Dorota Dominik, Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

Prezentacja na temat: "Dorota Dominik, Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie"— Zapis prezentacji:

1 Dorota Dominik, Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie
Pedagogiczne uwarunkowania adaptacji dziecka 6 letniego w szkole podstawowej – rola nauczyciela Dorota Dominik, Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

2 Zagadka dla przedszkolaków
   Dzieciom w przedszkolu podczas badań postawiono pytanie: W która stronę jedzie autobus z załączonego obrazka? Przyjrzyj się uważnie! Znasz już odpowiedź? Przypominamy, możliwe odpowiedzi to albo lewo albo prawo. Jeszcze nie wiesz? Bo dzieci odpowiedziały natychmiast...

3 ODPOWIEDŹ ; "W lewo" A dlaczego? "Bo nie widać drzwi." Jeśli odpowiedź poznałaś dopiero tutaj, może pora rozglądnąć się po okolicy za jakimś żłobkiem?

4 Niepokój to uczucie towarzyszy nie tylko rodzicom 6-latków , ale także nauczycielom, dyrektorom szkół, przygotowującym się na ich przyjęcie. Jak każda zmiana w życiu napawa niepokojem i może być źródłem frustracji a nawet stresu. Spróbujmy zrobić to tak, aby nie bolało…

5 Motto na dziś „Nie zmuszaj dzieci do aktywności, lecz wyzwalaj ich aktywność. Nie każ myśleć, lecz twórz warunki do myślenia. Nie żądaj, lecz przekonuj. Pozwól dziecku pytać i powoli rozwijaj jego umysł tak, aby samo chciało wiedzieć …”

6 Dziecko postrzegamy jako pełnowartościową i stale zmieniającą się jednostkę, która znajdując się w momencie rozwojowym determinującym przebieg całego jej życia, wymaga szczególnej troski i wsparcia.

7 Postępowanie z dzieckiem
musi respektować unikalne właściwości dziecka, które wyrażają się tym, że potrafi samo doświadczać życia i wychodzić poza aktualnie opanowane standardy funkcjonowania. Dziecko jest istotą w znacznym stopniu autonomiczną, co nie oznacza, że niezależną.

8 Problem gotowości szkolnej musi uwzględniać różne konteksty
Kontekst kulturowy (znaczenie środowiska z którego przychodzi) Kontekst edukacyjny (dotychczasowe doświadczenia edukacyjne, relacje z nauczycielem) Kontekst materialno-przestrzenny (co szkoła ma do zaproponowania dziecku, w jakich warunkach będzie przebywało)

9 Dojrzałość szkolną można więc rozpatrywać jako kategorię rozwojową zależną od interaktywnego współdziałania właściwości dziecka, jego fizycznego i mentalnego zaangażowania, oraz aktywności dorosłych wspierających uczenie się dziecka oraz jakości funkcjonowania przedszkola i szkoły (R.Michalak, E.Misiorna)

10 R. Havighurst W okresie poprzedzającym naukę w szkole dziecko musi sprostać wielu zadaniom życiowym, do których zaliczamy przede wszystkim;

11 osiąganie stabilności fizjologicznej,
tworzenie prostych pojęć dotyczących rzeczywistości społecznej i fizycznej, uczenie się nawiązywania kontaktów uczuciowych z rodzicami, rodzeństwem i innymi ludźmi, rozwijanie umiejętności rozróżniania dobra i zła oraz kształtowanie się początków sumienia, opanowanie sprawności ważnych w grach i zabawach, kształtowanie postawy wobec siebie samego jako zmieniającego się organizmu, uczenie się współżycia z rówieśnikami

12 Daniel Goleman (1997) inaczej o gotowości
wiara w siebie, która wyraża się poczuciem panowania nad swoim ciałem, zachowaniem i otaczającą rzeczywistością oraz zaufaniem do swoich możliwości i ufnością wobec innych, ciekawość, a więc przekonania, że zdobywanie nowych informacji jest czymś pozytywnym i daje zadowolenie, intencjonalność, której wskaźnikiem jest chęć i zdolność wpływania na przebieg zdarzeń oraz wytrwałe do tego dążenie

