Relacja z pacjentem jako istotny element pracy lekarza Anna Dolczewska – Samela psycholog kliniczny, seksuolog, terapeuta tel.:

główny element diagnozowania, leczenia i sprawowania opieki nad pacjentami warunkuje stopień zadowolenia pacjentów ze sposobu leczenia Relacja z pacjentem

Typy relacji lekarz pacjent wg Szasza i Hollendra (za: Jakubowska- Winecka, Włodarczyk 2007, „Psychologia w praktyce medycznej”) MODELRola lekarzaRola pacjentaTypowe zastosowanie Relacja prototypowa Aktywność- bierność Aktywna - decydującaBierny odbiorca postępowania lekarskiego Brak przytomności, stany śpiączkowe, ostre urazy Rodzic - niemowlę Kierownictwo- współpraca Aktywna- dominującaAktywność w zakresie poszukiwania pomocy i posłusznego wypełniania poleceń Choroby ostre, np. infekcje Rodzic – nastolatek Obustronne uczestnictwo Aktywna- partnerskaAktywność symetryczna, partnerski udział pacjenta w procesie diagnozy i terapii Choroby przewlekłe Dorosły - dorosły

uzyskiwanie dokładniejszych danych i stawianie bardziej trafnej diagnozy poznawanie prawdziwych odczuć pacjentów, łatwiejsze doprowadzenie do spadku napięcia większe zaufanie pacjentów, pacjenci są bardziej przekonani o umiejętnościach lekarza redukcja oporu pacjentów wobec terapii szansa na samodzielne rozwiązywanie problemów przez pacjenta Korzyści płynące z tzw. pracy na relacji partnerskiej

brak możliwości wypowiedzenia się i przekazania pełnej informacji o objawach oraz odczuwanych dolegliwościach niezrozumiała forma informacji osoby pomagającej kierowanych do pacjenta niedokładne zapamiętanie informacji przez pacjenta Przyczyny niezadowolenia pacjentów

ciepło i uprzejmość ze strony osoby pomagającej umiejętność wczucia się w sytuację pacjenta (empatia) umiejętność zachęcania pacjenta rozmową oraz pytaniami, które rozbudzają zainteresowanie terapią oraz nadzieję (odzwierciedlanie, parafrazowanie) umiejętność sprecyzowania i podsumowania informacji uzyskanych od pacjenta oraz przekazywanie własnych informacji w sposób dla niego zrozumiały (parafrazowanie, klaryfikacje) Przyczyny zadowolenia pacjentów

Mapa nie jest terenem -nie ma „obiektywnej rzeczywistości”, tylko subiektywny odbiór oraz wewnętrzne wyobrażenia i modele świata -wewnętrzne, indywidualne modele rzeczywistości decydują o tym, w jaki sposób zachowujemy się i jakie znaczenia nadajemy zjawiskom występującym w naszym otoczeniu Zrozumieć empatię

-każdy człowiek ma swój własny sposób spostrzegania świata, odczuwania (w dużej mierze zależny od przeszłości – od urodzenia, poprzez dzieciństwo, szkołę, doświadczenia z rodziną, z rówieśnikami, itd., ocenę swoich możliwości -to, co widzimy wokół nas pada na grunt naszej wewnętrznej mapy – patrzymy na świat i odczuwamy poprzez filtr naszych doświadczeń – indywidualnych, niepowtarzalnych dla każdego z nas Aby móc zrozumieć drugiego człowieka trzeba spotkać się z nim na jego własnej mapie

Kontakt pozwala ci zbudować most do drugiej osoby. Gdy macie ten sam punkt widzenia – zdobywacie porozumienie Nie możesz jednak przeprowadzić kogoś przez most jeżeli go najpierw nie zbudujesz Dopasowując się do kogoś budujesz most Dopasowanie jest podstawową umiejętnością kontaktu Magiczne słowo – „kontakt”

przyjmowanie podobnej postawy ciała, wykonywanie podobnych gestów, tzw. taniec używanie tych samych słów, powtarzanie słów wypowiadanych przez rozmówcę mówienie podobnym tempem, używanie podobnego tonu głosu podobne tempo i głębokość oddechu Nawiązać kontakt, ale jak?

