REWOLUCJA Dr hab. Adam Jelonek Rewolucja Czerwonych Khmerów.

Prezentacja na temat: "REWOLUCJA Dr hab. Adam Jelonek Rewolucja Czerwonych Khmerów."— Zapis prezentacji:

1 REWOLUCJA Dr hab. Adam Jelonek Rewolucja Czerwonych Khmerów

2 Pierwsze dni... Ewakuacja miast

3 Korzenie intelektualne IX 1977 Pol Pot „Demokratyczna Kampucza jest państwem komunistycznym” (stanowisko przyjęte m.in.. Przez ChRL, Koreę Północną, Jugosławia, Albania i Wietnam) J. Wasilkow „Demokratyczna Kampucza była państwem wściekle faszystowskim i formą średniowiecznej barbarii” Deng Xiaoping „nie zgadzamy się z częścią polityki prowadzonej przez Pol Pota. Prawdę powiedziawszy część jego posunięć godziła w lud...”

4 Korzenie intelektualne.. „w 1957 roku założyliśmy komitet. Zdecydowaliśmy, że droga parlamentarna wiedzie donikąd. Czerpaliśmy szczególnie z prac towarzysza Mao i doświadczeń chińskiej rewolucji, odgrywającej niezwykle doniosłą rolę w tym okresie. Po podsumowaniu dokonań światowej rewolucji szczególnie pod wpływem prac towarzysza Mao znaleźliśmy drogę odnoszącą się do naszych warunków” 1977 Pol Pot

5 Korzenie intelektualne... W walce rewolucyjnej w naszym kraju w sposób twórczy i z powodzeniem wcielaliśmy w życie myśl Mao Tse-tunga od chwili gdy nie dysponowaliśmy niczym prócz gołych rąk aż po 17 kwietnia 1977 roku Pol Pot 1977 Intelektualiści pełni miłości do ChRL i bezgranicznego uznania dla chińskiego komunizmu w jego najbardziej ekstremalnej i przerażajacej formie Sihanouk 1979 Naszym błędem było podążanie droga rewolucji kulturalnej i Bandy Czworga Ieng Sary 1979

6 Teoria zależności Dlaczego zostałem komunistą...Datuje się to na czas kiedy byłem studentem w Paryżu gdzie znalazłem się w takiej samej sytuacji jak wielu studentów z Kambodży. Zastanawialiśmy się nad przyszłością naszego ludu i drogami, jakimi możemy zrealizować nasze cele takie jak narodowa niepodległość, postęp ekonomiczny i dobrobyt dla wszystkich. Już wcześniej moje działania zmierzały do ich urzeczywistnienia.Moje studia i moje doświadczenia utwierdziły mnie w przekonaniu, że jedyną drogą wiodąca do wprowadzenie w życie naszych ideałów i odbudowy naszej zacofanej gospodarki jest socjalizm. Dlatego zostałem komunistą. Stało się tak w wyniku analizy realiów, a nie wiary w marzenia. Po zwycięstwie w kwietniu 1975 roku miałem szczerą nadzieję, ze uda nam się nasze ideały wcielić w życie Khieu Samphan 1980

7 Teoria zależności... Cambodia’s Economy and its Problems with Industrialization Dr Khieu Samphan

8 Teoria zależności... Andre Gundar Frank (1929-2005) „Development of Underdevelopment” Samir Amin (1931-) Delinking Franz Fanon (1925-1961) Wyklęty lud ziemi, Czarna skóra.Biała maska. Malcolm Caldwell (1931-1978)

9 Korzenie intelektualne Wyłącznie własna tradycja narodowa, rewolucyjna i ideologiczna ??? Padivath rewolucja Monarchia czy demokracja Saloth Sar Monarchia jest synonimem władzy absolutnej. Jej istnienie jest sprzeczne z interesami ludu...bezwzględnie zwalczać będzie ona oświatę wśród ludu, aby ten nie dostrzegł istoty jej błędów. Monarchowie zawsze używać będą pięknych słów niemniej ich serca pozostaną nikczemne

10 Nasza rewolucja... Ieng Sary wywiad do Der Spiegel 1977 Nie istnieją żadne wzorce dla przedsięwzięcia podejmowanego przez Khmerów. Chcemy wprowadzić w życie program, który nie ma do tej pory precedensu w historii. Nie ma wzorców, które moglibyśmy wykorzystać w naszym przypadku. Ani model chiński ani wietnamski nie może zostać zastosowany u nas. Dokonujemy reorganizacji gospodarczej państwa. Z owoców rolnictwa powstaną podwaliny dla naszego przemysłu rolnego. Naród Khmerski ma wiekowe doświadczenia w uprawie ryżu, a więc musimy zacząć od ryżu...

11 Nasza rewolucja... „Uważamy rolnictwo za czynnik z gruntu podstawowy i używamy jego owoców do szybkiej transformacji Kambodży cechującej się zacofaną gospodarką rolną w kierunku Kambodży o zmodernizowanym rolnictwie. W naszych dalszych zamiarach leży przekształcenie zacofanego kraju w Kambodżę uprzemysłowioną, trzymając się fundamentalnej zasady niepodległości, niezależności i polegania na własnych siłach” Pol Pot 27 IX 1977

12 Autarkia gospodarcza Rezygnacja z pomocy humanitarnej (Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża i Save the Children Foundation) tylko Chińczycy, którzy w naszych oczach sprawdzili się w okresie poprzedzającym przejęcie władzy otrzymali wyłączną koncesję na świadczenie pomocy humanitarnej... pomoc ta dostarczana będzie „na długość lufy karabinu”. Wywiad Khieu Samphana dla radia Moskwa 1976

13 Ekonomia lokalna Komuny rolne Eliminacja szczebli pośrednich dla ułatwienia procesu planowania gospodarczego (stały plan produkcji ryżu i prac irygacyjnych) Plany gospodarcze kierowane do komun za pomocą przekazów radiowych i na łamach Thung Padivath Podróże inspekcyjne

