Warszawa, dn. 26 listopada 2015 r. • Dr Wiesław Jan Modrakowski — Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów — • Mgr Marcin Berent — Katedra Prawa Karnego i Polityki Kryminalnej WPiA UMK w Toruniu Ogólnopolska konferencja „Prywatna ochrona bezpieczeństwa” Warszawa, dn. 26 listopada 2015 r. „Kodeks etyki detektywa w kontekście standardu minimalnego IKD”

„Kodeks etyki detektywa w kontekście standardu minimalnego IKD” Harmonogram wystąpienia: 1. Etos zawodu detektywa i jego implikacje w płaszczyźnie etyki wykonywania zawodu. 2. Zawód detektywa oraz „usługi detektywistyczne” w świetle ustawy z dn. 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa – uwagi wprowadzające w zarysie ze szczególnym uwzględnieniem uprawnień detektywa na tle kompetencji organów ścigania. 3. Ustawa z dn. 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych – próba oceny regulacji normatywnych wraz z uwagami w płaszczyźnie de lege lata i ferenda – analiza dogmatyczna w zarysie. 4. Jakość usług detektywistycznych – próba wewnętrznego zestawienia prawno-porównawczego przed deregulacją ustawową (uwolnieniem zawodu) oraz oceny na tle stanu obecnego. 5. Minimalny standard usług detektywistycznych Internationale Kommission der Detektiv-Verbände (IKD) jako wyznacznik etyki wykonywania zawodu detektywa w Europie. 6. Kodeks etyki (etyczny) jako fontes iuris oriundi ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy członków Polskiego Stowarzyszenia Licencjonowanych Detektywów – Kodeks Etyki Detektywa Polskiego Stowarzyszenia Licencjonowanych Detektywów w strukturze standardów IKD, jego znaczenie oraz próba oceny na tle regulacji ustawowych i dotychczasowych doświadczeń praktycznych. 7. Instrumentarium reakcji w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej detektywa w świetle Kodeksu Etyki Zawodowej obowiązującego licencjonowanych detektywów polskich zrzeszonych w Polskim Stowarzyszeniu Licencjonowanych Detektywów ze szczególnym uwzględnieniem orzecznictwa sądów powszechnych i Trybunału Konstytucyjnego. 8. Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa, jego miejsce i znaczenie na polskim rynku usług detektywistycznych. 9. Rekapitulacja i wnioski – próba odpowiedzi na pytanie: „ Czy standardy obowiązujące licencjonowanych detektywów polskich zrzeszonych w Polskim Stowarzyszeniu Licencjonowanych Detektywów stać się mogą punktem odniesienia dla tożsamych regulacji w innych państwach europejskich? Teoria a statystyka – mity i rzeczywistość”.

Etos zawodu detektywa i jego implikacje w płaszczyźnie etyki wykonywania zawodu Etos, ethos [wym. etos] – ogół wartości, norm i wzorów postępowania przyjętych przez daną grupę ludzi.

Etos: → elitaryzm źródło: szczególna rola społeczna → ekskluzywizm źródło: ograniczony dostęp • Etos żołnierza (rycerza) • Etos lekarza • Etos prawnika • Etos architekta Ale już nie: • Etos murarza/tynkarza (choć szanuję) • Etos akrobaty (choć podziwiam) • Etos pani sprzedającej pietruszkę (choć bez urazy dla pani sprzedającej pietruszkę i pietruszki – lubię pietruszkę!)

Elitaryzm (?) → Zgodnie z art. 2 UoUD działalność gospodarcza w zakresie usług detektywistycznych to czynności, polegające na uzyskiwaniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji o osobach, przedmiotach i zdarzeniach, realizowane na podstawie umowy zawartej ze zleceniodawcą, w formach i w zakresie niezastrzeżonych dla organów i instytucji państwowych na mocy odrębnych przepisów, a w szczególności: — w sprawach wynikających ze stosunków prawnych dotyczących osób fizycznych, — w sprawach wynikających ze stosunków gospodarczych dotyczących: — wykonania zobowiązań majątkowych, zdolności płatniczych lub wiarygodności w tych stosunkach, — bezprawnego wykorzystywania nazw handlowych lub znaków towarowych, nieuczciwej konkurencji lub ujawnienia wiadomości stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa lub tajemnicę handlową, — sprawdzanie wiarygodności informacji dotyczących szkód zgłaszanych zakładom ubezpieczeniowym, — poszukiwanie osób zaginionych lub ukrywających się, poszukiwanie mienia, — zbieranie informacji w sprawie, w której toczy się postępowanie karne, postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe albo inne, jeżeli w toku postępowania można zastosować przepisy prawa karnego.

Czy zawód detektywa jest elitarny? TAK → bo detektyw pełni szczególną rolę społeczną ze względu na swe kompetencje (uprawnienia), które nie zostały zastrzeżone dla monopolu władzy państwowej, które wymagają od niego odpowiednich kwalifikacji, predyspozycji i cech charakteru

Czy zawód detektywa jest EKSKLUZYWNY? Ekskluzywizm (?) Art. 4 ust. 2 UoUD: → Detektywem […] jest osoba posiadająca licencję.

Ekskluzywizm (?) KTO MOŻE ZOSTAĆ DETEKTYWEM? O wydanie licencji może ubiegać się osoba, jeżeli: — posiada obywatelstwo polskie lub obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub przysługuje jej, na podstawie umów międzynarodowych lub przepisów prawa Unii Europejskiej, prawo do podjęcia zatrudnienia lub wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, — ukończyła 21 lat, — posiada wykształcenie co najmniej średnie, — ma pełną zdolność do czynności prawnych, — nie toczy się przeciwko niej postępowanie karne lub postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe popełnione z winy umyślnej, — nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione z winy umyślnej, — nie została zwolniona dyscyplinarnie z Policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Biura Ochrony Rządu, wojska, prokuratury, sądu lub z innego urzędu administracji publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej lub innym państwie, w okresie ostatnich 5 lat, — ma nienaganną opinię wydaną przez komendanta powiatowego (miejskiego) Policji właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania, — posiada zdolność psychiczną do wykonywania czynności w zakresie usług detektywistycznych, stwierdzoną orzeczeniem lekarskim, — legitymuje się dokumentem potwierdzającym odbycie szkolenia w zakresie zagadnień ochrony danych osobowych, ochrony informacji niejawnych, przepisów regulujących prawa i obowiązki detektywa oraz zasad wykonywania działalności gospodarczej w zakresie usług detektywistycznych.

Polski detektyw – profil przykładowy • Polak → bo posiada obywatelstwo polskie • młodociany → bo ukończył 21 lat • murarz/tynkarz → bo posiada wykształcenie co najmniej średnie • kleptoman/alkoholik/hazardzista → bo posiada pełną ZdCzP • szalbierz/żebrak/prostytutka → bo nie toczy się postępowanie karne • pirat drogowy, który śmiertelnie potrącił człowieka → bo nie był skazany za przestępstwo umyślne • przeznaczony do ewakuacji razem ze starcami i dziećmi → bo nie został zwolniony dyscyplinarnie ze służb mundurowych • szczęściarz/lawirant → bo ma nienaganną opinię • zatwardziały pięknoduch → bo posiada zdolności psychiczne • bilokant → bo ukończył szkolenie, na którym nigdy nie był.

Polski detektyw – przykładowe CV Stefan Olms: młody Polak, z zawodu murarz-tynkarz, akrobata z pasji. Miłośnik cudzych rzeczy, dobrych alkoholi i rozrywki w kasynie. Sądownie niekarany, choć z doświadczeniem szalbierskim i żebraczym. W wolnych chwilach zajmuje się prostytucją. Posiadacz prawa jazdy kat. B ze zdolnościami rajdowymi. Bezkonfliktowy, nigdy nie został zwolniony dyscyplinarnie z żadnej ze służb, w której nigdy nie był. Szczęśliwie odznacza się nieposzlakowaną opinią. Bardzo dobry organizator, który – odbywając szkolenia – przebywał jednocześnie w innym miejscu. Na tej podstawie uprasza się o przyjęcie w poczet detektywów polskich.

CZY ZAWÓD DETEKTYWA JEST EKSKLUZYWNY? NIE → bo detektywem może zostać w zasadzie KAŻDY, a argument, że wolny rynek wyeliminuje najsłabsze podmioty nie znalazł odzwierciedlenia w rzeczywistości.

Licencja detektywistyczna przed deregulacją → Prócz obecnych wymogów: – EGZAMIN Z ZAKRESU: • Konstytucji RP; • przepisów dotyczących Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, ochrony danych osobowych, ochrony informacji niejawnych; • przepisów prawa cywilnego i karnego (materialnego i procesowego), kryminalistyki, kryminologii i wiktymologii oraz psychologii sądowej.

