Cytodiagnostyka, kolposkopia, nadżerki Dr n. med. Ewa Romejko-Wolniewicz

Nabłonki szyjki macicy tarcza części pochwowej szyjki macicy pokryta jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim kanał szyjki macicy wyścielony jest nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym lokalizacja granicy między nabłonkami zmienia się w różnych okresach życia kobiety

Drogi zastępowania ektopowego nabłonka walcowatego nabłonkiem płaskim: Nabłonek plaski wykazuje stałą skłonność do zastępowania przemieszczonego na tarczę nabłonka walcowatego. Drogi zastępowania ektopowego nabłonka walcowatego nabłonkiem płaskim: epitelializacja pośrednia metaplazja płaskonabłonkowa

Wtórny nabłonek płaski odróżnia się od nabłonka płaskiego pierwotnego tym, że pokrywa gruczoły szyjki macicy. W wyniku zamknięcia gruczołów wydzielina ulega retencji co prowadzi do wytworzenia się torbielek zwanych torbielkami Nabotha.

Obszar na tarczy części pochwowej, na którym aktualnie przebiega zjawisko zastępowania nabłonka walcowatego płaskim tworzy strefę przekształceń. Strefa przekształceń jest miejscem, w którym najczęściej dochodzi do powstania nabłonka dysplastycznego i raka szyjki macicy.

Nadżerka Nadżerką części pochwowej nazywamy widoczne po założeniu wziernika pochwowego okiem nieuzbrojonym, obejmujące mniejszy lub większy obszar, zaczerwienienie w okolicy ujścia zewnętrznego szyjki macicy.

Stany dające obraz nadżerki ektopia z obecną lub nie strefą przekształceń wrodzona (powstaje w okresie życia płodowego) nabyta nadżerka prawdziwa (ubytek nabłonka) 5-10% stan zapalny szyjki macicy rak szyjki macicy

Przyczyny powstawania ektopii nabytej bodźce hormonalne (ektropionizacja-proliferacja śluzówki kanału szyjki macicy) urazy szyjki macicy po przebytej ciąży (ektopia laceracyjna - pęknięcia ujścia zewnętrznego) Bardzo rozległe pęknięcia mogą prowadzić do powstania ektropionu.

Niewielka ektopia, nie powodująca znacznego wydzielania śluzu i stanów zapalnych pochwy nie wymaga żadnego leczenia.

Sposoby usuwania ektopii destrukcja chemiczna (Vagothyl, Albothyl) destrukcja wysoką temperaturą - elektrokoagulacja destrukcja niską temperaturą - kriokoagulacja (podtlenek azotu) destrukcja przy pomocy lasera - waporyzacja wycięcie za pomocą pętli elektrycznej - elektrokonizacja

Przyczyny powstawania nadżerki prawdziwej Stany zapalne uszkodzenia mechaniczne urazy chemiczne oddzielenie się nabłonka dysplastycznego lub nowotworowego

Przyczyny powstawania stanu zapalnego szyjki macicy zakażenie wstępujące (dwoinka rzeżączki, paciorkowce, gronkowce, pałeczka okrężnicy, Gardnerella vaginalis, chlamydie) urazy mechaniczne związane z rozszerzaniem kanału szyjki macicy jako czynnik inicjujący poporodowe pęknięcia szyjki macicy - częsta przyczyna zakażeń przewlekłych

Cytodiagnostyka Mikroskopowa ocena powierzchownych komórek nabłonków złuszczonych w trakcie regeneracji. Cytodiagnostyka wskazuje tylko na podejrzenie istnienia patologii, które wymaga wyjaśnienia za pomocą badania histopatologicznego.

Klasyfikacja rozmazów cytologicznych w/g Papanicolaou grupa I - rozmaz zawiera prawidłowe komórki nabłonkowe pochodzące z powierzchownych warstw nabłonka płaskiego oraz nabłonka gruczołowego

Klasyfikacja rozmazów cytologicznych w/g Papanicolaou grupa II - komórki w rozmazie pochodzą ze wszystkich warstw nabłonka płaskiego oraz z nabłonka gruczołowego, obok komórek prawidłowych obecne są komórki zmienione zapalnie, komórki metaplastyczne, leukocyty, histiocyty, bakterie, rzęsistki pochwowe

Klasyfikacja rozmazów cytologicznych w/g Papanicolaou grupa III - rozmaz zawiera komórki prawidłowe i zmienione zapalnie pochodzące ze wszystkich warstw nabłonka płaskiego i gruczołowego oraz komórki dysplastyczne - wskazujące na możliwość rozpoczęcia się odwracalnego procesu nowotworzenia w obrębie szyjki macicy