13 samokontroli, czyli zdolności kształtowania i kontrolowania swoich poczynań oraz własnych stanów psychicznych adekwatnie do swojego wieku, towarzyskości, która wyraża się w zdolności nawiązywania pozytywnych kontaktów, opartych na wzajemnym zrozumieniu, umiejętności porozumiewania się, przejawiającej się w chęci i zdolności do wymiany myśli, uczuć i pomysłów, umiejętności współdziałania, a więc zdolności dopasowywania swoich potrzeb i oczekiwań do potrzeb i oczekiwań innych.

14 Zadanie nauczycieli w przygotowaniu dziecka do nauki szkolnej
To „prowadzenie obserwacji pedagogicznych mających na celu poznanie możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci oraz przeprowadzenie analizy gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole” Za; Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17

15 Zadania nauczyciela w zakresie diagnozy dziecka wynikające z aktów prawnych:

16 1. Wybranie programu wychowania przedszkolnego, opracowanie własnego lub modyfikowanie programu innych autorów. Program powinien zawierać propozycję metody diagnozy i sposobu osiągania celów kształcenia i wychowania, z uwzględnieniem indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości dzieci. (Dz. U. z 2009 r. Nr 89. poz. 730 – w sprawie programów nauczania)

17 Narzędzia diagnostyczne
Skala Gotowości Szkolnej (SGS – 5) badająca obszary; A. poznawanie świata i siebie, B. zabawa i nauka w grupie rówieśników, C. samodzielność w trudnych sytuacjach, D. podejmowanie zadań i praca pod kierunkiem nauczyciela, E. przygotowanie do nauki czytania, pisania, matematyki

18 Na podstawie analizy wyników badań standaryzacyjnych powstała wystandaryzowana wersja metody SGS pod nazwą Skala Gotowości Edukacyjnej Pięciolatków (SGE-5) – badająca 31 pozycji w 4 podskalach; Kompetencje Poznawcze, Aktywność, Sprawność Psychomotoryczna, Odporność Emocjonalna

19 Zalety Analiza wyników obserwacji w większym stopniu będzie służyła nauczycielowi do ułożenia programu indywidualizacji pracy z dziećmi, a następnie analizie postępów dzieci i ocenie gotowości do nauki w szkole. Dostrzeganie i wspieranie uzdolnień dzieci jest istotne, gdyż przyczynia się do rozwoju wewnętrznej motywacji, zainteresowań daje też dziecku poczucie bycia zauważanym i rozumianym

20 (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz.17 – w sprawie podstawy programowej)
2. Prowadzenie i dokumentowanie obserwacji pedagogicznych dzieci oraz ich analiza i podsumowanie w październiku/listopadzie, a po raz drugi w kwietniu w roku szkolnym poprzedzającym rozpoczęcie nauki w szkole podstawowej (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz.17 – w sprawie podstawy programowej)

21 3. Przekazanie rodzicom informacji o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej według określonego wzoru. (Dz. U. z 2010 r., Nr 97, 624 – w sprawie świadectw, dyplomów i innych druków)

22 A zatem Najważniejszymi obowiązkami nauczyciela wobec 6-latków są; INDYWIDUALIZACJA nauczania poprzez dostosowanie metod i wymagań do możliwości i potrzeb dzieci oraz zadbanie o ADAPTACJĘ dziecka do warunków szkolnych oraz zadbanie o ich poczucie bezpieczeństwa.

23 Dorota Dominik, Rzeszów 2012
Co znalazło miejsce w priorytetach Ministra Edukacji polityki oświatowej na rok szkolny 2012/2013 - wspieranie rozwoju dziecka młodszego, w tym obniżenie wieku szkolnego do 6 lat, - wzmacnianie bezpieczeństwa w szkołach i placówkach oświatowych - podniesienie jakości kształcenia w szkołach ponadgimnazjalnych Dorota Dominik, Rzeszów 2012

24 Łatwo powiedzieć, ale co należy zrobić ?

25 Dziecko rozpoczyna funkcjonować w rolach
Członka społeczności szkolnej Osoby uczącej się Osoby nauczanej Wychowanka Członka klasy Kolegi Osoby niedorosłej oraz wciąż syna/córki (sporo tych ról…)

26 Mogą pojawić się trudności wynikające z 3 grup przyczyn
Przyczyny sytuacyjne (nowa instytucja, nowe wymagania); Przyczyny subiektywne (emocje towarzyszące dziecku, jego uprzednie doświadczenia) Przyczyny obiektywne/rozwojowe (6 latek ma słabą odporność psychiczną i wysoką reaktywność, co utrudnia przystosowanie).

27 BUDOWANIE POCZUCIA WARTOŚCI DZIECKA;
Po pierwsze BUDOWANIE POCZUCIA WARTOŚCI DZIECKA; Wdrażanie do samodzielności w domu i w szkole; docenianie postępów, chwalenie nawet malutkich sukcesów Przygotowanie dziecka do pozytywnego myślenia o sobie; „pomagam mamie”, „potrafię sam to zrobić”

28 Po drugie KONSEKWENCJA W DZIAŁANIU
Pomoc dziecku z rozróżnianiu tego, co jest dobre a co złe; Wprowadzanie reguł; Nagrody i konsekwencje jako element porządkowania świata dziecka; Zachęcanie dziecka do zabierania głosu w swojej sprawie.

29 ZBUDOWANIE BEZWARUNKOWO PRZYJAZNEGO ŚRODOWISKA
I po trzecie ZBUDOWANIE BEZWARUNKOWO PRZYJAZNEGO ŚRODOWISKA Bez oczekiwania natychmiastowych sukcesów. Bez nadmiernych wymagań.

30 6 kroków łagodnego wprowadzania malucha do szkoły
1. Zanim pokażesz szkołę, poznajcie się –niech dziecko zobaczy w Tobie czyjąś mamę, panią Anię, która ma psa i lubi grać w piłkę. Zachęcaj dzieci do zadawania pytań, nawet osobistych, pytaj, co lubią robić, czy mają rodzeństwo itd..

31 3. Opowiedz dzieciom, jaki będzie pierwszy dzień w szkole – opowiedz, co będą robić, zadbaj o przyjazne rytuały, np. piosenka na powianie, na pożegnanie, zabawa, ćwiczenia rozluźniające.

32 3. Rozmawiaj z dziećmi o emocjach – zapytaj, czego się boją, wyjaśniaj, że każdy człowiek czasem się boi, zwłaszcza nowych rzeczy, pytaj, co im podoba, a co nie.

33 4. Oprowadź dzieci po szkole – pokaż klasę, inne klasy, łazienkę, świetlicę, plac zabaw. Obserwuje dzieci, które boja się wychodzić z klasy, pomóż im, idąc z nimi „za rączkę”. Pokaż im ich „prywatną przestrzeń” – szafkę, półkę, wyjaśnij, do czego służą, rozdaj znaczki.

34 5. Pokaż, że szkoła jest fajna – opowiedz, jaka zabawa i przygoda czeka ich w szkole, o wycieczkach, o tym, jakich zdobędą przyjaciół, jakich ciekawych rzeczy się nauczą.

35 6. Bądź przyjacielem dziecka – bo autorytetem dla dziecka już jesteś
6. Bądź przyjacielem dziecka – bo autorytetem dla dziecka już jesteś. Buduj bezpieczeństwo i zaufanie, nie porównuj dziecka z innymi, chwal za starania, bądź cierpliwy.

