Kapitał społeczny w znaczeniu ogólnym to:

Prezentacja na temat: "Kapitał społeczny w znaczeniu ogólnym to:"— Zapis prezentacji:

1 Kapitał społeczny w znaczeniu ogólnym to:
osadzony w międzyludzkich powiązaniach i społecznych normach potencjał współdziałania, który może przynosić korzyści osobom, grupom i społeczeństwom

2 2 sposoby rozumienia kapitału społecznego – ujęcie J. Colemana i R
2 sposoby rozumienia kapitału społecznego – ujęcie J. Colemana i R. Putnama R. D. Putnam, Demokracja w działaniu (1995): „Kapitał społeczny odnosi się do takich cech organizacji społeczeństwa, jak zaufanie, normy i powiązania, które mogą zwiększyć sprawność społeczeństwa ułatwiając skoordynowane działania.” Ta koncepcja: nacisk na normy współpracy obywatelskiej J. S. Coleman, Foundations of Social Theory (1990): „Kapitał społeczny jest cechą struktury społecznej, która wspiera konkretne działania aktorów, podejmowane w ramach tej struktury.” Ta koncepcja: nacisk na struktury i powiązania oraz brak elementów normatywnych

3 Typy kapitału społecznego
Typologia oparta na rodzajach powiązań Kapitał społeczny powiązań rodzinnych i towarzyskich (bonding) Kapitał społ. typu pomostowego – oparty na poziomych więziach stowarzyszeniowych (bridging) Kapitał społ. pionowych powiązań (linking) Typologia oparta na celach wspólnot Kapitał społ. zorientowany na szersze cele, dobro wspólne (outward-looking) Kapitał społ. zorientowany na partykularne cele, „wsobny” (inward looking) Typologia oparta na promieniu zaufania społecznego Od braku zaufania (model „amoralnego familializmu” Banfielda) do wysokiego poziomu zaufania zgeneralizowanego

4 Wymiary (elementy) kapitału społecznego
struktury II) normy III) działania grupy społeczne sieci społeczne normy współdziałania zaufanie solidarność doświadczenia współpracy komunikacja Źródło: opr. własne na pdst.: Integrated Questionnaire for the Measurment of Social Capital, Grootaert Ch., Narayan D., et al., The World Bank 2003, s. 7 i nast.

5 Najczęściej badane typy kapitału społecznego i ich wymiary - przykładowe wskaźniki
Wymiar strukturalny Wymiar normatywny Wymiar behawioralny Powią-zania rodzinne Liczba krewnych z którymi są utrzymywane kontakty, odległość miejsca zamieszkania krewnych Zaufanie do krewnych, normy wzajemności Pomoc otrzymywana od krewnych (finansowa, opieka, itp..) Powiązania towa- rzyskie, sąsiedz. Liczba znajomych, znajomość osoby z którą można współpracować, częstotliwość nieformalnych spotkań Zaufanie do krewnych, normy wzajemności, solidarności Częstotliwość, charakter współpracy nieformalnej, formy pomocy wzajemnej, Więzi stowarzy-szeniowo obywatel-skie Członkostwo w organizacjach społecznych, znajomość osób o różnych charakterystykach społeczno-ekonomicznych Zaufanie zgeneralizowane, postawy i przekonania dotyczące współpracy Częstotliwość i charakter działań obywatelskich, dla dobra wspólnego (w społ. lokalnej), wolontariat Pionowe kontakty z wła-dzami, instytu-cjami Znajomość władz lokalnych, dostęp do instytucji Zaufanie do instytucji Otrzymanie wsparcia ze strony instytucji

6 Typologia badań kapitału społecznego
Podejścia ilościowe, punkt wyjścia: teoria Założenia: KS zjawiskiem mierzalnym, poddającym się standaryzacji, Podejścia jakościowe, punkt wyjścia: interpretacja zjawisk społ. Założenia: KS jest imponderabilium, zjawiskiem kontekstualnym, specyficznym lokalnie Badania sonda-żowe np. „Diagnoza Społeczna”, Żukowski, Theiss CBOS (2008) Wykorzystanie danych ilościo-wych z dokumen-tów urzę-dowych np. Putnam (1995), Swianiewicz i in. (2000) Badania sieci społe-cznych w sferze publicznej np. Swianiewicz, Herbst (200) Pogłębione studia przy-padków: (miasta, instytucje), np. Trutkowski, Mandes (2005) Metoda „badania w działaniu” np. Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej (CAL)

