RACHUNKOWOŚĆ PODATKOWA WYKŁAD 2 Dr Krzysztof Jonas

Rachunkowość podatkowa skrótowe określenie problemów prowadzenia ewidencji rachunkowej da celów podatkowych. to wymagania wynikające z przepisów podatkowych jakim musi sprostać rachunkowość w zakresie ewidencji, ustalania i rozliczania zobowiązań podatkowych.

Prawo bilansowe Ogół norm prawnych regulujących podstawowe zasady prowadzenia rachunkowości przez jednostki gospodarcze, które są podmiotami rachunkowości. Prawo bilansowe tworzy prawdziwy ekonomicznie obraz jednostki przez rzeczywiste odzwierciedlenie faktów gospodarczych dotyczących zwłaszcza ponoszonych kosztów i uzyskiwanych przychodów. Nadrzędne zasady rachunkowości mają charakter obiektywny, w zasadzie niezmienny, uniwersalny.

Prawo podatkowe Jest to ogół norm prawnych regulujących ustalanie i pobieranie podatków. Źródłami prawa podatkowego są akty normatywne o charakterze ustawowym (ustawy) oraz wykonawczym (rozporządzenia i zarządzenia). Zasady prawa podatkowego mają charakter zmienny, doraźny, nieobiektywny ekonomicznie i uzależniony od aktualnej polityki podatkowej.

Nadrzędne zasady rachunkowości w kontekście prawa podatkowego Zasada prawdziwego i wiernego obrazu Uor – art. 4 ust. 2 P.P. odrębna definicja rzetelności nie odnosząca się do obrazu ekonomicznego jednostki

Nadrzędne zasady rachunkowości w kontekście prawa podatkowego Zasada memoriałowa Uor – art. 6 ust. 1 P.P. – stosuje zasadę memoriałową poszerzając interpretację o zasadę kasową „przychodami są przede wszystkim otrzymane pieniądze, wartości pieniężne…” „za przychody… uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane…” Istnieją również przypadki w których P.P. stosuje jedynie zasadę kasową

Nadrzędne zasady rachunkowości w kontekście prawa podatkowego Zasada ciągłości Uor – art. 5 ust. 1 oraz art. 8 ust. 2 P.P. nie wymaga stosowania zasady ciągłości . Powodem mogą być częste zmiany przepisów podatkowych.

Nadrzędne zasady rachunkowości w kontekście prawa podatkowego Zasada kontynuacji działania Uor P.P. nie zakłada kontynuacji działania, nakazuje ustalenie podstawy opodatkowania w dniu kończącym rok obrachunkowy. Wycena w tym dniu wg P.P. i bywa odmienna niż w Uor

Nadrzędne zasady rachunkowości w kontekście prawa podatkowego Zasada przewagi treści nad formą Uor – nakazuje wykazywanie operacji zgodnie z treścią ekonomiczną nawet jeśli nie zgadza się to z ich wyrazem formalnym P.P. – brak znaczącej uwagi w stosunku do przychodów Istotne znaczenie w stosunku do kosztów – powód zakwestionowania wydatków jako kosztu uzyskania przychodu gdy zaistnieją braki formalne w dokumentacji

Nadrzędne zasady rachunkowości w kontekście prawa podatkowego Zasada indywidualnej wyceny Uor art. 7 ust 3 P.P. – nie ma konieczności oddzielnej wyceny składników kosztów i przychodów. Jest to wymagane tylko przy składnikach aktywów które mogą doprowadzić do wzrostu podstawy opodatkowania.