14 Ekonomia barterowa Eliminacja pieniądza „ przeżytku kapitalizmu i kapitalistycznego stylu myślenia”. (IV 75 komitet bankowy Non Soun, zapasy waluty I 79)

15 Ekonomia barterowa Samowystarczalna komuna -Produkcja i obróbka żywności na miejscu -trzy określone jako podstawowe rzemieślnicze stanowiska pracy- kowala, stolarza i tkacza -Ograniczenie własności prywatnej -barter (sól za ryż) i działalność korpusów transportowych

16 Przebudowa rolnictwa Program 3 ton z ha (20% stopa wzrostu produkcji) „Ryż i mąka ryżowa stanowią naszą bazę kapitałową. Prócz ryżu posiadamy inne produkty rolne jak kauczuk, kukurydzę, groch, ryby oraz produkty leśne. Stanowią one jednakże jedynie uzupełnienie [dla produkcji ryżu]. Za 100 tysięcy ton mąki ryżowej otrzymamy 20 milionów dolarów; jeśli mieć będziemy 500 tysięcy ton uzyskamy 100 milionów. Musimy więc zwiększyć produkcję w celu uzyskania dostępu do kapitału. Produkcję innych płodów rolnych jako spełniających funkcje uzupełniające zwiększać będziemy w przyszłości.” Czteroletni plan budowy socjalizmu na wszystkich polach

17 Przebudowa rolnictwa Niewykonywanie planów-spadek produkcji poniżej poziomu sprzed II w ś „...wrogie psy różnego autoramentu, dokonały sabotażu naszego planu: 3 tony na hektar...”

18 Przebudowa rolnictwa Prace irygacyjne „...z karabinem w jednym ręku, a motyka w drugim, nasi robotnicy, chłopi i rewolucyjne siły zbrojne poświęcą wszystkie swe siły dla budowy niezależności Demokratycznej Kampuczy...” Plan: do 1980 roku uzyskanie 525 tysięcy hektarów ziemi umożliwiającej co najmniej dwukrotne plonowanie ryżu w ciągu roku

19 Przebudowa przemysłu... „Co do kryteriów budowy socjalizmu w sektorze przemysłowym stoimy na stanowisku, że rolnictwo stanowi podstawę dla dalszej ekspansji przemysłu.” Czteroletni plan budowy socjalizmu na wszystkich polach

20 Przebudowa przemysłu... Zarzucenie rozwoju przemysłu ciężkiego „[Choć] ogólna obserwacja pokazuje, że inni podążyli drogą eksperymentu radzieckiego, my trwamy przy indywidualnej interpretacji własnej sytuacji i obraniu własnego kierunku”. Nierealistyczne plany „musimy produkować 5 milionów metrów muślinu na moskitiery rocznie”

21 Przebudowa przemysłu... Reindustrializacja -otwarcie około siedemdziesięciu zakładów produkcyjnych w stolicy (papierosy, tekstylia, narzędzia, baterie do latarek i radioodbiorników, likier...) -„przemysłowy rozwoju miasta Mongkol Borey” i działalność ekspertów chińskich. - uruchomienie plantacji kauczuku w Chup, „pracownicy farmy pozostali na posterunkach po wyzwoleniu... aby produkować więcej lepszego kauczuku, aby przyczynić się do wysiłków uczynienia państwa wielkimi krokami silnym i stabilnym.” - upadek rybołówstwa

22 Przebudowa infrastruktury Upadek transportu lotniczego- jedyny czynny port lotniczy Pochentong Marginalizacja znaczenia portu Kompong Som i rozbudowa bazy morskiej w Ream Naprawa sześciu „dróg narodowych” „Rozwój” transportu kolejowego Likwidacja sieci wodociągowej,elektrycznej i telefonicznej

23 Wymiana gospodarcza 1975 Barter w Poipet - Aranyaprathet 1976 Ren Fung Co. W Hong Kongu Główni partnerzy ChRL, KRLD, Singapur, Rumunia, Madagaskar, Japonia

24 Upadek gospodarczy Głód i epidemie ( beri beri, malarii, dyzenterii i cholery) Spadek normy żywieniowej (250g/dzień) Wysoka śmiertelność wobec odrzucenia „zachodniej” sztuki medycznej „ trzy dni wypoczynku na miesiąc; 15 dni urlopu na naukę i wypoczynek w roku;dwa miesiące urlopu macierzyńskiego”

25 Rewolucja w sferze społecznej-religia Artykuł 20 konstytucji Demokratycznej Kampuczy „Każdy obywatel Kampuczy ma prawo do wyznawania jakiejkolwiek religii, jak również prawo nie wyznawania żadnej. Wszystkie reakcyjne religie, szkodzące Demokratycznej Kampuczy i ludowi Kampuczy są surowo zakazane.”

26 Rewolucja w sferze społecznej-religia W okresie przedrewolucyjnym Khmer –buddysta (2500 świątyń-nowicjat- aktywność polityczna) „Religia buddyjska uczy nas polegać na własnych siłach bez oczekiwania czyjejkolwiek pomocy z zewnątrz”, „Zrób to sam i tylko sam - to jedna z nauk Buddy”, „ Wszyscy ludzie są równi; książęta i możni muszą oczyścić się w równym stopniu jak reszta ludu” „... buddyzm i komunizm reprezentują te same humanistyczne cele i nie ma wielkiego antagonizmu między nimi...” Slavko Stanic

