Korupcja i jej przeciwdziałanie

Prezentacja na temat: "Korupcja i jej przeciwdziałanie"— Zapis prezentacji:

1 Korupcja i jej przeciwdziałanie
Agnieszka Łukasik – Bućko

2 Korupcja (łac. corruptio - zepsucie)
Co to jest korupcja Korupcja (łac. corruptio - zepsucie) Już w starożytnych kodeksach i prawach piętnowano nieuczciwość urzędników państwowych Kodeks Hammurabiego Platon twierdził w „Prawach”, że ci, którzy otrzymują łapówkę zasługują na potępienie. W starożytnych Atenach skorumpowani urzędnicy byli pozbawiani obywatelstwa oraz prawa do uczestnictwa w instytucjach politycznych państw-miast. W Bizancjum, w XI wieku urzędnicy, którzy dopuścili się korupcji, byli oślepiani i kastrowani. W tym przypadku, kastracja nie była karą przewidzianą przez prawo, a jedynie przejawem złości opinii publicznej. Prawo XII Tablic było pierwszym, legalnym kodeksem Republiki Rzymskiej. Przewidywało ono karę śmierci dla sędziów i urzędników, którzy przyjęli łapówkę.

3 Co z tą korupcją? Prawo stawało się coraz łagodniejsze wraz z rozwojem Cesarstwa Rzymskiego. Richard Haller, profesor historii na Uniwersytecie w Stanford twierdzi, że Rzym miał spory problem w definiowaniu, co kwalifikowało się jako łapówka, a co było przyjaznym podarunkiem. Z sytuacji tych często wynikało qui pro quo. Profesor podaje przykład cesarza Tiberiusa, który chciał, by ”jego owce golić, ale nie pozbawiać skóry”, co oznaczało, by obywatele dalej płacili lokalnym urzędnikom, ci jednak nie powinni być zbytnio zachłanni żądając zapłaty. Według artykułu New York Times. Week in Review. "Bribes and fraud. Capital punishment". Autor: Nelson D. Schwartz.

4 Ustawodawca przewidział jednak klauzulę niekaralności.
Ustawa z dnia 18 marca 1921 r. o zwalczaniu przestępstw z chęci zysku, popełnionych przez urzędników (Dz.U nr 30 poz ) (…) Art. 2. Urzędnik, winny: przyjęcia bądź podarunku lub innej korzyści majątkowej, bądź obietnicy takiego podarunku lub innej korzyści majątkowej, danych w zamiarze skłonienia go do pogwałcenia obowiązków urzędowych lub służbowych, albo żądania takiego podarunku lub korzyści majątkowej; innego przestępstwa służbowego, popełnionego z chęci zysku i z pogwałceniem obowiązków urzędowych lub służbowych w b. dzielnicach rosyjskiej i pruskiej, a w b. dzielnicy austriackiej nadużycia władzy urzędowej, popełnionego z chęci zysku - będzie karany śmiercią przez rozstrzelanie. (…) Na niższą karę mógł liczyć sprawca korupcji czynnej. Osoba próbująca choćby bezskutecznie wręczyć łapówkę miała być karana ciężkim więzieniem od 4 do 15 lat. Gdyby jednak dopuszczała się takiego przestępstwa "zawodowo" kara była taka sama jak w przypadku urzędnika. (…) Art. 4. Winny udziału w przestępstwach, przewidzianych w art. 1 i w ust. 2 art. 2 tej ustawy, o ile udział taki nie pociąga za sobą kary surowszej w myśl art. 1, będzie karany ciężkim więzieniem (domem karnym) od 4 do 15 lat; jeśli zaś winny dopuszcza się takiego przestępstwa zawodowo - będzie karany śmiercią przez rozstrzelanie. (…) Ustawodawca przewidział jednak klauzulę niekaralności. Art. 5 (…) Jednak będzie wolny od kary ten, kto przyczyni się do wykrycia lub udowodnienia dokonanego przekupienia, zanim władza, powołana do ścigania, dowie się o jego czynie. (…) Kary mógł też uniknąć urzędnik winny kradzieży lub przywłaszczenia (sprzeniewierzenia), który dobrowolnie zwrócił mienie kradzione lub przywłaszczone (sprzeniewierzone), albo w inny sposób wynagrodził szkodę, zanim jego wina ujawniona została przed władzą do ścigania przestępstw powołaną.