Klasyfikacja rozmazów cytologicznych w/g Papanicolaou grupa IV - obraz podobny do obserwowanego w grupie III, ale w rozmazie występują w niewielkiej ilości komórki nowotworowe i obecne są krwinki czerwone - nasuwa się podejrzenie istnienia nieodwracalnych zmian nowotworowych w obrębie nabłonka szyjki macicy ale bez inwazji podścieliska

Klasyfikacja rozmazów cytologicznych w/g Papanicolaou grupa V - w rozmazie występują liczne komórki nowotworowe, tło rozmazu stanowią liczne krwinki czerwone - obraz sugeruje istnienie złośliwego procesu nowotworowego z inwazją podścieliska

Każdy nieprawidłowy wynik badania. cytologicznego (grupa III, IV, V) Każdy nieprawidłowy wynik badania cytologicznego (grupa III, IV, V) wymaga weryfikacji przez pobranie wycinków do badania histopatologicznego. Pobranie wycinków powinno być uzupełnione diagnostycznym wyłyżeczkowaniem kanału szyjki macicy.

Rozpoznanie cytologiczne w/g Systemu Bethesda czy rozmaz zawiera adekwatny materiał do oceny cytologicznej ? czy obraz cytologiczny jest prawidłowy (grupa I),odpowiada łagodnym zmianom zapalnym (grupa II) czy też jest nieprawidłowy - odpowiada patologii komórek nabłonkowych ? szczegółowy opis zmian komórkowych.

Patologia komórek nabłonkowych w/g Systemu Bethesda atypowe komórki nabłonkowe o nieznanym znaczeniu diagnostycznym pochodzące z nabłonka płaskiego (ASCUS) i gruczołowego (AGCUS) zmiany śródnabłonkowe niskiego stopnia zmiany śródnabłonkowe wysokiego stopnia wraz z rakiem przedinwazyjnym raki płaskonabłonkowe i gruczołowe

Kolposkopia Metoda badania klinicznego polegająca na oglądaniu i ocenie narządu rodnego kobiety w optymalnym powiększeniu i oświetleniu. Uzyskany obraz jest stereoskopowy.

Kryteria diagnostyczne w kolposkopii oparte są o zmiany dotyczące powierzchni nabłonkowej części pochwowej i podnabłonkowy rysunek naczyniowy. Wyniki badania kolposkopowego wskazuja wyłącznie na mozliwość istnienia zmian patologicznych.

Łączne zastosowanie kolposkopii i cytodiagnostyki zwiększa trafność rozpoznań dysplazji i wczesnych postaci raka szyjki macicy do prawie 100%.

Kolposkopię prostą rozszerza się wykonując: próbę z kwasem octowym w/g Hinselmanna próbę jodową w/g Schillera

Klasyfikacja wyników badania kolposkopowego prawidłowe obrazy kolposkopowe oryginalny nabłonek płaski nabłonek walcowaty prawidłowa strefa przekształceń

Klasyfikacja wyników badania kolposkopowego c. d. nieprawidłowe obrazy kolposkopowe biały nabłonek (płaski lub drobnobrodawkowaty) punkcikowanie (zwykłe i wyniosłe) mozaika (zwykła i nieckowato-wyniosła) leukoplakia (delikatna i bryłowata) pola jodonegatywne naczynia atypowe

Weryfikacji histopatologicznej wymagają bezwzględnie: Obraz wyniosłego białego nabłonka punkcikowanie wyniosłe mozaika nieckowato-wyniosła leukoplakia bryłowata obecność atypowych naczyń Nawet w przypadku ujemnego rozmazu cytologicznego.

Klasyfikacja wyników badania kolposkopowego c. d. kolposkopowe podejrzenie raka inwazyjnego niejasne obrazy kolposkopowe niewidoczna strefa międzynabłonkowa znaczny stan zapalny znaczne zmiany zanikowe niewidoczna szyjka macicy

Klasyfikacja wyników badania kolposkopowego c. d. różne objawy kolposkopowe zapalenie zmiany zanikowe nadżerka kłykciny brodawczak

Klasyfikacja wyników badania kolposkopowego c. d. różne objawy kolposkopowe c. d. polip gruczolistość zmiany doczesnowe inne np. mikrobrodawkowata powierzchnia nie ulegająca zbieleniu pod wpływem kwasu octowego

Kolposkopia jest najczulszą metodą obrazową wykrywania subklinicznej infekcji HPV, znamiennie wyższą w stosunku do cytologii.

Obrazy kolposkopowe świadczące o infekcji HPV wtórne płaskie zbielenie nabłonka wtórne punkcikowanie zwykłe wtórna mozaika zwykła wtórne pola jodonegatywne