Metodologie wyceny zasobów mineralnych w ramach Systemu Zintegrowanych Środowiskowych i Ekonomicznych Rachunków Narodowych Robert Uberman (Krakowska Akademia.

Prezentacja na temat: "Metodologie wyceny zasobów mineralnych w ramach Systemu Zintegrowanych Środowiskowych i Ekonomicznych Rachunków Narodowych Robert Uberman (Krakowska Akademia."— Zapis prezentacji:

1 Metodologie wyceny zasobów mineralnych w ramach Systemu Zintegrowanych Środowiskowych i Ekonomicznych Rachunków Narodowych Robert Uberman (Krakowska Akademia im A.F. Modrzewskiego) Krzysztof Galos, Marek Nieć (IGSMiE PAN) Piotr Saługa (AGH) Piotr Saługa (AGH) Zakopane, 6 listopada, 2014 Metodologie wyceny [..] Systemu Zintegrowanych Środowiskowych i Ekonomicznych Rachunków Narodowych

2 Czynniki wyznaczające potrzebę wyceny wartości zasobów naturalnych dla potrzeb Statystyki Narodowej Czynniki wyznaczające potrzebę wyceny wartości zasobów naturalnych dla potrzeb Statystyki Narodowej Złoża kopalin jako zasoby naturalne Złoża kopalin jako zasoby naturalne Specyfika metodologii wyceny złóż kopalin dla potrzeb Statystyki Narodowej Specyfika metodologii wyceny złóż kopalin dla potrzeb Statystyki Narodowej Rola zaplecza naukowego i profesjonalnego Rola zaplecza naukowego i profesjonalnego Interesy Polski Interesy Polski Plan prezentacji 2 Metodologie wyceny [..] Systemu Zintegrowanych Środowiskowych i Ekonomicznych Rachunków Narodowych

3 Tradycyjnie w Statystyce Narodowej dokonywano pomiarów wielkości ekonomicznych, np. wartości zasobów danego kraju czy produktu narodowego brutto, przy milczącym założeniu, że pierwotna wartość zasobów naturalnych wynosi zero. Tradycyjnie w Statystyce Narodowej dokonywano pomiarów wielkości ekonomicznych, np. wartości zasobów danego kraju czy produktu narodowego brutto, przy milczącym założeniu, że pierwotna wartość zasobów naturalnych wynosi zero. Takie postępowanie było skutkiem: Takie postępowanie było skutkiem: postrzegania działalności ludzkiej jako jedynego źródła bogactwa narodów (wskazywano np., że zasoby naturalne w postaci nie przetworzonej nie mają na ogół żadnej wartości użytkowej); postrzegania działalności ludzkiej jako jedynego źródła bogactwa narodów (wskazywano np., że zasoby naturalne w postaci nie przetworzonej nie mają na ogół żadnej wartości użytkowej); wypracowanych metodologii wyceny przyjętych w omawianym obszarze, które bazowały na podejściu kosztowym lub porównawczym; wypracowanych metodologii wyceny przyjętych w omawianym obszarze, które bazowały na podejściu kosztowym lub porównawczym; interesów niektórych grup obawiających się np. opodatkowania dotychczas wolnych zasobów. interesów niektórych grup obawiających się np. opodatkowania dotychczas wolnych zasobów. Ograniczenia wyceny wartości zasobów naturalnych dla potrzeb Statystyki Narodowej 3 Metodologie wyceny [..] Systemu Zintegrowanych Środowiskowych i Ekonomicznych Rachunków Narodowych

4 Brak wyceny zasobów naturalnych ma negatywne skutki, bo: Brak wyceny zasobów naturalnych ma negatywne skutki, bo: Zużycie zasobów naturalnych nie wpływa na wartości PKB i majątku narodowego - odzwierciedlenie znajduje koszt ich pozyskania/ przetworzenia (W skrajnym przypadku przypomina to sytuację, w której wartość samochodu wyznaczałby koszt dostarczenia go do dealera i obsługi nabywcy). Zużycie zasobów naturalnych nie wpływa na wartości PKB i majątku narodowego - odzwierciedlenie znajduje koszt ich pozyskania/ przetworzenia (W skrajnym przypadku przypomina to sytuację, w której wartość samochodu wyznaczałby koszt dostarczenia go do dealera i obsługi nabywcy). Prace powodujące przyrost zasobów są de facto działaniami bezużytecznymi, gdyż przyrost ten nie znajduje ekonomicznego odzwierciedlenia (odkrycie „mamuciego” złoża ropy nie zwiększałoby zatem bogactwa kraju, w którym je odkryto). Prace powodujące przyrost zasobów są de facto działaniami bezużytecznymi, gdyż przyrost ten nie znajduje ekonomicznego odzwierciedlenia (odkrycie „mamuciego” złoża ropy nie zwiększałoby zatem bogactwa kraju, w którym je odkryto). Efektywność gospodarowania zasobami naturalnymi nie jest mierzona; Jedyne co jest mierzone, to efektywność środków produkcji wykorzystywanych do ich pozyskania, poprzez przypisanie im całości przychodu/dochodu z działalności górniczej - więc wydobycie ropy w Kuwejcie jest bardziej efektywne, bo pracują tam bardziej wydajne platformy wiertnicze niż na Morzu Północnym, a nie dlatego, że złoża mają lepszą charakterystykę górniczo-geologiczną, stąd są bardziej wartościowe. Efektywność gospodarowania zasobami naturalnymi nie jest mierzona; Jedyne co jest mierzone, to efektywność środków produkcji wykorzystywanych do ich pozyskania, poprzez przypisanie im całości przychodu/dochodu z działalności górniczej - więc wydobycie ropy w Kuwejcie jest bardziej efektywne, bo pracują tam bardziej wydajne platformy wiertnicze niż na Morzu Północnym, a nie dlatego, że złoża mają lepszą charakterystykę górniczo-geologiczną, stąd są bardziej wartościowe. Czynniki wyznaczające potrzebę wyceny wartości zasobów naturalnych dla potrzeb Statystyki Narodowej 4 Metodologie wyceny [..] Systemu Zintegrowanych Środowiskowych i Ekonomicznych Rachunków Narodowych

