Ważone indeksy w badaniu podmiotów ekonomii społecznej Marek Bożykowski

Podstawowe wymagania wobec narzędzia Możliwość prowadzenia systematycznych i niskokosztowych badań kondycji podmiotów ekonomii społecznej Porównywalność wyników różnych podmiotów Możliwość łatwej modyfikacji narzędzia

Odrzucone możliwości Badania sondażowe Zbyt drogie Kłopotliwe organizacyjnie Badania jakościowe Wymagają przy każdej edycji badania znacznego zaangażowania ze strony badaczy Nieporównywalne wyniki

Badania faktów Zalety Wymaga zaangażowania małej ilości osób Niski koszt Porównywalność wyników Wady Nie da się uwzględnić opinii Jednolite traktowanie różnych przypadków

Kalkulator kondycji podmiotów ekonomii społecznej - ograniczenia Przygotowane narzędzie ma wspomagać proces podejmowania decyzji, ale nie powinno być używane automatycznie i bezrefleksyjnie Od czasu do czasu konieczne jest uzupełnienie wyników badaniami jakościowymi W przypadku znaczących zmian w funkcjonowaniu podmiotów ekonomii społecznej (np. w wyniku zmian prawnych) konieczne jest wprowadzanie pewnych modyfikacji narzędzia

Wybór wskaźników Dla każdego typu podmiotów ekonomii społecznej wyznaczony został osobny zestaw wskaźników ich kondycji. Wskaźniki zostały podzielone na 5 grup: Wskaźniki efektywności ekonomicznej Wskaźniki współpracy międzyinstytucjonalnej Wskaźniki zasobów kompetencyjnych Wskaźniki zasobów organizacyjnych Wskaźniki użyteczności społecznej Na podstawie wskaźników zostają wyznaczone wskaźniki pozycyjne.

Czy 25 beneficjentów to dużo czy mało? 25 osób

A ile mają inni? 20 osób 15 osób 20 osób 25 osób 38 osób

Porównanie z innymi 20 osób 15 osób20 osób25 osób38 osób ma więcej beneficjentów niż 0% pozostałych podmiotów ma więcej beneficjentów niż 40% pozostałych podmiotów ma więcej beneficjentów niż 80% pozostałych podmiotów ma więcej beneficjentów niż 100% pozostałych podmiotów * - remis liczy się jak przewaga nad ½ podmiotu 0 punktów40 punktów 80 punktów 100 punktów

Własności wskaźników pozycyjnych Minimalna wartość: 0 (w przypadku, gdy dany podmiot jest gorszy pod określonym względem od wszystkich pozostałych) Maksymalna wartość: 100 (w przypadku, gdy dany podmiot jest lepszy pod określonym względem od wszystkich pozostałych) Średnia: zawsze 50 (nie ma zatem sensu np. analizowanie zmiany średniej w czasie)

Zalety wskaźników pozycyjnych Odporne na dezaktualizację standardów Rozwiązuje problem porównywania zmiennych wyrażonych w różnych jednostkach Mają znany i stały zakres wartości Nie wymagają dodatkowej wiedzy poza tym, czy o lepszej kondycji podmiotu świadczą większe czy mniejsze wartości zmiennej

Wady wskaźników pozycyjnych Pozwalają na uporządkowanie podmiotów, ale nie pozwalają na określenie kondycji sektora ekonomii społecznej jako całości – Do takich celów należy się posłużyć zmiennymi, na podstawie których wyznaczono wskaźniki pozycyjne

Wskaźniki dynamiki zmian 22 osoby19 osób26 osób rok temu2 lata temu3 lata temu 25 osób obecnie Średnio: +2 osoby rocznie +7 osób-4 osoby+3 osoby

Tworzenie indeksu 25 osób lepszy od 80% pozostałych podmiotów 80 punktów +2 osoby rocznie lepszy od 60% pozostałych podmiotów 60 punktów 1950 h zajęć rocznie na beneficjenta lepszy od 100% pozostałych podmiotów 100 punktów -0,5 h zajęć rocznie lepszy od 20% pozostałych podmiotów 20 punktów Indeks użyteczności społecznej: 80 punktów + 60 punktów punktów + 20 punktów = 260 punktów

80 punktów 60 punktów 0 punktów 60 punktów 100 punktów 80 punktów 10 punktów 80 punktów 40 punktów 10 punktów 60 punktów 20 punktów 100 punktów 0 punktów 40 punktów 60 punktów 80 punktów 20 punktów 40 punktów 0 punktów 40 punktów 100 punktów 200 punktów 170 punktów 150 punktów 260 punktów 100 punktów 280 punktów Wskaźnik 2Wskaźnik 4Wskaźnik 3Wskaźnik 1Razem

Wagi 25 osób80 punktów +2 osoby rocznie 60 punktów 1950 h zajęć rocznie na beneficjenta 100 punktów -0,5 h zajęć rocznie 20 punktów Indeks użyteczności społecznej: 80 punktów x 0, punktów x 0, punktów x 0, punktów x0,1 = 80 punktów waga: 0,4 waga: 0,1 waga: 0,4 waga: 0,1

80 punktów x0,4 80 punktów x0,1 60 punktów x0,1 0 punktów x0,1 60 punktów x0,4 100 punktów x0,1 80 punktów x0,1 10 punktów x0,4 80 punktów x0,1 40 punktów x0,1 10 punktów x0,4 60 punktów x0,1 20 punktów x0,1 100 punktów x0,4 0 punktów x0,1 40 punktów x0,4 60 punktów x0,1 80 punktów x0,4 20 punktów x0,1 40 punktów x0,4 0 punktów x0,4 40 punktów x0,4 100 punktów x0,4 50 punktów 20 punktów 30 punktów 80 punktów 34 punkty 86 punktów Wskaźnik 2Wskaźnik 4Wskaźnik 3Wskaźnik 1Indeks US

Indeks zbiorczy 68 punktów Indeks współpracy międzyinstytucjonalnej waga: 0,1 70 punktów Indeks efektywności ekonomicznej waga: 0,25 40 punktów Indeks zasobów kompetencyjnych waga: 0,2 20 punktów Indeks zasobów organizacyjnych waga: 0,1 80 punktów Indeks użyteczności społecznej waga: 0,35 Indeks zbiorczy: 70 punktów x 0, punktów x 0, punktów x 0, punktów x0, punktów x0,35 = 62,3 pkt

Własności indeksów Minimalna wartość: 0 (w przypadku, gdy dany podmiot jest gorszy pod każdym względem od wszystkich pozostałych) Maksymalna wartość: 100 (w przypadku, gdy dany podmiot jest lepszy pod każdym względem od wszystkich pozostałych) Średnia: zawsze 50

Własności indeksu zbiorczego Indeksy cząstkowe są średnimi ważonymi wskaźników dotyczących danego aspektu Indeks zbiorczy jest średnią ważoną indeksów cząstkowych W konsekwencji, indeks zbiorczy jest średnią ważoną wskaźników pozycyjnych, z wagami równymi iloczynom wag wskaźnika wewnątrz aspektu i wagi samego aspektu w indeksie zbiorczym

Elastyczność narzędzia W razie potrzeby można łatwo dodawać lub usuwać wybrane wskaźniki, jeśli tego typu zmiany okażą się niezbędne, np. ze względu na zmiany prawne Jeśli jakiś wskaźnik lub aspekt zostanie uznany za ważniejszy lub mniej ważny niż dotychczas, można łatwo modyfikować wagi w poszczególnych indeksach

Dziękuję za uwagę! Marek Bożykowski Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego