PRZEMOC W RODZINIE opracowała mgr Wiesława Redlisiak mgr Katarzyna Rózga

„jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny [*], w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą”. PRZEMOC

* Członek rodziny Ilekroć w ustawie jest mowa o: 1)członku rodziny - należy przez to rozumieć osobę najbliższą w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny. a także inną osobę wspólnie zamieszkującą lub gospodarującą; Art..115§ 11 Kodeksu Karnego : Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.

PRZEMOC W RODZINIE CHARAKTERYZUJE SIĘ TYM, ŻE : 1. JEST INTENCJONALNA Przemoc jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary. 2. SIŁY SĄ NIERÓWNOMIERNE W relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą. Ofiara jest słabsza, a sprawca silniejszy. 3. NARUSZA PRAWA I DOBRA OSOBISTE Sprawca wykorzystuje przewagę siły narusza podstawowe prawa ofiary (np.: prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku itd.). 4. POWODUJE CIERPIENIE I BÓL Sprawca naraża zdrowie i życie ofiary na poważne szkody. Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony.

RODZAJE PRZEMOCY W RODZINIE  Przemoc fizyczna – intencjonalne zachowanie, które niesie ryzyko uszkodzenia ciała, takich jak stłuczenia, poparzenia, pręgi, cięcia, złamania lub też doprowadzanie do sytuacji, w której ofiara mogła doznać urazów (np. popychanie, odpychanie, popychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, kopanie, duszenie, polewanie substancjami żrącymi, bicie przedmiotami, porzucanie w niebezpiecznej okolicy.

Objawy stosowania przemocy fizycznej u dziecka:  Siniaki, ślady uderzeń (paskiem, kablem itp.) na twarzy, klatce piersiowej, plecach, pośladkach, nogach.  Ślady oparzeń (papierosowych, od pogrzebacza, żelazka itp.)  Rany twarzy i głowy  Rany w różnych fazach gojenia się  Powtarzające się złamania, zwichnięcia  Opuchlizny  Lęk dziecka przed rozbieraniem się przed lekcją w-fu  Lęk przed dotknięciem, kulenie się, uniki  Strój niedostosowany do pogody, często zakrywający zranienia  Lęk przed powrotem do domu  Nadmierna agresywność lub apatia dziecka

Na co zwrócić uwagę?  Dziecko: - ma widoczne obrażenia ciała (poparzenia, ślady po ugryzieniu, siniaki, złamania kości), których pochodzenie trudno jest wyjaśnić; - boi się rodzica lub opiekuna; - podawane przez nie wyjaśnienia dotyczące ran lub siniaków nie są spójne z charakterem obrażeń.

 Rodzic lub opiekun: - podaje sprzeczne lub nieprzekonujące wyjaśnienia dotyczące obrażeń dziecka, bądź w ogóle odmawia wyjaśnień; - stosuje surową dyscyplinę wobec dziecka, w tym kary fizyczne; - nadużywa alkoholu lub narkotyków; - ciągle obwinia i krytykuje dziecko.

Przemoc psychiczna to rozmyślne, nie zawierające aktów przemocy fizycznej zachowania sprawcy przemocy, które powodują znaczące obniżenie możliwości prawidłowego funkcjonowania ofiary, w tym zaburzenia osobowości, niskie poczucie własnej wartości, stany nerwicowe i lękowe. Do kategorii tego typu zachowań zaliczyć można m.in. wyzwiska, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie, groźby, kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami, wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, wykształcenia, narzucanie własnych poglądów, stała krytyka, domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, szantaż, straszenie, emocjonalne odrzucenie.

Objawy przemocy emocjonalnej u dzieci:  Zaburzenia mowy (wynikające z napięcia nerwowego)  Dolegliwości psychosomatyczne (bóle brzucha, bóle głowy, mdłości)  Mimowolne ruchy mięśni (tiki) szczególnie twarzy  Brak poczucia pewności siebie, wycofanie  Depresja  Zachowania destrukcyjne (samookaleczanie, narkomania, alkoholizm, konflikty z prawem)  Nadmierne podporządkowanie się dorosłym  Częste kłamstwa, nieadekwatny lęk przed konsekwencjami  Silny lęk przed porażką

Na co zwrócić uwagę?  Dziecko: - zachowuje się w sposób nieadekwatny do wieku (w sposób zbyt dorosły bądź zbyt infantylny); - wykazuje zaburzenia jedzenia (niedojada, nadmiernie się objada, wymiotuje); - jest opóźnione w rozwoju fizycznym bądź emocjonalnym; - moczy się bądź zanieczyszcza kałem; - samookalecza się; - ma problemy ze snem, nocne koszmary, boi się chodzić spać, ma objawy hipochondrii, histerii, obsesji lub fobii.

 Rodzic lub opiekun: - ciągle obwinia, poniża i strofuje dziecko; - nie interesuje się problemami dziecka, otwarcie odrzuca dziecko; - faworyzuje jedno z rodzeństwa; - w oczekiwaniach i wymaganiach wobec dziecka nie bierze pod uwagę jego możliwości; - nadużywa alkoholu lub narkotyków.

