Prawo zabezpieczenia społecznego Dr Andrzej Jabłoński Prawo zabezpieczenia społecznego
Pojęcie i przedmiot prawa zabezpieczenia społecznego
Art. 67 Konstytucji RP. 1. Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa. 2. Obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego, którego zakres i formy określa ustawa.
„Zabezpieczenie" kojarzy się z ochroną prawną i gwarancją bezpieczeństwa na wypadek określonego zagrożenia (niebezpieczeństwa), podobnie zresztą jak w przypadku pojęcia „ubezpieczenie". Z kolei przymiotnik „społeczne" określa wyraźniej naturę owego zabezpieczenia, a odnosimy go zarówno do rodzaju zagrożenia (niebezpieczeństwa), jako wspólnego losu zagrożonej grupy osób, jak i do wspólnego wysiłku tej społeczności, podejmowanego w celu zmniejszenia tego zagrożenia i łagodzenia jego skutków.
Stosunki prawa zabezpieczenia społecznego mają związek z zagrożeniami, które obejmujemy wspólną nazwą socjalnego ryzyka, oraz że wymagają specyficznych form ochrony tego ryzyka
Definicja podkreślająca znaczenie świadczeń. Wacław Szubert (Ubezpieczenie, 1987). Ubezpieczenie społeczne jest to „system zagwarantowanych ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym, pokrywających potrzeby wywołane przez zdarzenia losowe i inne zrównane z nimi zdarzenia, spełnianych przez zobowiązane do tego instytucje oraz finansowanych na zasadzie bezpośredniego lub pośredniego rozłożenia ciężaru tych świadczeń, w całości lub co najmniej w poważnej mierze na zbiorowość do nich uprawnionych”.
J. Jończyk Prawo zabezpieczenia społecznego jest systemem ustawowych gwarancji i świadczeń na wypadek określonego zdarzenia (ziszczenia się socjalnego ryzyka).
Prawo zabezpieczenia społ. a inne dziedziny prawa
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2010 r. II UZP 1/10 Normy prawa ubezpieczeń społecznych są uznawane za część składową prawa zabezpieczenia społecznego, mającego charakter odrębnej gałęzi prawa. W konsekwencji stosunki prawne powstające na gruncie obowiązywania norm tej gałęzi prawa należą do kategorii stosunków prawa zabezpieczenia społecznego.
prawo ubezpieczeń społecznych stanowi odrębną gałąź prawa w stosunku do prawa cywilnego, a jego przepisy mają charakter przepisów prawa publicznego, w których strony nie korzystają ze swoich praw podmiotowych regulowanych prawem prywatnym - Kodeksem cywilnym lub Kodeksem pracy, lecz w których Zakład Ubezpieczeń Społecznych realizuje wobec innego uczestnika stosunku prawnego ustawowe kompetencje organu władzy publicznej. Z tego względu stosunek ubezpieczenia społecznego nie jest stosunkiem cywilnoprawnym, opartym na równorzędności jego podmiotów i wzajemności (ekwiwalentności) świadczeń, lecz uregulowanym ustawowo stosunkiem publicznoprawnym opartym na zasadzie solidaryzmu, a wynikające z niego świadczenia stron tego stosunku nie są świadczeniami cywilnoprawnymi.
stosunek ubezpieczenia społecznego nie jest stosunkiem cywilnoprawnym, opartym na równorzędności jego podmiotów i wzajemności (ekwiwalentności) świadczeń, lecz uregulowanym ustawowo stosunkiem prawnym opartym na zasadzie solidaryzmu, a wynikające z niego świadczenia stron tego stosunku nie są świadczeniami cywilnoprawnym.
Ochrona pierwotna Wyraża się w tym, że skutki ryzyka są objęte ochroną w ramach prawa pierwotnego, np. prawem pracy (w przypadku pracowniczego zatrudnienia) lub innym prawem (w przypadkach niepracowniczego zatrudnienia, pozarolniczej działalności, prowadzenia gospodarstwa rolnego). Dla przykładu można wskazać obowiązek wypłaty wynagrodzenia chorobowego (art. 92 k.p.)
