1 1 SYSTEM UBEZPIECZEŃ Wykład 4 − Ryzyko systemowe w sektorze ubezpieczeń.

Prezentacja na temat: "1 1 SYSTEM UBEZPIECZEŃ Wykład 4 − Ryzyko systemowe w sektorze ubezpieczeń."— Zapis prezentacji:

1 1 1 SYSTEM UBEZPIECZEŃ Wykład 4 − Ryzyko systemowe w sektorze ubezpieczeń

2 Istota ryzyka systemowego uwzględniając skalę zjawisk i efekt zdarzenia systemowego, kt. może przybrać formy makro i mikro-szoku. W znaczeniu szerokim, ogólnogospodarczym: zdarzenie systemowe to uciążliwe i rozprzestrzeniające się wstrząsy, które dotykają większości instytucji finansowych w tym samym czasie i mają negatywny wpływ na krajowy system finansowy, a nawet na całą gospodarkę. prawdopodobieństwo nagłego, zwykle nieoczekiwanego zdarzenia, które zakłóca przepływ informacji na rynkach finansowych, co czyni je ułomnymi w kwestii skierowania oszczędności do inwestycji, zapewniających najwyższe stopy zwrotu. 2

3 Wąskie znaczenie ryzyka systemowego odnosi się do szoku wywołanego przez pojedynczą instytucję finansową w postaci: upadłości lub niepokojących doniesień o trudnościach w jej funkcjonowaniu, które prowadzą do upadłości innych instytucji i skutkują utratą zaufania do systemu finansowego gospodarki. na skutek powiązania między instytucjami, ma miejsce reakcja łańcuchowa - mechanizm prowadzący do uszkodzenia lub degradacji powiązań między instytucjami = efekt domina. 3

4 Koncepcja ryzyka systemowego 4 A PRZYCZYN A Zakłócenia w funkcjonowaniu systemu finansowego = f (1,2,3, εA) 1. TYP ZAKŁÓCEŃ 2. ŹRÓDŁA 3. PODATNOŚĆ B ZDARZENIE Dysfunkcja systemu finansowego = f (A, εB) A. ZAKŁÓCENIA W FUNKCJONOWANIU SYSTEMU FINANSOWEGO C SKUTEK Negatywne skutki dla realnej gospodarki = f (B, εC) B. DYSFUNKCJA SYSTEMU FINANSOWEGO RYZYKO SYSTEMOWE = P(C|B) * P(B|A) * P(A)

5 Ryzyko systemowe rozpatrywane jest w kluczowych aspektach: zdarzenia wyzwalające ryzyko systemowe – mogą mieć charakter egzogeniczny, np.: katastrofy naturalne, kryzys finansów publicznych, interwencje rządu, pomoc publiczna, lub endogeniczny, tj.: szoki cenowe na rynku kapitałowym, upadłość globalnych instytucji finansowych, w relacji do systemu finansowego; zarażanie się innych instytucji finansowych (efekt domina) – może realizować się w sposób bezpośredni poprzez powiązania kapitałowe między instytucjami lub pośredni, np. ryzyko runu; istotne zakłócenia funkcjonowania systemu gospodarczego – negatywny wpływ sektora finansowego na sferę gospodarki realnej ma z reguły związek z: wyceną aktywów, dostępnością kredytów, zmiennością stóp procentowych, cen walut etc. 5

6 Kategorie instytucji finansowych: Instytucje finansowe w zależności od tego czy same powodują problemy w innych instytucjach bądź są narażona na przenoszenie trudności z innych instytucji można podzielić na : „zbyt duże by upaść” (TBTF), są źródłem rozprzestrzeniania się ryzyka w systemie, mają wysoki stopień powiązania z innymi instytucjami oraz koncentracja działalności; tu zalicza się największe instytucje bankowe, instytucje, kt. kumulują ryzyko systemowe w grupie, indywidulanie ich ekspozycja na ryzyko jest niewielka; są to FI i hedgingowe, duże instytucje, ale charakteryzujące się stosunkowo niską dźwignią finansową, klasyfikowane jako niesystemowe, natomiast ich upadłość może mieć wpływ zaburzenia w perspektywie lokalnej, regionalnej; kategoria obejmuje: FE i ZU, małe instytucje z niewielkim majątkiem i ograniczoną działalnością finansową. 6

