Elementy terapii poznawczej Piotr Markowski Seksuologiczne koło naukowe Akademii Medycznej w Warszawie ebstein@op.pl

Z kart historii... Wczesne lata 60. XX wieku. Aaron T. Beck opracowuje terapię poznawczą 1962 r. - Albert Ellis, terapia racjonalno-emotywna 1976 r. - Arnold Lazarus, terapia multimodalna Od 1983 r. - Szybki rozwój różnych odmian terapii (Liotti, Arnkoff, Glass, Hollon, Beck)

Podstawowe założenia teoretyczne Identyfikacja problemu i jego związek między myślami, emocjami i zachowaniem pacjenta nacisk na „tu i teraz” Prof. Aaron T. Beck

Zasady terapii konceptualizacja problemu pacjenta relacja terapeutyczna czynne uczestnictwo pacjenta w terapii koncentracja na problemie „tu i teraz” autoterapia ograniczenie w czasie, strukturalizacja sesji

Zasady terapii c.d. terapia poznawcza uczy pacjenta rozpoznawać, reagować i weryfikować nieprzystosowawcze myśli terapeuta korzysta z wielu technik, dzięki którym pomaga pacjentowi zmienić wzorce myślenia, zachowania i emocji

Co w tym momencie przyszło mi na myśl? Najważniejsze pytanie terapii poznawczej Co w tym momencie przyszło mi na myśl?

Model poznawczy

Konceptualizacja poznawcza Diagnoza? Problemy pacjenta? Jego myśli, reakcje? Dzieciństwo, doświadczenia? Przekonania? Jak pacjent radzi sobie z przekonaniami? Stresory warunkujące pojawienie się problemu?

Rola terapeuty ustalenie planu wizyt monitorowanie samopoczucia, nastroju pacjenta omówienie problemu wyjaśnienie modelu poznawczego i diagnozy chorego

Rola terapeuty c.d. zadania domowe i ich regularne omawianie podsumowanie przebiegu wizyty i uwagi

Identyfikacja automatycznych myśli Co Pan wówczas myślał? Co mógł Pan myśleć o......lub o......? Co Pan sobie wyobraził w danym momencie? Co ta sytuacja dla Pana oznacza? Czy Pana zdaniem...(tu terapeuta formułuje odpowiedź przeciwną do spodziewanej)?

Identyfikacja automatycznych myśli c.d. terapeuta rozpoznaje automatyczne myśli w dialogu sokratejskim ocenia wiarygodność myśli poprzez analizę informacji ich potwierdzających i podważających weryfikuje nieprzystosowawcze myślenie

Weryfikacja automatycznych myśli Jakie są dowody, co przemawia za prawdziwością Pana myśli, co jej zaprzecza? Jakie jest alternatywne wytłumaczenie? Co może się wydarzyć w najgorszym i w najlepszym wypadku. Co jest realistyczne? Co należy z tym zrobić? Co by Pan poradził przyjacielowi w tej sytuacji? Co by Pan sobie powiedział, gdyby był Pan swoim najlepszym przyjacielem?

Automatyczna myśl = zniekształcenie poznawcze

Reakcja na automatyczne myśli zapis nieprzystosowawczych myśli wraz z sytuacją, która je wywołała, towarzyszącymi emocjami, weryfikacją myśli i rezultatem przeprowadzonej analizy alternatywne metody to: zapis w myślach, czytanie notatek z sesji, wysłuchanie nagrania wizyty

Identyfikacja przekonań pośredniczących wyrażenie przekonania w postaci automatycznej myśli podanie pacjentowi pierwszej części założenia: Jeśli nie będzie Pan.....to znaczy, że...... technika „strzałki w dół”, należy pytać pacjenta o znaczenie jego automatycznej myśli tak długo, aż pacjent wypowie kolejną nieprzystosowawczą myśl

Weryfikacja przekonań pośredniczących eksperyment behawioralny skalowanie odgrywanie ról emocjonalnych i racjonalnych znajomi jako punkt odniesienia zachowanie „jak gdyby” doświadczenie własne terapeuty

Przekonania o bezradności Przekonania o niezasługiwaniu na miłość Przekonania kluczowe Przekonania o bezradności Przekonania o niezasługiwaniu na miłość

Identyfikacja przekonań kluczowych Stawianie hipotezy jako pomoc w rozpoznaniu przekonania kluczowego Modyfikacja przekonania kluczowego: zapis przekonania kluczowego skrajne przykłady metafory geneza przekonania pozostałe techniki

Wybrane techniki terapeutyczne analizowanie wad i zalet własnych decyzji eksperymenty behawioralne planowanie aktywności odwrócenie uwagi i skupienie jej na zadaniu relaksacja pozytywne zapisy o sobie technika tortu, pacjent dzieli graficznie okrąg, planując swoją aktywność wizualizacja

Wybrane techniki terapeutyczne c Wybrane techniki terapeutyczne c.d po pojawieniu się automatycznej myśli, pacjent próbuje wyobrazić sobie znak STOP, by myśl odrzucić. Może także pomyśleć o nieprzystosowawczej myśli jak o programie w telewizji, który można wyłączyć

Zadania domowe aktywacja behawioralna monitorowanie myśli automatycznych biblioterapia omawianie poprzedniej i planowanie kolejnej wizyty

Trudności w wykonywaniu zadań domowych Psychologiczne: -negatywne prognozy -wyolbrzymianie -perfekcjonizm Praktyczne: -odrabianie zadanie w ostatniej chwili -zapominanie uzasadnienia -zła organizacja czasu

Zakończenie terapii pacjent odpowiedzialny za postępy korzystanie z technik poznanych na terapii, autoterapia przygotowanie pacjenta na czasem występujące gorsze samopoczucie po zakończeniu terapii zmniejszenie częstotliwości wizyt, też w ramach eksperymentu

Literatura: Judith S. Beck. (2005). Terapia poznawcza. Podstawy i zagadnienia szczegółowe. Kraków: WUJ Aaron T. Beck, Arthur Freeman, Denise D. Davis i wsp. (2005). Terapia poznawcza zaburzeń osobowości. Kraków: WUJ Jan Czesław Czabała. (2006). Czynniki leczące w psychoterapii. Warszawa: PWN Stanislav Kratochvil. (2003). Podstawy psychoterapii. Poznań: Zysk i S-ka