Bezpieczeństwo pieszych jako problem społeczny

Prezentacja na temat: "Bezpieczeństwo pieszych jako problem społeczny"— Zapis prezentacji:

1 Bezpieczeństwo pieszych jako problem społeczny
Podstawy prawne Statystyka wypadków Sankcje karne Zajęcia wychowawcze Zespół Szkół Elektryczno-Mechanicznych w Nowym Sączu im. gen. Józefa Kustronia w Nowym Sączu mgr Maria Roman

2 Podstawy prawne Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U Nr 98 poz. 602 ze zm.) Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz.U Nr 170 poz ze zm.) Konwencja o ruchu drogowym sporządzona w Wiedniu dnia 8 listopada 1968 r. (Dz.U Nr 5 poz. 40) Konwencja o znakach i sygnałach drogowych sporządzona w Wiedniu dnia 8 listopada 1968 r. (Dz.U Nr 5 poz. 42) Nasz „kodeks drogowy” powstał w oparciu o postanowienia powyższych konwencji międzynarodowych

3 Definicja pieszego podstawa prawna: art
Definicja pieszego podstawa prawna: art. 2 pkt 18 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Osoba znajdująca się poza pojazdem na drodze i niewykonującą na niej robót lub czynności przewidzianych odrębnymi przepisami; za pieszego uważa się również osobę prowadzącą, ciągnącą lub pchającą rower, motorower, motocykl, wózek dziecięcy, podręczny lub inwalidzki, osobę poruszającą się w wózku inwalidzkim, a także osobę w wieku do 10 lat kierującą rowerem pod opieką osoby dorosłej

4 Definicja przejścia dla pieszych podstawa prawna: art
Definicja przejścia dla pieszych podstawa prawna: art. 2 pkt 11 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz § 47 ust 1 i § 88 ust. 1 Rozporządzenia ws. znaków i sygnałów drogowych Powierzchnia jezdni, drogi dla rowerów lub torowiska przeznaczona do przechodzenia przez pieszych, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi Znak D-6 przejście dla pieszych oznacza miejsce przeznaczone do przechodzenia pieszych w poprzek drogi Znak P-10 przejście dla pieszych oznacza miejsce przejścia dla pieszych

5 Definicja drogi dla pieszych podstawa prawna: § 39 ust 1 Rozporządzenia ws. znaków i sygnałów drogowych Brak definicji ustawowej Drogę dla pieszych oznacza się znakiem C-16 Droga dla pieszych może być współdzielona z drogą dla rowerów (symbole na jednym znaku) Droga dla pieszych oznacza drogę lub jej część przeznaczoną dla pieszych, którzy są obowiązani z niej korzystać

6 Definicja strefy zamieszkania podstawa prawna: art
Definicja strefy zamieszkania podstawa prawna: art. 2 pkt 16 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz § 58 ust. 1 Rozporządzenia ws. znaków i sygnałów drogowych Obszar obejmujący drogi publiczne lub inne drogi, na którym obowiązują szczególne zasady ruchu drogowego, a wjazdy i wyjazdy oznaczone są odpowiednimi znakami drogowymi Znak D-40 strefa zamieszkania oznacza wjazd do strefy zamieszkania. Znak D-41 koniec strefy zamieszkania" oznacza wyjazd ze strefy zamieszkania

7 Definicja kolumny pieszych podstawa prawna: art
Definicja kolumny pieszych podstawa prawna: art. 2 pkt 19 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Zorganizowana grupa pieszych prowadzona przez kierownika lub dowódcę Kolumnie pieszych przysługują prawa i obowiązku analogiczne do ruchu pojazdów, Najbardziej znaną formą kolumn pieszych są pielgrzymki Kolumna pieszym ma swojego kierującego

8 Definicja szczególnej ostrożności podstawa prawna: art
Definicja szczególnej ostrożności podstawa prawna: art. 2 pkt 22 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Ostrożność polegającą na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie Dotyczy pieszych wchodzących na jezdnię Dotyczy kierujących zbliżających się do przejścia Należy ją zachować tylko wtedy, gdy ustawa tego wymaga W pozostałych przypadkach należy zachować ostrożność „zwykłą”

