2.59. Co świat robi dla ochrony przyrody i środowiska Opracowała Bożena Smolik Konsultant Arleta Poręba-Konopczyńska.

Prezentacja na temat: "2.59. Co świat robi dla ochrony przyrody i środowiska Opracowała Bożena Smolik Konsultant Arleta Poręba-Konopczyńska."— Zapis prezentacji:

1 2.59. Co świat robi dla ochrony przyrody i środowiska Opracowała Bożena Smolik Konsultant Arleta Poręba-Konopczyńska

2 Ochrona Środowiska, w którymkolwiek kraju Europy, to dzisiaj nie lokalny priorytet danego kraju, ale całej europejskiej społeczności. Tereny przyrodniczo cenne nie są przegrodzone granicami państwowymi. To, co dzieje się ze wszystkimi elementami przyrody w którymkolwiek miejscu na świecie, nie pozostaje bez wpływu nawet na najdalej położone obszary. Dobrym przykładem jest wpływ wycinania lasów tropikalnych na klimat na całym świecie. Dlatego powstaje i będzie powstawało coraz więcej międzynarodowych programów globalnej ochrony przyrody i środowiska naturalnego.

3 Prawo międzynarodowe Za narodziny światowego prawa ochrony środowiska uznawany jest rok 1968. Wówczas odbyła się XXIII Sesja Zgromadzenia Ogólnego ONZ, poświęcona globalnym problemom ochrony środowiska. W roku 1969 ukazał się Raport U Thanta „Człowiek i jego środowisko”. Stał się on przełomem dla międzynarodowej współpracy w sprawie ochrony przyrody i środowiska. Międzynarodowe akty prawne zwane są konwencjami lub traktatami.

4 Prawo międzynarodowe ochrony przyrody i ochrony środowiska Obecnie problemy ochrony środowiska i przyrody na świecie regulowane są przez konwencje i porozumienia międzynarodowe. Dotychczas zawarto ich ponad 150.

5 Zestawienie konwencji międzynarodowych, dotyczących ochrony przyrody, ratyfikowanych przez Polskę 1.Konwencja o obszarach wodno-błotnych, mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego (Konwencja Ramsarska) z 1971 roku. 2.Konwencja o ochronie światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego (Konwencja Paryska) z 1972 roku. 3.Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (Konwencja Waszyngtońska – CITES ) z 1973 roku. 4.Konwencja o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego (Konwencja Helsińska – HELCOM) z 1974 roku. 5.Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencja Bońska) z 1979 roku. 6.Konwencja o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej oraz siedlisk naturalnych (Konwencja Berneńska) z 1979 roku.

6 Zestawienie konwencji międzynarodowych, dotyczących ochrony środowiska, ratyfikowanych przez Polskę 1.Konwencja w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości (Konwencja Genewska) z 1979 roku. 2.Konwencja w sprawie ochrony warstwy ozonowej (Konwencja Wiedeńska) z 1985 roku. 3.Konwencja o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych (Konwencja Bazylejska) z 1989 roku. 4.Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (Konwencja z Nowego Jorku) z 1992 roku. 5.Konwencja o różnorodności biologicznej (z Rio de Janeiro) z 1992 roku.

7 Obiekty chronione, utworzone na mocy prawa międzynarodowego Światowa koncepcja sieci rezerwatów biosfery została przygotowana w ramach programu UNESCO “Człowiek i biosfera" (Man and Biosphere - MAB) w 1970 r. Koncepcja ta nie ma charakteru zobowiązania prawno-międzynarodowego, lecz jest koncepcją naukową. W ramach programu MAB tworzone są rezerwaty biosfery, mające służyć promowaniu i demonstrowaniu zrównoważonych relacji między ludźmi i biosferą - jest 531 rezerwatów w 105 krajach (2008) Rezerwaty biosfery, z których każdy pozostaje pod wyłącznym zwierzchnictwem państwa, w którym jest położony, tworzą Światową Sieć Rezerwatów Biosfery MAB

8 Rezerwaty Biosfery MAB w Polsce

9 Konwencja ramsarska- Ramsar - Iran - 1971 Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa. ma na celu zapewnienie ochrony obszarów wodno-błotnych, zwłaszcza tych o znaczeniu międzynarodowym, przez wspieranie ich utrzymywania, racjonalnego użytkowania, współpracę międzynarodową i tworzenie rezerwatów. Do listopada 2007 roku Konwencję przyjęło 158 państw. W ramach konwencji prowadzony jest światowy spis ostoi Ramsar, w którym znajduje się obecnie (2008) 1822 obszarów wodno-błotnych o znaczeniu międzynarodowym (www.ramsar.org), o łącznej powierzchni 168 mln hektarów.

