Kompetencje samorządu województwa w zakresie systemu kształtującego ład przestrzenny.

Prezentacja na temat: "Kompetencje samorządu województwa w zakresie systemu kształtującego ład przestrzenny."— Zapis prezentacji:

1 Kompetencje samorządu województwa w zakresie systemu kształtującego ład przestrzenny

2 Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. ( Dz. U. z 2012 r., poz. 647, z późn. zm.) wyodrębnia trzy szczeble systemu planowania przestrzennego: krajowy, regionalny (wojewódzki), lokalny (gminny), dla których opracowuje się odmienne w zakresie i charakterze dokumenty planistyczne oraz analityczne. Ustawa, przyjmując ład przestrzenny i zrównoważony rozwój za podstawę działań określa:  zasady kształtowania polityki przestrzennej przez jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej,  zakres i sposoby postępowania w sprawach przeznaczania terenów na określone cele oraz ustalania zasad ich zagospodarowania i zabudowy.

3 Ład przestrzenny rozumie się jako stan docelowy zagospodarowania przestrzennego, w którym do minimum ogranicza się pola konfliktów wynikające z procesów rozwojowych oraz uzyskuje harmonijnie skomponowany krajobraz, przy zachowaniu jego lokalnej tożsamości kulturowej i środowiskowej. Rozwój zrównoważony rozumiany jest jako rozwój społeczno-gospodarczy, który dążąc do najwyższego poziomu życia mieszkańców, jednocześnie pozwala na zachowanie w stanie możliwie niezmienionym zasobów przyrodniczych środowiska. Pozwala na zaspokojenie, w podobnym stopniu, potrzeb rozwojowych obecnego i przyszłych pokoleń.

4 Planowanie przestrzenne na szczeblu krajowym ma głównie funkcję analityczną i informacyjną, ale również strategiczną i koordynacyjną. Na szczeblu regionalnym wzrasta znaczenie funkcji koordynacyjnych, przy utrzymaniu funkcji informacyjnych. Dokumentacja analityczna zgromadzona w trakcie prac nad planami zagospodarowania przestrzennego województwa jest głównym źródłem informacji o regionie. W skali lokalnej studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego spełnia liczne funkcje: analityczną, koordynacyjną, i informacyjną. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego mają funkcję wyłącznie decyzyjną.

5 Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju DSRK Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPZK) Strategia Rozwoju Województwa Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lokalna Strategia Rozwoju Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego POZIOM REGIONALNY POZIOM LOKALNY POZIOM KRAJOWY

6

7 Organy samorządu województwa działają w myśl ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2013 poz. 596 z późn. zm.). Organami samorządu województwa, zgodnie z art.15 ww. ustawy są: 1) sejmik województwa, 2) zarząd województwa.

8 Sejmik województwa jest organem stanowiącym i kontrolnym województwa, a do jego wyłącznej właściwości należy między innymi:  uchwalanie strategii rozwoju województwa (art. 18 ust. 2),  uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego województwa (art. 18 ust. 3).

9 Zarząd województwa jest organem wykonawczym województwa i wykonuje zadania należące do samorządu województwa, niezastrzeżone na rzecz sejmiku województwa i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych. Do zadań zarządu należy między innymi:  przygotowywanie projektów strategii rozwoju województwa i innych strategii rozwoju, planu zagospodarowania przestrzennego, regionalnych programów operacyjnych, programów służących realizacji umowy partnerstwa w zakresie polityki spójności oraz ich wykonywanie (art. 41 ust. 2 pkt 4 – obowiązuje od 8 kwietnia 2014 r.)

10 Do zadań organów samorządu na szczeblu wojewódzkim w zakresie kształtowania ładu przestrzennego należy:  sporządzanie planu zagospodarowania przestrzennego województwa i strategii rozwoju województwa,  prowadzenie analiz i studiów, opracowywanie koncepcji i programów odnoszących się do obszarów i problemów zagospodarowania przestrzennego,  przeprowadzanie okresowych przeglądów zmian w zagospodarowaniu przestrzennym i sporządzanie raportów o stanie zagospodarowania przestrzennego województwa,

11  realizacja polityki przestrzennej województwa – poprzez uwzględnianie przez gminy w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin ustaleń strategii rozwoju i planu zagospodarowania przestrzennego województwa,  wprowadzanie ustaleń planu zagospodarowania przestrzennego województwa do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

12 Art. 3 ust. 3 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym: Samorząd województwa ma za zadanie kształtowanie ładu przestrzennego i prowadzenie polityki przestrzennej w województwie, w tym uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego województwa.

