1 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki.

Prezentacja na temat: "1 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki."— Zapis prezentacji:

1 1 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

2  Podatnik  Płatnik  Inkasent  Następca prawny  Osoba trzecia  Organ podatkowy 2 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

3  Na mocy art. 7 § 1 o.p. podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu. § 2 tego przepisu stanowi, że ustawy podatkowe mogą ustanawiać podatnikami inne podmioty niż wymienione w § 1. 3 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

4  Art. 7 par. 1 nawiązuje do pojęcia obowiązku podatkowego z art. 4. o.p. Podatnik to w świetle zestawienia obydwu przepisów podmiot obowiązany do zapłaty podatku. Gdyby uznać definicję z art. 7 par. 1 za prawidłową, to nie byłyby podatnikami podmioty posiadające nadpłatę, stratę, uprawnieni do zwrotu itp. Nie ma wątpliwości, że stosunek prawny obowiązku podatkowego polega nie tylko na powinności ponoszenia przymusowego świadczenia pieniężnego, lecz także na konieczności podjęcia licznych innych obowiązków, w tym także proceduralnych. 4 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

5  Zgodnie z art. 8 o.p. płatnik to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. 5 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

6  Status płatnika uzyskuje podmiot, któremu przepis prawa powierza realizację powyższych obowiązków, nawet jeśli nie jest nazwany płatnikiem. „ Jeżeli (…) szczegółowe przepisy podatkowe powierzają określonym podmiotom obliczanie i pobieranie od podatnika podatku i wpłacanie go na właściwy rachunek, to podmiot ten staje się płatnikiem podatku w rozumieniu ustawy o zobowiązaniach podatkowych, bez względu na to, czy w przepisach szczególnych został on wyraźnie nazwany płatnikiem” (wyrok NSA z dnia 25.09.1987r., III S.A. 316/87, ONSA 1987 Nr 2, poz.66). 6 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

7  Odpowiedzialność za niewpłacony w terminie podatek ponosi płatnik, chyba że niedobranie podatku nastąpiło z winy podatnika. 7 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

8  Płatnicy mają obowiązek prowadzenia dokumentacji podatkowej oraz obowiązek przechowywania dokumentacji związanej z poborem podatku do czasu upływu terminu przedawnienia (art. 32 o.p.). 8 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

9  Obowiązkiem osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej jest wyznaczania osób, do których obowiązków należy obliczenie, pobranie i wpłacenie podatku a także obowiązek zgłoszenia organowi podatkowemu imion, nazwisk i adresów tych osób (art. 31 o.p.). 9 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

10  Płatnik dokonuje wymiaru podatku w imieniu podatnika. Wymiar płatniczy jest obok samowymiaru podatku dokonywanego przez podatnika oraz obligatoryjnego wymiaru decyzyjnego jedną z pierwotnych metod wymiaru podatku. 10 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

11  Stosowanie wymiaru płatniczego powoduje, że postępowanie podatkowe ma dwie fazy procesowe – pierwsza dotyczy stosunków między podatnikiem a płatnikiem, druga stosunków między płatnikiem a organem podatkowym. 11 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

12  Płatnik nie jest stroną stosunku prawno-podatkowego. Realizuje on obowiązki w interesie związku publicznoprawnego. Jego czynności mają charakter czynności zleconych z zakresu administracji publicznej, za których wypełnienie przysługuje wynagrodzenie. 12 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

13  Płatnik może korygowć deklarację podatkową ( por. art.81a § 2 o.p., złożyć wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przez organ podatkowy co do zakresu i sposobu zastosowania podatkowego (art.14a o.p.) oraz jest uprawniony do składania wniosku o stwierdzenie nadpłaty podatku (art.75§ 2 o.p.). 13 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

14  Płatnicy:  podlegają czynnościom sprawdzającym (art.274 § 2 o.p.),  kontroli podatkowej (art.281 o.p.),  ponoszą odpowiedzialność podatkową (art.30 o.p.) i  karną skarbową. 14 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

15  niewpłacenie pobranego podatku przez płatnika (art.77 K.k.s.),  nieujawnienie we właściwym terminie osoby, do której obowiązków należy obliczanie i pobieranie podatków oraz ich terminowe wpłacenie organowi podatkowemu (art.79 K.k.s.),  niezłożenie właściwemu organowi informacji podatkowej (art.80 K.k.s.),  niedokonanie w terminie zgłoszenia identyfikacyjnego albo aktualizacji objętych nim danych, dokonanie zgłoszenia więcej niż raz, niepodanie numeru identyfikacji podatkowej lub podanie numeru nieprawdziwego (art.81 K.k.s.). 15 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

16  Instytucja płatnika ma zastosowanie w większości podatków.  Płatnikiem jest np.:  zakład pracy dla pracownika, organy rentowe, organy zatrudnienia – od świadczeń wypłacanych z Funduszu Pracy, areszty śledcze oraz zakłady karne – od należności za pracę przypadającej tymczasowo aresztowanym oraz skazanym,  przedsiębiorca upoważniony przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych do sprzedaży kartonów do gry bingo pieniężne w spółce urządzającej grę (art.44, ustawy o grach i zakładach wzajemnych),  notariusz – od darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego albo zawartej w tej formie umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie ( art.18, ust.1 ustawy o podatku od spadków i darowizn). 16 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

17  Inkasentem jest podmiot obowiązany do pobrania od podatnika podatku oraz wpłacenia podatku we właściwym terminie organowi podatkowemu. W odróżnieniu od płatnika inkasent nie ma obowiązku obliczenia wysokości podatku przypadającego od podatnika. Obliczenie podatku należy wówczas albo do podatnika albo do organu podatkowego. 17 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

18  Inkasent, podobnie jak płatnik nie jest stroną stosunku prawnego zobowiązania podatkowego. Spełnia swoją funkcję w interesie związku publicznoprawnego, będącego wierzycielem podatkowym.  Przyjmuje się na ogół, że czynności inkasenta dokonywane są poza postępowaniem podatkowym w rozumieniu działu IV O.p. i mają charakter techniczno-rachunkowy. Zarządzenie poboru podatku w drodze inkasa ma na celu obniżenie kosztów poboru podatku. 18 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

19  Inkasentom, podobnie jak płatnikom, służy prawo wystąpienia do organu podatkowego z wnioskiem o interpretację co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego (art. 14a o.p.), prawo wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty (art. 75 § 2, pkt 2 o.p.), prawo skorygowania złożonej deklaracji podatkowej (art. 81a § 2 pkt 2 o.p.). 19 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

20  Inkasentom przysługuje zryczałtowane wynagrodzenie z tytułu terminowego wpłacania pobranych na rzecz budżetu państwa podatków (art. 28 § 1 o.p.).  Ponieważ w obecnym stanie prawnym pobór podatku w drodze inkasa przewidziany jest wyłącznie w podatkach stanowiących dochód budżetu gminy, prawo do wynagrodzenia inkasentów uzależnione jest od decyzji rady gminy w tym zakresie, wyrażonej w formie uchwały (art. 28 § 4 O.p.). 20 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

21 Zgodnie z art.47 § 4a o.p. terminem płatności podatku dla inkasentów jest dzień następujący po ostatnim dniu, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wpłata powinna nastąpić, chyba że organ stanowiący właściwej jednostki samorządu terytorialnego wyznaczył termin późniejszy. 21 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

22  Niewpłacenie przez inkasenta pobranego podatku w terminie płatności skutkuje powstaniem zaległości podatkowej (art. 51 § 3 o.p.) i naliczaniem odsetek od tych zaległości (art. 53 § 1 o.p.). W takim przypadku organ podatkowy wydaje decyzję o odpowiedzialności inkasenta za podatek pobrany a niewpłacony (art. 30 § 2 i § 4 o.p.). Inkasent podlega czynnościom sprawdzającym (art. 274 § 3 o.p.), kontroli podatkowej (art.281 § 1 o.p.) i ponosi odpowiedzialność karną skarbową. 22 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

23  Inkasent ma obowiązki o charakterze techniczno- organizacyjnym, tj. obowiązek ewidencjonowania pobranych kwot, obowiązek przechowywania dokumentów związanych z poborem podatków przez okres pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy, obowiązek wyznaczania przez osoby prawne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, będące inkasentami, osób lub osoby, do których obowiązków będzie należało pobranie i wpłacenie podatku organowi podatkowemu, obowiązek zgłoszenia organowi podatkowemu imion, nazwisk i adresów tych osób. 23 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

24  Przestępstwem lub wykroczeniem skarbowym jest niewpłacenie w terminie organowi podatkowemu pobranego podatku (art.77 K.k.s.), niewyznaczenie w wymaganym terminie osoby, do której obowiązków należy pobranie i wpłacenie podatku oraz niezgłoszenie organowi podatkowemu danych tych osób (art.79 K.k.s.). 24 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

25  Przykładowe przypadki stosowania inkasa podatków to: zarządzanie przez radę gminy poboru podatku od nieruchomości od osób fizycznych, zarządzanie poboru podatku od posiadania psów, opłaty targowej, miejscowej i administracyjnej. 25 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

26  Ordynacja podatkowa nie definiuje pojęcia organu podatkowego, a jedynie wymienia w art. 13 podmioty, które do tej grupy można zaliczyć. Jednak na mocy odrębnych przepisów funkcje organów podatkowych mogą zostać powierzone także innym organom. 26 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

27  W Polsce istnieją obecnie dwa piony organów podatkowych: państwowe i samorządowe, o bardzo zróżnicowanym statusie prawnym. Są wśród nich:  organy finansowej administracji specjalnej i organy samorządowe,  organy monokratyczne i kolegialne, a także  klasyczne organy administracji i podmioty, które tylko na płaszczyźnie procesowej pełnią taką funkcję. 27 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

28 Minister Finansów Dyrektor Izby Skarbowej Naczelnik Urzędu Skarbowego Naczelnik Urzędu Skarbowego Naczelnik Urzędu Skarbowego „dużych” podatników Dyrektor Izby Skarbowej Naczelnik Urzędu Skarbowego Naczelnik Urzędu Skarbowego Naczelnik Urzędu Skarbowego „dużych” podatników Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

29  Minister właściwy do spraw finansów publicznych sprawuje ogólny nadzór w sprawach podatkowych i dąży do zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, dokonując w szczególności jego interpretacji, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. 29 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

30  organem pierwszej instancji w sprawach stwierdzenia nieważności decyzji, wznowienia postępowania, zmiany lub uchylenia decyzji lub stwierdzenia jej wygaśnięcia – z urzędu;  organem odwoławczym od decyzji wydanych w powyższych kategoriach spraw;  organem właściwym w sprawach porozumień dotyczących ustalenia cen transakcyjnych; 30 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

31  organem właściwym w sprawach interpretacji postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz innych ratyfikowanych umów międzynarodowych dotyczących problematyki podatkowej;  organem właściwym w sprawach informacji przekazywanych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe o założonych i zlikwidowanych rachunkach bankowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.  na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej – naczelnym organem kontroli skarbowej. 31 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

32  organ podatkowy pierwszej instancji (art. 13 § 1 pkt. 1 O.p.  zajmuje się wymiarem i poborem podatków oraz należności niepodatkowych, oraz innych należności b., z wyjątkiem podatków i należności, których wymiar i pobór należy do innych organów,  rejestruje podatników,  przyjmuje deklaracje podatkowe,  wykonuje kontrolę podatkową oraz  egzekucję należności pieniężnych. 32 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

33  Minister właściwy do spraw finansów publicznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej określa w drodze rozporządzenia terytorialny zasięg działania urzędów skarbowych, a właściwość miejscową naczelników określa się według terytorialnego zasięgu działania urzędów skarbowych. 33 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

34  Zgodnie z art. 13 § 1 pkt 2 Ordynacji dyrektor izby skarbowej jest organem odwoławczym od decyzji naczelnika urzędu skarbowego lub organem pierwszej instancji, na podstawie odrębnych przepisów, a także organem odwoławczym od decyzji wydanych przez ten organ w pierwszej instancji. 34 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

