Tydzień Przedsiębiorcy, listopad 2015r. Ustalanie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe oraz zasady składania dokumentu ZUS IWA

Wprowadzenie Wprowadzenie W okresie od 1 stycznia 1999r. do 31 grudnia 2002r. wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe dla wszystkich płatników wynosiła 1,62% podstawy wymiaru. Od dnia 1 stycznia 2003r. obowiązują przepisy ustawy z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, które regulują m.in. zasady różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków. W okresie od 1 stycznia 2003r. do 31 marca 2006r. stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe na rok składkowy ustalali samodzielnie wszyscy płatnicy składek.

Wprowadzenie Wprowadzenie Natomiast począwszy od 1 kwietnia 2006r. stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe jest ustalana: przez Zakład - płatnikom składek, którzy przekazują do ZUS przez trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe „Informację o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe” – ZUS IWA. samodzielnie przez płatników składek Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się na cały rok składkowy tj. okres rozpoczynający się od 1 kwietnia danego roku kalendarzowego i trwający do 31 marca następnego roku kalendarzowego (pierwszy rok składkowy wyjątkowo trwał od 1 stycznia 2003r. do 31 marca 2004r.).

Ustalanie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe Zasady określania liczby ubezpieczonych Wyznaczanie stopy procentowej składki na ubezpie-czenie wypadkowe uzależnione jest od liczby ubezpie-czonych zgłaszanych przez danego płatnika składek do ubezpieczenia wypadkowego. Liczbę ubezpieczonych ustala się jako iloraz sumy ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy poprzedniego roku kalendarzowego i liczby miesięcy, przez które płatnik składek był w poprzednim roku kalendarzowym zgłoszony w ZUS co najmniej jeden dzień. W liczbie miesięcy uwzględnia się tylko te miesiące, w których płatnik co najmniej jeden dzień był płatnikiem składek na ubezpieczenie wypadkowe tj. w których co najmniej jeden ubezpieczony podlegał przynajmniej jeden dzień ubezpieczeniu wypadkowemu.

Ustalanie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe Zasady określania liczby ubezpieczonych cd. Przy ustalaniu liczby ubezpieczonych w ciągu miesiąca, daną osobę uwzględnia się jako jednego ubezpieczonego. Przy określaniu liczby ubezpieczonych nie uwzględ-nia się osób, które: podlegają ubezpieczeniom społecznym, ale nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu (np. w okresie do 31 grudnia 2009r. zleceniobiorców wykonujących pracę poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności przez płatnika), cały miesiąc przebywały na urlopie bezpłatnym, wychowawczym, pobierały zasiłek macierzyński, zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego bądź zostały powołane do odbywania zasadniczej służby wojskowej, są za nich rozliczane składki lub wykazywane świadczenia po ustaniu tytułu do ubezpieczeń społecznych

Zasady określania liczby ubezpieczonych - Przykłady Ustalanie stopy procentowej Zasady określania liczby ubezpieczonych - Przykłady Przykład 1 Płatnik składek jest zgłoszony w ZUS nieprzerwanie od 01.01.2010r. do nadal. W ciągu poszczególnych miesięcy 2014r. zgłaszał do ubezpieczenia wypadkowego: Suma ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy w roku 2014 wynosiła 159. W związku z tym liczba ubezpieczonych dla celów ustalania składki na ubezpieczenie wypadkowe na rok składkowy trwający od 1.04.2015r. do 31.03.2016r. wyniosła: 159 : 12 = 13,25 Po zaokrągleniu do jedności (w tym wypadku w dół, ponieważ końcówka jest mniejsza od 0,5) wynosi 13. Miesiąc I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Liczba ubezpieczonych 13 14 .

Zasady określania liczby ubezpieczonych - Przykłady Ustalanie stopy procentowej Zasady określania liczby ubezpieczonych - Przykłady Przykład 2 Płatnik składek jest zgłoszony w ZUS nieprzerwanie od 01.01.2010r. do 31.05.2014r. I od 01.08.2014r. do nadal. W ciągu poszczególnych miesięcy 2014r. zgłaszał do ubezpieczenia wypadkowego: Suma ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy w roku 2014 wynosiła 117. W związku z tym liczba ubezpieczonych dla celów ustalania składki na ubezpieczenie wypadkowe na rok składkowy trwający od 1.04.2015r. do 31.03.2016r. wyniosła: 117 : 10 = 11,70 Po zaokrągleniu do jedności (w tym wypadku w górę, ponieważ końcówka jest większa od 0,5) wynosi 12. Miesiąc I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Liczba ubezpieczonych 10 12 13 11 .

Ustalanie stopy procentowej Zasady określania liczby ubezpieczonych dla płatników zgłoszonych w ZUS od 01 stycznia danego roku do 31 marca następnego roku Odmienne zasady ustalania liczby ubezpieczonych dotyczą przypadków, gdy płatnik składek zgłaszany jest w ZUS w okresie od 1 stycznia danego roku do 31 marca następnego roku. W tym przypadku liczbę ubezpieczonych ustala się na podstawie liczby ubezpieczonych podlegających zgłoszeniu do ubezpieczenia wypadkowego w miesiącu kalendarzowym, od którego płatnik składek został zgłoszony w ZUS. Zasada ta ma zastosowanie tylko w przypadku: płatników, którzy są zgłaszani po raz pierwszy w ZUS, przy czym przy ustalaniu liczby ubezpieczonych bierze się pod uwagę miesiąc, w którym podlega ubezpieczeniu wypadkowemu pierwszy ubezpieczony, płatników, którzy w poprzednim roku kalendarzowym nie byli płatnikami składek na ubezpieczenie wypadkowe, tj. byli zarejestrowani w ZUS, ale w ciągu poszczególnych miesięcy poprzedniego roku nie zgłaszali ani jednej osoby do tego ubezpieczenia, płatników, którzy byli skreśleni z krajowego rejestru gospodarki narodowej REGON na dzień 31 grudnia poprzedniego roku.

Ustalanie stopy procentowej Wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych W sytuacji ustalenia przez płatnika składek liczby osób zgłoszonych do ubezpie-czenia wypadkowego w wysokości nie przekraczającej 9 stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe wynosi 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności. Wysokość stopy procentowej w poszczególnych okresach kształtowała się następująco: 1,93% - w okresie od 1 stycznia 2003r. do 31 marca 2006r., 1,80% - w okresie od 1 kwietnia 2006r. do 31 marca 2009r., 1,67% - w okresie od 1 kwietnia 2009r. do 31 marca 2012r., 1,93% - w okresie od 1 kwietnia 2012r. do 31 marca 2015r., 1,80% - w okresie od 1 kwietnia 2015r.

Ustalanie stopy procentowej Wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych Obowiązujące zasady dla płatników składek samodzielnie ustalających stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe Od 1 stycznia 2003r. płatnicy (podlegający wpisowi do rejestru REGON) zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych i nie zobowiązani do przekazania do Zakładu Informacji ZUS IWA za trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe samodzielnie ustalają stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe. Dla wymienionych wyżej płatników stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe wynosi tyle co stopa procentowa określona dla grupy działalności, do której płatnik należy. Płatnik składek należy do grupy działalności ustalonej dla jego rodzaju działalności według PKD ujętego w rejestrze REGON w dniu 31 grudnia poprzedniego roku.

Ustalanie stopy procentowej Obowiązujące zasady dla płatników składek samodzielnie ustalających stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe cd. Ważne W celu ustalenia grupy działalności i rodzaju działalności w okresie do 31 grudnia 2009r. stosowano Polską Klasyfikację Działalności wprowadzoną rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności, tzw. PKD 2004. Począwszy od roku składkowego obejmującego okres od 1 kwietnia 2010r. do 31 marca 2011r., a także płatnicy składek zgłoszeni w Zakładzie w okresie od 1 stycznia 2010r. do 31 marca 2010r. grupę działalności ustalają stosując Polską Klasyfikację Działalności wprowadzoną rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności, tzw. PKD 2007.

Ustalanie stopy procentowej Zasady ustalania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w zależności od grup działalności, do której został zakwalifikowany płatnik składek ze względu na przeważający rodzaj działalności według kodu PKD. KROK 1 Należy ustalić rodzaj przeważającej działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007), do której został zaklasyfikowany płatnik (wg. stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego albo na dzień zgłoszenia w Zakładzie) oznaczony pięcioznakowym kodem alfanumerycznym np.: 3109Z KROK 2 Na podstawie dwóch pierwszych cyfr z kodu rodzaju przeważającej działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności („PKD 2007”) ustalamy do jakiego działu (albo sekcji) został zaklasyfikowany płatnik składek zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007r. w sprawie PKD (Dz. U. Nr 215 poz. 1885 z późn. zm.). Ustalony kod będzie dwucyfrowy (albo jednoliterowy) co odpowiada grupowaniu na poziomie działu lub sekcji.