10 Konwencja ramsarska w Polsce Polska 13 obiektów na liście ramsarskiej: Jezioro Łuknajno rezerwat Słońsk Jezioro Świdwie Jezioro Karaś Jezioro Siedmiu Wysp Biebrzański Park Narodowy Słowiński Park Narodowy Stawy Milickie jezioro Druzno Narwiański Park Narodowy Poleski Park Narodowy Subalpejskie torfowiska w Karkonoszach Wigierski Park Narodowy

11 Konwencja paryska - Paryż 1972 rok Konwencja o ochronie światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego Ma na celu ochronę dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego o wyjątkowej powszechnej wartości, m.in. przez nadawanie międzynarodowego statusu ochrony poprzez wpisanie na listę dziedzictwa światowego. Lista światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO obejmuje (2007) 851 obiektów w 141 krajach, w tym 660 obiektów dziedzictw kulturowego, 166 przyrodniczego i 25 mieszanych.

12 Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem, (zwana również konwencją CITES - Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna). Ma na celu kontrolę międzynarodowego handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem. W konwencji stwierdza się na wstępie, że dzikie zwierzęta i rośliny w swych różnorodnych i pięknych formach stanowią niezastąpioną część naturalnej przyrody, która musi być zachowana dla obecnych i przyszłych pokoleń Stronami konwencji jest 169 państw. Konwencja waszyngtońska – 1973r.

13 Konwencja o ochronie europejskich gatunków dzikiej flory i fauny oraz ich naturalnych siedlisk. Nakazuje chronić wszystkie dzikie gatunki oraz ich siedliska ze szczególnym uwzględnieniem gatunków zagrożonych i ginących, zwłaszcza endemicznych, w tym gatunków wędrownych. Sieć EMERALD to paneuropejski system obszarów chronionych, tworzony w oparciu o Konwencję Berneńską. Do jego realizacji zaproszone są wszystkie kraje - sygnatariusze tej konwencji. Konwencja Berneńska - 1979

14 Konwencja w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości Konwencja początkowo dotyczyła zagadnień związanych z zakwaszeniem środowiska Transgraniczne zanieczyszczenie powietrza na dalekie odległości oznacza takie zanieczyszczenie, którego pochodzenie umiejscowione jest całkowicie lub częściowo poza obszarem jednego państwa i ma szkodliwy wpływ na obszar innego państwa, przy czym nie jest możliwe rozróżnienie udziału pojedynczych źródeł emisji lub ich grup. Konwencja genewska 1979 rok

15 Do konwencji genewskiej w kolejnych latach dołączano dodatkowe protokoły dotyczące przeciwdziałania zanieczyszczaniu powietrza: protokół genewski, z 1984 roku, w sprawie długofalowego finansowania wspólnego programu monitoringu i oceny przenoszenia zanieczyszczeń powietrza na dalekie odległości w Europie – EMEP; protokół helsiński (siarkowy), w sprawie redukcji emisji siarki o 30% - 1985 rok; protokół sofijski, w sprawie ograniczenia emisji tlenków azotu i ich transgranicznego przemieszczania - 1988 rok; protokół z Aarhus, dotyczący metali ciężkich - 1998 rok; protokół dotyczący trwałych zanieczyszczeń organicznych - Aarhus 1998 rok; protokół z Goeteborga, w sprawie przeciwdziałania zakwaszeniu, eutrofizacji i powstawaniu ozonu przyziemnego - 1999 rok.

16 Konwencja o ochronie warstwy ozonowej Ma ona na celu ochronę zdrowia ludzi i środowiska przed niebezpiecznymi skutkami zmian w warstwie ozonowej. Konwencja zobowiązuje kraje do prowadzenia systematycznych obserwacji i badań w zakresie warstwy ozonowej i skutków jej zmian; nakłada obowiązek przekazywania tych informacji ośrodkom międzynarodowym Uzupełnieniem konwencji jest protokół montrealski (z 1987), w sprawie substancji zubażających warstwę ozonową, którego głównym zaleceniem jest redukcja zużycia i produkcji substancji niszczących warstwę ozonową. Konwencja wiedeńska - 1985 rok