5 Początki wprowadzania wyceny zasobów naturalnych do statystyki międzynarodowej wiąże się na ogół z decyzją United Nations Environment Program (UNEP) z 1982 r. o rozpoczęciu prac metodologicznych. Początki wprowadzania wyceny zasobów naturalnych do statystyki międzynarodowej wiąże się na ogół z decyzją United Nations Environment Program (UNEP) z 1982 r. o rozpoczęciu prac metodologicznych. Następnie, na Konferencji Narodów Zjednoczonych "Środowisko i Rozwój" podjęto decyzję o konieczności przygotowania metodologii pozwalającej uwzględnić zasoby naturalne. Następnie, na Konferencji Narodów Zjednoczonych "Środowisko i Rozwój" podjęto decyzję o konieczności przygotowania metodologii pozwalającej uwzględnić zasoby naturalne. W 1993 r. opublikowano “Handbook of national accounting: Integrated environmental and economic accounting”, który wprowadził do obiegu pojęcie Systemu Zintegrowanych Środowiskowych i Ekonomicznych Rachunków Narodowych (skrót ang. SEEA). Od samego początku dotyczył on również złóż kopalin (nazywanych tam „subsoil assets”). Było on następnie uzupełniany. W 1993 r. opublikowano “Handbook of national accounting: Integrated environmental and economic accounting”, który wprowadził do obiegu pojęcie Systemu Zintegrowanych Środowiskowych i Ekonomicznych Rachunków Narodowych (skrót ang. SEEA). Od samego początku dotyczył on również złóż kopalin (nazywanych tam „subsoil assets”). Było on następnie uzupełniany. Ostatnia edycja, z 2014 r. reprezentuje dość znaczącą zmianę jeśli chodzi o metodykę prac. Zamiast jednego podręcznika zakłada, ona że powstanie ich kilka, dedykowanych dla określonego rodzaju zasobów naturalnych. Ostatnia edycja, z 2014 r. reprezentuje dość znaczącą zmianę jeśli chodzi o metodykę prac. Zamiast jednego podręcznika zakłada, ona że powstanie ich kilka, dedykowanych dla określonego rodzaju zasobów naturalnych. Prace nad wprowadzeniem wyceny zasobów naturalnych do Statystyki Narodowej 5 Metodologie wyceny [..] Systemu Zintegrowanych Środowiskowych i Ekonomicznych Rachunków Narodowych

6 Społeczeństwa maja tendencję do ambiwalentnego traktowania złóż kopalin w kontekście różnych dyskusji dotyczących zasobów naturalnych Społeczeństwa maja tendencję do ambiwalentnego traktowania złóż kopalin w kontekście różnych dyskusji dotyczących zasobów naturalnych Z jednej strony, przynajmniej milcząco, zgadzano się, że złoża kopalin stanowią część zasobów naturalnych; Z jednej strony, przynajmniej milcząco, zgadzano się, że złoża kopalin stanowią część zasobów naturalnych; Z drugiej strony uwagę opinii publicznej przykuwały różne negatywne środowiskowo aspekty działalności górniczej: zniszczenia dużych obszarów gruntów leśnych i ornych przez górnictwo odkrywkowe, zmiany hydrogeologiczne itp. Z drugiej strony uwagę opinii publicznej przykuwały różne negatywne środowiskowo aspekty działalności górniczej: zniszczenia dużych obszarów gruntów leśnych i ornych przez górnictwo odkrywkowe, zmiany hydrogeologiczne itp. Z ww. powodów wątek wyceny złóż kopalin znalazł się trochę na uboczu prac nad metodologią wyceny zasobów naturalnych w ogóle. Z ww. powodów wątek wyceny złóż kopalin znalazł się trochę na uboczu prac nad metodologią wyceny zasobów naturalnych w ogóle. Edycja podręcznika SEEA z 2014 r. de facto rozbija problematykę wyceny zasobów kopalin pomiędzy co najmniej dwie części, objęte SEEA: Energia i pozostałe. Edycja podręcznika SEEA z 2014 r. de facto rozbija problematykę wyceny zasobów kopalin pomiędzy co najmniej dwie części, objęte SEEA: Energia i pozostałe. Złoża kopalin jako zasoby naturalne 6 Metodologie wyceny [..] Systemu Zintegrowanych Środowiskowych i Ekonomicznych Rachunków Narodowych