Problem deregulacji – uwolnienia zawodu detektywa Postulaty teorii: → podniesienie jakości rynku usług detektywistycznych, → obniżenie cen usług detektywistycznych. Rzeczywistość praktyki: → obniżenie jakości rynku usług detektywistycznych, → wzrost cen profesjonalnych usług detektywistycznych. Symptomatyczne jest to, że połowa biur detektywistycznych i praktykujących prywatnych detektywów zorganizowała się w ostatnim 1,5 roku, podczas gry pierwsza połowa potrzebowała na to ćwierć wieku (1989-2014).

Problem deregulacji – uwolnienia zawodu detektywa • Postulaty w płaszczyźnie lex ferenda: → przywrócenie egzaminu przeprowadzanego przez komisję powoływaną przez komendanta wojewódzkiego Policji dla weryfikacji kompetencji merytorycznych kandydatów na detektywów (zob. art. 29 ust. 4 UoUD w brzmieniu tekstu ogłoszonego); → ustanowienie wymogu nieskazitelnego charakteru i dotychczasowego zachowania dającego rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu detektywa dla weryfikacji predyspozycji społecznych (por. art. 65 ust. 1 UPoA)

Minimalny standard usług detektywistycznych Internationale Kommission der Detektiv-Verbände (IKD) • Co to jest IKD? IKD – to założona w 1964 roku międzynarodowa parasolka składająca się z Prywatnych Stowarzyszeń Detektywów i Usług Ochroniarskich na całym świecie, której podstawowym celem jest wyznaczanie i przekazywanie zatwierdzonego przez IKD poziomu dotyczącego śledztw w sektorze prywatnym jako wymagalnego standardu minimalnego w Unii Europejskiej.

• Dlaczego IKD jest ważna? Minimalny standard usług detektywistycznych Internationale Kommission der Detektiv-Verbände (IKD) • Dlaczego IKD jest ważna? Nieobecność zharmonizowanych regulacji na liberalnym międzynarodowym wolnym rynku, stwarza niepewność, nieuczciwą konkurencję i atrakcje do złych metod wykonywania usług.

Minimalny standard usług detektywistycznych Internationale Kommission der Detektiv-Verbände (IKD) • Co ujawniają badania IKD? Brak jednolitego powszechnego standardu w 22 państwach (Austria, Belgia, Dania, Czechy, Niemcy, Francja, Grecja, Węgry, Irlandia, Włochy, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Holandia, Norwegia, Polska, Portugalia, Szwecja, Słowacja, Słowenia, Hiszpania i Wielka Brytania). Brak legislacji w tym zakresie, różne procedury, różnice w kryteriach i niezgodną z ustawodawstwem tolerancję przestępstw. Aby ustanowić powszechny minimalny standard trzeba wziąć pod uwagę Konwencje Ochrony Praw Człowieka i Podstawowej Wolności.

→ Opcja 1: osobiste wymagania – minimalny wiek i zdolność psychiczna; Minimalny standard usług detektywistycznych Internationale Kommission der Detektiv-Verbände (IKD) • Co proponuje IKD? IKD proponuje, aby na minimalny standard wymagań osób wykonujących zawód prywatnego detektywa składały się przede wszystkim: → Opcja 1: osobiste wymagania – minimalny wiek i zdolność psychiczna; → Opcja 2: uczciwość – czysta kartoteka kryminalna; → Opcja 3: kompetencja – sprawdzana testem w zakresie posiadanej wiedzy i praktyki (doświadczenie); → Opcja 4: profesjonalna kompensacja – minimalne odszkodowanie 100 tys. EUR; → Opcja 5: Kodeks Etyczny – obowiązujący kodeks IKD z obligacjami utrzymania w tajemnicy informacji; → Opcja 6: wyjątki do Opcji od 1 do 5 – stosowane przez krajowy organ licencjonowania; → Opcja 7: ważność – od daty przynależności do IKD.

Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w strukturach Internationale Kommission der Detektiv-Verbände (IKD) PSLD otrzymało zaproszenie przystąpienia do IKD, którego kierownictwo oczekuje deklaracji oraz czynnego udziału w pracach, mających na celu ujednolicenie standardów minimalnych zawodu prywatnego detektywa. Konsekwencją przystąpienia PSLD do IKD jest także opracowywanie i – w dalszej perspektywie – przyjęcie dyrektywy unijnej w zakresie standardów minimalnych dla prywatnych detektywów w Unii Europejskiej jako pierwszego etapu legislacji w tym przedmiocie.