27 Rewolucja w sferze społecznej-religia Sprzeczności rewolucja –buddyzm Pasywizm buddyzmu, karma petryfikująca porządek społeczny, gospodarczy wymiar religii „Budda nie urodził się w Kambodży, więc dlaczego mamy wyznawać religię pochodzącą z Indii”, „Religia buddyjska przybyła z Syjamu łudząc umysły ludzkie i usypiając ich czujność”, „Religia buddyjska niczemu nie służy. Czy odmawiasz swe modlitwy, czy też nie, nie ma to znaczenia dla wzrostu ryżu” i w końcu: „Religia buddyjska jest przyczyną słabości naszego kraju”. „Dopraszanie się przez mnichów jałmużny jest obrazą i przejawem ucisku wobec ludu pracującego. Zakazuje się dawać cokolwiek tym wygolonym osłom (...) Jeśli ktoś potajemnie da ryż mnichowi, każemy mu zasadzić kapustę. Jeśli kapusta nie wyrośnie w ciągu trzech dni wykopie on sobie własny grób...” Likwidacja świątyń, świątynie jako obiekt historyczny, działania władz wobec mnichów buddyjskich

28 Rewolucja w sferze społecznej-religia Chrześcijaństwo – bliższe ideałom rewolucyjnym ale obce kulturowo „...jeśli Czerwoni Khmerzy dowiedzieli się, że ktoś jest chrześcijaninem zabierali go i likwidowali pod zarzutem przynależności do CIA.” Francois Ponchaud

29 Rewolucja w sferze kulturowej-religia 250 tys. muzułmańskich Chamów (magia, bliskość do reżimu Lon Nola, niepodatność na zmiany) Akcje pacyfikacyjne i bunt w wiosce Krauch Chmar

30 Rewolucja w sferze społecznej-rodzina Znaczenie rodziny i pozycja kobiety w przedrewolucyjnej Kambodży Rewolucyjna restytucja tradycyjnych norm- zakaz konkubinatu, poligamii, prostytucji i... sporów w rodzinie Relacje wewnątrz rodziny- zakaz zwracania się do współmałżonków: kochanie- towarzysz żona i towarzysz mąż Koniec terminu ojciec, matka, dziecko towarzysz ojciec (met pouk), towarzyszka matka (met- me), towarzysz - dziecko (met-kaun) - Organizacja jako pouk-me

31 Rewolucja w sferze społecznej-rodzina Polityka pronatalistyczna państwa Zawieranie małżeństw (tylko osoby z tej samej klasy społecznej) „Towarzysze, którzy dziś zawrzecie związek małżeński: bądźcie świadomi wzajemnej odpowiedzialności wobec siebie jako mąż i żona do kresu swych dni. Pomagajcie sobie służyć wiernie i iść odważnie drogą wytyczoną przez Organizację do kresu swych dni.” Małżeństwa grupowe „Szef wioski oświadczył, że mają się odbyć wielkie obchody narodzin nowej Kampuczy...Przed całą wioską ustawiły się dziewczęta pochodzące z Phnom Penh i każda miała zatańczyć aby jak najlepiej się zaprezentować. Po prezentacji każdy inwalida z obozu wybierał sobie spośród nich żonę... wszystkie dziewczęta z Phnom Penh zostały jeszcze tego samego wieczora poślubione na zbiorowej uroczystości w obliczu przedstawicieli Organizacji... Szef powiedział: Pomyślcie! Ci chłopcy nie mieli kobiety od pięciu lat. Zapłacili za zwycięstwo własna krwią i ślub będzie dla nich nagrodą.”

32 Rewolucja w sferze społecznej-rodzina Nawiązanie do starych kodeksów karnych „Dlaczego płaczesz po zabitym mężu. On był wrogiem rewolucji!...”

33 Rewolucja w sferze społecznej - rodzina Sytuacja dzieci monti komar Leczenie z choroby przeszłości

34 Rewolucja kulturalna- miasta Ruralizacja kraju 23 kwietnia - ewakuacja miast Battambang, Svay Rieng, Kompong Chhang, Kompong Speu, Kompong Cham, Pailin, Siem Reap i Pursat. „wielu żołnierzy Lon Nola, którzy poddali się, w rzeczywistości ukryło swoją broń. Planowali oni zaatakować nas zaraz po tym jak wkroczymy do Phnom Penh i zamierzali skorumpować naszych bojowników i obniżyć ich ducha bojowego przy wykorzystaniu kobiet, alkoholu i pieniędzy... dzięki ewakuacji całej populacji, na wieś- tysiące szpiegów i agentów kontrrewolucyjnych siatek zostało unicestwionych” Ieng Sary

35 Rewolucja kulturalna-miasta „...oranie gruntu, uprawa i zbiory ryżu uczą naród prawdziwego systemu wartości. Miasta są złem. W miastach są pieniądze i handel co pociąga za sobą zgubne wpływy. Ludzie są dobrzy, lecz miasta są złe; dlatego musimy z nimi skończyć” „...Natychmiast po wyzwoleniu Battambangu 17 kwietnia 1975, nasza rewolucyjna armia przystąpiła do oczyszczania miasta z pozostałości starego porządku społecznego pozostawionego przez zdradziecka klikę. Nasi rewolucjoniści i rewolucjonistki przemierzały ulice zamykając jaskinie hazardu, szynki i domy publiczne, likwidując czarny rynek, który zdradziecka klika wykorzystywała do okradania naszego ludu. Odbudowano budynki zniszczone przez wroga przywracając miastu schludny i czysty wygląd w krótkim czasie.”