36 WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI

37 Współpraca jest konieczna, bo
rodzice są nieocenionym źródłem informacji o dzieciach, ich mocnych i słabych stronach, wspierają pracę nauczycieli, bez ich udziału nie można rozwiązać nawet najbłahszego problemu; z kolei wiedza nauczyciela na temat szkolnego funkcjonowania dziecka pozwala rodzicom lepiej poznać jego rzeczywiste możliwości oraz da rodzicom poczucie wpływu na to, co dzieje się z ich dziećmi.

38 Stosunek rodzica do szkoły ma wpływ na to, jak będzie funkcjonowało dziecko.
Nauczyciel musi być gotowy i otwarty na współpracę, gdyż rodzic 6-latka jak nigdy potem czuje NIEPOKÓJ.

39 Zdecydowana większość rodziców wyraża potrzebę i chęć współpracy ze szkołą
Oczekują informacji o postępach dziecka i możliwych problemach ZANIM się pojawią; Oczekują wskazówek, rady i pomocy, wiedzy fachowej w rozwiązywaniu problemów wychowawczych; Zrozumienia i wsparcia a nie obwiniania za problemy dziecka; Poszanowania ich osoby i uczuć.

40 Przede wszystkim jednak (za; Selingman, Żłobicki)
Rodzice chcą mieć poczucie wpływu na to, co się dzieje z ich dzieckiem w szkole – oczekują od nauczycieli otwartości na sugestie i prośby.

41 Warto wraz z rodzicami obalać mity edukacyjne (badania B
Warto wraz z rodzicami obalać mity edukacyjne (badania B. Sochaczewskiej) 1. Nie ma wyraźnego związku między przystosowaniem się dziecka do nowych warunków a wiekiem. 2. Dziewczynki lepiej przystosowują się do przedszkola niż chłopcy. 3. Istnieje związek między przystosowaniem się dziecka do szkoły a dotychczasowym przebiegiem jego rozwoju.

42 3. Nie ma wyraźnego związku pomiędzy poziomem rozwoju umysłowego dzieci a przystosowaniem się do szkoły. 4. Status społeczny rodziny nie przesądza o przystosowaniu się dziecka do szkoły (co innego skłonność do pojawiania się u dziecka zaburzeń). 5. Nie dostrzega się związku pomiędzy przystosowaniem się dzieci do nowych warunków a formalną strukturą rodziny.

43 6. Dzieci z rodzin wielodzietnych, podobnie jak jedynacy, napotykają na trudności z przystosowaniem się. 7. Dostrzega się związek między przystosowaniem się dziecka do pobytu w szkole a środowiskiem, w którym było do tej pory wychowywane i systemem wychowawczym stosowanym przez rodziców (racjonalizm vs nadopiekuńczość czy liberalizm).

44 REKOMENDACJE Czyli najważniejsze, co należy uczynić w związku ze startem szkolnym 6 latka

45 Dokładne zdiagnozowanie strefy aktualnego i najbliższego rozwoju dziecka, i to we wszystkich przejawach jego funkcjonowania, Dobre przygotowanie wszystkich podmiotów edukacji, w aspekcie merytorycznym, metodycznym, jak i organizacyjnym, do objęcia dziecka opieką edukacyjną od jak najwcześniejszych lat jego życia, Zmienić system oczekiwań i wymagań wobec dziecka, zarówno ze strony rodziny, jak i nauczycieli przedszkolnych i szkolnych, Określić powinności głównych instytucji opiekuńczo-wychowawczych w zakresie objęcia troską wszystkich dzieci, bez względu na ich możliwości i ograniczenia rozwojowe.

46 I najważniejsze to pamiętać
że każde dziecko jest inne i w wieku 6 lat inaczej realizuje swoją drogę rozwojową, potrzebuje czasem więcej czasu, aby rozwinąć swój potencjał.

47 że dziecko uczy się i myśli w działaniu a nie w ławce Nauczyciel musi o tym pamiętać 24 godziny na dobę, aby nie zaprzepaścić tego, co właśnie się staje.

48 Dziękuję i powodzenia !