ludzi upośledzonych, głosił ogromną wiarę w ludzki rozum i rozwój gospodarczy Mamy zatem to, co żywe w filozofii Marksa (te hasła są charakterystyczne również dla innych nurtów)

33 Marks posiadał „prometejską ambicję” zbudowania nowych stosunków społecznych, nowego człowiek, nowego świata. Oto, co MARTWE w filozofii Marksa (nie przeszło próby czasu) Wierzył więc w zbawczą moc rewolucji, misję proletariatu, społeczeństwo bezklasowe i ostateczne rozwiązanie zagadki historii Racjonalista i pozytywista staje się więc wizjonerem, prorokiem, utopistą