13

14 W planie zagospodarowania przestrzennego województwa uwzględnia się ustalenia koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, o której mowa w art. 47 ust. 1 pkt 1, oraz programy, o których mowa w art. 48 ust. 1. (art. 39 ust.4). W stosunku do planów zagospodarowania przestrzennego województw, KPZK 2030 nakłada obowiązek wdrożenia ustaleń i zaleceń, odnoszących się do delimitacji obszarów funkcjonalnych oraz wdrożenia działań o charakterze planistycznym w formie opracowania strategii, planów i studiów zagospodarowania przestrzennego.

15 Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju określa (art.47 ust.2 – obowiązuje od 8 kwietnia 2014 r.): podstawowe elementy krajowej sieci osadniczej, wymagania z zakresu ochrony środowiska i zabytków, z uwzględnieniem obszarów podlegających ochronie, rozmieszczenie infrastruktury społecznej o znaczeniu krajowym i międzynarodowym, rozmieszczenie obiektów infrastruktury technicznej i transportowej, strategicznych zasobów wodnych i obiektów gospodarki wodnej o znaczeniu międzynarodowym i krajowym, obszary funkcjonalne w ramach typów, o których mowa w art. 49b.

16 Art. 49b. (wchodzi w życie 25 września 2014 r.) Do typów obszarów funkcjonalnych o znaczeniu ponadregionalnym należą: 1) miejski obszar funkcjonalny ośrodka wojewódzkiego; 2) wiejski obszar funkcjonalny; 3)obszar funkcjonalny szczególnego zjawiska w skali makroregionalnej, w tym: a) górski, b) Żuławy; 4) przygraniczny obszar funkcjonalny.

17 KPZK nakłada obowiązek wprowadzenia do planów województw obszarów funkcjonalnych (ustalenie): miejskich OF ośrodków wojewódzkich, w tym metropolitalnych, wiejskich OF wymagających wsparcia procesów rozwojowych, szczególnego zjawiska w skali makroregionalnej, w tym: strefy przybrzeżnej, górskich, Żuław, kształtowania potencjału rozwojowego wymagające programowania działań ochronnych, w tym: cennych przyrodniczo, ochrony krajobrazów kulturowych, ochrony i kształtowania zasobów wodnych, strategicznych złóż kopalin, wymagających restrukturyzacji i rozwoju nowych funkcji przy wsparciu instrumentów właściwych polityce regionalnej, w tym: miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje, o najniższym poziomie dostępu do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe, przygranicznych.

18 Art. 49b. (wchodzi w życie 25 września 2014 r.) Samorząd województwa określa obszary funkcjonalne o znaczeniu ponadregionalnym i ich granice. Samorząd województwa może, z własnej inicjatywy lub na wniosek samorządu gminnego lub samorządu powiatowego, określić obszary funkcjonalne o znaczeniu regionalnym i ich granice.

19 W planie zagospodarowania przestrzennego województwa umieszcza się inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, o których mowa w ust. 3 pkt 3, które zostały ustalone w dokumentach przyjętych przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Radę Ministrów, właściwego ministra lub sejmik województwa, zgodnie z ich właściwością (art. 39 ust.5).

20

21 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy ma charakter aktu kierownictwa wewnętrznego, obowiązującego w systemie organów gminy. Studium wiąże wójta, burmistrza, prezydenta miasta przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i służy koordynacji ustaleń tych planów. Przy sporządzaniu studium uwzględnia się zasady określone w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, ustalenia strategii rozwoju i planu zagospodarowania przestrzennego województwa oraz strategii rozwoju gminy, o ile gmina dysponuje takim opracowaniem (art. 9 ust. 2).