Ustalanie stopy procentowej Zasady ustalania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w zależności od grup działalności, do której został zakwalifikowany płatnik składek ze względu na przeważający rodzaj działalności według kodu PKD. KROK 3 Na podstawie podanego działu (lub sekcji) odczytujemy obowiązującą danego płatnika składek stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe zgodnie z załącznikiem do aktualnego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków.

Ustalanie stopy procentowej Obowiązujące zasady dla płatników składek dla których stopę procentową na ubezpieczenie wypadkowe ustali Zakład Począwszy od 1 kwietnia 2006r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustala stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe wyłącznie płatnikom składek, którzy za trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe mieli obowiązek i przekazali do Zakładu „Informację o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe” – ZUS IWA. Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalana przez ZUS jest obliczana jako iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe określonej dla grupy działalności, do której należy płatnik składek i wskaźnika korygującego.

Ustalanie stopy procentowej Obowiązujące zasady dla płatników składek dla których stopę procentową na ubezpieczenie wypadkowe ustali Zakład ZUS w terminie do 20 kwietnia każdego roku jest zobowiązany przekazać płatnikom składek „Zawiadomienie o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe za dany rok składkowy” W przypadku, gdy płatnik do 30 kwietnia danego roku nie otrzyma takiego Zawiadomienia, a za ostanie trzy lata kalendarzowe miał obowiązek przekazać do Zakładu Informację ZUS IWA, powinien zgłosić się do właściwej ze względu na swoją siedzibą Terenowej Jednostki Organizacyjnej ZUS, w celu uzyskania informacji o wyznaczonej stopie procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującej w danym roku składkowym. Uwaga

Zasady składania ZUS IWA Zasady składania „Informacji o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe” – ZUS IWA Kryteria składania dokumentu ZUS IWA Informację ZUS IWA (począwszy od Informacji za 2003r.) za dany rok kalendarzowy zobowiązani są przekazywać płatnicy składek, którzy spełniają łącznie następujące warunki: byli zgłoszeni nieprzerwanie w ZUS jako płatnicy składek na ubezpieczenie wypadkowe od dnia 1 stycznia do 31 grudnia roku, za który składana jest Informacja i co najmniej jeden dzień w styczniu następnego roku, w roku, za który składana jest Informacja, zgłaszali do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych, byli wpisani do rejestru REGON w dniu 31 grudnia roku, za który jest składana Informacja

Kryteria składania dokumentu ZUS IWA c.d. Zasady składania ZUS IWA Kryteria składania dokumentu ZUS IWA c.d. Poprzez nieprzerwane zgłoszenie w ZUS jako płatnika składek na ubezpieczenie wypadkowe należy rozumieć, iż w każdym z miesięcy roku, za który składana jest Informacja, przynajmniej jeden ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu. Liczbę ubezpieczonych ustala się jako iloraz sumy ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy roku kalendarzowego, za który składana jest Informacja i liczby miesięcy tego roku. Ważne z uwagi na wymóg nieprzerwanego zgłoszenia w ZUS przy wyliczaniu liczby ubezpieczonych w każdym przypadku liczba miesięcy będzie wynosiła 12.

Zasady wypełniania i przekazywania ZUS IWA Zasady wypełniania i przekazywania dokumentu ZUS IWA do Zakładu W dokumencie ZUS IWA płatnik składek przekazuje informacje - według stanu na dzień 31 grudnia roku, za który składany jest w/w dokument - dotyczące w szczególności: Danych identyfikacyjnych określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych; Liczby ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego; Danych do ustalenia kategorii ryzyka dla płatnika składek tj: rodzaju działalności według PKD liczby poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem, które zostały zarejestrowane w rejestrze wypadków (w odniesieniu do pracowników) lub dla których została sporządzona karta wypadków (w odniesieniu do innych ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu) nie wcześniej niż 1 stycznia i nie później niż 31 grudnia roku, za który składana jest informacja ZUS IWA ,

Zasady wypełniania i przekazywania ZUS IWA Zasady wypełniania i przekazywania dokumentu ZUS IWA do Zakładu liczby poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich, które zostały zarejestrowane w rejestrze wypadków (w odniesieniu do pracowników) lub dla których została sporządzona karta wypadków (w odniesieniu do innych ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu) nie wcześniej niż 1 stycznia i nie później niż 31 grudnia roku, za który składana jest informacja ZUS IWA , liczby zatrudnionych w warunkach, w których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy , według stanu na dzień 31 grudnia roku, za który składana jest informacja ZUS IWA (ustalając liczbę osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia bierze się pod uwagę wyłącznie pracowników). 4. Adresu płatnika składek.