36 Rewolucja kulturalna- kodeks moralny 1) Będziesz kochał, czcił i służył robotnikom i chłopom. 2) Będziesz służył ludowi, gdziekolwiek jesteś całym swoim sercem i umysłem. 3) Będziesz szanował lud nie powodując uszczerbku dla jego interesów nie dotkniesz ich własności i upraw; nie przywłaszczysz sobie nawet tyle co jedno ziarno pieprzu i nie powiesz nawet jednego złego słowa przeciwko nim. 4) Będziesz błagał lud o wybaczenie jeśli popełniłeś błąd w zachowaniu wobec niego. Jeśli naraziłeś na szwank interesy ludu wynagrodzisz mu wszelkie straty. 5) Będziesz szanował prawa ludu w mowie, śnie, idąc, stojąc, siedząc, w powadze i radości. 6) Nie uczynisz niczego niewłaściwego wobec kobiety. 7) W jedzeniu i piciu ograniczysz się jedynie do rewolucyjnych produktów. 8) Nigdy nie będziesz uprawiał hazardu. 9) Nie dotkniesz pieniędzy ludu. Nie położysz ręki nawet na jednym ziarnku ryżu czy tabletce leku będących własnością społeczną państwa czy ministerstwa. 10) Będziesz zachowywał się łagodnie wobec ludu pracującego i klasy robotniczej i wszystkich obywateli. Wobec wrogów, amerykańskich imperialistów i ich marionetek będziesz podsycał swą nienawiść. 11) Będziesz wspierał pracę ludu i kochał jej owoce. 12) Będziesz walczył z determinacja i poświęceniem z każdym wrogiem przeciwnością, gotowy złożyć wszystko, nawet własne życie dla ludu, robotników i chłopów, rewolucji i Organizacji.

37 Rewolucja kulturalna- nowa moralność Przestępstwa i kary: „ Nie ma już żadnych złodziei, pijaków, chuliganów czy prostytutek w naszym kraju”. Picie alkoholu (wino ryżowe sra sar, piwo palmowe tuk thnaut chou gry hazardowe kradzież - chłosta lub wysłanie do obozu reedukacyjnego Rozwiązłość-więzienie lub śmierć Nadmiernie częste stosunki seksualne

38 Rewolucja kulturalna Poematy i pieśni rewolucyjne Nigdy już nie będziemy wzywać niebios w uprawie Lecz tylko oprzemy się na sile kolektywu I będzie tak podczas pory deszczowej i suchej, Ryż wszak wzrasta przez cały rok! Kopiemy i orzemy, Aby pozbyć się kamieni i chwastów. Dzikość dnia wczorajszego Otwiera drogę na żyzne pola ! Z motyką i koszykiem, Ruszamy do walki przeciw naturze Pobić amerykańskich imperialistów i ich lokajów, Zdobyć dobre zbiory i lepsze życie. Ryż dojrzewa na polach, Faluje dostojnie w wietrze, Słońce rewolucji oświetla ziemię Swymi złotymi, szczęśliwymi promieniami.

39 Rewolucja kulturalna- antyintelektualizm „Nie potrzebujecie wykształcenia aby uprawiać pola ryżowe”, „papierowe dyplomy są niczym w stosunku do dyplomów zdobytych w polu”, „pole ryżowe jest uniwersytetem...motyka jest piórem...” „...czy przed rewolucją uczniowie, studenci i absolwenci szkół wyższych... mogli odróżnić młodą od sześciomiesięcznej siewki ryżowej...” Nauka od ludu Intelektualiści i studenci „...gardzący wszelkimi rodzajami pracy fizycznej... rozpustni... zepsute... mający za nic dobre imię braterstwa robotniczo chłopskiego...” Dr Khieu Samphan

40 Rewolucja kulturalna- antyintelektualizm Mobilizacja i świadomość polityczna zastępuje technologię i wiedzę teoretyczną „...Czy to osiągnięcie byłoby możliwe przy użyciu maszyn? Nie! My nie mamy maszyn. My dokonujemy tego polegając wyłącznie na sile naszego ludu. Jesteśmy dzięki niej zupełnie samowystarczalni. Wskazuje to na wielki heroizm i poświęcenie naszego ludu. Pokazuje to także jak wielka siła drzemie jeszcze w naszym ludzie. Choć gołymi rękami, są w stanie zrobić wszystko...” Dr Khieu Samphan

41 Rewolucyjna organizacja społeczeństwa Przed zwycięstwem rewolucji „...pięć klas: klasa robotnicza, klasa chłopska, burżuazja, klasa kapitalistów i klasa feudalną”. Rewolucja opiera się na: „robotnikach, chłopach, burżuazji, intelektualistach, studentach, narodowych kapitalistach, klerze buddyjskim, i wszystkich postępowych i patriotycznych osobistościach”. Klasy wykluczone: imperialiści i wielcy właściciele ziemscy „ zamierzamy wprowadzić zjednoczone i równe społeczeństwo bez względu na przynależność do klas społecznych, poglądy polityczne, zapatrywania religijne i niezależnie od przeszłości poszczególnych osób (...) za wyjątkiem siedmiu zdrajców Lon Nola, Sirik Mataka, Son Ngoc Thanha, Cheng Henga, In Tama, Lon Boreta i Sosthene Feranandeza.”

42 Rewolucyjna organizacja społeczeństwa Konstytucja Demokratycznej Kampuczy „postrewolucyjne społeczeństwo składa z robotników, chłopów i żołnierzy.

43 Rewolucyjna organizacja społeczeństwa Nowa struktura klasowa (wymiar polityczny) trzy klasy: ludność o pełnych prawach- penh sithm (ludność stara- multethan) ludność o statusie kandydatów do pełni praw - triem Ludność nowa- bennheu

44 Rewolucyjna organizacja społeczeństwa Nowa struktura klasowa (wymiar ekonomiczny) kemlang ping – dorośli - kemlang 1 -dobrze zbudowane samotne osoby (7-14 lat) z ludności starej, tworzące ruchome zespoły robocze - kong chhlat- budujące kanały irygacyjne, zbiorniki, zajmujące się kultywacją gruntów - kemlang 2- zamężne kobiety i żonaci mężczyzni, praca w pobliżu wioski według ustalonych norm - kemlang 3 - osoby słabe, przeznaczone do wykonywania drobnych prac. kemlang ksaoy- małe dzieci oraz starcy

45 Rewolucyjna organizacja społeczeństwa jednostka (pouk) 3 osoby lider i dwóch czlonków grupa (krom) 10 osób pluton kong toic 30 osób kompania kong thom 100 osób batalion kong vorea toic 300 osób pułk kong vorea thom 900 osób

46 Organizacja systemu władzy najwyższym ciałem powołanym dla „nadawania kierunków polityki zagranicznej i wewnętrznej kraju ma być 250 osobowe Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych wyłaniane w tajnych i bezpośrednich wyborach powszechnych” Konstytucja Demokratycznej Kampuczy ed. cit. rozdział 5 Jedyna sesja 11-13 kwietnia 1976

47 Organizacja systemu władzy Zgromadzenie przyjęło rezygnację księcia Sihanouka, wyznaczając mu emeryturę w wysokości 8 tysięcy dolarów rocznie. Formalne funkcje władzy ustawodawczej - Stały Komitet Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych z Nuon Chea

48 Organizacja systemu władzy.

49 Podział administracyjny kraju Siedem regionów administracyjnych (phumipheak) sektory (damban) dystrykt (srok), sub-dystrykt (khum) phum- wieś kooperatywa sahakor

50 Organizacja systemu władzy Angkar (Angkar Leu) Komitet Wykonawczy Angkar (yotheas i chlop) Frakcje rewolucyjne Grupa paryska kierowana przez Pol Pota, antymonarchistyczna, antywietnamska i rewanżystowska wobec sąsiadów. Grupa prowietnamskich internacjonalistów z Vorn Vethem i Touch Phoenem. Byłych partyzantów ruchu Issarak reperezentujących silnie narodowe tendencje z Ta Mok na czele. Dawnych działaczy grupy Pracheachon, zwolenników stopniowego wprowadzania reguł demokratycznych w kraju z Keo Measem i Non Suonem Konsekwentnie maoistyczną grupę związana ze skrajną lewicą Komunistycznej Partii Kampuczy, cieszącą się stosunkowo największym poparciem społecznym z Hu Nimem i Hou Younem, a także: Zwolenników księcia Sihanouka;

51 Pozycja międzynarodowa „ Jesteśmy panami w naszym własnym kraju, ta ziemia należy do nas. W walce rewolucyjnej nie istnieją pojęcia eksterytorialności i przywilejów dyplomatycznych... Uważajcie się za szczęśliwych, że pozwalamy wam odjechać. Moglibyśmy z powodzeniem zrobić z wami co innego” Met Nhem „Demokratyczna Kampucza pozostaje w pełni solidarna z narodami Trzeciego Świata w Azji, Afryce i Ameryce Łacińskiej oraz z kochającymi pokój i sprawiedliwość ludźmi na całym świecie, aktywnie wspierając walkę z imperializmem, kolonializmem, neokolonializmem, działając na rzecz niepodległości, pokoju, przyjaźni, demokracji, sprawiedliwości i postępu między narodami”

52 Pozycja międzynarodowa Do czerwca 1977 roku w Phnom Penh przedstawicielstwa dyplomatyczne-Chińskiej Republiki Ludowej, Laosu, Wietnamu, Rumunii, Jugosławii, Egiptu, Korei Północnej, Albanii i Kuby (zlikwidowane VII 1977) maj 1976 stosunki dyplomatyczne- dyplomatyczne z Malezją, Peru, Filipinami, Birmą, Meksykiem, Nigerią, Wybrzeżem Kości Słoniowej i Singapurem Sierpień 1976 z Grecją, Japonią, Finlandią, Wielką Brytanią i Austrią

53 Pozycja międzynarodowa maj 1975 wymiana ognia przez kambodżańskie i wietnamskie kutry patrolowe w pobliżu wysp Phu Quoc, Thou Chau i bazy morskiej Poulo Wai luty 1976 Kampucza oprotestowuje obecność wojsk wietnamskich w północno wschodniej części kraju. maj 1976 Kampucza rezygnuje z roszczeń o charakterze historycznym Kwiecień 1977 początek wojny granicznej grudzień 1977 zerwanie stosunków dyplomatycznych przez obie strony 1978 roku deklaracja Wietnamu o utrzymywaniu specjalnych stosunków z Laosem i Kampuczą dla umocnienia solidarności, wzajemnego zaufania, długoterminowej współpracy i wzajemnej pomocy we wszystkich dziedzinach Lipiec 1978 Konferencja Państw Niezaangażowanych w Belgradzie- próba wykluczenia Socjalistycznej Republiki Wietnamu z ruchu

54 Ofiary rewolucji Początkowy cel- reżim Lon Nola „... akcja ta była ponad wszystko podyktowana specyficzną wizją człowieka: osoby, które zostały skażone kontaktem z poprzednim reżimem, nie mogły zostać zreformowane...”. „Reżim musi zostać zniszczony, a wróg całkowicie zdruzgotany”, „to co zostało zakażone musi być wycięte”

55 Ofiary rewolucji Drugi cel-określone klasy społeczne : „należało zniszczyć ludzi, aby zniszczyć klasy społeczne” Pol Pot „Wszyscy oficerowie... mają się zarejestrować, w celu powrotu do Phnom Penh. Profesorowie, studenci i nauczyciele muszą również podać swoje nazwiska, ale zostaną wywiezieni później”.

