 Źródło prawa w znaczeniu materialnym  Źródła prawa w znaczeniu formalnym  Jakie są źródła prawa powszechnie obowiązującego w Polsce? Skąd wiemy, że jakaś norma prawna obowiązuje?  Wola stron? Co z nowymi Państwami i ius cogens?

 1. Trybunał, którego zadaniem jest orzekać na podstawie prawa międzynarodowego w sporach, które będą mu przekazane, będzie stosował: a) konwencje międzynarodowe, bądź ogólne, bądź specjalne, ustalające reguły, wyraźnie uznane przez państwa spór wiodące; b) zwyczaj międzynarodowy, jako dowód istnienia powszechnej praktyki, przyjętej jako prawo; c) zasady ogólne prawa, uznane przez narody cywilizowane; d) z zastrzeżeniem postanowień art. 59 związanie wyrokiem, wyroki sądowe tudzież zdania najznakomitszych znawców prawa publicznego różnych narodów, jako środek pomocniczy do stwierdzania przepisów prawnych.  2. Postanowienie niniejsze nie stanowi przeszkody, aby Trybunał mógł orzekać ex aequo et bono, o ile strony na to zgadzają się.

 Konwencje, traktaty międzynarodowe  Zwyczaj międzynarodowy  Ogólne zasady prawa  Akty jednostronne (notyfikacja, uznanie, protest, zrzeczenie się)  Uchwały organów organizacji międzynarodowych (?)  Pomocnicze: doktryna i jurysprudencja; ex aequo et bono (choć nie jest to źródło prawa, to warto pamiętać o możliwości orzekania przez MTS w oparciu o to)

 Jak jest w polskim systemie prawnym?  Czy jest jakaś hierarchia źródeł w PMP?  Art. 103 Karty NZ: W razie sprzeczności pomiędzy obowiązkami członków Narodów Zjednoczonych, wynikających z niniejszej Karty, a ich obowiązkami wynikającymi z jakiegoś innego porozumienia międzynarodowego, pierwszeństwo będą miały ich obowiązki wynikające z niniejszej Karty.  Do przeczytania: wyrok ws. Kadi (C-402/05 P - Kadi i Al Barakaat International Foundation przeciwko Radzie i Komisji) (wchodzi w zakres kolokwium)  Ius cogens.  Art. 64 KWPT: Jeżeli powstanie nowa imperatywna norma powszechnego prawa międzynarodowego, jakikolwiek istniejący traktat sprzeczny z tą normą staje się nieważny i wygasa.

 Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z 1969 r.;  Ustawa z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych.  Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 sierpnia 2000 r. w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy o umowach międzynarodowych

 Art. 2 konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów: „Traktat” oznacza międzynarodowe porozumienie między państwami zawarte w formie pisemnej i regulowane przez prawo międzynarodowe, niezależnie od tego, czy jest to zawarte w zwartym dokumencie, czy w dwóch lub więcej powiązanych ze sobą dokumentach, i bez względu na jego szczególną nazwę.

 (1) Artykuł 1 - Niniejsza Konwencja dotyczy traktatów między państwami.  (2) Artykuł 2 - (…) międzynarodowe porozumienie między państwami zawarte w formie pisemnej (…)  (3) Artykuł 2 - (…) regulowane przez prawo międzynarodowe (…)  (4) Co wynika z samego charakteru KWPT jako umowy, która jest źródłem prawa z powodu woli stron…

 Artykuł 5 - Niniejsza Konwencja ma zastosowanie do każdego traktatu, który jest statutem organizacji międzynarodowej i do każdego traktatu przyjętego w łonie organizacji międzynarodowej, jeżeli to nie narusza odpowiednich reguł organizacji.  Artykuł 3 - Konwencja nie stosuje się ani do międzynarodowych porozumień zawartych między państwami a innymi podmiotami prawa międzynarodowego lub między takimi innymi podmiotami prawa międzynarodowego, ani do międzynarodowych porozumień w formie niepisanej

 Konwencja nie stosuje się ani (…) nie wpływa na:  a) moc prawną tych porozumień;  b) stosowanie do nich którejkolwiek z reguł sformułowanych w niniejszej Konwencji, którym podlegałyby na podstawie prawa międzynarodowego niezależnie od tej Konwencji;  c) stosowanie Konwencji do wzajemnych stosunków między państwami na podstawie porozumień międzynarodowych, których stronami są także inne podmioty prawa międzynarodowego.

 Art. 6 - Każde państwo ma zdolność do zawierania traktatów.  Art. 4 – Konwencja nie działa wstecz.  Art Pacta sunt servanda - każdy traktat, który wszedł w życie, wiąże jego strony i powinien być przez nie wykonywany w dobrej wierze.  Art Traktat nie tworzy ani zobowiązań, ani uprawnień dla państwa trzeciego bez jego zgody.