Zasady wypełniania i przekazywania ZUS IWA Zasady wypełniania i przekazywania dokumentu ZUS IWA do Zakładu cd. Informację ZUS IWA płatnik składek przekazuje do Zakładu do dnia 31 stycznia danego roku za poprzedni rok kalendarzowy, w takiej samej formie, jaka obowiązuje jego w odniesieniu do dokumentów określonych przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych. Kopię w/w dokumentu oraz jego korekty płatnik składek jest zobowiązany przechowywać przez okres 10 lat od dnia jego przekazania do Zakładu, w formie dokumentu pisemnego lub elektronicznego. Płatnik składek jest zobowiązany do złożenia korekty informacji ZUS IWA w ciągu 7 dni od: stwierdzenia nieprawidłowości we własnym zakresie; otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu nieprawidłowości przez Zakład.

Zawyżenie lub zaniżenie stopy procentowej Konsekwencje dla płatników w przypadku zawyżenia lub zaniżenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe W przypadku zawyżenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe płatnik składek zobowiązany jest do dokonania korekt dokumentów rozliczeniowych uwzględniających stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalonych na podstawie prawidłowych danych – w poprawnej wysokości. Natomiast począwszy od składek należnych za okres od dnia 1 kwietnia 2006r. w przypadku zaniżenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe przez płatnika składek, ZUS jest zobligowany do wymierzenia płatnikom składek sankcji określonych w art. 34 ustawy wypadkowej.

Zawyżenie lub zaniżenie stopy procentowej Konsekwencje dla płatników w przypadku zawyżenia lub zaniżenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe cd. Zgodnie z przepisami cytowanej ustawy wymierzenie sankcji następuje w drodze decyzji ustalającej stopę procentową składki w wysokości 150% stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych. Stopa procentowa w podwyższonej wysokości obowiązuje w całym roku składkowym, w którym zaniżenie wystąpiło. Ustawodawca nie określił dolnej granicy zaniżenia stopy procentowej składki ani też nie wykluczył zastosowania w przypadku, gdy zaniżenie dotyczy np. tylko jednego lub kilku miesięcy danego roku składkowego.

Zawyżenie lub zaniżenie stopy procentowej Przesłanki do nałożenia sankcji w stosunku do płatników, którzy zaniżyli stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe Przesłanki wystawienia decyzji podwyższającej wysokość stopy procentowej to: nieprzekazanie danych lub przekazanie nieprawdziwych danych do ustalenia stopy procentowej składki w Informacji ZUS IWA (art. 34 ust. 1 powołanej ustawy), w przypadku płatników zobowiązanych do samodzielnego ustalenia stopy procentowej składki na dany rok składkowy - nieprawidłowe ustalenie liczby ubezpieczonych lub grupy działalności (art. 34 ust. 3 powołanej ustawy), pod warunkiem, że w/w przesłanki spowodowały zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującej płatnika w danym roku składkowym.

Zawyżenie lub zaniżenie stopy procentowej Przesłanki do nałożenia sankcji w stosunku do płatników, którzy zaniżyli stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe Ponadto zgodnie z art. 36 ustawy wypadkowej Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100 % stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy. Decyzję w sprawie podwyższenia stopy procentowej składki na ubezpiecze-nie wypadkowe wydaje Zakład.

Podstawy prawne Obowiązujące podstawy prawne w zakresie ustalania wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe oraz składania dokumentu ZUS IWA Ustawa z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U.z 2015r., poz. 121 z późn. zm.), zwana ustawą systemową. Ustawa z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2015r., poz. 1242 j.t.), zwana ustawą wypadkową. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 878 z późn. zm.), zwane dalej rozporządzeniem. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz. U. Nr 33, poz. 289, z późn. zm.) – obowiązujące od 1 maja 2004r. do 31.12.2007r., Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz. U. Nr 251, poz. 1885, z późn. zm.) – „PKD 2007” - obowiązujące od 1 stycznia 2008r.

Dziękujemy za uwagę