Ryzyko socjalne (przedmiot ubezpieczenia) J. Jędrasik – Jankowska Ryzyka ubezpieczeniowe — w odróżnieniu od zdarzeń losowych, mających byt faktyczny, realny — są tworem prawnym w tym sensie, że dopiero objęcie określonego skutku zdarzenia losowego ochroną ubezpieczeniową (tzn. przyznanie odpowiedniego świadczenia) kreuje byt prawny danego zdarzenia, podnosi je do rangi kategorii prawnej.
Pojęcie ryzyka socjalnego Przez ryzyko rozumie się na ogół niebezpieczeństwo wystąpienia zdarzenia: przyszłego, niepewnego, niezależnego od woli człowieka i dlań niekorzystnego (przynoszącego stratę). J. Jończyk
Rodzaje ryzyka socjalnego 1) dożycie wieku emerytalnego, 2) trwała lub okresowa niezdolność do pracy, 3) śmierć żywiciela, 4) niezdolność lub niemożność świadczenia pracy (prowadzenia działalności), 5) wypadek przy pracy lub choroba zawodowa, 6) niezdrowie, 7) bezrobocie, 8) niedostatek dochodu w rodzinie, 9) trudne sytuacje życiowe.
Źródła prawa zabezpieczenia społecznego. Zabezpieczenie społeczne w Konstytucji RP -zasada pomocniczości (preambuła) - art.. 2 Konstytucji (zasady sprawiedliwości społecznej) - art. 67 Konstytucji (prawo do zabezpieczenia społecznego)
Zabezpieczenie społeczne w prawie międzynarodowym Konwencja nr 102 MOP z 1952 r. o minimalnej normie zabezpieczenia społecznego - Europejska Karta Społeczna - Europejska Konwencja Praw Człowieka
Zabezpieczenie społeczne w prawie europejskim Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego ma na celu usprawnienie swobodnego przepływu obywateli Unii Europejskiej (UE). Opiera się na współpracy krajowych funduszy zabezpieczenia społecznego.
Postanowienia tego rozporządzenia dotyczą wszystkich tradycyjnych działów ubezpieczenia społecznego, tj.: świadczeń z tytułu choroby, świadczeń z tytułu macierzyństwa, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy, świadczeń z tytułu choroby zawodowej, świadczeń z tytułu inwalidztwa, świadczeń dla bezrobotnych, świadczeń rodzinnych, świadczeń emerytalnych, zasiłków na wypadek śmierci.
Określanie mającego zastosowanie ustawodawstwa Ubezpieczony podlega ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego. Tym państwem jest to, w którym ubezpieczony pracuje.
Ustawy zwykłe
Klasyczne techniki realizacji idei zabezpieczenia społecznego Idea zabezpieczenia społecznego realizowana bywa w trzech różnych formach organizacyjno-finansowych. Formy te klasyfikuje się jako techniki: ubezpieczeniową, zaopatrzeniową i opiekuńczą
Pojęcie techniki odnosimy do finansowania np Pojęcie techniki odnosimy do finansowania np.: składkowego i bezskladkowego (podatkowego), z budżetu państwa i funduszów celowych (wyodrębnionych), repartycyjnego (z bieżących dochodów) i kapitałowego (z kapitalizowanych składek), ze środków własnych i cudzych (na zlecenie) itp.
