NARZĘDZIA COACHINGOWE W PRACY NAUCZYCIELA

Metafora coachingu Pewnego dnia na podwórko gospodarstwa, w którym jako dziecko mieszkał Milton, przywędrował nieznany koń. Nikt nie wiedział skąd przybył, a nie miał na sobie żadnego oznaczenia, które mogłoby pomóc ustalić tożsamość jego właściciela. Nie chcąc zatrzymywać zwierzęcia, które na pewno do kogoś należało, ojciec Miltona zdecydował się odprowadzić konia do domu. Wsiadł na niego, wyprowadził go na drogę i po prostu zaufał, że instynkt konia zawiedzie go do domu. Interweniował jedynie wtedy, gdy wierzchowiec schodził z drogi i zaczynał skubać trawę albo zbaczał w pola. Za każdym razem ojciec prowadził go z powrotem na drogę. Po kilku godzinach koń zatrzymał się przed pewnym gospodarstwem i zarżał. Na ten dźwięk, z domu wyszedł właściciel zwierzęcia, który gdy je ujrzał, zaskoczony zapytał ojca Miltona: „Skąd pan wiedział, że ten koń pochodzi właśnie stąd i należy do mnie?”. Na to ojciec odpowiedział: „Ja tego nie wiedziałem, to koń wiedział! Ja tylko pilnowałem, żeby nie zszedł z drogi”. /Milton Ericson/

Sztuka słuchania i zadawania pytań „Panie! Daj mi zdolność dostrzegania dobrych rzeczy w nieoczekiwanych miejscach i niespodziewanych zalet w ludziach. Daj mi Panie łaskę mówienia im o tym.” /Św. Tomasz z Akwinu/

Co to jest coaching? Coaching to pomoc ludziom w dokonywaniu zmian w taki sposób, w jaki tego oczekują i pomoc w podążaniu w takim kierunku, w którym chcą.

Co to jest coaching? Specyficzna forma szkolenia, w której jeden trener pracuje z jednym podopiecznym. Trenerem może być specjalista z zewnątrz lub wewnątrz organizacji. Celem jest poszerzenie wiedzy, rozwijanie umiejętności oraz kształtowanie i modyfikacja postaw. (Komisja Coachingu Polskiej Firmy Izb Szkoleniowych)

Co to jest coaching? Proces, którego głównym celem jest wzmocnienie klienta oraz wspieranie go w samodzielnym dokonywaniu zamierzonych zmian (na podstawie własnych odkryć, wniosków, zasobów)

Coaching to podróż… …w której coach pomaga klientowi znaleźć najbardziej właściwą drogę lub najwłaściwsze pomysły do realizacji celów, rozwiązania problemów, osiągnięcia rozwoju, a więc tego, czego osoba coachowana pragnie lub do czego dąży. W pierwszym etapie coach pomaga klientowi określić cel podróży i zrozumieć uwarunkowania, które dla osoby coachowanej mają znaczenie. Następnie pomaga znaleźć drogę i kierunek dojścia do tego celu. Motywuje do wyruszenia w podróż i wspiera klienta w tej podróży.

Cechy coachingu jest to proces, • opiera się na dobrowolności, • opiera się na kontakcie osobistym - coach pracuje z jednym klientem (lub grupą), • bazuje na zasobach klienta, jego mocnych stronach, • coach wspiera go w wydobywaniu tych zasobów, • coaching prowadzi do rozwoju

Ważne! • coach nie jest doradcą, • coach nie jest terapeutą, • coach przede wszystkim słucha i pyta, • coach nie musi być specjalistą z dziedziny, którą zajmuje się klient.

Klient przychodzi do coacha po moc, a nie po pomoc.

Coach jest kimś, kto mówi ci, czego nie chcesz słyszeć, który widzi to, czego nie chcesz widzieć — po to, żebyś był kimś, kim zawsze chciałeś być. Tom Land

DOBRY COACH…. Pomaga w uświadomieniu osobie coachowanej tkwiących w niej możliwości i motywowaniu do działania. To osoba coachowana decyduje o temacie i celach coachingu, o tym kiedy i jak szybko zacznie działać i co chce osiągnąć. Dobry coach nie doradza, nie uczy i nie wskazuje najlepszych dróg. Zna pytania, które trzeba zadać, aby znaleźć odpowiedź. Nie zna odpowiedzi.