17 Ma na celu ochronę różnorodności biologicznej biosfery, zrównoważone użytkowanie jej składników oraz sprawiedliwy podział w wykorzystaniu zasobów genetycznych. Została przyjęta w Nairobi i od 1993 roku stała się prawem międzynarodowym. Konwencja nakazuje zachowanie wszystkich form życia na Ziemi w całej ich obecnej rozmaitości (na poziomie genetycznym, gatunkowym i krajobrazu) oraz użytkowanie żywych zasobów przyrody w sposób umiarkowany. Konwencja o różnorodności biologicznej - Rio de Janeiro, 5 czerwca 1992 rok

18 Strony konwencji (państwa) są zobowiązane do: rozpoznania różnorodności swych zasobów biologicznych i stałego ich monitoringu, ustanowienia systemu obszarów chronionych lub też obszarów, na których należy podjąć specjalne kroki dla ochrony różnorodności biologicznej, edukacji ekologicznej i podnoszenia świadomości społeczeństwa, oceny efektywności podejmowanych działań, korygowania ich i składania regularnych raportów z tych działań. Konwencja o różnorodności biologicznej - Rio de Janeiro, 5 czerwca 1992 rok

19 Konwencja nakazuje chronić różnorodność biologiczną nie tylko na obszarach chronionych, ale także na wszystkich pozostałych terenach, w tym użytkowanych gospodarczo. Obowiązek ochrony dotyczy nie tylko dziko żyjących gatunków, ale także udomowionych przez człowieka (jako szczególnie cennych dla rolnictwa i hodowli). Konwencja o różnorodności biologicznej - Rio de Janeiro, 5 czerwca 1992 rok

20 Celem konwencji jest zapobieganie dalszym zamianom klimatu globalnego, z. uwzględnieniem długoterminowego jego ocieplania na skutek wzrostu stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze. Z czasem ustanowiono odpowiednie protokoły wprowadzające limity emisji gazów. Najważniejszym jest protokół z Kioto z 1997 r. Protokół wszedł w życie 16 lutego 2005 roku. Na mocy postanowień protokołu kraje-sygnatariusze, zobowiązały się do redukcji do 2012 roku własnych emisji dwutlenku węgla, metanu, tlenku azotu, freonów. Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Nowy Jork 1992, (konwencja z Rio de Janeiro)

21 Na zielono zaznaczono kraje, które podpisały i ratyfikowały Protokół, na żółto kraje, które podpisały Protokół i jego ratyfikacja trwa, na czerwono kraje, które Protokół podpisały, ale odmówiły ratyfikacji. Kraje zaznaczone na szaro nie wypracowały stanowiska. Protokół z Kioto

22 Szczyt w Rio de Janeiro 1992 Konferencja Narodów Zjednoczonych "Środowisko i Rozwój" potocznie zwana Szczytem Ziemi odbyła się w dniach 3-14 czerwca 1992 r. w Rio de Janeiro w Brazylii. Uczestniczyli w niej reprezentanci 172 krajów, w tym 108 głów państw i rządów. Konferencja została zorganizowana w 20 rocznicę pierwszej konferencji Narodów Zjednocznych. Cel Szczytu Celem Szczytu było uświadomienie światowym decydentom, że ekonomiczny rozwój spowodował ogromne zanieczyszczenie środowiska, wyczerpanie naturalnych zasobów, a także pogłębił różnice gospodarcze pomiędzy państwami i jeżeli nie zostaną podjęte odpowiedzialne działania doprowadzi to do całkowitej degradacji środowiska naturalnego, a także do rozszerzania sie stref ubóstwa, głodu, chorób i analfabetyzmu. Podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janerio liderzy państw doszli do wspólnego wniosku, że konieczna jest zmiana nastawienia do problemów środowiska i, że przy podejmowaniu decyzji politycznych i ekonomicznych należy brać je pod uwagę. Zaczęto propagować tzw. zrównoważony rozwój, czyli rozwój gospodarczy, który zapewni możliwość zaspokojenia potrzeb nie tylko obecnego, ale także przyszłych pokoleń. Najważniejszymi rezultatami Konferencji było podpisanie przez przedstawicieli 5 dokumentów: -Agendy 21, -Deklaracji z Rio o Środowisku i Rozwoju, -Ramowej Konwencji w sprawie zmian klimatu, -Konwencji o bioróżnorodności, -Deklaracji o lasach.

23 Agenda 21 Agenda 21 została przyjęta na Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro w 1992 roku. Jej sygnatariuszami są 172 kraje ONZ, w tym Polska. Agenda jest wszechstronnym planem działania dla Narodów Zjednoczonych, rządów i grup społecznych w każdym obszarze, w którym człowiek ma wpływ na środowisko. U jej podstaw leży refleksja, że ludzkość doszła do przełomowego momentu w historii. Kontynuując dotychczasową politykę, przyczyniamy się do pogłębienia przepaści gospodarczej w społeczeństwach i między państwami, rozszerzenia się sfer ubóstwa, głodu, chorób i analfabetyzmu. Będziemy też powodować postępującą degradację środowiska naturalnego, od którego zależy życie na Ziemi. Możemy jednak zdecydować się na zmianę kursu - poprawić poziom życia potrzebujących, lepiej zarządzać ekosystemami, chronić je i tym samym budować przyszłość dla siebie. Agenda 21 stwierdza, że żaden naród nie jest w stanie osiągnąć tego na własną rękę. Konieczne jest globalne porozumienie dla zrównoważonego rozwoju.

24 Agenda 21 Agenda 21 domaga się nowych sposobów inwestowania w przyszłość, aby w XXI wieku osiągnąć globalny zrównoważony rozwój. Ambicją Agendy 21 jest bezpieczny i sprawiedliwy świat, w którym każda żywa istota będzie w stanie zachować swa godność. Agenda 21 stanowi zbiór zaleceń i wytycznych działań, które powinny być podejmowane na przełomie XX i XXI wieku w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju. Zakres jej zaleceń waha się od nowych metod nauczania po nowe metody wykorzystania surowców i uczestniczenia w tworzeniu zrównoważonej gospodarki.

25 Światowy ruch na Rzecz Dzikich Zwierząt ( WWF) WWF (dawniej World Wildlife Fund) powstał w 1961 roku jako organizacja ekologiczna o charakterze międzynarodowym. Misją WWF jest powstrzymanie degradacji środowiska naturalnego naszej planety i stworzenie przyszłości, w której ludzie będą żyli w harmonii z przyrodą. WWF prowadzi w Polsce łącznie dziesięć projektów, dotyczących ochrony rzek, lasów, klimatu oraz promowania zrównoważonego rozwoju i tradycyjnego, proekologicznego rolnictwa.

26 Greenpeace Greenpeace – założona w roku 1971 w Kanadzie międzynarodowa organizacja pozarządowa zajmująca się ochroną środowiska, działająca w 40 krajach w Europie, Azji, Oceanii i obu Amerykach. Skupia ona ok. 2,8 mln członków z całego świata. Jest finansowana całkowicie przez indywidualnych członków i sympatyków, nie przyjmuje pieniędzy od firm i rządów, co ma gwarantować jej niezależność. Cele najważniejszych kampanii: zatrzymanie zmian klimatycznych, ochrona lasów, ochrona oceanów, powstrzymanie wielorybnictwa, sprzeciw wobec wykorzystywania energii atomowej i popieranie energii odnawialnej, sprzeciw wobec inżynierii genetycznej, eliminacja z użycia toksycznych związków chemicznych.

27 Europejski system ochrony przyrody Natura 2000 W Europie takim programem jest Sieć Natura 2000. Podstawę wyznaczania obszarów naturowych stanowią kryteria naukowe, czyli naukowa ocena wartości danych obszarów. Nie mają na to wpływu ani czynniki społeczne, ani ekonomiczne. Sieć Natura 2000 jest kontynuacja międzynarodowych założeń w ochronie przyrody rozpoczętych w 1971 roku Konwencja Ramsarska odnosząca sie do obszarów wodno-błotnych, a także konwencji Bońskiej i Berneńskiej. Natura 2000 stanowi wypełnienie przez Unie Europejska zobowiązań nałożonych przez Konwencje o różnorodności biologicznej, tzw. Konwencje z Rio. http://www.przyrodapolska.pl/ http://www.przyrodapolska.pl/

28 Zadania 1. Konwencja waszynktońska 2. Konwencja z Rio de Janerio 3. Konwencja genewska 4. Konwencja ramsarska 5. Konwencja wiedeńska A. Konwencja o obszarach wodno- błotnych. B. Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami. C. Przeciwdziałanie zanieczyszczaniu powietrza D. Zapobieganie dalszym zamianom klimatu E. Konwencja o ochronie warstwy ozonowej Z podanych kolumn utwórz pary (np. 1A)

29 Dziękuję za uwagę To była nasza ostatnia lekcja W nr 60 spotkamy się na diagnozie końcowej

30 Źródła Zasoby Internetu