5 Instytucje Walka z korupcja

6 Instytucje KRAJOWE Europol - Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania wspierającej organy ścigania krajów członkowskich w zwalczaniu przestępczości dotyczącej co najmniej dwóch państw członkowskich UE. OLAF - Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych Eurojust - Europejska Jednostka Współpracy Sądowej Interpol – Międzynarodowa Organizacja Policji Kryminalnej skupiająca 188 krajów członkowskich, powołanej w celu zapewnienia współpracy międzynarodowej w zwalczaniu przestępczości. FATF - Grupa Specjalna ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy Grupa Egmont – organizacja międzynarodowa zrzeszająca jednostki analityki finansowej (FIU) z ponad 100 krajów. Dysponuje ona m.in. bezpiecznym kanałem wymiany informacji finansowych. Bank światowy

7 Instytucje krajowe Centralne Biuro Antykorupcyjne powołane do zwalczania korupcji w życiu publicznym i gospodarczym, w szczególności w instytucjach państwowych i samorządowych, a także do zwalczania działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa. CBA rozpoznaje, zapobiega i wykrywa przestępstwa przeciwko: działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, wymiarowi sprawiedliwości, wyborom i referendum, obrotowi gospodarczemu i papierami wartościowymi, o ile pozostają w związku z korupcją lub działalnością godzącą w interesy ekonomiczne państwa, finansowaniu partii politycznych, o ile pozostają w związku z korupcją, obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji i subwencji, jeżeli pozostają w związku z korupcją lub działalnością godzącą w interesy ekonomiczne państwa

8 Instytucje krajowe Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego
ABW rozpoznaje, zapobiega i wykrywa przestępstwa, w tym korupcji osób pełniących funkcje publiczne, jeżeli może to godzić w bezpieczeństwo państwa

9 Instytucje krajowe Służba Kontrwywiadu Wojskowego –jest służbą specjalną, właściwą w sprawach ochrony przed zagrożeniami wewnętrznymi dla obronności państwa, bezpieczeństwa i zdolności bojowej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz innych jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej. Jednym z zadań SKW jest rozpoznawanie, zapobieganie oraz wykrywanie popełnianych przez żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową, funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego oraz pracowników Sił Zbrojnych RP i innych jednostek organizacyjnych MON przestępstw korupcyjnych, o ile mogą zagrażać bezpieczeństwu lub zdolności bojowej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej lub innych jednostek organizacyjnych MON;

10 Instytucje krajowe Żandarmeria Wojskowa –wykrywa przestępstwa i wykroczenia, w tym skarbowe, popełniane m.in. przez żołnierzy, pracowników oraz osoby przebywające na terenie lub obiektach jednostek wojskowych, ujawnia i ściga ich sprawców oraz ujawnia i zabezpiecza dowody tych przestępstw i wykroczeń. ŻW prowadzi również postępowania o przestępstwa korupcyjne

11 Instytucje krajowe Straż Graniczna –jest formacją powołaną do ochrony granicy państwowej na lądzie i na morzu oraz kontroli ruchu granicznego. SG rozpoznaje, zapobiega i wykrywa przestępstwa i wykroczenia oraz ściga ich sprawców w zakresie swojej właściwości (w szczególności przestępstwa określone w art. 228, art. 229 i art. 231 kk. popełnione przez pracowników Straży Granicznej w związku z wykonywaniem czynności służbowych), w tym prowadzi postępowania w sprawach o przestępstwa korupcyjne popełniane przez osoby niebędące funkcjonariuszami lub pracownikami SG w związku z wykonywaniem czynności służbowych przez funkcjonariuszy lub pracowników SG;

12 Instytucje krajowe Krajowa Administracja Skarbowa – administracja rządowa wykonująca zadania z zakresu realizacji dochodów z tytułu podatków, należności celnych, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych, ochrony interesów Skarbu Państwa oraz ochrony obszaru celnego Unii Europejskiej. Do zadań KAS należy: rozpoznawanie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw określonych w art. 258, art. 270, art. 271, art oraz w art. 286 § 1 kk., w związku z którymi nastąpiło uszczuplenie lub narażenie na uszczuplenie należności publicznoprawnej, zapobieganie tym przestępstwom oraz ściganie ich sprawców, jeżeli zostały ujawnione przez KAS, oraz rozpoznawanie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw określonych w art. 228–231 kk. popełnionych przez osoby zatrudnione w jednostkach organizacyjnych KAS albo funkcjonariuszy KAS,

13 Instytucje krajowe Policja –prowadzi postępowania w sprawach o przestępstwa korupcyjne, w tym również popełnione przez własnych funkcjonariuszy i pracowników;

14 Instytucje krajowe Prokuratura –stoi na straży praworządności oraz czuwa nad ściganiem przestępstw, w tym przestępstw korupcyjnych.

15 REGULACJE PRAWNE DOTYCZĄCE KORUPCJI
Rada Europy: Rezolucja Rady Europy nr (97) 24 - w sprawie dwudziestu zasad wiodących w walce z korupcją; Rezolucja Rady Europy nr (98) 7 - powołująca Grupę Państw Przeciwko Korupcji (GRECO) z siedzibą w Strasburgu(Polska jest członkiem tej Grupy od dnia 19 maja roku) Prawnokarna Konwencja o Korupcji, sporządzona w Strasburgu dnia 27 stycznia r. (Dz. U. nr 29, z 2005 r., poz. 249 z dnia 17 lutego 2005 r.) Europejski Kodeks Dobrej Administracji - przyjęty przez Parlament Europejski 06 września 2001 r. (zalecenie)

16 REGULACJE PRAWNE DOTYCZĄCE KORUPCJI
Rozwiązania krajowe: Kodeks karny prawo zamówień publicznych, ustawa o służbie cywilnej, prawo bankowe, ustawa o gospodarce komunalnej, ustawy samorządowe; Kodeks etyki pracowników samorządowych (np. „Kodeks etyki pracowników Urzędu m.st. W-wy” Zarządzenie nr 276/2007 Prezydenta m.st. Warszawy )

17 REGULACJE PRAWNE DOTYCZĄCE KORUPCJI
W rozumieniu art. 2 cywilnoprawnej konwencji o korupcji sporządzonej w Strasburgu dnia 4 listopada 1999 r. korupcją jest żądanie, proponowanie, wręczanie lub przyjmowanie, bezpośrednio lub pośrednio, łapówki lub jakiejkolwiek innej nienależnej korzyści lub jej obietnicy, które wypacza prawidłowe wykonywanie jakiegokolwiek obowiązku lub zachowanie wymagane od osoby otrzymującej łapówkę, nienależną korzyść lub jej obietnicę. / Polska ratyfikowała konwencję w 2002 r. /

18 Korupcja w nowożytnych czasach
KORUPCJA wg ustawy o CBA (art. 1 ust. 3) Korupcją, w rozumieniu ustawy, jest: obiecywanie, proponowanie, wręczanie, żądanie, przyjmowanie przez jakąkolwiek osobę, bezpośrednio lub pośrednio, jakiejkolwiek nienależnej korzyści majątkowej, osobistej lub innej, dla niej samej lub jakiejkolwiek innej osoby, lub przyjmowanie propozycji lub obietnicy takich korzyści w zamian za działanie lub zaniechanie działania w wykonywaniu funkcji publicznej lub w toku działalności gospodarczej.

19 KORUPCJA wg dokumentów rządowych
Zawsze wtedy, gdy ktoś wykorzystuje swoją funkcję lub pozycję by zaspokoić czyjeś oczekiwania, a w zamian za to otrzymuje jakieś nienależne korzyści, mamy do czynienia z korupcją. W szczególności dotyczy to funkcjonariuszy publicznych i osób zawiadujących środkami publicznymi. Korupcja ma miejsce wówczas, gdy ktoś chce osiągnąć dla siebie jakiś cel i obiecuje, proponuje lub wręcza korzyść majątkową, osobistą lub inną, osobie, która piastuje funkcje publiczne lub gospodarcze po to, by cel ten uzyskać. Nie ważne jest czy proceder ten odbywa się osobiście, czy z pomocą pośredników.