9 Definicja ustąpienia pierwszeństwa podstawa prawna: art
Definicja ustąpienia pierwszeństwa podstawa prawna: art. 2 pkt 23 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Powstrzymanie się od ruchu, jeżeli ruch mógłby zmusić innego kierującego do zmiany kierunku lub pasa ruchu albo istotnej zmiany prędkości, a pieszego - do zatrzymania się, zwolnienia lub przyspieszenia kroku

10 Definicja wyprzedzania i omijania podstawa prawna: art
Definicja wyprzedzania i omijania podstawa prawna: art. 2 pkt 28 i 27 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Wyprzedzanie: przejeżdżanie (przechodzenie) obok pojazdu lub uczestnika ruchu poruszającego się w tym samym kierunku Omijanie: przejeżdżanie (przechodzenie) obok nieporuszającego się pojazdu, uczestnika ruchu lub przeszkody

11 Bezpieczeństwo pieszych jako problem społeczny
Część I Podstawy prawne

12 Ruch pieszych: prawa i obowiązki podstawa prawna: art
Ruch pieszych: prawa i obowiązki podstawa prawna: art. 11 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym 1. Pieszy jest obowiązany korzystać z chodnika lub drogi dla pieszych, a w razie ich braku - z pobocza. Jeżeli nie ma pobocza lub czasowo nie można z niego korzystać, pieszy może korzystać z jezdni, pod warunkiem zajmowania miejsca jak najbliżej jej krawędzi i ustępowania miejsca nadjeżdżającemu pojazdowi. 2. Pieszy idący po poboczu lub jezdni jest obowiązany iść lewą stroną drogi. 3. Piesi idący jezdnią są obowiązani iść jeden za drugim. Na drodze o małym ruchu, w warunkach dobrej widoczności, dwóch pieszych może iść obok siebie.

13 Ruch pieszych: prawa i obowiązki c. d. podstawa prawna: art
Ruch pieszych: prawa i obowiązki c.d. podstawa prawna: art. 11 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym 4. Korzystanie przez pieszego z drogi dla rowerów jest dozwolone tylko w razie braku chodnika lub pobocza albo niemożności korzystania z nich. Pieszy, z wyjątkiem osoby niepełnosprawnej, korzystając z tej drogi, jest obowiązany ustąpić miejsca rowerowi. 4a. Pieszy poruszający się po drodze po zmierzchu poza obszarem zabudowanym jest obowiązany używać elementów odblaskowych w sposób widoczny dla innych uczestników ruchu, chyba że porusza się po drodze przeznaczonej wyłącznie dla pieszych lub po chodniku. 5. Przepisów ust. 1-4a nie stosuje się w strefie zamieszkania. W strefie tej pieszy korzysta z całej szerokości drogi i ma pierwszeństwo przed pojazdem.

14 Ruch pieszych: przekraczanie jezdni podstawa prawna: art. 13 ust
Ruch pieszych: przekraczanie jezdni podstawa prawna: art. 13 ust. 1 i 2Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Pieszy korzysta z przejścia dla pieszych, na którym posiada pierwszeństwo. Wkraczając na jezdnię zawsze zachowuje szczególna ostrożność Od tej zasady dopuszcza się wyjątki: Przechodzenie przez jezdnię poza przejściem dla pieszych jest dozwolone, gdy odległość od przejścia przekracza 100 m. Jeżeli jednak skrzyżowanie znajduje się w odległości mniejszej niż 100 m od wyznaczonego przejścia, przechodzenie jest dozwolone również na tym skrzyżowaniu

15 Ruch pieszych: przekraczanie jezdni podstawa prawna: art. 13 ust
Ruch pieszych: przekraczanie jezdni podstawa prawna: art. 13 ust. 2 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym

16 Ruch pieszych: przekraczanie jezdni podstawa prawna: art. 13 ust
Ruch pieszych: przekraczanie jezdni podstawa prawna: art. 13 ust. 3 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Przechodzenie przez jezdnię poza przejściem dla pieszych, o którym mowa w ust. 2, jest dozwolone tylko pod warunkiem, że nie spowoduje zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub utrudnienia ruchu pojazdów. Pieszy jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa pojazdom i do przeciwległej krawędzi jezdni iść drogą najkrótszą, prostopadle do osi jezdni

17 Ruch pieszych: przekraczanie jezdni podstawa prawna: art. 13 ust
Ruch pieszych: przekraczanie jezdni podstawa prawna: art. 13 ust. 5 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Na obszarze zabudowanym, na drodze dwujezdniowej lub po której kursują tramwaje po torowisku wyodrębnionym z jezdni, pieszy przechodząc przez jezdnię lub torowisko jest obowiązany korzystać tylko z przejścia dla pieszych przepisy te dotyczą też korzystania z przejść nadziemnych (D-36) i podziemnych (D-35)

18 Strefa zamieszkania podstawa prawna: art. 11 ust
Strefa zamieszkania podstawa prawna: art. 11 ust. 5 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Pieszy posiada pierwszeństwo na całej szerokości drogi Może korzystać z dowolnego miejsca tej drogi Dotyczy to również dzieci do 7 roku życia! Dlatego dopuszczalna prędkość w strefie zamieszkania wynosi 20 km/h a postój pojazdów jest możliwy tylko w miejscach do tego przeznaczonych

19 Pierwszeństwo pieszych na placach podstawa prawna: art. 26 ust
Pierwszeństwo pieszych na placach podstawa prawna: art. 26 ust. 4 i 5 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Kierujący pojazdem, przejeżdżając przez chodnik lub drogę dla pieszych, jest obowiązany jechać powoli i ustąpić pierwszeństwa pieszemu Przepis ten stosuje się odpowiednio podczas jazdy po placu, na którym ze względu na brak wyodrębnienia jezdni i chodników ruch pieszych i pojazdów odbywa się po tej samej powierzchni (np. place parkingowe przy supermarketach bez wyodrębnionych jezdni i chodników)

20 Niepełnosprawni piesi podstawa prawna: art. 26 ust
Niepełnosprawni piesi podstawa prawna: art. 26 ust. 7 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym W razie przechodzenia przez jezdnię osoby niepełnosprawnej, używającej specjalnego znaku (biała laska dla niewidomych), lub osoby o widocznej ograniczonej sprawności ruchowej (np. poruszające się o kulach), kierujący jest obowiązany zatrzymać pojazd w celu umożliwienia jej przejścia Taka osoba nie posiada pierwszeństwa, ale powinna zostać wpuszczona na jezdnię przy zachowaniu warunków bezpieczeństwa

21 Zakazy wobec pieszych podstawa prawna: art
Zakazy wobec pieszych podstawa prawna: art. 14 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Pieszemu zabrania się: wchodzenia na jezdnię bezpośrednio przed jadący pojazd, w tym również na przejściu dla pieszych; spoza pojazdu lub innej przeszkody ograniczającej widoczność drogi; przebiegania przez jezdnię.

22 Obowiązki kierowców względem pieszych podstawa prawna: art. 26 ust
Obowiązki kierowców względem pieszych podstawa prawna: art. 26 ust. 1 i 2 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Pieszy posiada pierwszeństwo NA przejściu Pieszy nie ma pierwszeństwa zbliżając się do przejścia, chyba że pojazd skręca na skrzyżowaniu w drogę, przez którą przechodzi pieszy (lub zamierza przejść) Kierujący pojazdem, który skręca w drogę poprzeczną, jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa pieszemu przechodzącemu na skrzyżowaniu przez jezdnię drogi, na którą wjeżdża

23 Zachowanie kierowcy przed przejściem podstawa prawna: art. 26 ust
Zachowanie kierowcy przed przejściem podstawa prawna: art. 26 ust. 1 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz § 47 ust 4 Rozporządzenia ws. znaków i sygnałów drogowych Kierujący pojazdem, zbliżając się do przejścia dla pieszych, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na przejściu Kierujący pojazdem zbliżając się do przejścia dla pieszych obowiązany jest zmniejszyć prędkość tak, aby nie narazić na niebezpieczeństwo pieszych znajdujących się na przejściu lub na nie wchodzących

24 Przepuszczanie pieszych?
Zmniejszenie prędkości ma na celu umożliwienie wejścia pieszego na jezdnię Brak wspomnianego zmniejszenia prędkości stanowi wykroczenie drogowe (niezastosowanie się do znaku D-6 „Przejście dla pieszych”) Dyskusyjne jest wpuszczanie „za wszelką cenę” pieszych na jezdnię polegające na zatrzymaniu pojazdu przed przejściem (zwłaszcza gwałtowne zatrzymanie)