7 Krytyczne znaczenie dla stabilności finansowej ma realizacja funkcji ochrony ubezpieczeniowej zwłaszcza w przypadku: ubezpieczeń obowiązkowych (głownie OC) – realizacja ryzyka niedotrzymania zobowiązań przez ZU(default) może prowadzić do zakłócenia aktywności gospodarczej, destabilizacji profesji, których wykonywanie wymaga zapewnienia ochrony ubezpieczeniowej, np. sektor ochrony zdrowia, sektor turystyki; realizacji świadczeń mających charakter zabezpieczenia finansowego osób, tj. wypłaty z tytułu ubezpieczeń zdrowotnych, rent, świadczeń emerytalnych. 7

8 kanały transmisji ryzyka systemowego: 1)kanał bezpośredni – wpływ instytucji ub. na stabilność finansową wynika głównie z ich działalności podstawowej i związany jest przede wszystkim z niewywiązaniem się z podjętych zobowiązań, co prowadzić może do problemów finansowych zarówno w instytucjach finansowych powiązanych z ubezpieczycielem, tj. bank, inny zakład ubezpieczeń w przypadku reasekuracji, jak i w podmiotach gospodarki realnej; 2)kanał pośredni - instytucje ub. wpływają na poziom stabilności finansowej przede wszystkim poprzez aktywność inwestycyjną na rynku finansowym. Może to prowadzić zarówno do destabilizacji koniunktury na rynku kapitałowym, np. tworzenie baniek spekulacyjnych, poprzez nadmierny popyt, jak i wpływać na podmioty gospodarki realnej, np. przewartościowanie niektórych sektorów kosztem innych, wpływ na koszt kapitału. 8

9 9 Determinanty ryzyka systemowego w modelu biznesowym sektora ubezpieczeń kryterium Zakład ubezpieczeń majątkowych Zakład ubezpieczeń na życie Fundusz emerytalnybank Emisja instrumentów finansowych emisja wtórnych niepieniężnych instrumentów finansowych emisja wtórnych niepieniężnych instrumentów finansowych, emisja jednostek uczestnictwa w UFK emisja wtórnych niepieniężnych instrumentów finansowych (jednostki rozrachunkowe) funkcja emisyjna pieniądza bezgotówkowe go Transformacja terminów zapadalności portfel aktywów jest pochodny w stosunku do portfela zobowiązań, niemniej jednak, czas trwania portfela aktywów jest dłuższy niż czas trwania portfela zobowiązań portfel aktywów jest pochodny w stosunku do portfela zobowiązań, niemniej jednak czas trwania portfela aktywów jest krótszy niż czas trwania portfela zobowiązań Transformacja krótkotermino wych zobowiązań w długotermino we aktywa Ryzyko płynności Niskie/ umiarkowane, bowiem wypłata warunkowana jest w zasadzie wyłącznie zaistnieniem wypadku ubezpieczeniowego; Szereg przychodów jest deterministyczny (płatne z góry), zaś wypłaty stanowią szereg stochastyczny. Umiarkowane, ponieważ pojawia się ryzyko rezygnacji z umów oraz wykupu polis na żądanie; Szereg przychodów jest deterministyczny (płatne z góry), zaś wypłaty stanowią szereg stochastyczny Umiarkowane/ niskie, ponieważ istnieje ryzyko rezygnacji, przeniesienia aktywów do innego funduszu, zaś moment wypłaty jest określany przez regulacje prawne Wysokie, bowiem gros depozytów to: krótkotermino we i/lub wymagalne na żądanie Ź

10 10 Determinanty ryzyka systemowego w modelu biznesowym sektora ubezpieczeń kryterium Zakład ubezpieczeń majątkowych Zakład ubezpieczeń na życie Fundusz emerytalnybank Zdolność do absorbcji strat Możliwość wbudowania mechanizmu częściowej absorbcji przez beneficjentów w przypadku np. towarzystw ubezpieczeń wzajemnych Możliwość wbudowania mechanizmu znacznej absorbcji strat przez beneficjentów, zwłaszcza w przypadku polis z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym Możliwość wbudowania mechanizmu absorbcji strat przez beneficjentów, zwłaszcza w przypadku funduszy funkcjonujących w systemie zdefiniowanej składki Absorbcja strat poprzez pokrycie kapitałowe, odpisy, emisje instrumentów zamiennych wykorzystanie dźwigni finansowej w umiarkowanym zakresie w znacznym stopniu w szerokim zakresie Kapitał własny Pełni rolę ostatecznego zabezpieczenia wypłacalności zakładu, kt. jest uruchamiane po wyczerpaniu możliwości pokrycia poprzez upłynnienia portfela aktywów Pełni rolę ostatecznego zabezpieczenia, nie jest z reguły wystarczający do pokrycia wypłat, często uruchamiane są inne źródła np. fundusz gwarancyjny lub gwarancje skarbu państwa Pełni rolę zabezpieczenia płynności w sytuacji np. odpływu depozytów i innych trudności z zachowaniem płynności Profil ryzyka z punktu widzenia wymogów adekwatności kapitałowej: Największą wagę ma ryzyko stricte ubezpieczeniowe, wynikające z rozkładu prawdopodobieństwa realizacji zdarzenia losowego Największą wagę ma ryzyko rynkowe, w kolejności – ryzyko stricte ubezpieczeniowe wynikające z rozkładu prawdopodobieństwa realizacji zdarzenia losowego Największą wagę ma ryzyko rynkowe Największą wagę mają: ryzyko kredytowe i ryzyko rynkowe Ź

11 Udział instytucji pośrednictwa finansowego w generowaniu ryzyka systemowego (w%) 11

12 12 Katalizatory ryzyka systemowego w sektorze ubezpieczeń czynnikiIdentyfikacja ekspozycji 1) Rozmiary instytucji ubezpieczeniowej w wymiarze: - potencjału ekonomicznego –wartość aktywów, wartość przychodów (w tym: składka zarobiona, przychody z działalności inwestycyjnej) - zakresu działalności: a) tradycyjna działalność ubezpieczeniowa b) działalność nietradycyjna i pozaubezpieczeniowa –wolumen zobowiązań niewynikających bezpośrednio z zawartych umów ubezpieczeniowych oraz przychodów niewynikających bezpośrednio z działalności ubezpieczeniowej –wykorzystywanie derywatów i krótkoterminowych źródeł finansowania –udzielone gwarancje powiązane z produktami hipotecznymi, produkty z wypłatami gwarantowanymi nominalnie, renty, ubezpieczenia z funduszem kapitałowym z gwarantowaną stopą zwrotu –powiązania w ramach grupy kapitałowej – pożyczki, nabycie papierów wartościowych –zaangażowanie w spekulacyjny obrót derywatami –ocena stopnia wymagalności zobowiązań ubezpieczeniowych (zwłaszcza krótkoterminowych, np. które mogą być hipotetycznie wymagalne przy rezygnacji, wykupie polis). - geograficznym – zakres aktywności o charakterze globalnym –liczba krajów w kt. prowadzi działalność, posiada oddziały oraz podmioty zależne; suma przychodów pozyskiwanych poza granicami kraju macierzystego

13 Podział obszarów działalności ubezpieczycieli

14 Wpływ na rozmiary generowanego ryzyka systemowego ma rozmiar sektora ubezpieczeń. 14

15 Relacja wartości aktywów sektora ubezpieczeń do PKB w krajach UE 2005-2012 (w%) państwo 20052012zmiana 2012-2005zmiana 2012-2008śr. 2005-2012śr. 2008-2012 life AT 22,519,0-3,5-3,923,023,1 BE 8,62,8-5,8-2,25,73,6 BG 0,81,40,70,11,31,4 CY 18,315,9-2,41,616,815,8 CZ 1,11,20,10,31,1 DE 35,037,02,05,434,234,4 DK 86,3120,834,534,397,8104,5 EE 2,15,13,02,74,04,8 ES 8,312,13,74,98,48,6 FI 20,823,62,76,420,821,0 FR 21,220,8-0,41,820,319,7 GR 2,7*3,20,60,72,8 HU 5,36,31,10,76,36,4 IE 62,5111,148,645,183,591,7 IT 28,031,73,77,128,429,0 LU 142,0270,3128,3132,9184,3204,5 LV 0,40,60,20,10,50,6 MT 18,231,613,47,426,128,8 NL 57,965,27,414,257,258,0 PL 5,76,40,70,86,36,2 PT 16,916,3-0,60,516,816,5 RO 0,5**0,90,30,10,8 SE 66,876,69,815,071,572,4 SI 0,25,04,84,71,72,5 SK 0,92,51,51,4 1,6 UK 102,093,7-8,28,095,692,0 Non-life AT 6,49,43,12,47,58,2 BE 4,63,0-1,5-0,83,73,2 BG 1,92,50,60,22,42,6 CY 3,43,60,30,23,53,6 CZ 0,60,90,30,40,70,8 DE 14,617,02,32,415,315,6 DK 8,08,20,2-0,28,58,6 EE 1,83,21,31,02,63,0 ES 2,32,50,2-0,12,4 FI 6,37,41,11,46,66,9 FR 9,610,61,00,110,310,7 GR 1,0*1,20,1 1,1 HU 2,02,10,10,02,1 IE 11,528,717,317,517,120,6 IT 6,76,80,10,46,6 LU 8,921,812,99,412,614,7 LV 1,61,90,3-0,11,92,0 MT 9,830,220,510,821,025,1 NL 9,012,73,81,511,711,9 PL 3,84,00,20,53,83,7 PT 2,62,4-0,2-0,32,6 RO 0,6**0,90,30,40,70,8 SE 17,316,4-0,80,117,116,9 SI 0,73,52,93,01,31,7 SK 0,10,0 -0,10,1 UK 0,013,7 2,710,812,8 Composite BE 52,170,718,514,559,663,9 CY 1,71,3-0,40,21,51,2 CZ 8,510,01,52,78,78,9 ES 10,510,60,2-0,311,412,0 FR 42,862,019,26,754,159,9 GR 3,0*3,20,20,42,9 PT 9,413,13,60,712,113,1 RO 1,4**1,40,0 1,5 SI 9,40,0-9,4-11,511,612,6 SK 7,50,0-7,5-7,78,08,1 UK 0,01,0 -15,97,94,4 15

16 Testy wykazują, że: 1.wpływ sektora ubezpieczeniowego na stabilność systemu finansowego jest znacznie silniejszy poprzez kreowanie koniunktury na rynku kapitałowym, np. poprzez wyprzedaż portfela papierów wartościowych lub tworzenie baniek spekulacyjnych, niż poprzez transmisję bezpośrednią skutków upadłości na innych ubezpieczycieli i podmioty gospodarki realnej. 2.Udział sektora ubezpieczeń w generowaniu ryzyka systemowego jest znacznie niższy niż sektora bankowego. 16

17 Dynamika wzrostu wartości aktywów zakładów ubezpieczeń oraz średnioroczna dynamika PKB w krajach UE 2005-2012 17 a) w ujęciu zagregowanym

18 b) zakłady na życie 18

19 c) zakłady non life 19

20 Wrażliwość sektora ubezpieczeń na realizację ryzyka systemowego w sektorze finansowym (w%) wpływ banków na ryzyko w sektorze ubezpieczeń jest znacznie silniejszy, bardziej długotrwały niż ubezpieczycieli na sektor bankowy

21 Hierarchiczna struktura rynku reasekuracyjnego i ubezpieczeniowego

22 Sieć powiązań na globalnym rynku bankowym

23 Global systemically important insurers (G-SIIs) w lipcu 2013 roku wyodrębniono dziewięć instytucji ubezpieczeniowych: 1)Allianz SE 2)American International Group 3)Assicurazioni Generali 4)Aviva 5)Axa S.A. 6)MetLife 7)Ping An Insurance Company of China 8)Prudential Financial, Inc. 9)Prudential plc. instytucje o szczególnym znaczeniu dla globalnej stabilności finansowej, które ze względu na swój rozmiar, siłę rynkową i szeroki zakres powiązań globalnych, w przypadku upadłości (lub problemów finansowych) mogą skutkować istotnym zaburzeniem funkcjonowania globalnego systemu finansowego oraz negatywnymi konsekwencjami ekonomicznymi o zasięgu globalnym

24 Kryteria wyodrębnienia systemowo ważnych instytucji ubezpieczeniowych 24 obs zar y kryteria ocenywagazakres oceny, mierniki I. Rozmiary prowadzonej działalności 1) wielkość instytucji ubezpieczeniowej ocena rozmiarów działalności, tj.: –wartość aktywów –wartość przychodów (w tym: składka zarobiona, przychody z działalności inwestycyjnej, prowizje etc) 2) zakres aktywności o charakterze globalnym – ocena rozmiarów potencjalnych konsekwencji upadłości (niewypłacalności) dla systemu finansowego w wymiarze globalnym 5%–ocena z perspektywy przychodów: suma przychodów pozyskiwanych poza granicami kraju macierzystego –ocena z perspektywy ryzyka operacyjnego: liczba krajów w których ubezpieczyciel prowadzi działalność, posiada oddziały oraz podmioty zależne

25 25 obsza ry kryteria ocenywagazakres oceny, mierniki II. Zakres prowadzonej działalności 3) ocena stopnia bezpośrednich i pośrednich powiązań instytucji w ramach systemu finansowego, które mogą skutkować konsekwencjami w przypadku trudności finansowych 40% - ocena powiązań aktywów w ramach sektora finansowego: suma udzielonych pożyczek dla instytucji finansowych i wartość instrumentów wyemitowanych przez instytucje finansowe w portfelu aktywów ubezpieczyciela (papiery dłużne, certyfikaty depozytowe, akcje) - ocena powiązań pasywów w ramach sektora finansowego: suma otrzymanych pożyczek od instytucji finansowych, emisje papierów wartościowych skierowane do instytucji finansowych (instrumenty dłużne, certyfikaty) - ocena powiązań wewnątrz sektora ubezpieczeń: zakres reasekuracji - ocena ryzyka koncentracji: ekspozycja aktywów na największych kontrahentów - ocena ekspozycji na ryzyko kredytowe emitenta portfela inwestycji - ocena struktury obrotów: ekspozycja na ryzyko rynkowe - ocena ryzyka płynności w ekspozycji na potencjalne szoki rynkowe 4) nietradycyjna i pozaubezpieczeniowa aktywność ubezpieczyciela (non- traditional and non-insurance activities) 45% - ocena skali: zobowiązań niewynikających bezpośrednio z zawartych umów ubezpieczeniowych oraz przychodów niewynikających bezpośrednio z działalności ubezpieczeniowej - ocena aktywności w zakresie wykorzystywania derywatów - ocena stopnia wykorzystywania krótkoterminowych źródeł finansowania – wskazuje w jakim stopniu ubezpieczyciel podejmuje się transformacji terminów zapadalności, większy stopień krótkoterminowego finansowania wiąże się z wyższym ryzykiem płynności co predysponuje w większym stopniu na fluktuacje i szoki rynkowe - ocena udzielonych gwarancji finansowych, powiązanych z produktami hipotecznymi, co sprzyja wrażliwości ubezpieczycieli na wahania cyklu koniunkturalnego oraz tworzy kanały transmisji ryzyk - ocena gwarancji udzielanych w ramach produktów ubezpieczeniowych – renty, produkty z wypłatami gwarantowanymi, ubezpieczenia z funduszem kapitałowym z gwarantowaną stopą zwrotu w przypadku zakładów ubezpieczeń na życie - ocena powiązań finansowych w ramach grupy kapitałowej – pożyczki, nabycie papierów wartościowych w ramach grup kapitałowych - ocena zaangażowania w spekulacyjny obrót derywatami - ocena stopnia wymagalności zobowiązań ubezpieczeniowych – zwłaszcza zobowiązania które mogą stać się wymagalne w ciągu najbliższych 3 m-cy lub hipotetycznie mogą być wymagalne przy potrąceniu opłat (np. rezygnacja z polis, wykup polis). 5) substytucyjność produktów – ranga instytucji dla systemu finansowego wzrasta wraz z brakiem realnych możliwości substytucji świadczonych przez ubezpieczyciela usług 5%- ocena stopnia substytucyjności produktów oraz koncentracji rynku – mierzona przypisem składki w zakresie specyficznych produktów ubezpieczeniowych, tj. np.: katastroficznych, ubezpieczeń morskich

