Ciężar dowodu w postępowaniu z zakresu opodatkowania dochodów nieujawnionych Henryk Dzwonkowski.

Prezentacja na temat: "Ciężar dowodu w postępowaniu z zakresu opodatkowania dochodów nieujawnionych Henryk Dzwonkowski."— Zapis prezentacji:

1 Ciężar dowodu w postępowaniu z zakresu opodatkowania dochodów nieujawnionych Henryk Dzwonkowski

2 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 2 Dopuszczalność stosowania w postępowaniu podatkowym reguł prawa cywilnego dotyczących ciężaru dowodu.

3 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 3 Art. 6 k.c. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne.

4 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 4 Wyrok SN z dnia 3 października 1969 r., II PR 313/69 Ciężar dowodu spoczywa na powodzie, a więc na podmiocie, który występuje do sądu o wydanie orzeczenia zawierającego określone rozstrzygnięcie.

5 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 5 Wyrok WSA z Warszawy z dnia 8 stycznia 2004 r., III SA 719/02 Ordynacja podatkowa nie reguluje kwestii ciężaru dowodu w postępowaniu. Ogólna reguła dowodowa z art. 6 k.c., która znajduje w takim przypadku zastosowanie, stanowi, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

6 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 6 Art. 1 k.c. Kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi.

7 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 7 Art. 2 § 4 o.p. Przepisów ustawy nie stosuje się do świadczeń pieniężnych wynikających ze stosunków cywilnoprawnych oraz do opłat za usługi, do których stosuje się przepisy o cenach.

8 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 8 Trzy podstawowe metody regulacji stosunków społecznych 1.cywilnoprawna (równorzędność podmiotów stosunku prawnego, kontradyktoryjność, brak bezpośredniego przymusu ze strony organów państwa, tj. brak władczego podporządkowania), 2.administracyjna (brak równorzędności podmiotów, inkwizycyjność, istnienie podmiotu, któremu przysługuje władztwo), 3.karna (operowanie bezpośrednio sankcją karą).

9 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 9 Inkwizycyjny charakter działań organu podatkowego: 1.weryfikacja zgodności stanu faktycznego z normami prawa podatkowego (czynności sprawdzające i kontrola podatkowa), 2.wszczęcie z urzędu postępowania podatkowego oraz jego prowadzenie z wykorzystaniem szeregu uprawnień procesowych w zakresie postępowania dowodowego, 3.określenie sytuacji prawnej adresata normy w drodze władczego i jednostronnego aktu administracyjnego, jakim jest decyzja podatkowa.

10 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 10 Art. 122 o.p. W toku postępowania organy podatkowe podejmują wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym.

11 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 11 Wyrok NSA z dnia 20 marca 1997 r., SA/Po 1459/96 Obowiązek przeprowadzenia całego postępowania co do wszystkich okoliczności spoczywa zawsze na organach podatkowych i nie może być żadną miarą przerzucany na podatnika, jeżeli to nie wynika z konkretnych przepisów podatkowych.

12 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 12 Art. 187 § 1 o.p. Organ podatkowy jest obowiązany zebrać i w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy.

13 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 13 Wyrok NSA z dnia 16 czerwca 2005 r., FSK 2488/04 W postępowaniu podatkowym ciężar dowodowy z mocy art. 122 w zw. z art. 187 § 1 Ordynacji podatkowej obciąża organy podatkowe, chyba że przepisy szczególne bądź inicjatywa samej strony przesuną go na podatnika.

14 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 14 Wyrok NSA z dnia 20 maja 1998 r., SA/Sz 1631/97 Odtworzenie przez organ podatkowy wysokości przychodów nieujawnionych wymaga przestrzegania zasad procedury podatkowej, gwarantujących wszechstronne i dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy.

15 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 15 Wyrok NSA z dnia 16 czerwca 2005 r., FSK 2488/04 W postępowaniu podatkowym ciężar dowodowy z mocy art. 122 w zw. z art. 187 § 1 Ordynacji podatkowej obciąża organy podatkowe, chyba że przepisy szczególne bądź inicjatywa samej strony przesuną go na podatnika.

16 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 16 Wyrok NSA z dnia 20 maja 1998 r., SA/Sz 1631/97 Odtworzenie przez organ podatkowy wysokości przychodów nieujawnionych wymaga przestrzegania zasad procedury podatkowej, gwarantujących wszechstronne i dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy.

17 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 17 Wyrok NSA z dnia 26 sierpnia 1998 r., I SA/Gd 1675/96 Regułą obowiązującą w procedurze administracyjnej różną od obowiązującej w sprawach cywilnych (art. 6 k.c.) jest to, że ciężar udowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia w sprawie spoczywa na organie administracyjnym. (…) Organ administracyjny nie jest stroną, lecz organem władczym.

18 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 18 Konstrukcja przejęcia / przerzucenia ciężaru dowodu

19 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 19 Wyrok WSA w Krakowie z dnia 5 czerwca 2008 r., I SA/Kr 168/07 Wyrok WSA w Krakowie z dnia 5 czerwca 2008 r., I SA/Kr 168/07 (…) Gdy okaże się, że podatnik poniósł wydatki albo zgromadził środki lub mienie przekraczające znacznie wykazany w zeznaniu podatkowym dochód, to właśnie na podatniku spoczywa ciężar bezsprzecznego i jednoznacznego wykazania, że te wydatki albo zgromadzone środki lub mienie znajdują pokrycie w określonych źródłach przychodów lub w posiadanych zasobach.

20 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 20 Wyrok NSA z dnia 7 lutego 1994 r., SA/Po 1833/93 Organ podatkowy zobowiązany jest do zebrania materiału dotyczącego wszystkich okoliczności, z którymi na gruncie obowiązujących przepisów wiążą się skutki prawne. Realizacja tego obowiązku nie może polegać na przerzucaniu ciężaru dowodzenia na stronę.

21 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 21 Wyrok NSA z dnia 27 czerwca 1997r., I SA/Łd 123/96 Obowiązek zebrania pełnego materiału dowodowego spoczywa na organie podatkowym i nie może zostać przerzucony na stronę.

22 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 22 Dwa odrębne przedmioty dowodzenia: 1.istnienie pozytywnych przesłanek opodatkowania (tj. wydatków podatnika oraz stanu jego majątku), 2.ustalenia dotyczące zarówno majątku zgromadzonego wcześniej przez podatnika (tj. przed rokiem, którego dotyczy postępowanie), jak i dochodu opodatkowanego (względnie wolnego od podatku)

23 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 23 Art. 68 § 4 o.p. Zobowiązanie z tytułu opodatkowania dochodu nieznajdującego pokrycia w ujawnionych źródłach przychodu lub pochodzącego ze źródeł nieujawnionych nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie zostanie doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin do złożenia zeznania rocznego dla podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, za rok podatkowy, którego dotyczy decyzja.

24 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 24 Art. 86 § 1 o.p. Podatnicy obowiązani są do przechowywania ksiąg podatkowych oraz związanych z nimi dokumentów jedynie do czasu upływu okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

25 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 25 Art. 20 ust. 3 u.p.d.o.f. Wysokość przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych ustala się na podstawie poniesionych przez podatnika w roku podatkowym wydatków i wartości zgromadzonego w tym roku mienia, jeżeli wydatki te i wartości nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym przed poniesieniem tych wydatków lub zgromadzeniem mienia, pochodzącym z przychodów uprzednio opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania.

26 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 26 Wyrok WSA w Warszawie z dnia 18 lutego 2004 r., III SA 1837/02 Organ podatkowy nie może podjąć decyzji na podstawie domysłów bądź domniemań lub w wyniku braku dowodów.