technika ubezpieczeniowa - składka - przymusowość, obowiązkowość - powszechność - zasada wzajemności - prawo do świadczeń jest prawem podmiotowym - publiczny wykonawca - samorząd ubezpieczonych -gwarancja wypłaty świadczeń - schematyzm prawa do świadczeń (brak klauzul)
cechy techniki zaopatrzeniowej System zaopatrzenia obejmuje na ogół całą ludność kraju bez względu i aktywność zawodową, udzielając pomocy osobom, które znalazły się w potrzebie 2. Środki na zaopatrzenie pochodzą ze środków publicznych 3. Świadczenia są w zasadzie jednolite i mają zapewnić każdemu w jednakowym stopniu zaspokojenie podstawowych potrzeb, uznanych za niezbędne minimum utrzymania. 4. Rodzaje świadczeń i ich wysokość oraz okoliczności i warunki uprawniają do nich są określone ustawowo. Spełniającym ustawowe warunki przysługi roszczenie o świadczenie. 5. Prawo do zaopatrzenia jest prawem podmiotowym, ale może być uzależnione od faktu nieposiadania innych środków utrzymania. Stąd możliwość zawieszał lub ograniczania świadczeń. 6. System jest administrowany przez urzędy publiczne (państwowe l samorządu lokalnego
Technika opiekuńcza . Systemy pomocy społecznej obejmują całą ludność, wszystkich, którzy znajdą się w potrzebie, niezależnie od ich aktywności zawodowej, obywatelstwa itp. 2. Potrzeba bywa określana w ustawie poprzez wskazanie poziomu mu dochodów. 3. Świadczenia przyznaje się ze źródeł publicznych 4. Realizacja zabezpieczenia społecznego zgodnie z metodą opiekuńczą m oznaczać zapewnienie niezbędnych środków różnicowanych co do ich rodź i wysokości odpowiednio do indywidualnych potrzeb jednostki, według uznania organu przyznającego świadczenie. 5. Prawo do świadczeń nie powstaje ex legę po zajściu określonego zdarzę: ale jest zależne od oceny dokonanej przez organ opiekuńczy, czy zachodzi taka potrzeba. Zainteresowanym służy skarga na decyzje organu. 6. Systemy pomocy społecznej są administrowane przez organy publiczne przeważnie lokalne.
Tytuły ubezpieczenia Tytułem ubezpieczenia jest każda działalność, z którą ustawa wiąże obowiązek lub prawo ubezpieczenia.
Art. 6. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: 1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów; 2) osobami wykonującymi pracę nakładczą; 3) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, zwanymi dalej "członkami spółdzielni"; 4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4; 5) osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi;
6) posłami i senatorami pobierającymi uposażenie oraz posłami do Parlamentu Europejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 lipca 2004 r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej, zwanymi dalej "posłami i senatorami"; 7) osobami pobierającymi stypendium sportowe, zwanymi dalej "stypendystami sportowymi"; 7a) pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej; 8) osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania; 9) osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy, zwanymi dalej "bezrobotnymi"; 9a) osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, zwanymi dalej "osobami pobierającymi stypendium"; 9b) (10) osobami pobierającymi stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych; 10) duchownymi; 11) (11) żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę wojskową, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę kandydacką; 12) osobami odbywającymi służbę zastępczą;
Pojęcie pracownika Art. 8. 1. Za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a. 2. Jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11 - dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca. 2a. Za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy (konstrukcja uznania za pracownika).
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r. II UZP 6/09 Pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy o dzieło zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej umowy (art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 4, poz. 74 ze zm.). OSNP 2010/3-4/46, Prok.i Pr.-wkł. 2010/11/44, Biul.SN 2009/9/22, M.P.Pr. 2010/3/158-160
III AUa 138/13 wyrok s.apel.2013.05.08 w Rzeszowie LEX nr 1314882 Podstawowym skutkiem uznania osoby wskazanej w art. 8 ust. 2a u.s.u.s. za pracownika, jest objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalno-rentowym, chorobowym i wypadkowym tak jak pracownika na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 u.s.u.s. W związku z tym osoby te podlegają obowiązkowi zgłoszenia z tego tytułu do wymienionych ubezpieczeń społecznych. Obowiązek ten obciąża zaś płatnika składek zgodnie z art. 36 ust. 1 i 2 omawianej ustawy.
III AUa 1173/12 wyrok s.apel.2013.05.08 w Białymstoku LEX nr 1314680 Norma art. 8 ust. 2a u.s.u.s. wykreowała nie tylko szerokie pojęcie "pracownika", ale także szeroką definicję pracowniczego tytułu obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Tytułem tym jest łączący pracodawcę z pracownikiem stosunek pracy (który w tym układzie warunkującym powstanie obowiązku ubezpieczeń społecznych ma podstawowe znaczenie) oraz dodatkowo umowa cywilnoprawna zawarta przez pracownika z pracodawcą lub zawarta z osobą trzecią, ale wykonywana na rzecz pracodawcy.
III AUa 1279/12 wyrok s.apel.2013.04.04 w Katowicach LEX nr 1311957 Artykuł 8 ust. 2a u.s.u.s. rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy i dotyczy również sytuacji, w której praca wykonywana jest na podstawie jednej z umów, o której mowa w tym przepisie przez osobę, która umowę taką zawarła z osobą trzecią, jednakże w jej ramach wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest więc to, że - będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą - jednocześnie świadczy na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej, zawartej z inną osobą.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2006 r. I UK 120/06 Pozorność umowy o pracę (art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p.) ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. OSNP 2007/19-20/294
O tym, czy strony istotnie nawiązały umowę o pracę, nie decyduje przy tym formalne zawarcie (podpisanie) umowy nazwanej umową o pracę, lecz faktyczne i rzeczywiste realizowanie na jej podstawie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy - przede wszystkim świadczenia pracy przez pracownika z zamiarem realizowania obowiązków pracowniczych,
III AUa 804/12 wyrok s.apel.2013.02.06 w Łodzi LEX nr 1312046 O tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych. Definicja ustawowa stosunku pracy zawarta jest w art. 22 k.p. i zakłada wykonywanie pracy osobiście, odpłatnie, w ramach podporządkowania pracowniczego, w sposób powtarzalny i bez ponoszenia przez pracownika ryzyka prowadzenia podmiotu zatrudniającego.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04 Stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 czerwca 2013 r.III AUa 1302/12 Zawarcie umowy o pracę przez kobietę w zaawansowanej ciąży, nawet w sytuacji gdy jej zachowanie obliczone jest na uzyskanie w niedługim czasie świadczeń z ubezpieczenia społecznego, przy faktycznym wykonywaniu obowiązków pracowniczych, nie prowadzi do uznania, że osoba taka nie podlega ubezpieczeniom społecznym z racji zatrudnienia pracowniczego.
Art.. 8 ust. 6. Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się: 1) osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych; 2) twórcę i artystę; 3) osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu: a) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, b) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych; 4) wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej; 5) osobę prowadzącą niepubliczną szkołę, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.
III AUa 1138/12 wyrok s.apel.2013.05.08 w Białymstoku LEX nr 1316153 Przepisy art. 13 pkt 4 u.s.u.s. łączą obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym z prowadzeniem działalności gospodarczej, a nie jedynie z deklaratywnym wpisem do ewidencji działalności gospodarczej, czy też posiadaniem numeru NIP i REGON.
Obowiązek rejestracji w ewidencji działalności gospodarczej wynika wprost z ustawy z 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Jednakże wpis taki ma zawsze charakter deklaratoryjny, bowiem działalność gospodarcza jest faktem, kategorią o charakterze obiektywnym. Nie konstytuuje jej żaden wpis do odpowiedniego rejestru. Wpis do ewidencji działalności gospodarczej stanowi tylko podstawę rozpoczęcia działalności gospodarczej w rozumieniu jej legalizacji i nie jest zdarzeniem ani czynnością utożsamianą z podjęciem takiej działalności. Nie ma też znaczenia, że określony podmiot prowadzący konkretną działalność nie ocenia jej (subiektywnie) jako działalności gospodarczej, nie nazywa jej tak, oświadcza, że jej nie prowadzi bądź nie zgłasza obowiązku podatkowego.
III AUa 1350/12 wyrok s.apel.2013.04.04 w Krakowie LEX nr 1313289 Stwierdzenie faktycznego zaprzestania prowadzenia wykonywanej działalności gospodarczej powoduje ustanie obowiązku ubezpieczenia społecznego w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 13 pkt 4 u.s.u.s.
III AUa 901/12 wyrok s.apel.2013.01.08 w Poznaniu LEX nr 1280916 Obowiązek ubezpieczenia wynika z faktycznego prowadzenia działalności. Natomiast kwestie związane z formalnym zarejestrowaniem, wyrejestrowaniem, czy zgłaszaniem przerw w tej działalności mają znaczenie w sferze dowodowej, nie przesądzają same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Osoby faktycznie nie prowadzące takiej działalności nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu, nawet jeżeli dokonały wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Informacje zgłaszane w organie ewidencyjnym o rozpoczęciu i zakończeniu wykonywania działalności gospodarczej mają niewątpliwie znaczenie w sferze dowodowej, bowiem prowadzą do domniemania, że stan faktyczny kształtuje się tak, jak to wynika z ewidencji działalności gospodarczej.
Art.. 8 ust. 11. Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcami, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.
Ocena, czy osoba "pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym" zależy od okoliczności konkretnego przypadku, przy czym sam fakt wspólnego zamieszkiwania nie może tu mieć decydującego znaczenia. Cechami charakterystycznymi dla prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego może być udział i wzajemna ścisła współpraca w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu, niezarobkowanie i pozostawanie w związku z tym na całkowitym lub częściowym utrzymaniu osoby, z którą się gospodarstwo domowe prowadzi, a wszystko to dodatkowo uzupełnione cechami stałości, które tego typu sytuację charakteryzują (vide: uzasadnienie wyroku SN z 2 lutego 1996 r., II URN 56/95, OSNP 1996/16/240).
Art. 6a. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: 1) osobami, które prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy i zaprzestały jej prowadzenia albo zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie art. 14a ust. 1d ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672, 675 i 983); 2) osobami, które prowadziły inną niż określona w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6, przez okres co najmniej 6 miesięcy i które zaprzestały jej prowadzenia; 3) zleceniobiorcami, którzy wykonywali pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisydotyczące zlecenia, przez okres co najmniej 6 miesięcy i którzy zaprzestali jej wykonywania; 4) osobami współpracującymi, o których mowa w art. 8 ust. 11, przez okres co najmniej 6 miesięcy z osobami, o których mowa w pkt 1-3, i które zaprzestały tej współpracy; 5) osobami duchownymi, podlegającymi z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej 6 miesięcy.
Art. 6b. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami sprawującymi osobistą opiekę nad dzieckiem, a które nie spełniają warunków do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, o których mowa w art. 6a. 2. Prawo do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym przysługuje jednemu z rodziców, pod warunkiem że drugi rodzic nie jest objęty ubezpieczeniem emerytalnym z tego tytułu albo ubezpieczeniami określonymi w art. 6 ust. 1 pkt 19 lub art. 6a.
Art. 7. Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje osobom, które nie spełniają warunków do objęcia tymi ubezpieczeniami obowiązkowo.
ZBIEG TYTUŁÓW UBEZPIECZEŃ w związku z przymusem ubezpieczenia społecznego powstaje problem zbiegu dwóch lub kilku tytułów obowiązkowego .ubezpieczenia emerytalnego i rentowego Zbieg ten reguluje art. 9 uosus
ogólnie można przyjąć, że w razie jednoczesnego spełnienia warunków podlegania obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu z kilku tytułów, o tytułach (lub tytule) obowiązkowego ubezpieczenia przesądza ustawa, nie dając w zasadzie osobom zainteresowanym możliwości wyboru.
Tytuły z bezwzględnym pierwszeństwm Ustawodawca wprowadza zasadę obowiązkowej kumulacji wszystkich zbiegających się tytułów.
Tytuły z bezwględnym pierwszenstwem art. 9 ust. 1 uosus: pracownicy, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, duchowni, funkcjonariusze Służby Celnej, osoby pobierające świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu, zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia lub wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie oraz osoby pobierające świadczenie szkoleniowe po ustaniu zatrudnienia
Wyjątek – art.. 9 ust. 2a Ubezpieczeni, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu bezwzględnego w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów.
Dodatkowe zatrudnienie pracowników, i także innych osób mających tyuł do objęcia ich obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym pozwala przy zastosowaniu uzupełniającej przymusowej kumulacji tytułów na osiągnięcie właściwej ze społecznego punktu widzenia minimalnej podstawy wymiaru składek
Drugi wyjątek osoba wykonująca pracę nakładczą, prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania pracy nakładczej podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność.
Zasada pierwszeństwa w czasie W świetle art. 9 ust. 2 ustawy o s.u.s. do grupy tej należą osoby: - wykonujący pracę nakładczą, - wykonujący pracę na podstawie umowy-zlecenia lub umowy agencyjnej albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, - prowadzący pozarolniczą działalność i osoby z nimi współpracujące, - posłowie, senatorowie, - osoby duchowne ,
Zasada pierwszeństwa w czasie Zbieg tytułów w tej grupie ubezpieczonych jest rozwiązywany według zasady obowiązkowego pierwszeństwa tytułu najwcześniejszego Zasada: osoba ta jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej.
Zasada pierwszeństwa w czasie - wyjątki Osoba wykonująca umowę-zlecenie lub umowę agencyjną lub inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo osoba współpracująca przy wykonywaniu tych umów - prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność.
Osoba prowadząca kilka rodzajów działalności pozarolniczej jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z jednego wybranego przez siebie rodzaju działalności.
Pracownicy, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz funkcjonariusze Służby Celnej, mający ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Zleceniobiorcy mający ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy. Przy czym osoby te podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli umowa agencyjna, umowa-zlecenie lub inna umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowa o dzieło została zawarta z pracodawcą, z którym pozostają równocześnie z stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy.
Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury.
Zakres podmiotowy ubezpieczenia chorobowego: Art. 11. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12 czyli osoby będące: -pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów -członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych -osobami odbywającymi służbę zastępczą 2. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10, czyli: -osoby wykonujące pracę nakładczą -osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz - osoby z nimi współpracujące; - osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi; -osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania - Duchowni
Pozostałe osoby nie mogą podlegać ubezpieczeniu chorobowemu, gdyż nie są czynne zawodowo i nie grozi im utrata dochodu.
Zakres podmiotowy ubezpieczenia wypadkowego. Nie ma ubezpieczenia wypadkowego dobrowolnego.
Art. 12. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, za wyjątkiem osób wymienionych w art.. 12 ust. 2 i 2a.
Powstanie i ustanie stosunku polegania ubezpieczeniu społecznemu.
Ubezpieczenie obowiązkowe art.. 13 uosus Skutek w postaci podlegania ubezpieczeniom społecznym powstaje z mocy ustawy i trwa przez cały czas spełniania warunków objętych dyspozycją tej normy prawnej. Decyzja organu rentowego ma w tej sytuacji charakter decyzji deklaratoryjnej, która jedynie stwierdza istnienie określonej sytuacji prawnej, ale jej nie tworzy ani nie kształtuje.
Uchwała z dnia 13 lipca 2005 r. Sąd Najwyższy I UZP 2/05 W razie niedopełnienia przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność obowiązku zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) organ rentowy jest uprawniony do wydania decyzji o zgłoszeniu do ubezpieczenia społecznego (art. 83 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy). OSNP 2006/5-6/88, Biul.SN 2005/7/27, Wspólnota 2005/16/50, Prok.i Pr.-wkł. 2006/5/51
Ubezpieczenie dobrowolne. Art. 14. 1. Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony, z zastrzeżeniem ust. 1a.
Wyrok z dnia 15 kwietnia 2008 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach III AUa 1376/07 Data, od której następuje objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym określona w art. 14 ust. 1 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych jest terminem zawitym prawa materialnego, który nie podlega przywróceniu.
Dobrowolne ubezpieczenia ustają: 1) od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony; 2) od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a; 3) od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom 4) z chwilą śmierci ubezpieczonego.
Wyrok z dnia 5 grudnia 2007 r.Sąd Najwyższy II UK 106/07 Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega ubezpieczeniu chorobowemu na zasadzie dobrowolności, a objęcie tym ubezpieczeniem realizuje się poprzez zgłoszenie stosownego wniosku (art. 11 ust. 2 i art. 36 ust. 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Nie oznacza to jednak, że przedmiotowy wniosek, a konkretnie zawarte w nim oświadczenie o zgłoszeniu do ubezpieczenia chorobowego, stanowi czynność prawną (zdarzenie prawne) rodzącą i kreującą stosunek cywilnoprawny.
Składka Składka jest ceną ubezpieczeniowej gwarancji, czyli komfortu psychicznego, z którego korzysta ubezpieczony.