56 Ofiary rewolucji Trzeci cel- członkowie partii Czystki w odpowiedzi na próby obalenia władz 1976 zamachu stanu inspirowany przez Chińską Republikę Ludową -dowództwo wojskowego i umiarkowani przywódcy populistyczni (Hou Youn). 1977 „...niewielka grupa zdrajców na usługach wietnamskich ekspansjonistów usiłowała obalić rząd w Phnom Penh...”. 1978 Heng Samrin, Chea Sim i Ros Samay

57 Ofiary rewolucji Ośrodek S-21 Tuol Sleng minister informacji Hu Nim, minister kooperatyw Hou Youn minister gospodarki Vorn Vet

58 Tuol Sleng Metody przesłuchań

59 Ofiary rewolucji Głód „We wrześniu [1975]... ludność Ampil Praum Dacum oczyściła dżunglę z krabów, ślimaków, jaszczurek, pędów bambusa i korzeni oraz wszystkiego co tylko dało się zjeść. Ludzie wyglądali jak szkielety powleczone cienką skórą... co dziesiąty mieszkaniec wsi zmarł z głodu.” „każdego dnia w wiosce liczącej 440 rodzin umierały 3-4 osoby... wszystkie te zgony zostały spowodowane odwodnieniem organizmu w wyniku dyzynterii, nieleczonymi ranami i brakiem witamin”.

60 Ofiary rewolucji Liczba ofiar Noam Chomsky: „wszelkie szacunki są zbyt uproszczone, dokonywane z niewłaściwych powodów i przez niewłaściwych ludzi: ci, którzy uznają,że zamordowanie miliona osób w Indonezji stanowiło najlepszą dla Zachodu wiadomość z tego regionu... czy ci, którzy popierają silne związki USA z reżimami państw bedących obrazem moralnej i materialnej nędzy...nie mają prawa przyjmowac roli osądzających w kwestii Demokratycznej Kampuczy.”

61 Ofiary rewolucji „...nasza polityka wzrostu populacyjnego odniosła pierwszy znaczący sukces. Na przestrzeni roku urodziło się 392,000 nowych obywateli... tym samym przekroczyliśmy stan przedwojenny... Musimy przywiązywać wielką wagę do podnoszenia warunków życia i zdrowotności, aby przyspieszyć wzrost naszego narodu...” Pol Pot Struktura ofiar Śmiertelność w Demokratycznej Kampuczy: w czasie procesu rustyfikacji20 000 - 400 000 w wyniku chorób i głodu700 000 - 2 000 000 w wyniku egzekucji2 000 - 1 000 000 w wyniku nieudanych prób ucieczki2 000

62 Ofiary rewolucji Szacunki liczby ofiar Ofiary wojny (szacunki na okres 1970-1975) W.J. Sampson200 000 Ieng Sary600 000 Norodom Sihanouk600 000 Departament Stanu USA600 000 Saloth Sar800 000 Khieu Samphan 1 000 000 Pokój (szacunki na okres 1975-1978) Ieng Sary 300 000 Magazyn Time 600 000 MSZ Francji 800 000 Saloth Sar 800 000 Khieu Samphan 1 000 000 Barron i Paul 1 200 000 Departament Stanu USA 1 200 000 Amnesty International 1 400 000 Norodom Sihanouk 1 500 000 Ben Kiernan 1 500 000 Francois Ponchaud 2 300 000 Lon Nol 2 500 000

63 Ofiary rewolucji Estymacja -spis powszechny 1962 5, 740, 000 -rok 1970 6,993,000 do 7,524,000 (CIA 7 mln.) -rok 1975 7,864,000 do 8,768,000 (CIA 7,3 mln) RACHUNEK OTWARCIA 7,3 mln-200 tys.Wietn.=7,1 mln. -rok 1980 (FAO) 6,5-7 mln -rok 19796,2-6,7 mln OK. 700 800 tys.

64 KPP XII 1978 Narodowy Front Wyzwolenia Kampuczy (FUNSK), Heng Samrin, Chea Sim i Hun Sen 10 I 1979 Ludowa Republika Kampuczy- kraj wasalny- rząd Heng Samrina (przewodniczący Ludowej Rady Rewolucyjnej) Pierwsze wybory 1981 – jednopartyjny system Ludowo-Rewolucyjna Partia Kampuczy, (200 tys żołnierzy wietnamskich- 20 tys. żołnierzy kambodżańskich)

65 Obozy nadgraniczne Powszechny brak zaufania (osadnicy wietnamscy ok. 1 mln) i emigracja (500 tys na granicy i 100 tys w Tajlandii) Połowa 1979 pierwsze organizacje polityczne Trzy siły opozycyjne

66 Son Sann X 1979 Khmerski Ludowy Front Wyzwolenia Narodowego (KPNLF) Son Sann-kambodżański finansista, były premier rządu królewskiego, były działacz Partii Demokratycznej a następnie współpracownik i doradca Sihanouka, od połowy lat 60. w konflikcie odrzuca restytucję monarchii i powrót księcia jako osoby skompromitowanej współpracą z Czerwonymi Khmerami, liberalna demokracja (ale dawny skorumpowany establishment polityczny i gospodarczy tak z okresu królestwa jak i Republiki Khmerskiej generała Lon Nola). KPNLF znaczne poparcie wśród kambodżańskiej emigracji ale udało mu się zdobyć jedynie niewielkie fundusze, (z krajów ASEAN-u Tajlandii, Malezji i Singapuru). ugrupowanie partyzanckie znane jako „armia Son Sanna” było najmniej liczne i najsłabiej wyposażone.

67 Rojalisci Rojaliści przez kilka lat walczyli w licznych niewielkich izolowanych oddziałach (Moulinaka- Mouvement De Liberation Natioanle Du Kampuchea). Sihanouk, jedyna osoba mająca wpływ na zjednoczenie niewielkich frakcji przez długi czas pozostawał niechętny idei powrotu do aktywnego życia politycznego odpoczywając w swoich luksusowych rezydencjach w Pekinie i Phenianie. III 1981 roku powrót księcia Kambodżański Narodowy Front dla Niepodległej, Neutralnej, Pokojowej i Kooperatywnej Kampuczy FUNCINPEC. W szeregach FUNCINPEC-u działali przedstawiciele arystokracji, zamożniejszych społeczeństwa, środowisk związanych z dworem i działaczy byłego Sangkumu. Z chwilą powstania udało mu się przejąć część źródeł finansowania, koneksji politycznych i bazy członkowskiej KPLNF. Oddziały FUNCINPEC-u znane jako Narodowa Armia Sihanouka (ANS) były nieliczne, słabo wyposażone i wyjątkowo nieudolnie dowodzone.