Przemoc seksualna Polega na zmuszaniu osoby do aktywności seksualnej wbrew jej woli, kontynuowaniu aktywności seksualnej gdy ta osoba nie jest w pełni tego świadoma; jak również bez pytania jej o zgodę lub w sytuacji, gdy się obawia takiego kontaktu. Przymus może polegać na bezpośrednim użyciu siły fizycznej, ale także na groźbach użycia siły (np. wymuszanie pożycia seksualnego, nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, a także wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, krytyka zachowań seksualnych itp.).

Seksualne wykorzystanie dzieci to każde zachowanie osoby dorosłej, silniejszej i/lub starszej, kt ó re prowadzi do seksualnego zaspokojenia kosztem dziecka. W tym rozumieniu nadużycia seksualne obejmują zachowania ekshibicjonistyczne, uwodzenie, świadome czynienie z dziecka świadka akt ó w płciowych, zachęcanie do rozbierania się czy oglądania pornografii.

Objawy przemocy seksualnej wobec dzieci:  Ciąża, choroby weneryczne, wirus HIV, infekcje dróg moczowo- płciowych, urazy zewnętrznych narządów płciowych, urazy odbytu, pochwy, przerwanie błony dziewiczej, krwawienie z narządów rodnych, ból przy oddawaniu moczu lub kału, krwawe stolce, infekcje jamy ustnej  Prowokacyjne i uwodzicielskie zachowania seksualne dziecka, erotyczne rysunki lub zabawy, agresja seksualna wobec rówieśników, wczesna lub nasilona masturbacja dziecięca, nieadekwatna to rozwoju psychoseksualnego, nieadekwatne do poziomu rozwoju dziecka język dotyczący sfery seksualnej  Obniżony nastrój i lęk, niepokój (dziecko może bać się iść do szkoły, boi się kontaktów z ludźmi, boi się samo spać w pokoju itd.)  Myśli samobójcze  Wtórne moczenie nocne  Zachowania regresywne (np.. Powrót do ssania palca lub smoczka)  Picie alkoholu, narkotyzowanie się  Prostytucja  Dolegliwości psychosomatyczne takie jak bóle brzucha, głowy, nudności, wymioty

Na co zwrócić uwagę?  Dziecko: - przejawia dziwne bądź niezwykłe dla swojego wieku zachowania seksualne np. jest nadmiernie rozbudzone, dużo mówi o seksie; - jest wycofane, depresyjne, infantylnie się zachowuje, ma trudności w relacjach z rówieśnikami; - odmawia przebierania się w towarzystwie innych (np. przed zajęciami sportowymi); - nadużywa alkoholu lub narkotyków; - pogorszyło się w nauce; - ma trudności z chodzeniem lub siadaniem, doświadcza bólu intymnych części ciała; - jest w ciąży lub jest chore wenerycznie; - ucieka z domu; - chwali się nagłym przypływem gotówki lub prezentów;

 Rodzic lub opiekun: - przekracza dopuszczalne granice w kontakcie fizycznym z dzieckiem (np.. Podczas zabawy lub kąpieli); - nadużywa alkoholu lub narkotyków; - nie utrzymuje relacji z osobami spoza najbliższej rodziny - przejawia nadopiekuńczość w stosunku do dziecka, ogranicza jego kontakty z rówieśnikami.

Zaniedbanie dziecka jako forma przemocy To długotrwałe niezaspokajanie podstawowych potrzeb dziecka zarówno fizjologicznych, jak i psychicznych co poważnie pogarsza jego stan zdrowia i utrudnia rozwój emocjonalny

Objawy zaniedbania u dzieci:  Ciągły głód  Zaburzony rozwój fizyczny (wzrost i waga poniżej normy)  Zaniedbany wygląd (brudne włosy, paznokcie, ubranie niestosowne do pogody, nieprzyjemny zapach)  Brak opieki lekarskiej (brak szczepień ochronnych, niewyleczone rany, brak opieki stomatologicznej  Pozostawianie dziecka bez opieki  Zmęczenie, apatia, bierność

Na co zwrócić uwagę?  Dziecko: - często jest nieobecne w szkole lub przedszkolu, - kradnie jedzenie bądź pieniądze kolegom, żebrze, - nie otrzymuje koniecznej opieki medycznej: szczepień, okularów, wiecznie jest chore - jest często brudne, nieprzyjemnie pachnie, - często jest ubrane nieodpowiednio do pogody, pije alkohol lub zażywa narkotyki, mówi, że w domu nie ma osoby, która mogłaby się nim zająć - popełnia czyny niezgodne z prawem, np. akty wandalizmu, kradzieże.

 Rodzic lub opiekun: - nie interesuje się sprawami dziecka, - jest bezradny życiowo lub pogrążony w depresji, - często nie dociera na umówione spotkania - nadużywa alkoholu lub zażywa narkotyki, jest uzależniony od komputera i hazardu - całymi dniami przebywa poza domem, pozostawiając dziecko bez opieki.