27 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 27 Wyrok TK z dnia 11 stycznia 2000 r., K 7/99 Respektowanie przez ustawodawcę zasad przyzwoitej legislacji, stanowiących element demokratycznego państwa prawnego, obejmuje m.in. wymaganie określoności przepisów, które muszą być formułowane w sposób poprawny, precyzyjny i jasny.

28 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 28 Wyrok TK z dnia 21 marca 2001 r., K 24/2000 Wymóg jasności oznacza nakaz tworzenia przepisów klarownych i zrozumiałych dla ich adresatów, którzy od racjonalnego ustawodawcy oczekiwać mogą stanowienia norm prawnych niebudzących wątpliwości co do treści nakładanych obowiązków i przyznawanych praw.

29 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 29 Wyrok TK z dnia 12 czerwca 2002 r., P 13/01 W ramach zasady przyzwoitej legislacji przepisy muszą być formułowane w sposób poprawny, precyzyjny i jasny, zwłaszcza gdy chodzi o ochronę praw i wolności oraz gdy istnieje możliwość stosowania sankcji wobec obywatela.

30 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 30 Wyrok WSA w Warszawie z dnia 30 maja 2007 r., VIII SA/Wa 146/07 Wykładni przepisów wprowadzających wyjątki od określonych zasad, należy dokonywać w sposób ścisły. Za niedopuszczalną zaś uznać należy rozszerzającą wykładnię przepisów wprowadzających sankcyjne opodatkowanie, czyli takich przepisów, jak art. 20 ust. 3 w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

31 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 31 Art. 21 § 3 o.p. Art. 21 § 3 o.p. Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że podatnik mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania podatkowego.

32 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 32 Norma z art. 21 § 2 o.p. Jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, a zobowiązanie podatkowe powstaje w drodze samowymiaru podatek wykazany w deklaracji jest podatkiem do zapłaty.

33 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 33 Na organie podatkowym ciąży obowiązek dowodzenia nie tylko w zakresie sumy wydatków podatnika oraz znanej z „urzędu” wysokości dochodów, ale i w kwestii istnienia pokrycia dla wydatków w mieniu zgromadzonym w roku podatkowym oraz w latach poprzednich, pochodzącym z przychodów opodatkowanych oraz wolnych od opodatkowania.

34 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 34 Reguła współdziałania podatnika

35 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 35 Strona nie jest zwolniona od współdziałania w zbieraniu materiału dowodowego. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy nieudowodnienie określonej czynności faktycznej może prowadzić do rezultatów niekorzystnych dla strony. (wyrok NSA w Lublinie z dnia 22 maja 2000 r., I SA/Lu 249/99)

36 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 36 Na organie podatkowym ciąży obowiązek określenia jakie dowody są niezbędne dla ustalenia stanu faktycznego oraz przeprowadzenie ich z urzędu. Strona jest jedynie uprawniona, a nie zobowiązana do wskazania niezbędnych dowodów. (wyrok NSA z dnia 26 czerwca 1998 r., I SA/Lu 1404/97)

37 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 37 Przytoczenie przez podatnika określonych okoliczności oraz wskazanie na środki, które mogą tę okoliczność udowodnić (lub uprawdopodobnić) nie oznacza, że realizowana jest reguła ciężaru dowodu, lecz oznacza jedynie, że w danych okolicznościach (tj. na danym etapie postępowania) ustalenie faktów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy jest możliwe właśnie przede wszystkim w oparciu o te okoliczności, które mogą zostać wskazane przez podatnika.

38 Praktyczne aspekty opodatkowania dochodów nieujawnionych 30 maja 2016 38 Wyrok NSA z dnia 28 lutego 1997 r., I SA/Wr 291/96 Uregulowanie z art. 30 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.f., przewidujące stawkę opodatkowania w wysokości 75%, jest niewątpliwie restrykcyjne, w związku z tym regulacja ta powinna być stosowana po szczególnie starannie przeprowadzonym postępowaniu, mającym na celu dokładne wyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności faktycznych i sprawdzenie prawidłowości wyjaśnień podatnika.