 Nie ma wpływu na ich obowiązywanie, ale…  … jest niezbędna dla stosowania takiej umowy przez MTS jako podstawy orzekania.  Art. 80 KWPT  1. Traktaty po ich wejściu w życie winny być przekazywane do Sekretariatu Narodów Zjednoczonych celem zarejestrowania lub wciągnięcia do akt i sprawozdawczości, zależnie od przypadku, oraz w celu ogłoszenia.  Art. 102 Karty NZ  Każdy traktat i każdy układ międzynarodowy, zawarty przez członka Organizacji Narodów Zjednoczonych po wejściu w życie niniejszej Karty, będzie możliwie najprędzej zarejestrowany w Sekretariacie i przezeń ogłoszony.  Jeżeli traktat lub układ międzynarodowy nie został zarejestrowany stosownie do ustępu 1 artykułu niniejszego, żadna ze stron, która taki traktat lub układ zawarła, nie może się nań powoływać wobec jakiegokolwiek organu Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Państwo A zawarło szereg umów o współpracy w dziedzinie zachowania populacji niedźwiedzi w przygranicznych lasach… 1. z państwem B – umowa dwustronna z r.; 2. z państwem C – umowa dwustronna z r.; 3. z państwem D – umowa dwustronna z r.; 4. z międzyrządową organizacją międzynarodową – umowa z r.; 5. z państwami E, F, G, H, I – umowa wielostronna z r.; 6. ustne porozumienie z państwem J z r.  Państwo A przystąpiło do KWPT dnia r.;  KWPT weszło w życie w stosunku do Państwa A dnia r.;  Państwo B nie jest stroną KWPT;  Państwa C, D i J są stronami KWPT od dnia wejścia w życie konwencji tj. od dnia r.  W stosunku do państw E, F, G, H i I KWPT weszła w życie przed 1990 r.;  Do której umowy stosuje się jakie zasady regulujące prawo traktatowe (KWPT lub zwyczajowe)?

Państwa A, B i C zawarły umowę o ułatwieniach w odprawie granicznej. W umowie tej pewne przywileje przewidziano także dla obywateli państwa E, które to państwo ostatecznie nie stało się stroną umowy. W umowie zamieszczono również następujące postanowienie: „państwa trzecie, dla których niniejszy traktat ustanawia prawa, powinny przyznane im prawa przyjąć wyraźnie na piśmie.” Umowa weszła w życie. Państwa A, B, C, D zaczęły ją wykonywać we wzajemnych stosunkach. Obywatele państwa E nie byli jednak, przy odprawach granicznych, traktowani w sposób uprzywilejowany. Państwo E zaprotestowało i domagało się od państw A, B, C, D respektowania postanowień umowy, która nadaje uprawnienia również obywatelom państwa E. Państwa-strony protestu nie uwzględniły, wskazując, że państwo trzecie, dla którego ustanowiono prawa, powinno przyjąć te prawa wyraźnie na piśmie, co nie nastąpiło. Państwo E odpowiedziało, że takie postanowienie umowne nie ma mocy prawnej, bo zgodnie z KWPT zgody państwa trzeciego na przyjęcie uprawnienia nadanego traktatem domniemuje się tak długo, jak długo nie zostanie wykazane co innego. Czy Państwo E ma rację?

 Artykuł 34  Ogólna reguła dotycząca państw trzecich  Traktat nie tworzy obowiązków ani praw dla państwa trzeciego bez jego zgody.  Artykuł 35  Traktaty przewidujące obowiązki dla państw trzecich  Obowiązek powstaje dla państwa trzeciego z postanowienia traktatu, jeżeli strony traktatu  mają zamiar, aby postanowienie było środkiem ustanowienia obowiązku, a państwo trzecie  wyraźnie na piśmie ten obowiązek przyjmuje.  Artykuł 36  Traktaty przewidujące prawa dla państw trzecich  1. Z postanowienia traktatu powstaje prawo dla państwa trzeciego, jeżeli strony traktatu  zamierzają przez to postanowienie przyznać prawo państwu trzeciemu bądź grupie państw, do  której ono należy, bądź wszystkim państwom, a państwo trzecie na to się zgadza. Zgody jego  domniemywa się tak długo, jak długo nie zostanie wykazane co innego, chyba że traktat  postanawia inaczej.  2. Państwo korzystające z prawa zgodnie z ustępem 1 zobowiązane jest stosować się do  warunków korzystania z tego prawa, przewidzianych w traktacie lub ustanowionych zgodnie  z traktatem.

 Czy w świetle konkordatu pomiędzy Stolicą Apostolską a Rzeczpospolitą Polską, a także w świetle Konstytucji RP, możliwe jest ustanowienie egzaminu maturalnego z religii?  Por. art. 25 ust. 2 Konstytucji RP; art. 12 ust. 2 i 4 konkordatu.