22 Instrumentem wdrażania określonej w studium polityki przestrzennej jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Jako akt prawa miejscowego, plan ustanawia przepisy powszechnie obowiązujące na danym terenie, będące podstawą wydawania decyzji administracyjnych (art. 14 ust. 8). W dokumencie tym ustala się przeznaczenie terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określa sposoby zagospodarowania i warunki zabudowy terenu. Plan nie może naruszać ustaleń studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy.

23 Ustalenia pzpw wprowadza się do planu miejscowego po uzgodnieniu terminu realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym i warunków wprowadzenia ich do planu miejscowego. Uzgodnienia przeprowadza marszałek województwa z wójtem, burmistrzem albo prezydentem miasta. Koszty wprowadzenia ustaleń pzpw do planu miejscowego oraz zwrotu wydatków na odszkodowania, o których mowa w art. 36, ustala się w umowie zawartej pomiędzy marszałkiem województwa a wójtem, burmistrzem albo prezydentem miasta. (art.44 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym)

24

25 W strategii rozwoju województwa (art. 11 ust.1 ustawy o samorządzie województwa) należy uwzględnić w szczególności cel: kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego. Strategia rozwoju województwa uwzględnia cele średniookresowej strategii rozwoju kraju, krajowej strategii rozwoju regionalnego, odpowiednich strategii ponadregionalnych, a także cele i kierunki koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju (art. 11 ust.1d - obowiązuje od 8 kwietnia 2014 r.) Strategia rozwoju województwa może być zaktualizowana w każdym czasie, jeżeli wymaga tego sytuacja społeczno- gospodarcza lub przestrzenna województwa (art.11 ust.1e – obowiązuje od 8 kwietnia 2014 r.).

26 Art. 39a. (wchodzi w życie 25 września 2014 r.) W celu zapewnienia spójności plan zagospodarowania przestrzennego województwa dostosowuje się do strategii rozwoju województwa po jej aktualizacji, w zakresie, w jakim aktualizacja strategii dotyczy sytuacji przestrzennej województwa.

27 Strategia rozwoju województwa jest realizowana przez programy rozwoju, regionalny program operacyjny, program służący realizacji umowy partnerstwa i kontrakt terytorialny, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (art.11 ust.3 ustawy o samorządzie województwa – obowiązuje od 8 kwietnia 2014 r.). Regionalny program operacyjny – dokument o charakterze operacyjno-wdrożeniowym określający obszary, a czasem szczegółowe działania, jakie organy samorządu województwa podejmują lub mają zamiar podjąć na rzecz wspierania rozwoju województwa lub regionu.

28 Regionalny program operacyjny określa w szczególności:  priorytety oraz kierunki interwencji w zakresie terytorialnym, w tym w ujęciu wojewódzkim – zakres terytorialny wskazuje obszary wspierania rozwoju, tym samym kształtowania ładu przestrzennego,  cel główny i cele szczegółowe w nawiązaniu do strategii rozwoju województwa wraz z określonymi wskaźnikami.

29

30  Przepisy prawne określają zadania samorządu województwa w zakresie kształtowania ładu przestrzennego, jednak nie dają instrumentów prawidłowego modelowania przestrzeni regionu.  W planach zagospodarowania przestrzennego województw umieszcza się inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, które zostały ustalone w dokumentach przyjętych przez Sejm RP, Radę Ministrów, właściwego ministra lub sejmik województwa. W takiej sytuacji plany stają się głównie ”rejestrem” wskazanych inwestycji, nie pozostawiając możliwości prawdziwego planowania.

31  Spec-ustawy ograniczają możliwości swobodnego planowania na szczeblu regionalnym, zwłaszcza inwestycji komunikacyjnych o znaczeniu strategicznym.  Brak własnych, jak również rządowych środków finansowych, powoduje brak zainteresowania samorządu wojewódzkiego wprowadzaniem inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym do planów miejscowych oraz prowadzeniem negocjacji w sprawie warunków wprowadzania tych inwestycji do ww. planów.

32 Dziękuję za uwagę! Iwona Skomiał Podkarpackie Biuro Planowania Przestrzennego w Rzeszowie Warszawa – 11 kwietnia 2014 r.