Stan polskiej detektywistyki – analiza komparatystyczna na tle wybranych państw europejskich   Polska Francja Wielka Brytania Rumunia Słowenia Włochy Portugalia Hiszpania Dania Norwegia Finlandia Turcja Liczba prywatnych biur detektywistycznych 950 300 2000 670 81 3000 20 600 7 50 23 28 Liczba praktykujących prywatnych detektywów 1547 750 95 37 120 40 75 Regulacja prawna działalności TAK NIE Licencja Kontrola działalności Raport detektywistyczny jako dowód w sądzie

1. Powołanie Stowarzyszenia 2. Deregulacja zawodu detektywa Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa 1. Powołanie Stowarzyszenia 2. Deregulacja zawodu detektywa 3. Projekty naprzeciw deregulacji 4. Stan obecny 5. Kodeks Etyki Detektywa 6. Program kształcenia ustawicznego

Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów jest jedynym w Polsce zrzeszeniem osób fizycznych posiadających tytuł zawodowy detektywa, na podstawie licencji wydanych przez właściwego miejscowo komendanta wojewódzkiego Policji.

Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa Wstępnie siedzibą PSLD był Kraków. Uchwałą Walnego Zebrania Członków zadecydowano o przeniesieniu siedziby PSLD do Warszawy, która obecnie mieści się przy ul. Królewskiej 43/111. 

Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa W okresie do 31 grudnia 2013 nastąpiło wyraźne zainteresowanie członkostwem w PSLD, której nowo wybrany Zarząd wskazał na potrzebę rozszerzenia oferty dla osób uzyskujących uprawnienia wykonywania zawodu detektywa i dla odbiorców usług detektywistycznych,

Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa […] ale i merytorycznej weryfikacji osób rozpoczynających wykonywanie tego zawodu zaufania publicznego, co do którego państwo postanowiło zrezygnować z takiej roli, likwidując państwowy egzamin implikujący de facto i de iure wydanie licencji detektywa.

Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa Przed wejściem w życie tzw. ustawy deregulacyjnej, decyzjami Zarządu PSLD, wdrożone zostały projekty, stanowiące swego rodzaju możliwą reakcję na obstrukcję Państwa wobec zawodu, którego wykonywanie wiąże się z bardzo bezpośrednią ingerencją w podstawowe prawa i wolności jednostki i prowadzonej w Polsce działalności gospodarczej:

Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa […] a to: PROGRAM PARTNERSKI, PROGRAM PATRONACKI oraz NAWIĄZANIE WSPÓŁPRACY z krajowymi ośrodkami akademickimi.

Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa POLSKIE STOWARZYSZENIE LICENCJONOWANYCH DETEKTYWÓW obecnie liczy 75 członków zwyczajnych. Posiada także 5-ciu Członków Honorowych.

Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa Jednym z pierwszych aktów prawnych przyjętych przez Walne Zgromadzenie Członków PSLD był Kodeks Etyki Detektywa, którego obecny tekst dostosowano do STANDARDU MINIMALNEGO Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Detektywów (IKD), do której PSLD przystąpiło na Kongresie w Barcelonie 17.04.2014 roku.

Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa Dokument ten stanowi zbiór reguł i zasad, jakimi powinien się kierować detektyw będący członkiem PSLD, ale zalecając jego przyjęcie przez każdego detektywa wykonującego ten zawód.

Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa Kodeks Etyki Detektywa Polskiego Stowarzyszenia Licencjonowanych Detektywów, jak każdy zresztą kodeks etyczny, stanowi źródła prawa obowiązującego wszystkich członków dobrowolnie zrzeszonych w strukturach Stowarzyszenia w zakresie norm postepowania w płaszczyźnie deontologii zawodowej.

Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa Stał się on nie tylko wyznacznikiem postępowania dla adresatów jego norm, ale także przedmiotem zainteresowania przedstawicieli polskiej nauki prawa karnego, również dlatego, że zawarte w nim normy dyscyplinarne zaliczone zostały przez rodzimie orzecznictwo do kategorii prawa represyjnego.

Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa Działania PSLD ukierunkowane na podniesienie jakości usług detektywistycznych i przestrzeganie zasad etycznych w trakcie ich wykonywania, stanowiły wyznacznik przyjęcia w orzecznictwie sądów określenia Stowarzyszenia jako jedynego reprezentanta detektywistycznej grupy zawodowej w Polsce.

Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa

Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa

Polskie Stowarzyszenie Licencjonowanych Detektywów w systemie prywatnej ochrony bezpieczeństwa

Dr Wiesław Jan Modrakowski Mgr Marcin Berent DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