PIENIĄDZ Banki centralne, polityka pieniężna polityka kursowa, stopy procentowe ,cele polityki pieniężnej

Pieniądz jako pośrednik Pieniądz jest pierwszym i najważniejszym pośrednikiem

Cechy pieniądza Pośrednik w transakcjach (wartośc wymienna) Miara wartosci Legalnośc ;zwolnienie od zobowiązań ============================= Mozliwośc przechowania wartości w czasie (tezauryzacja) ????? bank emisyjny bierze takie zobowiązanie

Definicja wymagająca(klasyczna) Wymagająca: aby dany środek uznać za pieniądz musi on spełniać wszystkie funkcje, a nie tylko jedną –środek płatniczy -Musi być ogólnie/oficjalnie uznany za legalny środek płatniczy -aby mógł zwalniać z długów Musi być miarą wartości (aby porównywać ceny różnych dóbr i mierzyć ich wartośc rynkową) musi umożliwiać przechowywanie wartości w czasie

Definicja pieniądza Potoczna: bardzo prosta: To wszystko czym się płaci za dobra/usługi, które chce nabyć Pytanie: czy można oszczędzać-przechowywać wartość- w pieniądzu tylko transakcyjnym??? Dlaczego w PRL ludzie starali się oszczędzać w złocie i walutach obcych?

Współczesny pieniądz papierowy emitowany jest przez Banki Centralne -banki centralne-pieniądz gotówkowy,09.2014: M0:113 mld.zł -pieniądz bankowy, skryptualny (zapis na kontach) M1:540 mld.M2; M2:931 mld; M3:947 mld.

Jak powstawały banki centralne Wolna bankowośc – immanentne ryzyko Cykliczne upadki prywatnych banków Potrzeba banku banków- pożyczkodawcy ostatniej instancji -Interes banków Państwo jest zainteresowane w narzuceniu obowiązkowej waluty, którą kontroluje

Funkcje banku centralnego Bank banków Emisja pieniędzy (banknotów) Nadzór nad bezpieczeństwem systemu bankowego Dokonywanie rozliczeń Prowadzenie polityki pieniężnej (monetarnej) Obsługa finansów pństwa

Polityka pieniężna realizacja

Kanały oddziaływania przez bank centralny na pieniądz Kanał stopy procentowej Zmiana +/- stopy podstawowej i innych stóp co wpływa na nominalną i realną stopę procentową na rynku pieniądza Kanał kursowy NBP może sprzedawać kupować obcą walutę i zmiana kursu pieniądza krajowego może wplywać na stopę procentową na rynku

Stopy procentowe A/ kanał stopy procentowej kanał stopy jest podstawowy gdy kurs waluty jest zmienny

Główne instrumenty polityki pieniężnej Stopy procentowe-wyznaczanie, zmiany Operacje otwartego rynku Rezerwa obowiązkowa Inne regulacje (np.Bazylea II, III) Interwencje na rynku walutowym Komunikowanie się z rynkiem (interwencje słowne) Inne: np.. zalecenia dla banków, polityka kształtowania konkurencji przez zgodę na wejścia/połączenia Nadzwyczajne : np. w razie kryzysu

Stopa rezerw obowiązkowych (rr) Procent wielkości depozytu włożonego do banku komercyjnego, który bank komercyjny musi odprowadzić na swój rachunek w banku centralnym (obecnie 3,5%) w określonym czasie. Służy do sterowania zdolnością kreacji pieniądza przez banki komercyjne (mnożnik pieniądza ,1/rr) Daje oprocentowanie (obecnie):1,35 %

Operacje otwartego rynku NBP A/ WARUNKOWE : REPO- zakup papierów wartościowych od banku po określonej cenie z jednoczesnym zobowiązaniem sprzedaży w przyszłym terminie .Działa jak pożyczka pod zastaw tych papierów B/ BEZWARUNKOWE: REVERSE REPO- Sprzedaż papierów wartościowych z jednoczesnym zobowiązaniem ich zakupu przez NBP w przyszłości . OPERACJE DEWIZOWE SWAP- kupno/sprzedaż bankowi dewiz teraz z jednoczesną umową odwrotnej transakcji w przyszłości- po ustalonym kursie

Operacje otwartego rynku Bank Centralny kupuje od lub sprzedaje bankom komercyjnym bony NBP/papiery skarbowe po stopie referencyjnej Warunkowe Z obietnicą odkupu Z obietnicą sprzedaży BEZWARUNKOWE Sprzedaż Odkup Cel: zwiększyć lub zmniejszyć płynność banków komercyjnych

Oprocentowanie a rentowność Oprocentowanie mierzy się do nominału obligacji np. 4,5/100 = 4,5 % Rentowność mierzy się do ceny zakupu obligacji na rynku,np. 4,5/ 102 =3,75% Jeśli cena obligacji rośnie rentowność spada Jeśli cena obligacji spada –rentowność rośnie

Kanał stopy procentowej Podstawowa stopa banku centralnego Stopa na rynku międzybankowym (LIBOR, WIBOR) Stopa kredytów prime –komercyjnych Stopa kredytów mieszkaniowych Stopa kredytów gotówkowych

Stopa nominalna i realna Stopy wyznaczane przez bank centralny to stopy nominalne. Oznaczamy je jako : (i-interest) Praktycznie ważna jest jednak stopa realna ( ir) , uwzględniająca inflację (ie) –oczekiwana inflacja. IR = I – IE Zatem: i = ir + ie Stopa nominalna = stopa realna + inflacja

Stopa nominalna = stopa realna + inflacja w roku.(t-1) STOPA REALNA = STOPA NOMINALNA – OCZEKIWANIA INFLACJA W R.(t+1)

Stopy-obecnie (2015 r.) Podstawowa(referencyjna) 1,5% Najniższy poziom od 1990 r. Cel: zwiększenie ilości kredytów i pieniądza w gospodarce, pobudzenie wzrostu po spadku w kryzysie

Referencyjna: zawsze między depozytową a lombardową

Stopa referencyjna (operacji otwartego rynku) Minimalna rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych emitowanych przez NBP. Operacje otwartego rynku- zakup/sprzedaż krótkoterminowych papierów wartościowych na rynku międzybankowym Nazywana jest także stopą repo –określa minimalną rentowność operacji otwartego rynku,Jest to najmniejsza w danym czasie stopa procentowa.

Dlaczego podstawowa stopa NBP jest tak ważnym instrumentem Największy rynek pieniądza to rynek międzybankowy ;zawsze któryś bank jest (+) a inny (-) NBP jest tam największym operatorem Ma największe zasoby pieniądza To najtańsza cena pieniądza –dla banków (zakupu od NBP) Stopa ta może być punktem odniesienia do ceny pieniądza (benchmark)

Model : kanał stopy procentowej (referencyjnej) Stopa lombardowa Stopa depozytowa

Stopa lombardowa Cena ,po której bank centralny udziela bankom komercyjnym pożyczek pod zastaw papierów wartościowych (głównie skarbowych) obecnie 2,5 %

Stopa depozytowa NBP określa oprocentowanie 1- dniowych depozytów ,składanych przez banki komercyjne do banku centralnego (NBP) 2,5 %

Stopa redyskontowa Cena, po której bank centralny skupuje od banków komercyjnych weksle handlowe, z późniejszym terminem płatności, już zdyskontowane. Redyskonto to marża banku centralnego, pomniejszenie ceny zakupu weksli. Faktycznie jest to kredyt krótkookresowy, udzielony bankowi komercyjnemu , przy skupie weksli z późniejszym terminem płatności Od 5 .03.2015: 1,75 %

Walka z inflacją a cel banku centralnego W Polsce przyjęto jako cel polityki pieniężnej cel inflacyjny: np. 2,5 % inflacji oraz pasmo wahań: (+/-1%) Inflacja ma być w paśmie

Krzywa stopy procentowej (bank ma wpływ na krzywą stopy w czasie poprzez ustalanie stopy procentowej krótkookresowej) % ? Bank centralny ma bezpośredni wpływ na stopę tylko w krótkim okresie ? długi okres Średni Krótki okres T

Bank obniżając stopę krótkookresową chce wpłynąć na poziom stopy długookresowej Stopa procentowa t Rentowność papierów banku centralnego

Stopa podstawowa (referencyjna) ma wpływać na stopę długofalową –by tłumić inflację Musi być zawsze wyższa od inflacji Czasem jednak wzrastająca inflacja przebija stopę podstawową od dołu

Stopa referencyjna jest większa niż inflacja :(przykład 2014 r)

Inflacja bazowa i cen konsumpcji

przykład: niepowodzenie NBP: inflacja wychodzi poza pasmo…

2012 r.