20 KORUPCJA wg dokumentów rządowych
Uchwała nr 207 Rady ministrów z dnia 19 grudnia 2017 r. w sprawie Rządowego Programu Przeciwdziałania Korupcji na lata 2018–2020

21 Sprzedajność urzędnicza
zgodnie z art. 228 kk. istota tego przestępstwa polega na przyjmowaniu korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy w związku z pełnioną funkcją publiczną. Osobą pełniącą funkcję publiczną jest m.in. funkcjonariusz publiczny, a zatem osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych (art. 115 § 13 pkt 4 kk.);

22 przekupstwo przekupstwo
zgodnie z art. 229 kk. istota tego przestępstwa polega na tym, że popełnia je osoba, która umyślnie udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji. Przez udzielenie korzyści należy rozumieć bezpośrednie lub pośrednie jej wręczenie, przy czym zachowanie przekupującego stanowi drugą stronę sprzedajności urzędniczej, określonej w art. 228 kk.

23 płatna protekcja płatna protekcja
zgodnie z art. 230 § 1 kk. sprawcą tego przestępstwa jest każdy, kto powołując się na wpływy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi albo wywołując przekonanie innej osoby lub utwierdzając ją w przekonaniu o istnieniu takich wpływów, podejmuje się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę. W przeciwieństwie do przestępstwa sprzedajności urzędniczej sprawcą przestępstwa płatnej protekcji może być każdy, nie zaś tylko osoba pełniąca funkcję publiczną; art. 228 kk. art. 229 kk. art. 230 kk. art. 230a kk. art. 231 § 2 kk. art. 271 § 3 kk. art kk.

24 handel wpływami, czynna płatna protekcja
zgodnie z art. 230a § 1 kk. przestępstwo to popełnia każdy, kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej w zamian za pośrednictwo w załatwieniu sprawy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, polegające na bezprawnym wywarciu wpływu na decyzję, działanie lub zaniechanie działania przez osobę pełniącą funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji. Działanie sprawcy w tego rodzaju przestępstwie ma skłonić pośrednika do bezprawnego wywarcia wpływu na decyzję osoby pełniącej funkcję publiczną. Działanie przestępcze jest takie samo jak w przypadku przekupstwa, z tą różnicą, że w przypadku przestępstwa, o którym mowa w art. 230a kk., celem działania sprawcy jest opłacenie pośrednika, niekoniecznie zaś osoby podejmującej decyzję

25 Nepotyzm i Kumoterstwo
nadużywanie zajmowanego stanowiska poprzez faworyzowanie, protegowanie członków własnej rodziny przy osiąganiu korzyści materialnych, pozycji społecznych czy określonych przywilejów Kumoterstwo wzajemne popieranie się ludzi związanych ze sobą pokrewieństwem, zażyłością lub przynależnością do określonej grupy, zwykle dla osiągnięcia wyższej pozycji społecznej lub zawodowej, a także w celu uzyskania korzyści materialnych, nieopierające się na ocenie przydatności i wartości tych osób, lecz wyłącznie na fakcie znajomości lub powiązań towarzyskich

26 Inne formy Przekroczenie uprawnień - przestępstwo, które może popełnić jedynie funkcjonariusz publiczny, który przekraczając swoje uprawnienia lub niedopełniając obowiązków działa na szkodę interesu publicznego Korupcja wyborcza – odnosi się do głosowania w wyborach do parlamentów: krajowego, europejskiego, organów wybieralnych samorządów, referendach krajowych i lokalnych. Sprawcą może być tylko osoba posiadająca czynne prawo wyborcze. Korupcja gospodarcza – występuje kiedy sprawca dokonuje przestępstwa w przedsiębiorstwie. Przestępstwo może polegać na przyjmowaniu korzyści majątkowej lub obietnicy udzielenia korzyści . Poświadczenie nieprawdy – ma na celu osiągnięcie korzyści majątkowych lub osobistej. Warunkiem karalności sprawcy nie jest uzyskanie określonej tam korzyści, ale działanie w celu jej osiągnięcia.