DOBRY COACH.. Buduje w osobie coachowanej poczucie wartości, siłę i optymizm, Wspiera, towarzyszy, motywuje…

Jaką widzicie różnicę w sposobie prowadzenia rozmowy? W czym jest problem? Jakie są przyczyny? Czyja to wina? Od kiedy masz ten problem? Dlaczego nikt jeszcze tego nie rozwiązał? Kiedy najmocniej odczuwasz ten problem? Jak chcesz swój problem rozwiązać? Jak chcesz, żeby było? Po czym poznasz, że tak jest? Kiedy już tak będzie, co zyskasz? Jakie doświadczenia, umiejętności pomogą Ci osiągnąć cel? Jaki pierwszy krok zrobisz, aby osiągnąć cel? Kiedy to zrobisz? Po czym poznasz, że pierwszy krok działa?

NAJWAŻNIEJSZY JEST CEL!!!!

PRZEKUJ PROBLEM NA CEL! Główne zadanie coachingu – przekierować klienta z problemu na cel. • Nie zajmujemy się zbyt długo diagnozą – tylko tyle, ile konieczne. Skupiamy się na celu i rozwoju. • Klient musi zobaczyć swój cel, mieć go jasno zdefiniowanym. Wtedy wie, do czego dąży. • Cel musi być tak sformułowany, aby klient miał 100% wpływu na jego realizację.

Cel musi być smart

W coachingu mówisz do mnie, aby usłyszeć siebie.

Po co pytać? tylko rozmówca posiada potrzebne, istotne informacje, • zadawanie pytań motywuje do zaangażowania, • zadawanie pytań uzdalnia, wyzwala potencjał, który „drzemie” wewnątrz każdego, • pytania rozwijają poczucie odpowiedzialności, a tym samym zdolności przywódcze, • właściwe zadawanie pytań daje drugiej osobie poczucie autentyczności, docenienia i szacunku.

Unikajmy pytań: zamkniętych (Czy masz jakieś inne opcje?) • sugerujących rozwiązanie (Czy nie uważasz, że trzeba kogoś poprosić o pomoc?) • retorycznych (Czy to nie jest próba ucieczki od problemu?) • zawiłych (Co się stanie, gdy odmówisz, bo będziesz się obawiał reakcji grupy, a ona w rzeczywistości ma inne intencje niż myślisz?) • dlaczego? (Dlaczego nie możesz z nim o tym porozmawiać?)

AKTYWNE SŁUCHANIE Słyszenie jest fizjologiczne. Słuchanie jest nabytą umiejętnością. Tak samo jak widzenie i obserwowanie.

Przydają się techniki aktywnego słuchania: Parafrazowanie, • Zadawanie pytań (otwartych), • Odzwierciedlanie, • Klaryfikacja.

Bariery w aktywnym słuchaniu Porównywanie – moje doświadczenia… • Domyślanie się – pewnie myśli sobie… • Przygotowanie się do odpowiedzi, • Filtrowanie – podchodzę wybiórczo, wybieram tylko to, co zgodne z moją opinią, • Osądzanie – etykietowanie, • Skojarzenia – włączają się własne skojarzenia, • Przygotowywanie rad. Im więcej empatii, tym mniej skupienia się na procesie.

Metafora W czasie rozmowy coachingowej pojawia się problem, który Rozmówcę napawa lękiem, wobec którego wyraża swoje obawy.  C: Do czego porównasz swój problem?  R: Do kamienia lub Do szerokiej rzeki lub Do dziury w moście.  C: Co ten kamień robi?  R: Kamień mi ciąży. Boję się szerokiej rzeki. Dziura w moście napawa mnie lękiem.  C: Co możesz zrobić, by kamień był lżejszy? …, może rzeka jest płytka? …, czy możesz przejść nad dziurą w moście?  R: Rozwiązanie….  C: To jakie działanie w tej sytuacji będzie ….? Co możesz zrobić?

Zalety metafory Nie wywołuje oporu, nie zawiera zawartych wprost treści dydaktycznych.  Ma charakter równorzędnej komunikacji.  Pozwala bezpiecznie rozmawiać na trudne tematy.  Pozwala poszerzyć możliwości Rozmówcy.  Wyzwala od stereotypowego myślenia o problemie, pozwala na przebudowanie i przeformułowanie problemu.  Daje wybór.

POŻYTKI Z ZASTOSOWANIA COACHINGU W SZKOLE umiejętność budowania zaufania, • umiejętność słuchania, • umiejętność udzielania informacji zwrotnych, • umiejętność zadawania pytań, • umiejętność obserwowania i myślenia analitycznego, która pozwala trafnie interpretować zaistniałe sytuacje, • wysoka kultura osobista, która pomaga wybrnąć taktownie z trudnych sytuacji, • poczucie humoru, które pozwala rozładować atmosferę w trudnych sytuacjach.

Dla ucznia: lepsze uczenie się, • zwiększenie odpowiedzialności za uczenie się, • zwiększenie samodzielności, • rozwijanie pewności siebie i docenianie własnych osiągnięć, • gotowość do podejmowania ryzyka, • rozwój myślenia krytycznego, refleksyjnego i analitycznego, • zwiększoną gotowość do rozwijania swoich mocnych stron w różnych rolach zawodowych, osobistych i społecznych, • rozwijanie inteligencji emocjonalnej i nabywanie kompetencji życiowych, • gotowość i chęć do podejmowania nowych wyzwań.

Dla nauczycieli zwiększone poczucie skuteczności nauczycieli: nauczyciele czują, że mogą wpływać na zmiany, • zwiększona motywacja do pracy, • większe zaangażowanie w obserwowanie dowodów zmian wywołanych przez wykorzystanie coachingu, • nabycie umiejętności identyfikacji i wzmacniana indywidualnych możliwości własnych oraz uczniów/ uczestników procesu edukacji, • umiejętność indywidualnego podejścia do uczniów na podstawie rozpoznanych cech osobowości, temperamentu, stylu uczenia i systemu reprezentacji, • umiejętne korzystanie z wybranych zasobów w zakresie coachingu

„Szkoda mi nie spożytkować wielkich zasobów mądrości, jakie posiadam, ale Ty Panie wiesz, że chciałbym zachować do końca paru przyjaciół.” /Św. Tomasz z Akwinu/

Literatura Bennewicz M., Coaching i mentoring w praktyce, Burda Publishing Polska, Warszawa 2011. • Bennewicz M., Coaching czyli restauracja osobowości, Gruner+Jahr Polska, Warszawa 2013. • Brophy Jere, Motywowanie uczniów do nauki, PWN, Warszawa 2002. • Coaching i mentoring: jak rozwijad największe talenty i osiągad lepsze wyniki , MT Biznes, Warszawa 2006. • Glasser William, Każdy uczeo może osiągnąd sukces, Pracownia Alternatywnego Wychowania, Łódź 2005. • Hargrove Robert, Mistrzowski coaching, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2006. • Kordzioski J., Nauczyciel, trener, coach, Wolters Kluwer , Warszawa 2013. • Krysa W., Kupaj L., Kompetencje coachingowe nauczycieli, Wolters Kluwer , Warszawa 2014. • Limont Wiesława, Uczeo zdolny, GWP, Gdaosk 2010. • Parsloe Eric, Coaching i mentoring, Petit, Warszawa 1998. • Rogers J., Coaching. Podstawy umiejętności, Gdaoskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdaosk 2010. • Sidor-Rządkowska M., Coaching. Teoria, praktyka, studia przypadków, Wolters Kluwer , Warszawa 2012. • Stoltzfus T., Sztuka zadawania pytao w coachingu, Aetos Media, Wrocław 2012. • Thorpe S., Clifford J., Podręcznik coachingu, Wydawnictwo Rebis, Poznao 2007.