BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA salus rei publicae suprema lex esto

Prezentacja na temat: "BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA salus rei publicae suprema lex esto"— Zapis prezentacji:

1 BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA salus rei publicae suprema lex esto
Stany nadzwyczajne. salus rei publicae suprema lex esto Maciej Milczanowski 1

2 ZAGADNIENIA Stan klęski żywiołowej. Stan wyjątkowy. Stan wojenny.

3 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, rozróżnia trzy stany nadzwyczajne: - stan wojenny, - stan wyjątkowy, - stan klęski żywiołowej. Każdy z nich znajduje dodatkowe regulacje w artykułach (229, 230 i 232) rozdziału XI Konstytucji Rzeczypospolitej Pol-skiej.

4 WPROWADZANIE STANU NADZWYCZAJNEGO
Wprowadzenie stanu nadzwyczajnego jest wynikiem zaistnienia ściśle określonych warunków. Podstawą decyzji o wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego może być tylko ustawa, a właściwą formą rozporządzenie, które oprócz tego, że jak każdy akt prawny tego rodzaju podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, to jeszcze podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości w formie łatwo docierającej do wszystkich obywateli. Formy te mogą przybierać różnorodną postać. Konstytucja ich nie wymienia, są one zależne od miejscowych warunków i zwyczajów. Z pewnością najczęstsze zastosowanie znajdzie forma obwieszczeń i plakatów, komunikatów radiowych i telewizyjnych.

5 SKUTKI WPROWADZANIA STANÓW NADZWYCZAJNYCH
Wprowadzenie stanu nadzwyczajnego ma wpływ na zasady działania organów władzy publicznej, na zakres stosowanych wolności i praw jednostki. Tylko ustawy mogą określać zasady i tryb wyrównywania strat majątkowych wynikających z wprowadzonych ograniczeń.

6 OGRANICZENIA Działania podejmowane przez władze po wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia, a ich celem jest najszybsze przywrócenie normalnego funkcjonowania państwa. Wspomniane ograniczenia wprowadza Konstytucja nie tylko wobec organów władzy wykonawczej, ale odnoszą się one i do parlamentu. W okresie stanu nadzwyczajnego nie można zmieniać określonych ustaw, takich jak Konstytucja, ordynacje wyborcze, a także ustawy o stanach nadzwyczajnych.

7 OGRANICZENIA Zakaz zarządzania skrócenia kadencji Sejmu.
Kadencja Sejmu i Senatu nie może w tym okresie ulec zakończeniu, czyli podlega wówczas obowiązkowemu przedłużeniu. 90 dni od zakończenia stanu nadzwyczajnego nie może być przeprowadzane referendum ogólnokrajowe, wybory parlamentarne, prezydenckie i samorządowe. Konstytucja dopuszcza organizowanie wyborów samorządowych tylko na obszarach, na których nie był wprowadzony stan nadzwyczajny.

8 STAN KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ

9 OBSZAR WPROWADZENIA STANU KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ
Stan nadzwyczajny w postaci klęski żywiołowej może być wprowadzony na obszarze, na którym wystąpiła klęska, a także na obszarze, na którym wystąpiły lub mogą wystąpić jej skutki.

10 OBSZAR WPROWADZENIA STANU KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ
Wprowadza się go na czas oznaczony, niezbędny dla zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, nie dłuższy jednak niż 30 dni.

11 Skutki dla obywatela 1) zawieszeniu działalności określonych przedsiębiorców, 2) nakazie lub zakazie prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju, 3) nakazaniu pracodawcy oddelegowania pracowników do dyspozycji organu kierującego działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, 4) całkowitej lub częściowej reglamentacji zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły, 5) obowiązku poddania się badaniom lekarskim, leczeniu, szczepieniom ochronnym oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów, niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych oraz skutków skażeń chemicznych i promieniotwórczych, 6) obowiązku poddania się kwarantannie, 7) obowiązku stosowania środków ochrony roślin lub innych środków zapobiegawczych niezbędnych do zwalczania organizmów szkodliwych dla ludzi, zwierząt lub roślin, 8) obowiązku stosowania określonych środków zapewniających ochronę środowiska, 9) obowiązku stosowania środków lub zabiegów niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, 10) obowiązku opróżnienia lub zabezpieczenia lokali mieszkalnych bądź innych pomieszczeń,

12 Skutki dla obywatela 11)    dokonaniu przymusowych rozbiórek i wyburzeń budynków lub innych obiektów budowlanych albo ich części, 12)    nakazie ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, obszarów i obiektów, 13)    nakazie lub zakazie przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach, 14)    zakazie organizowania lub przeprowadzania imprez masowych, 15)    nakazie lub zakazie określonego sposobu przemieszczania się, 16)    wykorzystaniu, bez zgody właściciela lub innej osoby uprawnionej, nieruchomości i rzeczy ruchomych, 17)    zakazie prowadzenia strajku w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach, 18)    ograniczeniu lub odstąpieniu od określonych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, jednakże niepowodującym bezpośredniego narażenia życia lub zdrowia pracownika, 19)    wykonywaniu niektórych świadczeń osobistych i rzeczowych,

13 Jeżeli siły i środki, którymi dysponuje wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub wojewoda albo pełnomocnik, są niewystarczające, można wprowadzić obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych

14 STAN WYJĄTKOWY

15 STAN WYJĄTKOWY może zostać wprowadzony tylko w trzech sytuacjach: w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa; w razie zagrożenia bezpieczeństwa obywateli; w razie zagrożenia porządku publicznego;

16 WPROWADZANIE rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego wydaje prezydent na wniosek RM; w ciągu 48 godzin przedkłada je Sejmowi, który niezwłocznie je rozpatruje; uchylenie bezwzględną większością przy ½ obecnych;

17 CZAS, TEREN I KIEROWNICTWO
Od dnia ogłoszenia w Dz.U. na czas nie dłuższy niż 90 dni, z możliwością 1 raz przedłużenia za zgodą Sejmu na 60 dni; Na części lub całości terytorium Państwa. Kierownictwo działaniami zmierzającymi do usunięcia zagrożeń sprawuje premier (lub wojewoda, jeśli tylko w 1 województwie);

18 RESTRYKCJE możliwość zawieszenia organów samorządu wraz z ustanowieniem zarządu komisarycznego; ograniczenie autonomii szkół wyższych; brak możliwości ograniczenia roli parlamentu, sądów i trybunałów (nie można zmienić uprawnień sądów wojskowych ani wprowadzić sądów wyjątkowych i trybu doraźnego); prezydent na wniosek premiera może postanowić o użyciu SZ do przywracania normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli dotychczas zastosowane siły i środki zostały wyczerpane - kieruje nimi MON, a żołnierze mają niektóre uprawnienia policjantów; zakres dopuszczalnych ograniczeń praw i wolności taki jak w stanie wojennym; możliwość ograniczania praw i wolności (przez premiera, ministrów lub wojewodów): odosobnienie osób (powyżej 18, wyjątkowo 17 lat), gdy uzasadnione podejrzenie, że na wolności ich działalność może zagrażać konstytucyjnemu ustrojowi państwa, bezpieczeństwu obywateli lub porządkowi publicznemu, albo gdy odosobnienie jest konieczne dla zapobieżenia popełnienia czynu karalnego, nie uchyla to immunitetów

19 STAN WOJENNY

20 STAN WOJENNY może być wprowadzony tylko w 3 sytuacjach:
Zewnętrznego zagrożenia państwa (także przez działania terrorystyczne); Zbrojnej napaści na terytorium; Jeżeli z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, obecnie takie zobowiązanie wynika z Paktu NATO;

21 WPROWADZANIE Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego wydaje prezydent na wniosek premiera i musi je podać do publicznej wiadomości oraz przedstawić Sejmowi w ciągu 48 godzin, który niezwłocznie rozpatruje to rozporządzenie i może je uchylić bezwzględną większością przy ½ obecnych.

22 CZAS, TEREN wprowadzany na czas nieoznaczony, ale ustawa wprowadza nakaz zniesienia po przywróceniu normalnego funkcjonowania państwa; może dot. części lub całości terytorium; mobilizacja - w razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia państwa prezydent na wniosek premiera zarządza powszechną lub częściową mobilizację oraz użycie Sił Zbrojnych do obrony państwa;

23 KIEROWNICTWO kierowanie obroną państwa należy do prezydenta we współdziałaniu z RM (zastępowana przez premiera): prezydent na wniosek premiera określa zadania Sił Zbrojnych w czasie stanu wojennego; zatwierdza (na wniosek Naczelnego Dowódcy SZ) plany operacyjnego użycia SZ; uznaje (na wniosek ND SZ) określone obszary państwa za strefy bezpośrednich działań wojennych;

24 RESTRYKCJE nakaz noszenia dowodu tożsamości, zakaz zmiany miejsca pobytu bez zezwolenia; zawieszenie prawa do organizowania zgromadzeń, imprez masowych, strajków i innych form protestu, z wyjątkiem zgromadzeń organizowanych przez kościoły/związki na terenie ich świątyń i podobnych budynków; zawieszenie działalności zarejestrowanych stowarzyszeń, partii, związków zawodowych i innych organizacji, których działalność może utrudnić realizację działań obronnych; wprowadzenie cenzury prewencyjnej środków społecznego przekazu (pewne wyjątki dot. kościołów/związków) oraz wprowadzenie zagłuszania sygnału radiowego lub telewizyjnego; wprowadzenie kontroli zawartości korespondencji pocztowej, telefonicznej i telekomunikacyjnej; zawieszenie zajęć dydaktycznych wszelkiego rodzaju (wyjątek dot. kościołów/związków);

25 zawieszenie funkcjonowania transportu, systemów łączności, działalności telekomunikacyjnej i pocztowej, wprowadzenie ograniczeń obrotu krajowy­mi i dewizowymi środkami płatniczymi, zakaz ruchu pojazdów na drogach publicznych; zajęcie/zarekwirowanie na potrzeby obronne środków transportu, wprowadzenie powszechnego obowiązku wykonywania pracy, wprowadzenie administracyjnego najmu lokali i budynków, dokwaterowywanie osób, zajmowanie nieruchomości niezbędnych dla Sił Zbrojnych lub obrony państwa; wprowadzenie reglamentacji towarów konsumpcyjnych (tzw. kartek); nakazanie okresowego zawieszenia działalności gospodarczej określonego rodzaju lub uzależnienia jej prowadzenia od uzyskania zezwolenia; objęcie militaryzacją jednostek organizacyjnych, które wykonują zadania szczególnie ważne dla obronności lub bezpieczeństwa państwa;