68 Czerwoni Kmerzy byłe władze Demokratycznej Kampuczy W 1981 roku rozwiązały one partię komunistyczną - okrytą złą sławą Angkar i odsunęły przynajmniej oficjalnie najbardziej skompromitowanych przywódców. Partią Demokratycznej Kampuczy (PDK) stanął dr Khieu Samphan, który deklarował pragnienie budowy „nowego, demokratycznego i liberalnego państwa kambodżańskiego”. Chiny i Stany Zjednoczone dostarczały nieprzerwanego strumienia funduszy i materiałów wojennych oraz niezbędnego wsparcia politycznego na arenie międzynarodowej. Powoli ujawniane opinii publicznej informacje dotyczące zbrodni Czerwonych Khmerów zmuszały jednak tak Waszyngton jak i Pekin do coraz większego dystansowania się od swoich podopiecznych

69 Co je łączy... Ugrupowania opozycji kambodżańskiej chociaż tak wiele je różniło wykazywały jednak wiele cech wspólnych. Zarówno PDK, FUNCINPEC jak i KPLNF nie były partiami politycznymi sensu stricte. O ich pozycji politycznej decydowała pozostająca w ich dyspozycji siła militarna i poparcie jakim cieszyły się na arenie międzynarodowej. Wszystkie trzy frakcje zmierzały w rzeczywistości do restauracji, wprawdzie różnie definiowanego, ancien regimu - skorumpowanej republiki, niewydolnego królestwa, czy komunistycznej oligarchii. Ich przywódcy nie wyobrażali sobie przyszłej Kambodży w inny sposób niż ta, z którą związali swoja karierę polityczną. Partie opozycji miały kadrowy charakter i cieszyły się niewielkim poparciem społecznym. W następstwie inwazji wietnamskiej wielu Khmerów czuło się zobowiązanych do manifestowania narodowej zgody. Jednak wielu mieszkańców Kambodży uważało, że ruchy polityczne antywietnamskiego podziemia nie stanowią dla Kambodży rzeczywistej i pożądanej alternatywy.

70 Koalicja Względna stabilizacja w Kambodży i poważne naciski ze strony Waszyngtonu, Pekinu i państw ASEAN-u (pierwsza ofensywa pory suchej 1982 walki o Phnom Melai) 1981 początek negocjacji -porozumienie 22 czerwca 1982 roku w Kuala Lumpur. W jego wyniku utworzony został Rząd Koalicyjny Demokratycznej Kampuczy (GCDK). Pod względem militarnym kontrola co najwyżej pogranicznych obozów dla uchodźców i rajdy w głąb terytorium kraju. Siły koalicji 40 tysięcy żołnierzy z czego grubo ponad połowa została zmobilizowana przez Czerwonych Khmerów, oddziały rojalistów 5 tysięcy, KPLNF prawie wcale- od 1985 15 tys. wyeliminowani przez Wietnamczyków – zajmujące się głównie kontrabandą, 1987 resztki do Sihanouka Po wycofaniu wojsk wietnamskich w 1989 roku, na fali postępującej odwilży w bloku radzieckim, bazy na terenie kraju tworząc kwaterę główną w górniczym mieście Pailin.

71 Rozpad koalicji Porozumienie koalicyjne okazało się już po kilku miesiącach trwania niewiele warte. Plenarne spotkania przywódców koalicji stanowiły jeden ciąg wzajemnych oskarżeń i prób załagodzenia otwartej wrogości. Kres koalicji położyło wystąpienie w 1987 roku Sihanouka z CGDK. Uzasadniając swój krok książę wskazywał na powtarzające się ataki oddziałów Czerwonych Khmerów na jego własną partyzantkę, gwałcenie praw człowieka w obozach uchodźców kontrolowanych przez PDK i KPNLF, „dwulicowość” niewymienionych z nazwy „rządów zagranicznych, które rozgrywają kartę kambodżańską dla własnych mocarstwowych interesów”. Dla nikogo nie pozostawało jednak tajemnicą, że odejście Sihanouka dawało mu faktyczną swobodę manewru w negocjacjach z komunistycznym rządem w Phnom Penh i Hanoi. 1986-1989 wycofywanie wojsk wietnamskich

72 Porozumienie paryskie 30 VII- 30 VIII 1989 rozmowy paryskie 18 krajów i cztery partie kambodżańskie 23 X 1991 Porozumienie Paryskie powołanie Tymczasowej Administracji Narodów Zjednoczonych dla Kambodży (UNTAC), działającej pod bezpośrednim nadzorem Sekretarza Generalnego ONZ z delegowanym przez niego specjalnym przedstawicielem, którym został japoński polityk Yasushi Akashi Wycofanie się i rozbrojenie wszystkich walczących stron. Repatriacja setek tysięcy uchodźców, Zagwarantowanie podstawowych praw człowieka i wolności obywatelskich i doprowadzenie do wolnych i uczciwych wyborów.