26 zasady polityki nadzoru dla Global Systemically Important Insurers 1)wzmocnienie nadzoru – zapewnienie wyższych standardów zarządzania ryzykiem poprzez: wypracowanie planów zarządzania ryzykiem systemowym oraz wzmocnienia rangi planów w zakresie zarządzania płynnością z uwzględnieniem powiązań i współzależności w aspekcie grupy kapitałowej, a także rozdzielanie działalności ub. od działalności pozaub. w celu zapobiegania efektom transferowania negatywnych konsekwencji tej działalności. w celu redukcji ryzyka systemowego, przewidywane jest stosowanie limitów i restrykcji dotyczących zaangażowania instytucji ubezpieczeniowych w działalność nie stricte ub, tj. zakaz emisji CDS, wymogi dla dokonywania transakcji wewnątrz grupy kapitałowej oraz transferu ryzyka. Wdrażanie wymaga wzmocnienia nadzoru nad grupami kapitałowymi oraz ścisłej transjurysdykcyjnej współpracy organów nadzorczych. 26

27 2) efektywne wdrażanie zasad i zaleceń dla ważnych systemowo instytucji - GSII zobowiązane są do: utworzenia planów zarządzania kryzysowego, opracowania planów naprawczych oraz przyjęcia transgranicznych porozumień o współpracy między instytucjami. 3) podwyższenie wymogów kapitałowych - przyczyni się do zwiększenia zdolności do absorbcji potencjalnych strat (Higher Loss Absorption) - pierwsze wytyczne do końca 2014 roku. do końca 2015 r. - wytyczne uszczegółowione z rozbiciem na działalność stricte ubezpieczeniową niegenerującą ryzyka systemowego per se oraz działalność pozaub., dla której wymogi kapitałowe zostaną znacznie podwyższone, co ma redukować prawdopodobieństwo upadłości GSII docelowo będą wypracowane nowe wymogi kapitałowe (Insurance Capital Standard (ICS)) 2016 r. z uwzględnieniem ryzyka w zakresie globalnym [Basic Capital Requirements for Global Systemically Important Insurers 2013]. Wyższa zdolność do absorpcji ewentualnych strat (od 2019 roku). szacowanie nowego wymogu kapitałowego będzie zależeć od tego, czy działalność nietradycyjna i pozaubezpieczeniowa jest skutecznie oddzielona od tradycyjnej działalności ubezpieczyciela. Chodzi o odpowiednią realokację kapitału na zabezpieczenie ewentualnych strat między jurysdykcjami i podmiotami w ramach grupy kapitałowej, a także internalizację kosztów tej aktywności w przypadku realizacji ryzyka systemowego. 27

28 Przypis składki oraz wartość portfela inwestycji największych grup ubezpieczeniowych w Europie Ranking Grupa kapitałowa Składka przypisana (€m) Struktura geograficzna przypisu składki w 2012 Udział składki zebranej na rynku europejskim w 2012 Wartość portfela inwestycji (€m) 2012 2008 2012/08Europa Ameryka Płn. Asia- Pacificpozostałe 201220082012/08 1 GSIIAxa (FR) 855928685799%48 18011 2286 72519 45956%611948531289115% 2 GSIIAllianz (DE) 720868900281%52 9806 7315 4136 96273%40162843481192% 3 GSIIGenerali (IT) 6961367474103%62 262007 35189%392658327135120% 4 (↑ 1)Zurich (CH) 388424629184%18 92310 5902 7496 58049%15806916745794% 5 (↑ 2) GSIIPrudential (UK) 3624120999173%8 48618 06910 144-45723%304667209892145% 6 (↓ 2) GSIIAviva (UK) 327114525872%17 4512 7711 70810 78153%325704316631103% 7 (↑ 3)Talanx (DE) 2665919700135%17 7304 0372 4592 43367%8255367800122% 8 (↓ 2)CNP (FR) 264392832293%23 583002 85689%330887252999131% 9 Crédit Agricole (FR) 2320022000105%bd 265955200992132% 10 (↑ 2)Mapfre (ES) 2157917711122%8 0411 5143511 98937%3976427884143% 11Achmea (NL) 2044519306106%bd 8575156219153% 12 (↓ 4)ING (NL) 202784312147%10 1137 6945801 89150%20012924440982% 13Aegon (NL) 195262240987%9 7468 3741 706-30050%453968235881192% 14 (↑ 2)BNP-Paribas (FR) 1849814894124%15 19203 936-63082%146729101200145% 15 (↓ 1)Ergo (DE) 1709116578103%3 1500078118%119433108247110% 16 (↑ 1)Covéa (FR) 1481512070123%14 559117013998%7570057700131% 17 (↓ 2)Groupama (FR) 1393113078107%13 931000100%7760067430115% 18Swiss Life (CH) 1204612028100%12 046000100%13866668747202% razem 56959259709895%33637371125354556983560%39603653476723114% Razem rynek europejski1 079 229 Udział w rynku europejskim33%

29 Dynamika przypisu składki oraz wartości portfela inwestycji największych grup ubezpieczeniowych w Europie 2008-2012 29