Nadrzędne zasady rachunkowości w kontekście prawa podatkowego Zasada współmierności przychodów i kosztów Uor - W celu ustalenia wyniku finansowego danego roku obrotowego przyjmuje się przychody i koszty kształtujące ten wynik w danym okresie czyli koszty współmierne czasowo i przedmiotowo z przychodami P.P. – ma własną definicję tej zasady art. 15 ust. 4 uopdop - zasadniczo jest zbieżne choć występują problemy - RMK biernych i rezerw

Nadrzędne zasady rachunkowości w kontekście prawa podatkowego Zasada ostrożności Uor – art. 7 ust.1 Stosowana przy wycenie składników majątku oraz przy ustalaniu wyniku finansowego. Przejawia się uwzględnianiem wszystkich zmian które mogą mieć ujemny wpływ na wynik finansowy – przejawia się w tworzeniu rezerw i odpisów aktualizujących P.P. Zasada nieuznawana - rezerwy uznawane są tylko w takim zakresie jak przewiduje to P.P. Odpisy aktualizujące uznawane tylko po spełnieniu zasady kasowej.

PRZYCHODY

Przychody w ujęciu bilansowym. Definicja z literatury ekonomicznej „Przychodem ze sprzedaży są należne lub uzyskane kwoty ze sprzedaży rzeczowych składników majątkowych i usług pomniejszone o VAT.” Definicja z ustawy o rachunkowości „Przez przychody i zyski rozumie się uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w sposób inny niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli”

Przychody w ujęciu bilansowym Definicja wg Założeń koncepcyjnych do MSR „Przychody to zwiększenie korzyści ekonomicznych w trakcie okresu obrotowego w formie uzyskania lub ulepszenia aktywów albo zmniejszenia zobowiązań powodujące wzrost kapitału własnego z wyjątkiem wkładów wnoszonych przez udziałowców lub akcjonariuszy.”

Przychody w ujęciu bilansowym W „Założeniach koncepcyjnych” wskazuje się, że: Przychody powstają w ramach działalności gospodarczej jednostki i określane są różnymi nazwami: przychody ze sprzedaży, opłaty, odsetki, dywidendy, opłaty licencyjne, czynsz Definicja przychodów obejmuje również zyski np. ze sprzedaży aktywów trwałych Definicja przychodów obejmuje także niezrealizowane zyski np. powstałe w wyniku aktualizacji wartości papierów wartościowych (aktywa finansowe wyceniane są w wartości godziwej na potrzeby ustalania wyniku finansowego)

Przychody w ujęciu bilansowym Podstawowe warunki uznawania przychodów. jednostka przekazała kupującemu znaczące ryzyko i korzyści wynikające z posiadania dobra jednostka nie posiada kontroli nad sprzedanym dobrem ani nie posiada do niego dostępu kwota przychodu jest wiarygodna jest prawdopodobne, że korzyści ekonomiczne związane z transakcją sprzedaży wpłyną do jednostki poniesione koszty związane z transakcją są wiarygodne

Przychody w ujęciu bilansowym Wycena przychodów W przypadku, gdy zapłata jest lub będzie dokonana w formie środków pieniężnych – kwota środków otrzymanych lub należnych W przypadku, gdy wpływy środków pieniężnych są odroczone poza normalne warunki kredytowe – zdyskontowane przyszłe wpływy za pomocą stopy procentowej W przypadku sprzedaży barterowej – wartość godziwa otrzymanych towarów i usług skorygowana o kwoty otrzymanych środków pieniężnych.

Przychody w ujęciu bilansowym Źródła uzyskiwania przychodów (przykładowe): sprzedaż towarów, produktów i usług użytkowanie przez inne podmioty aktywów przynoszące odsetki, tantiemy i dywidendy umowy leasingowe umowy ubezpieczeniowe dywidendy z tytułu inwestycji rozliczane zgodnie z metodą praw własności zmiana wartości godziwej aktywów finansowych, obrotowych i zobowiązań finansowych Itd.. Itp.. Slajd 15 z 29

Przychody w ujęciu podatkowym Definicja przychodu (uopdoop) Zgodnie z art. 12 ust. 1 przychodami są: (m.in.) Otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym różnice kursowe Wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw oraz świadczeń Wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań Równowartość rozwiązanych lub zmniejszonych rezerw zaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów Slajd 16 z 29

Przychody w ujęciu podatkowym Art. 12 ust. 3 stanowi, iż za przychody związane z działalnością gospodarczą i działami specjalnymi produkcji rolnej osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Przychody w ujęciu podatkowym Moment powstawania przychodów. ZASADA OGÓLNA Za datę powstania przychodu podatkowego z działalności gospodarczej uznaje się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi nie później niż dzień wystawienia faktury lub uregulowania należności

Przychody w ujęciu podatkowym 1 zasada szczególna Dotyczy przychodów z umów najmu, dzierżawy, leasingu, których przedmiotem są składniki majątku związane z działalnością gospodarczą. Datę powstania przychodu określa się na podstawie umowy lub faktury – jest to ostatni dzień okresu rozliczeniowego pod warunkiem, że strony ustaliły, iż usługa ma być rozliczana w okresach

Przychody w ujęciu podatkowym 2 zasada szczególna Dotyczy przychodów z tzw. Usług o charakterze ciągłym (dostarczanie energii elektrycznej, cieplnej, gazu, usługi telekomunikacyjne itp.) Przychód powstaje w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na fakturze, nie rzadziej jednak niż raz w roku

Przychody w ujęciu podatkowym 3 zasada szczególna Dotyczy ujmowania pozostałych przychodów z działalności a szczególnie z tytułu dotacji, odsetek, kar i odszkodowań Przychody powstają w momencie otrzymania przychodów (ujęcie kasowe) z tytułu dotacji, odsetek, kar i odszkodowań

Przychody w ujęciu podatkowym Do przychodów nie zalicza się: (przykładowo) 1. Pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych 2. Kwot naliczonych lecz nieotrzymanych odsetek od należności w tym również od udzielonych pożyczek (kredytów) 3. Zwróconych udziałów lub wkładów w spółdzielni, umorzenia udziałów lub akcji w spółce 4. Przychodów otrzymanych na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego

Przychody w polskim prawie bilansowym i podatkowym ELEMENTY WSPÓLNE Przychodami są wszelkie trwałe, bezzwrotne i definitywne przysporzenia majątkowe Do przychodów nie zalicza się: Pożyczek, kredytów itp. Zaliczek, zadatków i przedpłat Wpłat wspólników zwiększających kapitały własne 3. Obowiązuje periodyzacja tworzonej informacji

Przychody w polskim prawie bilansowym i podatkowym - różnice Prawo bilansowe Prawo podatkowe Do przychodów nie zalicza się świadczeń nieodpłatnych Przy pomiarze obowiązują zasady memoriału i kontynuacji działalności Akceptowanie cech informacji: istotność, neutralność, przewaga treści nad formą Brak wyłączeń Przychodem może być wartość świadczeń nieodpłatnych Równorzędne stosowanie zasady memoriału i kasowej, nie akceptowanie zasady kontynuacji działalności Odrzucanie istotności, przewagi treści nad formą, neutralności Długa lista wyłączeń

Przykłady Kwoty naliczonych lecz nieotrzymanych odsetek od należności Przychody uznawane jedynie przez prawo bilansowe: Kwoty naliczonych lecz nieotrzymanych odsetek od należności Odsetki otrzymane w związku ze zwrotem nadpłaconych zobowiązań podatkowych i innych należności budżetowych Kwoty umorzonych zobowiązań w tym także pożyczek i kredytów gdy umorzenie jest związane z bankowym postępowaniem ugodowym, postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu lub realizacją programu restrukturyzacji

Przykłady Przychody uznawane jedynie przez prawo podatkowe Przychody z nieruchomości udostępnionych nieodpłatnie w całości lub części do używania innym osobom prawnym i fizycznym oraz jednostkom organizacyjnym bez osobowości prawnej w wysokości przysługującego im czynszu Wartość nieodpłatnie otrzymanych świadczeń oraz przychodów w naturze np. w postaci usług Przychody ustalone przez U.S. jeżeli przy sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych, cena określona w umowie sprzedaży znacząco odbiega od ceny rynkowej bez uzasadnionej przyczyny

Przykłady. Firma X wykazuje w ewidencji księgowej następujące pozycje przychodów: 1) kwoty należne ze sprzedaży produktów 123.000 2) zobowiązania umorzone w bankowym postępowaniu ugodowym 74.000 3) nieodpłatnie otrzymane technologie w ramach pomocy organizacji międzynarodowych 150.000 4) przedpłaty na dostawę produktów 18.000 5) przychody odpisane wcześniej jako nieściągalne 5.000 RAZEM PRZYCHODY 370.000 Należy ustalić wartość przychodów opodatkowanych.

Przykłady Z przychodów w ewidencji księgowej będą opodatkowane: 1) kwoty należne ze sprzedaży produktów 123.000 2) przychody odpisane wcześniej jako nieściągalne 5.000 RAZEM 128.000 Pozostałe przychody nie podlegają opodatkowaniu.

Koszty w ujęciu prawa bilansowego i podatkowego.

Koszty w ujęciu bilansowym Ujęcie literaturowe: Koszt to wyrażone wartościowo zużycie zasobów przedsiębiorstwa ponoszone dla uzyskania określonego efektu np. wyrobu czy realizacji określonej funkcji.

Koszty w ujęciu bilansowym Ustawa o rachunkowości (art.3 ust. 1 pkt 31) Przez koszty i straty rozumie się uprawdopodobnienie zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości w formie zmniejszenia wartości aktywów albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli.

Koszty w ujęciu bilansowym Definicja wg SFAC Koszty to spadek wartości aktywów lub wzrost wartości zobowiązań w danym okresie, będący efektem dostawy produktów, świadczenia usług lub innych transakcji stanowiących istotę działalności przedsiębiorstwa. Straty powstają w wyniku działań peryferyjnych, skutkują zmniejszeniem kapitału własnego i mogą się wiązać z okolicznościami będącymi poza kontrolą podmiotu.

Koszty w ujęciu bilansowym Atrybuty kosztów. (wg definicji uor) 1. Bardzo szeroki zakres – kosztem jest praktycznie każde zmniejszenie wartości aktywów lub wzrost zobowiązań bez względu na cechy traconych wartości, w tym również: - niecelowe i bezekwiwalentne zużycie zasobów - obowiązkowe obciążenie wyniku finansowego - skutki aktualizacji wyceny aktywów i zobowiązań

Koszty w ujęciu bilansowym 2. Koszt powstaje jedynie wtedy, gdy ma miejsce zmiana wartości aktywów i pasywów. Oznacza to, iż nie będą ujęte np. koszty utraconych korzyści wynikające z alternatywnych zastosowań posiadanych zasobów. 3. Kwota kosztów wyznaczana jest przez wartość aktywów i zobowiązań. 4. Warunkiem ponoszenia kosztów nie jest osiąganie przychodów lub innych ich ekwiwalentów.

Koszty w ujęciu bilansowym Cechy kosztów wg rachunkowości zarządczej: - pierwotny charakter względem przychodów – ponoszenie kosztów powinno poprzedzać osiąganie przychodów - celowość i ekwiwalentność – ponoszenie kosztów winno skutkować produkcją wyrobów, świadczeniem usług, które znajdą akceptację na rynku - wewnętrzny charakter – koszty powstają wewnątrz podmiotu - zwrotność – warunek kontynuacji działalności – koszty zwracają się w formie przychodu, inaczej podmiot będzie istniał do wyczerpania kapitałów własnych.