Zmiana stopy powoduje też zmianę kursu waluty i rentowności obligacji spadek stopy powoduje wzrost wartości (aprecjację) pieniądza w stosunku do głównej waluty Odpowiednio wzrost stopy spowoduje spadek (deprecjację) kursu wymiennego pieniądza

Zmiana stopy wpłynie też na rentowność papierów skarbowych Spadek stopy-wzrost ceny obligacji –mniejsza rentownośc (w stos.do ceny nabycia)

Podniesienie stopy ma pchnąć inflację w dół

2013 r ;PO OBNIŻECE DO 2,5 %

Deflacja to problem Stopa inflacji jest ujemna (poniżej 0) A więc poniżej dolnej granicy celu inflacyjnego (+1,5 %) NBP maksymalnie obniża stopę referencyjną (obecnie do 1,5 %) , mógłby niżej ale boi się szybkiego powrotu inflacji

Deflacja 2002, zbliża się do 0%

Deflacja-rekord (kwiecień 2013: 0,3 %)

Od 2014 : inflacja ujemna

Deflacja w Polsce,2014-15

2014-15: deflacja przy wzroście PKB 3 %

Rynek międzybankowy : LIBOR, WIBOR LIBOR: LONDON INTERBANK OFFERED RATE WIBOR: WARSAW INTERBANK BET OFFERED RATE RYNEK MIĘDZYBANKOWY TO NAJWAZNIEJ RYNEK PIENIEŻNY DZIAŁA TAKŻE W SKALI MIĘDZYNARODOWEJ

Stopa referencyjna a WIBOR WIBOR będzie zwykle nieco większy od stopy referencyjnej Stopa referencyjna to stopa banku centralnego po której są operacje otwartego rynku WIBOR to stopa kredytu między bankami

WIBID Stopa oprocentowania depozytu (od 1 dnia do 1 roku) na rynku międzybankowym WIBID: WARSOW INTERBANK BET OFFERED RATE

WIBOR,WIBID

LIBOR, WIBOR: WADY JEŚLI RYNEK PIENIĘZNY TRACI PŁYNNOŚC ( np. w wyniku utraty zaufania między bankami ) TO TRANSAKCJI JEST MAŁO LUB W OGÓLE SIĘ NIE ODBYWAJĄ WTEDY LIBOR/WIBOR MOŻE WYSYLAĆ BŁĘDNE SYGNAŁY O CENIE PIENIĄDZA

w kryzysie (2009-2010) banki płaciły wiecej za depozyty

Stopy procentowe a stopy rynkowe WIBOR/WIBID ma kształtować (pośrednio) stopy rynkowe w gospodarce

WIBOR wpływa na cenę kredytów

WIBOR 3 mies. i roczny

Stopy BC i rynku międzybankowego kształtują stopy w transakcjach w gospodarce

Współzależnośc parametrów monetarnych Podaż pieniądza (+) wzrost cen Podaż pieniądza (+) spada realna stopa procentowa Zmiana poziomu cen, zmiana stopy procentowej zmiana kursu walutowego

Termin wejścia do strefy euro– a więc stan dostosowania gospodarki polskiej do strefy euro - i ocena czy warunki zewnętrzne są sprzyjające – jest przedmiotem dyskusji wśród ekonomistów ..

Warunki Dług – do 60 %PKB Stabilność cen -Inflacja  3 krajom w UE o najmniejszej inflacji Deficyt budżetowy  3 %PKB Długoterminowe stopy procentowe (np. stopa obligacji długoterminowych rządu)- maks.+2 pkt.% w stosunku do 3 krajów o najniższej stopie ERM II (+/- 15%) odchyleń od kursu euro w ciągu 2 lat