30 Koncentracja operatorów rynkowych w sektorze life w krajach UE (w%) Składka przypisana na narodowym rynku (€m)Wskaźnik koncentracji C5Wskaźnik koncentracji C10 Wskaźnik koncentracji C15 kraj20122003201220032012200320122003 AT6 5035 70477,6%49,6%n.a.72,5%n.a.84,5% BE21 35517 52466,5%74,0%85,2%91,5%93,9%97,0% BG1253874,6%85,3%96,8%100,0% n.a. CH25 78320 65679,9%80,0%97,6%96,2%99,8%99,5% CY35726583,0%89,1%99,4%98,1%100,0% CZ2 62482864,7%75,0%90,7%94,9%98,6%99,7% DE87 34068 57450,1%n.a.69,0%n.a.78,9%n.a. DK13 9159 65756,9%57,4%79,0%74,4%90,2%84,7% EE437100,0% n.a. ES26 60717 79955,9%42,2%76,0%60,8%86,5%73,5% FI16 0399 98291,7%85,1%100,0%99,4%100,0% FR113 25192 02255,8%55,1%86,0%82,1%91,2%91,5% GR1 9311 43569,5%62,5%92,3%88,9%99,0%97,2% HR32617760,2%68,4%89,5%91,0%99,3%99,5% HU1 36485556,2%76,7%84,6%89,5%97,0%98,6% IE8 1507 64486,9%66,9%99,6%95,4%100,0%99,9% IS1727100,0% n.a. IT69 71562 78059,2%59,7%83,4%79,3%91,6%89,1% LU1 06132364,0%n.a.87,3%n.a.95,1%n.a. LV348n.a.98,7%n.a.100,0%n.a.100,0% MT17010498,8%100,0% n.a.100,0%n.a. NL18 98524 838n.a.65,8%n.a.88,5%n.a.93,6% PL8 9222 37562,0%82,8%86,7%91,8%97,2%96,7% PT75 40278,4%79,0%91,5%90,6%96,7%96,4% RO33911279,3%80,1%94,0%93,7%99,2%99,4% SE21 42112 56462,0%73,2%89,0%98,3%99,0%99,7% SI57930581,6%83,6%99,0% 100,0% SK1 16641067,7%79,5%90,9%92,9%99,0%99,1% UK180 376163 35251,0%39,1%78,8%59,9%87,2%73,7% razem 628 467525 797 58,1%54,2%82,0%75,6%89,5%85,4%

31 Koncentracja operatorów rynkowych w sektorze nonlife w krajach UE kraj Składka przypisana na narodowym rynku (€m)Wskaźnik koncentracji C5 Wskaźnik koncentracji C10 Wskaźnik koncentracji C15 20122003201220032012200320122003 AT9 7817 42473,0%57,9%n.a.79,2%n.a.89,4% BE10 9288 25061,7%58,8%84,8%77,4%91,3%88,6% BG68325763,0%69,9%91,2%89,3%99,7%97,0% CH21 45212 45344,0%57,0%64,7%78,2%77,3%88,3% CY47926148,9%48,7%66,3%71,6%79,8%85,5% CZ3 0471 96073,3%82,0%88,2%94,8%91,6%96,7% DE94 24779 15541,9%n.a.63,5%n.a.73,5%n.a. DK7 0554 84865,0%70,0%87,4%88,2%94,7%94,1% EE1413180,6%92,8%99,0%100,0% ES29 44822 83244,9%38,3%63,1%55,1%75,1%67,2% FI3 8152 65994,0%90,9%99,8%98,2%100,0%99,9% FR68 12950 00655,4%53,7%74,3%72,1%86,3%83,6% GR2 3891 80037,9%42,8%62,0%58,4%77,8%70,8% HR87061774,6%83,3%90,1%94,2%97,9%99,2% HU1 2621 27675,1%85,3%90,4%97,3%96,3%99,4% IE2 7434 24066,6%68,8%94,8%94,7%98,5%99,3% IS25925798,0%98,7%100,0% IT35 41334 21373,0%69,2%87,3% 93,6%92,4% LU799n.a.89,3%n.a.92,6%n.a.99,9%n.a. LV173187n.a.71,8%n.a.97,5%n.a.100,0% MT10110473,4%72,8%96,2%92,2%99,9%98,5% NL56 16222 570n.a.48,0%n.a.66,1%n.a.74,6% PL6 2962 90867,1%80,3%89,6% 96,5%94,8% PT3 9874 04460,5%68,3%87,2%87,8%95,9%97,4% RO1 28735768,5%67,3%88,7%87,4%95,0%93,7% SE4 9366 79483,2%89,8%94,2%97,0%98,7%98,5% SI1 44197087,4%93,9%99,9% 100,0% SK86359886,5%89,0%97,6%97,0%99,8%99,7% UK68 70269 02941,3%41,0%61,9%58,9%75,6%69,3% razem451 119346 39152,0%54,0%71,2%71,8%81,6%81,0%

32 32