7 Chociaż podejścia i metody wypracowane w trakcie prac nad SEEA nie odbiegają od powszechnie stosowanych do wyceny aktywów, to jednak kilka zagadnień musiało zostać potraktowanych szczególnie, m.in: relacja pomiędzy wydatkami na prace poszukiwawcze oraz dokumentowanie złóż a wartością ich samych; relacja pomiędzy wartością złóż in situ a nakładów poniesionych na ich udostępnienie; uwzględnienie kosztów likwidacji zakładu górniczego oraz rekultywacji terenów pogórniczych. Specyfika metodologii wyceny złóż kopalin dla potrzeb Statystyki Narodowej 7 Metodologie wyceny [..] Systemu Zintegrowanych Środowiskowych i Ekonomicznych Rachunków Narodowych

8 Prace metodologiczne dotyczące wyceny zasobów naturalnych toczą się głównie na dwu forach: W ramach tzw. Grupy Londyńskiej, powołanej w 1993 r., która stanowi nieformalną organizację ekspertów, ale która nawiązała współpracę z odpowiednimi agendami ONZ (do tej pory odbyło się 15 sesji plenarnych tej grupy oraz pewna ilość warsztatów roboczych); Komisji Statystycznej ONZ (UNCEE), która w omawianym temacie spotkała się na 12 sesjach plenarnych; Niestety nie udało się zidentyfikować ani jednego wystąpienia czy referatu z Polski. Prace Grupy Londyńskiej 8 Metodologie wyceny [..] Systemu Zintegrowanych Środowiskowych i Ekonomicznych Rachunków Narodowych

9 Statystyka w coraz większym stopniu bazuje na zaawansowanych modelach opisujących coraz bardziej skomplikowaną rzeczywistość. Statystyka w coraz większym stopniu bazuje na zaawansowanych modelach opisujących coraz bardziej skomplikowaną rzeczywistość. Rachunki ekonomiczne muszą bazować na modelach wypracowanych w gronie praktyków i naukowców – inaczej będą tylko zbiorami bezużytecznych cyfr. Rachunki ekonomiczne muszą bazować na modelach wypracowanych w gronie praktyków i naukowców – inaczej będą tylko zbiorami bezużytecznych cyfr. Polska, jeśli chodzi o zagadnienia wyceny złóż, ma chyba największy dorobek w całej UE (jest np. jedynym krajem europejskim posiadającym kodeks wyceny złóż kopalin) i nie ma powodu, dla którego nie miałaby aktywnie uczestniczyć w pracach Grupy Londyńskiej czy w odpowiednich pracach UNCEE. Polska, jeśli chodzi o zagadnienia wyceny złóż, ma chyba największy dorobek w całej UE (jest np. jedynym krajem europejskim posiadającym kodeks wyceny złóż kopalin) i nie ma powodu, dla którego nie miałaby aktywnie uczestniczyć w pracach Grupy Londyńskiej czy w odpowiednich pracach UNCEE. Rola zaplecza naukowego i profesjonalnego 9 Metodologie wyceny [..] Systemu Zintegrowanych Środowiskowych i Ekonomicznych Rachunków Narodowych

10 Wycena zasobów naturalnych w istocie rzeczy określi kolejność i koszt ich gospodarczego wykorzystania. Wycena zasobów naturalnych w istocie rzeczy określi kolejność i koszt ich gospodarczego wykorzystania. Główne decyzje zapadną na poziomie eksperckim. Główne decyzje zapadną na poziomie eksperckim. Jeśli Polska nie obroni swoich interesów już na tym etapie, to ryzykuje niemożliwość korzystania z wielu zasobów naturalnych, a w szczególności złóż kopalin (np. węgla brunatnego). Jeśli Polska nie obroni swoich interesów już na tym etapie, to ryzykuje niemożliwość korzystania z wielu zasobów naturalnych, a w szczególności złóż kopalin (np. węgla brunatnego). Interes Polski 10 Metodologie wyceny [..] Systemu Zintegrowanych Środowiskowych i Ekonomicznych Rachunków Narodowych