Koszty w ujęciu bilansowym Koszty rejestrowane tylko w rachunkowości finansowej: 1. rezerwy na zobowiązania 2. odpisy z tytułu trwałej utraty wartości 3. niezawinione niedobory i szkody w majątku 4. płacone kary, grzywny, odszkodowania, w tym odsetki karne 5. koszty odnoszone wprost na kapitał własny (skutki błędów podstawowych) 6. nadmierne zużycie czynników produkcji 7. przekazane darowizny

Koszty w ujęciu podatkowym Prawo podatkowe nie definiuje kategorii kosztów. Prawo podatkowe posługuje się określeniem „koszty uzyskania przychodu” Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16. ust. 1 (uopdoop)

Koszty w ujęciu podatkowym Koszty podatkowe są potrącalne tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą, to znaczy, że w danym roku są potrącalne: Koszty poniesione w danym roku i wiążące się z przychodami danego roku Koszty poniesione w latach poprzednich dotyczące przychodów roku podatkowego Określone co do rodzaju i kwoty koszty uzyskania przychodów, które zostały zarachowane, chociaż ich jeszcze nie poniesiono, jeśli odnoszą się do przychodów danego roku podatkowego.

Koszty w ujęciu podatkowym 4. Niezarachowany koszt dotyczący przychodu danego roku podatkowego – taki koszt jest potrącalny w roku, w którym został faktycznie poniesiony. Wyjątek ! Koszty uzyskania przychodów związane z przychodami danego roku podatkowego, a poniesione po zakończeniu tego roku do dnia: 1. Sporządzenia sprawozdania finansowego – jeśli jest taki obowiązek lub

Koszty w ujęciu podatkowym 2. Złożenia zeznania podatkowego – jeśli nie ma obowiązku sporządzać sprawozdania Nie później jednak niż w dniu określonym jako dzień upływu terminu złożenia zeznania. Mogą zostać potrącone w roku podatkowym, w którym zostały osiągnięte odpowiadające im przychody. Koszty poniesione po wspomnianym wyżej dniu są potrącalne w roku w którym zostaną poniesione.

Koszty w ujęciu podatkowym Nie są kosztami w znaczeniu podatkowym: Wydatki na nabycie aktywów trwałych Koszty mające charakter sankcyjny Koszty dotyczące sfery rozrachunków Koszty uznane przez ustawodawcę za nieuzasadnione Pozostałe koszty

Przykłady. Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: - wydatków na nabycie gruntów lub prawa wieczystego użytkowania gruntów oraz innych środków trwałych - strat w środkach trwałych oraz WNiP w części pokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych - grzywien i kar pieniężnych orzeczonych w postępowaniu karnym, karnym skarbowym, administracyjnym i w sprawach o wykroczenia oraz odsetek od nich - kosztów egzekucyjnych związanych z niewykonaniem zobowiązań

Przykłady - wierzytelności odpisane jako przedawnione - odsetek za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych i innych do których stosuje się Ordynację Podatkową - kosztów reprezentacji w szczególności poniesionych na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów w tym alkoholowych - składek na rzecz organizacji do których przynależność nie jest obowiązkowa (są wyjątki) - niewypłaconych, niedokonanych lub niepostawionych do dyspozycji wypłat, świadczeń oraz nieopłaconych składek ZUS

Różnice 1. Warunkiem uznania kosztu nie jest bezpośredni związek z osiąganymi przychodami P.B. 1. Ścisły związek ponoszonych kosztów z opodatkowanymi przychodami. P.P. 2. Dominują założenia memoriału i kontynuacji działania. P.B. 2. Równorzędnie traktowane są zasada memoriałowa i kasowa. Nie akceptuje się zasady kontynuacji działania. P.P.

Różnice 3. Konsekwentne stosowanie zasad współmierności i ostrożności. P.B. 3. Wybiórcze stosowanie zasad współmierności i ostrożności. P.P. 4. Akceptowanie takich cech informacji jak: istotność, przewaga treści nad formą, neutralność. P.B. 4. Odrzucenie istotności, przewagi treści nad forma, neutralności. P.P. 5. Brak wyłączeń P.B. 5. Długa lista wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów. P.P.

Dziękuję za uwagę i do zoboaczenia. I to by było na tyle. Dziękuję za uwagę i do zoboaczenia.