25 Przepuszczanie pieszych? c.d.
Kierowca chcąc przepuścić pieszego powinien sprawdzić w lusterkach, czy nie zostanie wyprzedzony na przejściu dla pieszych Kierowca powinien być gotowy na użycie ostrzegawczego sygnału dźwiękowego Pieszy ma prawo nie skorzystać z dobrej woli kierowcy, nie musi wchodzić na przejście gdy sam nie czuje się bezpiecznie (zwłaszcza osoby starsze)

26 Omijanie na przejściu dla pieszych podstawa prawna: art. 26 ust
Omijanie na przejściu dla pieszych podstawa prawna: art. 26 ust. 3 pkt 2 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Kierującemu pojazdem zabrania się omijania pojazdu, który jechał w tym samym kierunku, lecz zatrzymał się w celu ustąpienia pierwszeństwa pieszemu Małopolska Policja interpretuje ten przepis rozszerzająco na zatrzymanie w celu wpuszczenia pieszego na przejście Takie omijanie stanowi jedno z poważniejszych wykroczeń (500 zł, 10 pkt karnych) Przepis ten nie tyczy się wyłącznie przejść dla pieszych, lecz wszystkich sytuacji, w których pieszy ma pierwszeństwo

27 Omijanie na przejściu dla pieszych podstawa prawna: art. 26 ust
Omijanie na przejściu dla pieszych podstawa prawna: art. 26 ust. 3 pkt 2 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Nie zawsze wiadomo, w jakim celu pojazd zatrzymał się przed przejściem: w celu ustąpienia pierwszeństwa pieszemu? ze względu na chęć przepuszczenia pieszego? ze względu na warunki ruchu drogowego (korki, zatory drogowe)? Dlatego trzeba zawsze upewnić się, jaki jest faktyczny powód zatrzymania

28 Wyprzedzanie na lub przed przejściem dla pieszych podstawa prawna: art
Wyprzedzanie na lub przed przejściem dla pieszych podstawa prawna: art. 26 ust. 3 pkt 1 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Kierującemu pojazdem zabrania się wyprzedzania pojazdu na przejściu dla pieszych i bezpośrednio przed nim, z wyjątkiem przejścia, na którym ruch jest kierowany (np. przez sygnalizację świetlną) Wyprzedzanie na przejściu nie budzi wątpliwości Wątpliwości nasuwają się odnośnie znaczenia frazy „bezpośrednio przed”

29 Wyprzedzanie na lub przed przejściem dla pieszych c. d
Wyprzedzanie na lub przed przejściem dla pieszych c.d. podstawa prawna: art. 26 ust. 3 pkt 1 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym „Bezpośrednio przed przejściem” może oznaczać takie miejsce, w którym pojazd nie jest fizycznie w stanie się zatrzymać – co zależy m. in. od następujących czynników: warunków panujących na drodze prędkości pojazdu skuteczności hamowania pojazdu

30 Wyprzedzanie na lub przed przejściem dla pieszych c. d
Wyprzedzanie na lub przed przejściem dla pieszych c.d. podstawa prawna: art. 26 ust. 3 pkt 1 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Jest to jedno z poważniejszych wykroczeń (200 zł, 10 pkt karnych) Kierujący zbliżając się do przejścia powinien obserwować (również w nocy) zarówno strefę samego przejścia jak i jej punkty krańcowe Istotna jest znajomość definicji wyprzedzania, które polega na poruszaniu się obok pojazdu jadącego z prędkością mniejszą niż pojazd wyprzedzający (nie ma znaczenia zmiana pasa ruchu, np. w celu wyprzedzania na drodze dwukierunkowej jednojezdniowej)

31 Przystanki komunikacji publicznej podstawa prawna: art. 26 ust
Przystanki komunikacji publicznej podstawa prawna: art. 26 ust. 6 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym Kierujący pojazdem jest obowiązany zachować szczególną ostrożność przy przejeżdżaniu obok oznaczonego przystanku tramwajowego nieznajdującego się przy chodniku. Jeżeli przystanek nie jest wyposażony w wysepkę dla pasażerów, a na przystanek wjeżdża tramwaj lub stoi na nim, kierujący jest obowiązany zatrzymać pojazd w takim miejscu i na taki czas, aby zapewnić pieszemu swobodne dojście do tramwaju lub na chodnik. Przepisy te stosuje się odpowiednio przy ruchu innych pojazdów komunikacji publicznej.

32 Bezpieczeństwo pieszych jako problem społeczny
Część II Statystyki wypadków z udziałem pieszych

33 Raport Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu drogowego (stan na 2016 r.)

34 Raport Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu drogowego (stan na 2016 r.)

35 Raport Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu drogowego (stan na 2016 r.)

36 Raport Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu drogowego (stan na 2016 r.)
Głównymi przyczynami wypadków spowodowanych w 2016 r. przez pieszych było: • wejście na jezdnię bezpośrednio przed jadącym pojazdem – wypadki; spadek w porównaniu z 2015 r. o 14,9%, • wejście na jezdnię zza pojazdu, przeszkody – 274 wypadki; wzrost w porównaniu z 2015 r. o 1,8%, • przekraczanie jezdni w miejscu niedozwolonym – 273 wypadki; spadek w porównaniu z 2015 r. o 7,0%, • wejście na jezdnię przy czerwonym świetle – 231 wypadków; wzrost w porównaniu z 2015 r. o 6,5%

37 Raport Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu drogowego (stan na 2016 r.)

38 Raport Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu drogowego (stan na 2016 r.)

39 Raport Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu drogowego (stan na 2016 r.)

40 Raport Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu drogowego (stan na 2016 r.)

41 Raport Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu drogowego (stan na 2016 r.)

42 Raport Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu drogowego (stan na 2016 r.)

43 Raport Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu drogowego (stan na 2016 r.)

44 Raport Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu drogowego (stan na 2016 r.)
Koszty jednostkowe wypadków i kolizji drogowych w 2015 roku wyniosły: koszt jednostkowy ofiary śmiertelnej – 2,05 mln zł; koszt jednostkowy ofiary ciężko rannej – 2,3 mln zł; koszt jednostkowy ofiary lekko rannej – 26,7 tys. zł; koszt jednostkowy wypadku drogowego – 1,02 mln zł; koszt jednostkowy kolizji drogowej – 40,5 tys. zł.

45

46 Raport Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu drogowego (stan na 2016 r.)
województwo małopolskie

47 Raport Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu drogowego (stan na 2016 r.)
województwo małopolskie

48 Bezpieczeństwo pieszych jako problem społeczny
Część III Sankcje karne

49 Sankcje karne za delikty przeciwko pieszym
przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (Rozdział XXI Kodeksu karnego) wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (Rozdział XI Kodeksu wykroczeń) „taryfikator” grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych „taryfikator” punktów odpowiadających naruszeniu przepisów ruchu drogowego

50 Przestępstwa Art Spowodowanie wypadku w ruchu § 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała (skutkujące średnim i lekkim uszczerbkiem na zdrowiu), podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

51 Przestępstwa c.d. Art. 177 § 2. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Art. 42 § 1. Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.

52 Wykroczenia Art. 86. § 1. Kto, nie zachowując należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, podlega karze grzywny. § 2. Kto dopuszcza się wykroczenia określonego w § 1, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. § 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 przez osobę prowadzącą pojazd można orzec zakaz prowadzenia pojazdów.

53 Wykroczenia c.d. Za powyższe wykroczenie można nałożyć mandat karny lub od razu skierować wniosek do sądu o ukaranie Jeżeli wykroczenie spełnia jednocześnie przesłanki przestępstwa, stosuje się środki surowsze i nie przypisuje się punktów karnych „Taryfikator” punktów karnych oparty jest na załączniku do Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz.U poz. 488)

54 Wykroczenia c.d. „Taryfikator” grzywien oparty jest na załączniku do Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 listopada 2003 r. w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (Dz.U Nr 208 poz ze zm.) Ustawa o kierujących pojazdami nakłada sankcje administracyjne na kierowców, którzy posiadają prawo jazdy kat. B nie dłużej niż 2 lata. 4 czerwca 2018 r. wchodzą w życie przepisy związane z okresem próbnym

55 Okres próbny dla kierowców (sankcje administracyjne)
Jeżeli kierowca w okresie próbnym popełni jedno przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub trzy wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, zostają mu cofnięte uprawnienia do kierowania pojazdem Przywrócenie uprawnień będzie możliwe w trybie ubiegania się o prawo jazdy po raz pierwszy (badania, szkolenie kierowców, egzamin)

56 Dziękuję za uwagę