27 Obszary życia społecznego w Polsce najbardziej zagrożone korupcją
Modernizacja i rozbudowa infrastruktury Informatyzacja administracji publicznej Obronność Ochrona zdrowia Energetyka Ochrona środowiska Gospodarowanie środkami unijnymi Zamówienia publiczne Profesjonalne zawody sportowe

28 Zagrożenia – ochrona zdrowia
Ochrona zdrowia – w tym obszarze nieprawidłowości mogą być związane z: dystrybucją środków publicznych na kontraktację usług medycznych, refundację leków, zaopatrzenia ortopedycznego i materiałów pomocniczych; realizacją zamówień publicznych na zakup i dostawę sprzętu i aparatury medycznej oraz zlecaniem wykonywania usług medycznych podmiotom niepublicznym. nieformalne oddziaływanie na proces legislacyjny w obszarze ochrony zdrowia i polityki lekowej państwa, nielegalnym wpływem na procedurę rejestracji leków (uzyskiwanie określonych wskazań medycznych stosowania, wielkość dostępnego w sprzedaży opakowania). Niezwykle istotne w tym kontekście są również ryzyka związane z refundacją leków czy też ze sponsorowaniem lekarzy oraz organizacji zawodowych środowisk medycznych przez firmy farmaceutyczne.

29 Zagrożenia – ochrona zdrowia
Zagrożenie korupcją i niegospodarnością występuje również na styku działalności lekarzy, aptekarzy i hurtowników. Może ono polegać na wykupywaniu – na podstawie fałszywych bądź bezpodstawnie wydanych recept – leków z aptek, a następnie ich wywozie za granicę, co wiąże się z nieuzasadnionymi wydatkami na refundację, a tym samym stratami budżetu państwa. Zagrożenia dla interesu ekonomicznego Rzeczypospolitej Polskiej oraz zagrożenia korupcyjne pojawiają się także w obszarze transplantologii. Brak instrumentów prawnych pozwalających na sprawowanie skutecznego nadzoru sprzyja rozwojowi nielegalnych transplantacji tkanek i organów.

30 Zagrożenia – zamówienia publiczne
niestosowanie lub obchodzenie przepisów prawa zamówień publicznych, wadliwe przeprowadzanie procedury udzielania zamówień publicznych, brak sprecyzowanej koncepcji lub celu realizacji zamówienia publicznego, brak rzetelnego planowania zamówień publicznych, wadliwe sporządzanie dokumentów, niewłaściwe opracowywanie umów, nadużywanie trybów nieprzetargowych, manipulowanie przetargami poprzez nierówny dostęp do informacji o zamówieniach publicznych, manipulowanie kryteriami dokonywania oceny ofert, niewłaściwe lub niedostateczne dokumentowanie prowadzonych postępowań, Udzielanie zamówień nierzetelnym wykonawcom.

31 Rozpoznane mechanizmy korupcjogenne
Mechanizmy korupcjogenne to nieprawidłowości, które powodują bądź zwiększają ryzyko występowania korupcji; to wszelkie sytuacje sprzyjające lub mogące sprzyjać tworzeniu się środowiska, które może generować zachowania korupcyjne.

32 Mechanizmy korupcjogenne
naruszanie obowiązujących procedur legislacyjnych nadregulacja dokonywanie zmian w projektach już uzgodnionych, wydawanie aktów wykonawczych ze znacznym opóźnieniem niespójne nowelizowanie ustaw pozostawianie luk i niejednoznaczności dowolna interpretacja przepisów, Mechanizmy korupcjogenne Przyczyna Nieprawidłowości w procesie stanowienia prawa Skutek

33 Mechanizmy korupcjogenne
brak przejrzystych kryteriów sposobu lub trybu załatwiania sprawy, nieprzejrzystości i nieprecyzyjności przepisów prawa, zbyt częste zmiany Dowolność w wydawaniu pozytywnych decyzji pomimo negatywnej opinii organów opiniujących, co nie opiera się na ustalonych regułach, lecz na ich własnym uznaniu. Przyczyna Mechanizmy korupcjogenne Dowolność postępowania skutek