Analiza Transakcyjna Stan JA : spójny zbiór uczuć i myśli oraz powiązanych z nim zachowań RodzicDorosłyDziecko

Stan ego Rodzic przekonania, wartości, moralność, zasady, granice, stereotypy, zachowania opiekuńcze, gotowe programy działania osoba będąca w stanie ego R myśli, odczuwa i zachowuje się jak któreś z jej rodziców lub innych ważnych osób. Automatyczne sposoby zachowania zintrojektowane (nagrane, skopiowane) w dzieciństwie powinnam, muszę, wypada, trzeba, nie wolno, to konieczne, jesteś kiepski, dobrze się spisałaś

Stan ego Dorosły komputer pokładowy racjonalność, myślenie, analiza, obiektywne sądy odpowiedź na tu i teraz integruje pozytywne aspekty R i Dz o ile R i Dz aktywujemy automatycznie, to do użycia D potrzeba wysiłku ile, gdzie, kiedy, jak, dlaczego, PYTANIA O INFORMACJĘ

Stan ego Dziecko rezerwuar energii emocje, potrzeby, ich odczuwanie i ekspresja kreatywność, intuicja, seksualność, ciekawość Nie chcę! Chcę! Boję się, jaki piękny, to ciekawe!

Komunikacja w AT Jeśli dwoje ludzi znajdzie się w jednym miejscu, to będzie się komunikować Jednostka komunikacyjna – TRANSAKCJA każda wymiana słów, gestów, uśmiechu, grymasu W AT zwracamy uwagę zarówno na to, CO zostało powiedziane: treść wypowiedzi, ale również JAK: jej elementy niewerbalne (ton głosu, mimika, gesty) Ten sam komunikat (słowa) nadany z odmiennych stanów ego, będzie miał całkiem różne znaczenie

Transakcje komplementarne wg Berne’a transakcje komplementarne to zdrowe formy komunikacji komunikacja przebiega i kończy się w naturalny sposób, przebiega bez przeszkód, dopóki transakcje pozostają komplementarne

1 zasada komunikacji w AT komunikacja trwa tak długo, jak długo transakcje pozostają równoległe (komplementarne) np. dwoje ludzi zajmuje się plotkowaniem (Rodzic - Dziecko), rozwiązywaniem problemu (Dorosły - Dorosły), czy też wspólną zabawą (Dziecko - Dziecko albo Rodzic - Dziecko)

Transakcje komplementarne

2 Zasada komunikacji w AT Skrzyżowanie transakcji powoduje przerwanie komunikacji i/lub zmianę jej jakości. Uczestnicy muszą zmienić stany ego, by powrócić do komunikacji

Transakcje skrzyżowane

Bodziec ma charakter Dorosły - Dorosły, na przykład: "Może powinniśmy zastanowić się nad tym, dlaczego ostatnio więcej pijesz" czy też "Nie wiesz, gdzie są moje spinki do mankietów?" Właściwą reakcją Dorosły - Dorosły byłaby odpowiedź: "Może powinniśmy. Bardzo chciałbym to wiedzieć" czy też "Na biurku". Jeżeli jednak respondent wybucha gniewem, reakcje będą mniej więcej takie: "Zawsze mnie krytykujesz, jak kiedyś mój ojciec" albo "stale mnie za wszystko winisz". Są to reakcje Dziecko - Rodzic i na diagramie transakcyjnym ich wektory krzyżują się. W takich przypadkach problemy Dorosłego związane z piciem czy też spinkami do mankietów muszą być zawieszone do czasu, gdy wektory staną się równoległe.

3 Zasada komunikacji w AT Wyróżniamy transakcje na poziomie jawnym (społecznym) i ukrytym (psychologicznym) Efekt (zachowanie) transakcji podwójnej zależy od jej poziomu ukrytego.

Transakcje jawne i ukryte

Przykład: Kowboj: "Chodź, obejrzymy stodołę". Dziewczyna: "Od dzieciństwa uwielbiam stodoły". Na poziomie społecznym jest to rozmowa Dorosłych o stodołach, a na poziomie psychologicznym - rozmowa Dzieci o grze seksualnej.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Anna Dolczewska – Samela tel.: