Czynniki wpływające na sytuację kuropatw w Polsce

Prezentacja na temat: "Czynniki wpływające na sytuację kuropatw w Polsce"— Zapis prezentacji:

1 Czynniki wpływające na sytuację kuropatw w Polsce
MAREK PANEK Stacja Badawcza PZŁ Czempiń Czynniki wpływające na sytuację kuropatw w Polsce

2 Pozyskanie kuropatw w Polsce 1961-2012

3 Pozyskanie kuropatw w województwach – okręgach PZŁ w dwóch okresach (osobniki/km2)

4 Monitoring kuropatw w Polsce
od 1991 roku; od 12 do ok. 40 terenów rzędu 100 km2 ; coroczne oceny: zagęszczenie wiosenne (liczenia odzywających się samców z min. 10 wybranych punktów terenowych; marzec/kwiecień), wielkość i skład stadek po okresie rozrodu (sierpień); obliczane: udział par z sukcesem lęgowym (gniazdowym), przeżywalność piskląt, produkcja młodych (młode/dorosłe), roczna przeżywalność osobników dorosłych.

5 Zmiany średniego wiosennego zagęsz-czenia kuropatw w Polsce, 1991-2011

6 Zmiany wiosennego zagęszczenia kuropatw w różnych rejonach kraju, 1998-2004
1998 = 1.0

7 Wiosenne zagęszczenia kuropatw w Polsce, 2001-2011
pary/100 ha

8 Demograficzne przyczyny spadku liczebności kuropatw w latach 90
Demograficzne przyczyny spadku liczebności kuropatw w latach 90. (Dane sprzed i po spadku zagęszczenia)

9 Demograficzne przyczyny długotermi-nowego spadku stanów kuropatw
Pogorszenie sukcesu gniazdowego oraz przeżywalności osobników dorosłych (samic w okresie lęgów) Zmniejszenie przeżywalności piskląt

10 Lęgi kuropatw

11 Liczebność i pozyskanie lisów w Polsce

12 Pozyskanie niektórych ssaków drapieżnych w Polsce

13 Kierunki zmian liczebności niektórych ptaków krukowatych i szponiastych w Polsce (wg Tomiałojć i Głowaciński 2006) Gatunek Okres sroka wrona kruk jastrząb myszołów błotniak stawowy

14 Przyczyny strat zniesień i wysiadujących samic kuropatw Czempiń, Wielkopolska, 1995-2001 (n = 28)
Straty lęgów – 67% Straty samic w sezonie lęgowym – 48%

15 Presja lisów na dorosłe kuropatwy w sezonie rozrodczym a wiosenne zagęszczenie tych ptaków (dane z różnych terenów w Polsce)

16 Drapieżniki niszczące zniesienia i polujące na wysiadujące samice

17 Drapieżniki zabijające dorosłe kuropatwy poza okresem gniazdowania

18 Wpływ redukcji drapieżników na stany kuropatw w Anglii

19 Redukcja lisów – reakcja zagęszczenia kuropatw (okolice Czempinia)

20 Intensyfikacja rolnictwa - zjawiska towarzyszące
Upraszczanie struktury krajobrazu: wzrost wielkości poszczególnych pól likwidowanie miejsc z dziką roślinnością Wzrost intensywności zabiegów: agrotechnicznych: powszechne stosowanie pestycydów

21 Struktura krajobrazu rolniczego – istotna dla kuropatw !

22 Struktura pól a zagęszczenie kuropatw (dane z 12 terenów, 1991-1995)
Rozdrobnienie pól: Obecność dzikiej roślinności: wiosna: NS jesień: r=0.667, p=0.02 wiosna: r=0.756, p=0.004 jesień: r=0.802, p=0.002

23 Rozmieszczenie par kuropatw względem brzegów pól (Czempiń, badania radiotelemetryczne, 1994-1996)
dzika roślinność bez drzew ++ dzika roślinność z drzewami ~ granice bez dzikiej roślinności +

24 Lokalizacja gniazd kuropatw (Czempiń, badania radiotelemetryczne, 1994-2001)

25

26 Wykorzystywa-nie różnych typów pól przez kuropatwy w okresie lęgów
? Badania radiotelemetryczne, Czempiń, 2 połowa 1990-tych Miejsca dziennych lokalizacji par w ciągu dwóch tygodni przed rozpoczęciem wysiadywania

27 Intensywność penetrowania przez lisy struktur z dziką roślinnością (Czempiń, wiosna, 1999-2001)
„Małe pola”: „Duże pola”:

28 (Dane z 10 terenów, 1999-2001, szczątki kuropatw przy norach lisów;
Intensywność drapieżnictwa lisa na wiosnę (częstotliwość chwytania kuropatw) a ….. Zagęszczenie kuropatw: Rozdrobnienie pól: (Dane z 10 terenów, , szczątki kuropatw przy norach lisów; zagęszczenie: cząstkowe r=0.982, P<0.001, pola: cząstkowe r=-0.827, P=0.006)

29 W zróżnicowanym krajobrazie rolniczym kuropatwy i ich drapieżniki mają do dyspozycji wiele preferowanych przez nie miejsc, stąd w dużym stopniu rozmijają się w przestrzeni. W krajobrazie uproszczonych, gdzie dostępność dogodnych habitatów jest ograniczona, kuropatwy i drapieżniki zmuszone są do korzystania z tych samych zasobów, co prowadzi do wzrostu presji drapieżników.

30 Przeżywalność piskląt kuropatw

31 Przeżywalność piskląt kuropatw a liczebność owadów (1987-1989)

32 Pestycydy w Polsce (wg GUS)

33 Wielkość stadek rodzinnych kuropatw a występowanie dzikiej roślinności (Czempiń, 1993-1995)
r2=0.937, p=0.007

34 Ważniejsze czynniki środowiskowe wpływające na populacje kuropatw w latach 1990-tych i 2000-nych
Liczebność drapieżników (szczególnie gatunków niszczących zniesienia i polujących na wysiadujące samice); Struktura krajobrazu rolniczego rozdrobnienie i struktura upraw występowanie miejsc z dziką roślinnością zielną Intensywność stosowania pestycydów

35 Efekty redukcji drapieżników a struktura krajobrazu polnego

36 Modyfikacje stosowania pestycydów a przeżywalność piskląt kuropatw (Wielka Brytania, Rands 1985)

37 Schemat zagospodarowania brzegów pól dla kuropatw (wg GCT, Wielka Brytania)

38 Tworzenie miejsc dogodnych dla kuropatw

39 Poletka osłonowo-żerowe dla kuropatw

40 ograniczanie liczebności drapieżników.
Przykładowy projekt zagospodarowania terenu dla zwierzyny drobnej (Anglia) ograniczanie liczebności drapieżników. poprawianie habitatu (dostępność schronień i pokarm): miejsca gniazdowania (dzika roślinność) miejsca żerowania piskląt (brzegi bez chemii) schronienia zimowe (ścierniska, poplony)

41 Efekty zagospodarowania terenów rolniczych dla kuropatw
polowania