34 Mechanizmy korupcjogenne
nieprzejrzystości i nieprecyzyjności przepisów prawa, brak przejrzystych kryteriów sposobu lub trybu załatwiania sprawy Konflikt interesów powstaje, gdy urzędnik podejmujący rozstrzygnięcie w określonej sferze spraw publicznych lub uczestniczący w przygotowaniu tego rozstrzygnięcia ma lub może mieć osobisty interes w sposobie załatwienia sprawy. Do konfliktu dochodzi nie tylko wtedy, gdy urzędnik w danej sprawie działa w interesie osobistym, lecz także gdy istnieje choćby tylko teoretyczna możliwość, że interes ten przeważy nad troską o dobro publiczne Przyczyna Mechanizmy korupcjogenne Konflikt interesów skutek

35 Mechanizmy korupcjogenne
nieprzejrzystości i nieprecyzyjności przepisów prawa, brak przejrzystych kryteriów sposobu lub trybu załatwiania sprawy i udzielania informacji brak jawności postępowania: możliwości korzystania z niektórych przywilejów lub dostęp do dóbr nie są w należyty sposób komunikowane podmiotom potencjalnie nimi zainteresowanym. Dane te są udostępniane jedynie wybiórczo Przyczyna Mechanizmy korupcjogenne Brak jawności postępowania skutek

36 Mechanizmy korupcjogenne
Braki organizacyjne i kadrowe jednostek właściwych do spraw kontroli wewnętrznej oraz ich nastawieniu przede wszystkim na działania doraźne, a nie na profilaktykę i działania systemowe. nieprzejrzystość i nieprecyzyjności przepisów prawa, Taki stan rzeczy powoduje, że tylko pewna część decyzji wydawanych przez urzędników poddawana jest bieżącej kontroli, co zmniejsza szanse na ujawnianie decyzji wadliwych lub niekorzystnych dla interesu publicznego Przyczyna Mechanizmy korupcjogenne Słabość systemu kontroli i nadzoru skutek

37 Mechanizmy korupcjogenne
nadmierne skupianie uprawnień decyzyjnych odchodzenie od zasady rozdzielania czynności podejmowanych w ramach jednej sprawy pomiędzy różnych urzędników braki organizacyjne i kadrowe nieprzejrzystość i nieprecyzyjności przepisów prawa, Zmniejszone szanse na ujawnianie zaniechań, decyzji czy działań wadliwych lub niekorzystnych dla interesu publicznego Przyczyna Mechanizmy korupcjogenne Kumulowanie uprawnień skutek

38 Mechanizmy korupcjogenne
Brak mechanizmów kontroli wewnętrznej nieprzejrzystość i nieprecyzyjności przepisów prawa, przyjmowanie dokumentacji niespełniającej wymogów formalnych, bez wszystkich wymaganych procedurą dowodów lub załączników, odstępowanie od obowiązków sprawozdawczych podejmowanie decyzji bez ich uzasadniania Przyczyna Mechanizmy korupcjogenne Lekceważenie obowiązku sporządzania dokumentacji i sprawozdawczości skutek

39 Mechanizmy korupcjogenne
Brak mechanizmów kontroli wewnętrznej Brak nieprzejrzystość i nieprecyzyjności przepisów prawa, w wewnętrznych przepisach regulaminowych i statutowych podmiotów publicznych nie zawsze precyzyjnie przypisana jest odpowiedzialność za określone decyzje Świadomość bezkarności za nieprawidłowo podjęte decyzje lub zaniechanie czynności „ Miś” reż. S. Bareja (1980) „- Nie mamy pańskiego płaszcza i co pan nam zrobi?” Przyczyna Mechanizmy korupcjogenne Brak odpowiedzialności osobistej za podejmowane rozstrzygnięcia skutek

40 Mechanizmy korupcjogenne
Nadużywanie korzystania przez administrację publiczną z usług doradczych i eksperckich świadczonych przez podmioty zewnętrzne na skalę, która powoduje, że są zastępowane czynności należące do podstawowych obowiązków jednostek organizacyjnych danego podmiotu Braki kadrowe i organizacyjne Możliwy „ukryty” konflikt interesów Przyczyna Mechanizmy korupcjogenne Nadmierne korzystanie z usług zewnętrznych i pośrednictwa przez administrację sutek