73 Przygotowania do wyborów Powrót do Kambodży Sihanouka; FUNCINPEC podjął własną próbę sformowania rządu koalicyjnego. Prowadziło to w rezultacie wyłącznie do rosnącej destabilizacji sytuacji politycznej. wbrew porozumieniom wezwano do odsunięcia od procesu pokojowego Czerwonych Khmerów, jako winnych zbrodni przeciwko ludzkości; (w Phnom Penh doszło do zamieszek przygotowanych przez CPP Hun Sena, po powrocie szefa Czerwonych Khmerów Khieu Samphana)

74 Operacja UNTAC Początek w końcu kwietnia 1992 i zaangażowano w nią około 15, 900 żołnierzy (666 żołnierzy z Polski), 3600 cywilnych policjantów i ponad 1000 międzynarodowego personelu monitorującego wybory, a jej koszt wyniósł ponad 2 miliardów dolarów. Obstrukcję wobec postanowień konferencji od początku uprawiały wszystkie strony konfliktu. Czerwoni Khmerzy jak i pozostałe oddziały frakcji politycznych niechętnie oddawały się pod kontrolę Narodów Zjednoczonych. Czystki etniczne Czerwonych Khmerów wobec ludności wietnamskiej Wycofanie się Partii Demokratycznej Kampuczy z procesu pokojowego i obwieszczonej przez Khieu Samphana odmowy uczestnictwa w wyborach do Zgromadzenia Narodowego.

75 Wybory 1993 Wybory między 23 i 28 majem 1993. 90 procentowa frekwencja, -FUNCINPEC zdobył 1,824,183 głosów tj. 45,47% (58 miejsc) -CPP 1,533,471 głosów tj. 38,23%. (51 miejsc) -dwie partie wywodzące się z KPLNF Son Sanna to jest Buddyjska Partia Liberalno Demokratyczna i ruch Moulinaka odpowiednio 10 i 1 miejsce. -Pozostałe glosy podzieliło między siebie 16 innych partii i ugrupowań politycznych, z których żadne nie zdobyło reprezentacji parlamentarnej. Koalicja eks komunisty Hun Sena i rojalisty Norodoma Ranariddha (równorzędni premierzy)- dualistyczna struktura administracyjna państwa (przy zachowaniu potęgi CPP) i odbudowa relacji patron - klient

76 Nowa konstytucja Zgromadzenia Narodowe (Radhsphea ney Preah Recheanachakr Kampuchea) 122 członków/5 letnia kadencja w wyborach proporcjonalnych Senat (Sénat) 61 członków (2 wybieranych przez króla/2 przez Zgromadzenie Narodowe/57 w wyborach większościowych)/ 5 lat Król – wybierany przez Radę Królewską (przewodniczący i dwóch wiceprzewodniczących ZN, premier, dwóch przywódców religijnych)

77 Czerwoni Khmerzy Dodatkowe wyzwanie dla koalicji Czerwoni Khmerzy Zagrożenie dla bezpieczeństwa wewnętrznego niewielkie. Początkowe sukcesy partyzantki w rejonie miast Pailin i Anlong Veng - ofensywy sił rządowych VIII 1996 Kryzys przejście na stronę rządową w sierpniu 1996 Ienga Sary VII 1997 uwięzienie Pol Pota przez Ta Moka- walki wewnętrzne Spory wokół procesu Czerwonych Khmerów w łonie koalicji IV 1998 zamordowanie Pol Pota 1999 przejście na stronę rządową dr Khieu Samphana i schwytanie Ta Moka

78 Zamach stanu Napięcia w koalicji VII 1997 zamach stanu Hun Sena- obalenie, oskarżenie o zdradę i zmuszenie do ucieczki za granicę współkoalicjanta Norodoma Ranariddha, oraz wymordowanie znacznej części aktywistów FUNCINPEC-u w celu zapewnienia sobie supremacji politycznej. W próbie usprawiedliwienia swojego postępowania Hun Sen oświadczył, że był zmuszony do tego kroku, w przeciwnym razie bowiem to właśnie Ranariddha sprzymierzając się z Czerwonymi Khmerami posunąłby się do tego kroku. Sankcje, zawieszenie programów pomocowych i zamrożenie inwestycji zagranicznych. Pod naciskiem wspólnoty międzynarodowej Hun Sen zgodził się ostatecznie na umożliwienie powrotu Ranariddha do kraju i jego udział w nadzorowanych powtórnie przez ONZ wyborach 1998 roku.

79 Nowe wybory 1998 Sondaże przedwyborcze wskazywały na zwycięstwo CNP Kambodżańskiej Partii Narodowej (Cambodian National Party) z 32 % głosów wyprzedzającej FUNCINPEC i CPP odpowiednio z 19 % i 8.7 %. Sam Rainsy - były minister finansów i współpracownik Ranariddha. Krytykował on dotychczasowa koalicje za nieefektywność i wewnętrzną korupcję, za co został najpierw, w październiku 1994, zwolniony z urzędu a następnie a następnie wydalony z FUNCINPEC-u. W 1995 roku założył on populistyczna partię, która krytykując władzę i domagając się poszanowania praw człowieka szybko zyskiwała poparcie zwłaszcza w dużych miastach. Wyniki wyborów 1998 roku - 4,902,508 ważnych głosów 93% frekwencja - CPP zdobyło 2,030,790 głosów tj. 41.42% (64 miejsca) - FUNCINPEC 1,554,405 głosów t.j.31.70% (43 miejsca) - Partia Sama Rainsy 699,665 głosów tj. 14.27% (15 miejsc) - Pozostałe 617,648 głosów oddano na w sumie 36 innych partii Mediacja Sihanouka i przedstawicieli ASEAN-u, nowa koalicja 30 listopada 1998 roku pomiędzy CPP i FUNCINPEC-em, tym razem bez Ranariddha i z wyraźną już przewagą CPP

80 Ostatnie wybory 29 I 2003 Zamieszki antytajskie 27 VII 2003 kolejne wybory i kryzys konstytucyjny Kambodżańska Partia Ludowa (Kanakpak Pracheachon Kâmpuchéa) 47.3% 69 Partia Sama Rainsy (Pak Sam Rainsy) 21.9% 28 FUNCINPEC 20.8% 26 Poł. 2004 roku nowy rząd koalicyjny 7 X 2004 abdykacja Sihanouka 14 X 2004 Norodom Sihamoni