35  Na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy o kontroli skarbowej – dyrektor i.s. jest organem drugiej instancji w sprawach, w których dyrektor urzędu kontroli skarbowej zakończył postępowanie kontrolne decyzją, gdy ustalenia dotyczyły podatków, opłat i innych należności budżetu państwa, których wymiar należy do właściwości naczelników urzędów skarbowych. 35 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

36 Samorządowe Kolegia Odwoławcze WójtowieBurmistrzowie Prezydenci miast Starostowie jeżeli starostwo posiada dochody objęte zakresem ordynacji podatkowej Marszałkowie województw jeżeli województwo posiada dochody objęte zakresem ordynacji podatkowej Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

37  Wójtowie (burmistrzowie/prezydenci miast) są organami podatkowymi pierwszej instancji w zakresie podatków i opłat stanowiących dochody budżetów gmin. 37 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

38  Organy te wydają indywidualne decyzje wymiarowe w sprawie zobowiązań podatkowych, ulg i zwolnień dotyczących: podatku od nieruchomości, rolnego, leśnego, podatku od środków transportowych, od posiadania psów, opłaty skarbowej, targowej, miejscowej, uzdrowiskowej, eksploatacyjnej w części stanowiącej dochód budżetu gminy oraz innych opłat stanowiących dochody gminy, uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów (np. elektryfikacyjnej, melioracyjnej, za urządzenia zbiorczego zaopatrzenia wsi w wodę itp.). 38 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

39  W ograniczonym zakresie kompetencje organów podatkowych przysługują również od dnia 1 stycznia 1999 roku starostom i marszałkom województwa, jednakże pod tym warunkiem, iż powiatom i województwom zostaną przyznane dochody objęte zakresem przedmiotowym Ordynacji, którymi mogą być podatki, opłaty oraz niepodatkowe należności budżetowe. 39 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

40  Samorządowe kolegia odwoławcze są organami wyższego stopnia w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego. Ich podstawowym zadaniem jest rozpatrywanie odwołań od postanowień i decyzji. 40 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

41  Jest organem podatkowym pierwszej instancji na podstawie art. 13 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej i zgodnie z art. 1c ustawy o Służbie Celnej do jego zadań należy w szczególności:  dokonywanie wymiaru i poboru należności celnych;  dokonywanie wymiaru i poboru podatku akcyzowego;  dokonywanie wymiaru i poboru podatku od towarów i usług z tytułu importu towarów. 41 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

42  Na podstawie art. 1b ustawy o Służbie Celnej sprawuje nadzór nad naczelnikami urzędów celnych i jest organem drugiej instancji w sprawach należących w pierwszej instancji do naczelników urzędów celnych oraz rozstrzyga w pierwszej instancji w sprawach celnych określonych w przepisach odrębnych.  Ponadto – na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy o kontroli skarbowej – jest organem drugiej instancji w sprawach, w których dyrektor urzędu kontroli skarbowej zakończył postępowanie kontrolne decyzją, gdy ustalenia dotyczyły podatku akcyzowego. 42 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

43 Jest organem kontroli skarbowej. Wydaje decyzje i wyniki kontroli w sprawach określonych w ustawie o kontroli skarbowej. Dyrektor u.k.s. kończy postępowanie kontrolne decyzją, gdy ustalenia dotyczą podatków, opłat i innych należności budżetu państwa, których wymiar należy do właściwości naczelników urzędów skarbowych oraz w sprawie podatku akcyzowego. Od jego decyzji służy odwołanie do właściwego dyrektora izby skarbowej albo izby celnej. 43 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki

44  Jest organem wyższego stopnia nad dyrektorami urzędów kontroli skarbowej. Sprawuje nadzór nad Wojewódzkimi Kolegiami Skarbowymi oraz koordynuje działania w zakresie kontroli podejmowane przez organy podatkowe i organy kontroli skarbowej. W przypadku przeprowadzania kontroli skarbowej przez Głównego Inspektora Kontroli Skarbowej przysługuje mu prawo wydania decyzji w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej, jeśli ustalenia dotyczą podatków, opłat i innych należności budżetu państwa, których wymiar należy do właściwości naczelników urzędów skarbowych oraz podatku akcyzowego. 44 Prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski Kierownik Katedry Prawa Finansowego Uniwersytet Łódzki