7 Badania sondażowe kapitału społecznego
Kapitał społeczny rodziny – badania A. Gizy-Poleszczuk (Strategie i system 2002) - badane aspekty i wybrane pytania Intensywność i formy udzielania sobie wzajemnego wsparcia przez osoby spokrewnione/ spowinowacone Czy pomaga Pan(i) komuś z krewnych materialnie? Retrospektywne ocena pomocy/ wsparcia uzyskanego przez respondentów gdy zakładali gospodarstwa domowe Czy otrzymali Państwo wówczas jakąś pomoc od rodziny? Prospektywna ocena szans udzielenia wsparcia własnym dzieciom Formy i intensywność inwestycji we własne dzieci Czy posyła Pan(i) dzieci na zajęcia pozaszkolne? Stosowane indeksy: „indeks wsparcia rodzinnego” (dot. liczby rodzajów pomocy, na które można liczyć) „indeks pozycji rodziny” (dot. liczby osób od których można uzyskać pomoc) Przykład badania Żukowski, Theiss, CBOS 2008 – 3 wymiary KS: Stowarzyszeniowo-obywatelski KS Członkostwo w organizacjach społecznych Aktywność polityczna – udział w wyborach samorządowych i krajowych Wspieranie organizacji społecznych (finansowe, pracą) Zaufanie do władz lokalnych Rodzinny KS i sąsiedzko-towarzyski KS Częstość spotkań z członkami rodziny spoza gospodarstwa domowego Zaufanie do dalszej rodziny (przyjaciół, sąsiadów) Otrzymywanie pomocy finansowej, rzeczowej od rodziny (znajomych, sąsiadów) Otrzymywanie od rodziny (znajomych i sąsiadów) pomocy w wykonywaniu obowiązków

8 Graficzne prezentacje nierówności kapitału społecznego: typy kapitału społecznego wg płci i wykształcenia

9 Kapitał społeczny rodziny – kwestionariusz S.C.-IQ
Składnik k.s. Wybrane zmienne Wybrane pytania I) Organizacje i sieci społeczne w których uczestniczy rodzina Skala członkostwa w organizacjach (density) - Czy należysz do którejś z wymienionych organizacji? Wewnętrzna różnorodność organizacji (diversity) - Czy członkowie organizacji różnią się: płcią/ dochodami/ wyznaniem? Demokratyczność organizacji - Czy członkowie organizacji mogą decydować o jej działaniu? Wielkość sieci społecznej - Ilu masz bliskich przyjaciół? II) Zaufanie i solidarność Zgeneralizowanie zaufanie - Czy większości osób można zaufać? Zaufanie do wybranych (grup) osób i instytucji w środowisku - Czy można zaufać: policjantom, lekarzom, samorządowi, itp.? III) Współ- działanie Skala współdziałania - Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy zrobiłeś coś dla wspólnoty lokalnej? Rodzaj podejmowanych działań - Jakie to były działania? Ogólny szacunek chęci podejmowania współpracy - Gdyby w twojej miejscowości np. brakowało wody – czy mieszkańcy podjęliby współdziałanie aby zaradzić problemowi? IV) Informacja i komunikacja - Skąd dowiadujesz się np. o działaniach rządu/ sytuacji na rynku pracy? V) Integracja i inkluzja społeczna Charakter podziałów w środowisku lokalnym - Które ze wskazanych różnic są źródłem konfliktów w środowisku? Stopień „uspołecznienia” osób - Jak często składasz/ otrzymujesz wizyty znajomych? VI) Empowerment i działanie polityczne - Czy czujesz, że masz wpływ na sprawy społeczności lokalnej? Źródło: opr. własne na pdst.: Integrated Questionnaire for the Measurment of Social Capital, Grootaert Ch., Narayan D., et al., The World Bank 2003, s. 7 i nast.

10 (bez związków zawodowych i organizacji religijnych)
Badania kapitału społecznego z wykorzystaniem wtórnej analizy danych - Wskaźniki „obywatelskości” życia regionalnego w ujęciu R. Putnama i P. Swianiewicza R. Putnam: Liczba stowarzyszeń (bez związków zawodowych i organizacji religijnych) Czytelnictwo gazet Frekwencja podczas referendów Brak preferencyjnego głosowania (wskazywanie konkretnego kandydata z listy wyborczej) P. Swianiewicz: Liczba dobrowolnych organizacji społecznych Obecność prasy lokalnej Udział samorządu gminnego w dobrowolnych stowarzyszeniach/ związkach międzygminnych Intensywność międzynarodowych kontaktów samorządów „Historyczna spójność” województwa

11 Badania KS z wykorzystaniem wtórnej analizy danych – propozycja „robust measures of social capital” Svedensen, Bjorskov 2007 (nagroda Journal of Comparative Policy Analysis) Indeks wolności politycznej (Political Freedom Index, Freedom House – wartość 1-7, ze względu na obecność i poszanowanie praw cywilnych i politycznych obywateli) Wskaźnik odczuwanej korupcji (Corruption Perception Index, Transparency International, 1-10) Zaufanie zgeneralizowane (European Values Survey) partycypacja polityczna (European Values Survey)

12 Analiza wieloczynnikowa – Polska w 8 klastrze na 9