41 Sposoby postępowania w sytuacjach korupcyjnych
Przykłady

42 Algorytm postępowania
Algorytm postępowania urzędnika, wobec którego podjęto próbę skorumpowania poinformowanie interesanta, że jego zachowanie może być potraktowane jako przestępstwo przekupstwa; zadawanie pytań: „Co Pan/i przez to rozumie?” (sugestia wręczenia korzyści majątkowej nie jest jeszcze próbą korupcji.) ( Karalne jest usiłowanie wręczenia, wręczenie oraz podżeganie);

43 Algorytm postępowania
Algorytm postępowania urzędnika, wobec którego podjęto próbę skorumpowania w razie jednoznacznego zachowania interesanta, wskazującego na zamiar wręczenia korzyści majątkowej, urzędnik powinien podjąć następujące czynności: obywatelskie ujęcie sprawcy (przy pomocy ochrony); poinformowania petenta, że dopuścił się popełnienia przestępstwa łapownictwa; poinformowania odpowiedniej służby;

44 Algorytm postępowania
oczekiwanie na przybycie funkcjonariusza wykonywanie czynności w towarzystwie osoby trzeciej; opisanie zdarzenia w notatce służbowej; zabezpieczenia miejsca przestępstwa (gdy nastąpiło wręczenie łapówki) Algorytm postępowania urzędnika, wobec którego podjęto próbę skorumpowania c.d.

45 Algorytm postępowania
Algorytm postępowania urzędnika poddawanego presji korupcyjnej lub posiadającego informacje na temat korupcyjnego zachowania innego urzędnika powiadomienie bezpośredniego przełożonego; zabezpieczenie dowodów; powiadomienie odpowiednich służb; współdziałanie z organami ścigania;

46 Zjawisko korupcji Badania i rankingi

47 Źródło: CBOS, badanie przeprowadzone w dniach 5–14 maja 2017, N=1034

48

49

50 Indeks Percepcji Korupcji Transparency International
Indeks Percepcji Korupcji Transparency International (Corruption Perceptions Index) jest globalnym rankingiem postrzegania korupcji w życiu publicznym. Ocenia państwa na skali od 0 do 100 pkt., gdzie 0 pkt. oznacza najwyższy poziom postrzeganej korupcji, natomiast 100 pkt. – najniższy. Polska w 2017 r. obniżyła swój wynik z 62 do 60 pkt. (na 100 możliwych), do poziomu z 2013 r. Polska spadła z 29. na 36. miejsce w Indeksie Percepcji Korupcji opublikowanym przez Transparency International za 2017 r. Najnowsze wyniki Indeksu Percepcji Korupcji, poza wspomnianymi wyjątkami, pokazują lekką poprawę sytuacji w Europie, przy czym dotychczasowi europejscy liderzy rankingu - Dania i Finlandia - nieco pogorszyli swoje notowania. Globalnym liderem jest Nowa Zelandia, a na ostatnim miejscu znalazła się Somalia.

51 Korupcja na wesoło Jedna z komisji europejskich próbowała sprawdzić jaki jest z korupcja na granicach. Wyznacznikiem miało być pytanie do celnika - "Po jakim czasie możesz kupić nowe BMW z lewych pieniędzy?" Zapytali Francuza - "Po 3 miesiącach" - odpowiedział. Zapytali Niemca - "Po 2 miesiącach" Zapytali Polaka - "Po roku" Komisja zdziwiona taka odpowiedzią , zaczęła dopytywać - "ale jak to? Przecież jesteście znani z brania w łapę i zajmuje Ci to aż rok?" Na co Polak - "BMW to duża firma..." Źródło:

52 Źródła wykorzystane w prezentacji
Uchwała nr 207 Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2017 r. w sprawie Rządowego Programu Przeciwdziałania Korupcji na lata 2018–2020 Ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1993), Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2017 r. poz. 2067) Ustawa z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. z 2017 r. poz. 1920) Ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1978) Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1483, z późn. zm.) Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2017 r. poz. 2365) Ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. poz. 1947, z późn. zm.) ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze (Dz. U. z 2017 r. poz. 1767)

53 Agnieszka Łukasik – Bućko
Dziękuję za uwagę Agnieszka Łukasik – Bućko