Składka jest świadczeniem: - pieniężnym - przymusowym – należności z tytułu składek mogą być dochodzone w trybie egzekucji administracyjnej - celowym – składki tworzą fundusz, który może być przeznaczony tylko na wypłatę świadczeń - odpłatnym – odpłatność oznacza związek między obowiązkiem uiszczania składek a prawem do świadczeń bezzwrotnym – jeżeli ryzyko nie zajdzie, składka nie podlega zwrotowi
Stosunków ubezpieczenia społecznego nie da się zakwalifikować do stosunków zobowiązaniowych wzajemnych, nie można tu bowiem mówić, tak jak w przypadku cywilnoprawnych zobowiązań wzajemnych, o ścisłej współzależności (synallagmatyczności) składki i świadczenia. Składka w ubezpieczeniach społecznych jest wprawdzie osobistym wkładem ubezpieczonego, ale z przeznaczeniem na tworzenie ogólnego funduszu ubezpieczeniowego, z którego prawo do świadczeń czerpią ci ubezpieczeni, którym ziści się określone ryzyko socjalne.
Podział składki według ryzyka. Składka nie ma charakteru jednolitego i niepodzielnego. Ustawa o sus wyróżnia 4 składki, na poszczególne ubezpieczenia.
Finansowanie składek (podział składki na płatnika i ubezpieczonego).
Pracownik Składki na ubezpieczenia społeczne pracownika finansują: Składki na ubezpieczenie emerytalne finansują z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczeni i płatnicy składek. Składki na ubezpieczenia rentowe finansują z własnych środków, w wysokości 1,5 % podstawy wymiaru ubezpieczeni i w wysokości 4,5 % podstawy wymiaru płatnicy składek. Składki na ubezpieczenie chorobowe finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni Składki na ubezpieczenie wypadkowe finansują w całości, z własnych środków, płatnicy składek.
Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe: 1) osób prowadzących pozarolniczą działalność, 2) osób podlegających dobrowolnie ubezpieczeniu finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni.
Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, chorobowe i wypadkowe osób współpracujących finansuje w całości z własnych środków osoba prowadząca pozarolniczą działalność
Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego finansuje w całości budżet państwa za pośrednictwem Zakładu.
Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bezrobotnych finansują w całości powiatowe urzędy pracy z Funduszu Pracy.
Wysokość składki. Wysokość składki określona jest stopą procentową. Dla wszystkich ubezpieczonych stawka procentowa jest taka sama, w czym wyraża się zasada równości ubezpieczonych
Art. 22. 1. Stopy procentowe składek wynoszą: 1) 19,52 % podstawy wymiaru - na ubezpieczenie emerytalne, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4; 2) 8,00 % podstawy wymiaru - na ubezpieczenia rentowe; 3) 2,45 % podstawy wymiaru - na ubezpieczenie chorobowe; 4) od 0,40 % do 8,12 % podstawy wymiaru - na ubezpieczenie wypadkowe
Część składki na ubezpieczenie emerytalne wynosząca: 1) 2,8% podstawy wymiaru składki jest odprowadzana przez Zakład do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego, 2) 4,5% podstawy wymiaru składki jest ewidencjonowana przez Zakład na subkoncie, o którym mowa w art. 40a, w przypadku odprowadzania składki do otwartego funduszu emerytalnego
Wyrok z dnia 4 czerwca 2008 r.Sąd Najwyższy II UK 12/08 Wynikający z art. 22 ust. 3 w związku z art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.) obowiązek odprowadzania części składki na ubezpieczenie emerytalne pochodzącej ze składki ubezpieczonego do wybranego otwartego funduszu emerytalnego nie jest niezgodny z art. 67 ust. 1 Konstytucji RP.
Składki na ubezpieczenie emerytalne odprowadzane do funduszu nie są prywatną własnością członka funduszu składka emerytalna, z uwagi na jej przeznaczenie na tworzenie funduszu emerytalnego, posiada publicznoprawny ubezpieczeniowy charakter, który zachowuje nadal po przekazaniu przez Zakład jej części do funduszu.
Podstawa wymiaru składek przychód w rozumieniu ustawy o podatku doch od os fiz. kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego zadeklarowana kwota
Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Uchwała z dnia 10 września 2009 r. Sąd Najwyższy I UZP 5/09 Niewypłacone pracownikowi wynagrodzenie za pracę nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.
I UK 306/11 wyrok SN2012.02.03 LEX nr 1212047 Niewypłacone pracownikowi wynagrodzenie za pracę nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi wynagrodzenie wypłacone im w danym miesiącu kalendarzowym wraz z tymi składnikami i świadczeniami, które z mocy przepisów szczególnych nie są wyłączone z podstawy wymiaru składek. Wynagrodzenie wypłacone ubezpieczonemu pracownikowi przez pracodawcę z opóźnieniem wykazywane jest natomiast w indywidualnym raporcie miesięcznym składanym za ten miesiąc, w którym zostało faktycznie wypłacone i wówczas staje się podstawą wymiaru składek.
Wyrok z dnia 19 maja 2009 r. Sąd Najwyższy III UK 7/09 Zakład Ubezpieczeń Społecznych może kwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa.
Podstawa wymiaru w zadeklarowanej kwocie dotyczy: zleceniobiorców (jeżeli wynagrodzenie jest określone w umowie kwotowo) podlegających dobrowolnie ubezpieczeniu osób prowadzących pozarolnicza działalność
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe: - zleceniobiorców (art. 6 ust. 1 pkt 4) - oraz ubezpieczonych podlegających dobrowolnie tym ubezpieczeniom, o których mowa w art. 7 i 10, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia
Osoby prowadzące pozarolnicza działalność Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego
Osoby prowadzące pozarolnicza działalność Art. 18a. 1. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 % kwoty minimalnego wynagrodzenia
. Przepisy ust. 1 nie mają zastosowania do osób, które: 1) prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność; 2) wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 21 kwietnia 2010 r. II UZP 1/10 Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
Podstawa wymiaru zleceniobiorców Co do zasady podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców jest ustalana w oparciu o art. 18 ust. 7 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, natomiast zgodnie z art. 18 ust. 3 tylko wówczas, gdy odpłatność za realizację umowy określono w niej w sposób wskazany w tym przepisie.
Roczna podstawa wymiaru składek Art. 19. 1. Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób, o których mowa w art. 6, 7 i 10, w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej.
Wyrok z dnia 29 listopada 2004 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie III AUa 525/04 Jeżeli do opłacenia składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe jest zobowiązany więcej niż jeden płatnik składek, to sam ubezpieczony jest obowiązany do zawiadomienia wszystkich płatników składek o przekroczeniu kwoty rocznej podstawy wymiaru składek. Apel.-W-wa 2005/2/8, Pr.Pracy 2005/9/37, OSA 2005/10/25
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe: Art. 20. 1. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentow
Odrębności: - Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe nie stosuje się ograniczenia, że składka nie może przekraczać 30krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. - Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe osób, które ubezpieczeniu chorobowemu podlegają dobrowolnie, nie może przekraczać miesięcznie 250 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
Terminy płatności składek: Art. 47. 1. Płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż: 1) do 10 dnia następnego miesiąca - dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie; 2) do 5 dnia następnego miesiąca - dla jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych w rozumieniu art. 20 ust. 1, art. 24 ust. 1 i art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104, z późn. zm.7)); 2) do 5 dnia następnego miesiąca - dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych; 3) do 15 dnia następnego miesiąca - dla pozostałych płatników.
Wyrok z dnia 30 maja 2006 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie III AUa 418/06 Wydanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (na wniosek płatnika składki) zaświadczenia o nie zaleganiu należności składkowych, nie może stanowić podstawy do uwolnienia się od obowiązku zapłacenia zaległej składki, jeżeli w wyniku kontroli okaże się, że zaległość składkowa istniała także w okresie wskazanym w zaświadczeniu. Apel.-W-wa 2007/4/16, OSA 2008/12/40
Wyrok z dnia 4 lipca 2007 r. Sąd Najwyższy II UK 279/06 Od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odmawiającej wydania zaświadczenia o niezaleganiu z zapłatą składek, płatnikowi przysługuje odwołanie do sądu ubezpieczeń społecznych (art. 219 k.p.a. w związku z art. 83b ust. 1 i art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.). OSNP 2008/17-18/259
Uchwała z dnia 19 lutego 2008 r. Sąd Najwyższy II UZP 8/07 Odmowa wydania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaświadczenia lub zaświadczenia o treści żądanej przez osobę ubiegającą się o nie w przedmiocie zalegania z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, następuje w drodze decyzji, od której przysługuje odwołanie do sądu właściwego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 4778 § 1 k.p.c.)
Art. 84. 1. Osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego,
Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się: 1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania; 2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.