Konflikty zbrojne jako problem współczesnych państw

Konflikt Konflikt - (conflictus łac. zderzenie) to zjawisko powszechne, nieuchronnie związane z życiem społecznym. Pojęcie konfliktu można rozpatrywać w różnych aspektach np. jako proces, w którym jednostka lub grupa dąży do osiągnięcia własnych celów przez wyeliminowanie, podporządkowanie sobie bądź zniszczenie jednostki lub grupy dążącej do celów podobnych lub identycznych. Występująca sprzeczność interesów powoduje walkę, jakieś starcie przeciwstawnych sobie sił. Można w nich wyróżnić powtarzające się elementy, które przesądzają, że daną sytuację można nazwać konfliktem: co najmniej dwie strony (osoby lub grupy), sprzeczność interesów/celów/poglądów oraz postrzeganie sytuacji, jako niemożność zaspokojenia potrzeb, zależność stron konfliktu od siebie nawzajem, podejmowanie przez strony działań.

Konflikt izraelsko - palestyński Konflikt w Palestynie ma podłoże etniczne, religijne i terytorialne. Jego początki sięgają pierwszej połowy lat 40 – tych, kiedy doszło do wzrostu napięcia między zamieszkującymi Palestynę Arabami i Żydami. By go rozwiązać, ONZ uchwaliło rezolucję o podziale Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie, czemu zdecydowanie sprzeciwiła się strona arabska. Gdy w 1948 roku proklamowano państwo Izrael, wybuchła wojna między Izraelem a państwami arabskimi. Żydzi odparli agresję arabską, a wojna zakończyła się rozejmem. Państwa arabskie nie uznały jednak Izraela, co było przyczyną kilku następnych wojen. Najpoważniejsze chyba konsekwencje spowodowała „wojna sześciodniowa” w 1967 roku. W jej wyniku Izraelczycy zajęli Zachodni Brzeg Jordanu i Strefę Gazy. Po bezskutecznych wezwaniach ONZ (250 rezolucji) do opuszczenia tych terenów zbrojne akcje podjęli Palestyńczycy, którzy dążyli do zorganizowania własnego państwa na Zachodnim Brzegu Jordanu i w Strefie Gazy. Główną siłą palestyńską była powołana jeszcze w 1964 roku Organizacja Wyzwolenia Palestyny, na której czele od 1969 roku stał Jaser Arafat.

Konflikt izraelsko - palestyński W latach 1987 – 1993 trwało pierwsze powstanie palestyńskie. W tym czasie, w 1988 roku OWP ogłosiła utworzenie państwa palestyńskiego. W 1993 roku doszło do przełomu w stosunkach izraelsko – palestyńskich. OWP i Izrael podpisały porozumienie pokojowe, na mocy którego utworzono Autonomię Palestyńską obejmującą większość Strefy Gazy i miasto Jerycho. W 1996 roku prezydentem Autonomii został Jaser Arafat. Sprawował on tę funkcję do śmierci w listopadzie 2004 roku. Pod koniec lat 90 – tych ponownie doszło do napięć między Palestyńczykami a Izraelem. Doprowadziło to do wybuchu w 2000 roku drugiej intifady (powstanie palestyńskie przeciwko izraelskiej okupacji). W 2003 roku z inicjatywy USA, ONZ, UE i Rosji został opracowany plan pokojowy, zwany mapą drogową, którego realizacja natrafiła na poważne problemy z powodu kolejnych wystąpień zbrojnych palestyńskich organizacji terrorystycznych. Kolejne zaostrzenie konfliktu nastąpiło w 2006 roku po zwycięstwie Hamasu w wyborach parlamentarnych w Autonomii.

Czeczenia Konflikt Czeczenia-Rosja – obszary te zaludnione były przez waleczne plemiona, które prowadziły nieustanne walki o niepodległość z zaborczą Rosja. Początki współczesnego konfliktu sięgają 1859 roku kiedy to Rosja przystąpiła do systematycznego podboju północno – wschodniego Kaukazu. Przyczyną konfliktu w Czeczenii z jednej strony jest dążenie narodu czeczeńskiego do odzyskania niepodległości, z drugiej zaś dążenie Rosji do zachowania pełnej kontroli na Kaukazie. Po rozpadzie Związku Radzieckiego w 1991r. Czeczenia ogłosiła niepodległość, której Rosja nie uznała. Od tej pory konflikt ciągle trwa. Łamane są prawa człowieka, cierpi ludność cywilna. Rozpad ZSRR dał Czeczenii możliwość proklamowania niepodległości. Nastąpiło to w końcu 1991 roku. Pierwszym prezydentem został Dżochar Dudajew.

Czeczenia Republiką targały konflikty wewnętrzne. Przyczyną konfliktu jest nie tylko etniczna i religijna odmienność, ale również interesy ekonomiczne oraz tranzytowe położenie (umożliwiające rurociągowy transport ropy i gazu z rejonu Morza kaspijskiego do portów Morza Czarnego). Tę sytuację wykorzystały w końcu 1994 roku władze Rosji. Wojska rosyjskie wkroczyły do Czeczeni, a w lutym 1995 roku zajęły jej stolicę – Grozny. Od tego momentu rozpoczęła się walka partyzancka i terrorystyczna z najeźdźcą (np. napad Szamila Basajewa na szpital w Budionnowsku). W 1996 roku zginął Dudajew, ale opór Czeczenów trwa nadal. W 1996 roku Rosja podpisała z Czeczenami porozumienie, na mocy którego wojska rosyjskie opuściły republikę. Rosja nie zrezygnowała jednak z podporządkowania sobie republiki. Atak islamskich bojowników pod przywództwem Szamila Basajewa na sąsiedni Dagestan sprowokował Rosję do podjęcia w 1999 roku „operacji policyjnej” trwającej do końca lutego 2000 roku.

Konflikt iracki Irak i obszar Zatoki Perskiej stały się terenem konfliktu, od kiedy władzę przejął tam w 1979 roku Saddam Husajn dążący do budowy imperium. Efektem tych ambicji była wojna iracko – irańska w latach 1980 – 1988, a następnie atak na Kuwejt w 1990 roku. Ta druga wojna zakończyła się interwencją sił międzynarodowych („Pustynna Burza”), które zmusiły wojska irackie do opuszczenia Kuwejtu. Zamiast namacalnych korzyści w wyniku interwencji nastąpiło osłabienie infrastruktury państwa, wybuchło powstanie Kurdów na północy i Szyitów na południu kraju (ostatecznie stłumione). Po tej wojnie na mocy mandatu ONZ iracki przemysł został poddany międzynarodowej kontroli. Pod koniec lat 90 – tych reżim Husajna zerwał współpracę z ONZ. Dodatkowo po ogłoszeniu wojny z terroryzmem dyktator został oskarżony przez USA o wspieranie międzynarodowego terroryzmu i produkcję broni masowej zagłady, co stało się pretekstem do kolejnej interwencji.

Konflikt iracki W marcu 2003 roku lotnictwo amerykańskie i angielskie uderzyły na Bagdad, a następnego dnia wojska koalicji powiększone o kontyngent polski i australijski rozpoczęły operację lądową „Iracka wolność”. Do połowy roku 2003 zakończyły się poważniejsze walki. Alianci wprowadzili własną administrację i rozpoczęli budowanie nowych struktur demokratycznego państwa irackiego. Obecnie trwa stabilizowanie sytuacji w Iraku pod kontrolą sił koalicyjnych, choć formalnie w połowie 2004 roku władzę przejął iracki rząd tymczasowy, a w 2005 roku nowo wybrany parlament. Wciąż jednak w kraju mają miejsce liczne zamachy terrorystów islamskich, kierowane zarówno przeciwko żołnierzom koalicji, jak i przedstawicielom irackiej administracji. Niechętni nowym władzom zdominowanym przez szyitów i Kurdów są sunnici, którzy w czasie rządów Husajna stanowili grupę uprzywilejowaną.

Konflikt w Jugosławii Jugosławia zawsze była konglomeratem narodowościowym i religijnym. Zamieszkiwali ją Bośniacy, Chorwaci, Czarnogórcy, Macedończycy, Serbowie, Słoweńcy oraz Albańczycy. Uwzględniając kryterium religijne, na tym terytorium żyją wyznawcy islamu, katolicyzmu i prawosławia. Nic dziwnego, że gdy nastąpił kres komunizmu, rozpoczął się proces rozpadu Jugosławii. Jako pierwsze w 1991 roku niepodległość ogłosiły Słowenia i Chorwacja, które zdołały odeprzeć interwencję armii jugosłowiańskiej. Gdy w tym samym roku niepodległość ogłosiła Bośnia i Hercegowina sprzeciwiła się temu zamieszkująca ją ludność serbska (ok. 1/3 ogółu), która proklamowała własne państwo. Po stronie Serbów bośniackich wystąpiła armia jugosłowiańska.

Konflikt w Jugosławii Serbowie walczyli też z Chorwatami, a muzułmanie z Serbami i Chorwatami. W czasie wojny dochodziło do masowego łamania praw człowieka i zbrodni wojennych popełnionych przez wszystkie strony. Kres temu konfliktowi położył układ podpisany w listopadzie 1995 roku w Dayton, dzielący Bośnię i Hercegowinę na strefy etniczne: serbską i muzułmańsko – chorwacką. Nowy konflikt w byłej Jugosławii na dużą skalę wybuchł w Kosowie w 1998 roku gdy władze Nowej Jugosławii zdecydowały się przeciwstawić separatyzmowi kosowskich Albańczyków (stanowiących większość mieszkańców Kosowa). Rezultatem tych działań było zajęcie prowincji przez armię jugosłowiańską i ucieczka ponad 600 tys. Albańczyków.

Konflikt w Jugosławii Doszło do walk z albańską partyzantką (Armią Wyzwolenia Kosowa), w czasie których obie strony dopuszczały się zbrodni. Po bezskutecznych negocjacjach międzynarodowych w obronie Albańczyków, uchwale Rady Bezpieczeństwa ONZ, nieudanej misji OBWE, NATO zdecydowało się na użycie sił powietrznych przeciwko Nowej Jugosławii w obronie kosowskich Albańczyków. Po kilkunastu tygodniach działań wojennych Kosowo przeszło pod nadzór międzynarodowej administracji ONZ, współpracującej z zapewniającymi bezpieczeństwo siłami KFOR (Kosowo Force). Nie uchroniło to jednak miejscowych Serbów przed programami ze strony Armii Wyzwolenia Kosowa. W ich wyniku 300 tys. Serbów zostało wypędzonych, a wiele tysięcy poniosło śmierć. Slobodan Milošević 1 kwietnia 2001 został aresztowany w Belgradzie przez serbską policję pod zarzutem nadużycia władzy i korupcji, a następnie 29 czerwca 2001 roku przekazany przed Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii w Hadze, który oskarżył go, o wywołanie konfliktów wojennych w Kosowie, Chorwacji i Bośni. Łącznie postawiono mu 66 zarzutów. 11 marca 2006 zmarł w haskim więzieniu.

Konflikt cypryjski (turecko – grecki) Wyspa Cypr jest zamieszkiwana zarówno przez Greków (82%), jak i Turków (18%). Niepodległość uzyskała od Brytyjczyków w 1960 roku, a jej pierwszy prezydent – arcybiskup Makarios, nie szczędził starań by chronić interesy koegzystujących tam narodów. Dość szybko okazało się, że pokojowe współżycie Turków i Greków jest niemożliwe. W połowie lat 60 – tych doszło do wojny domowej, którą zakończyła interwencja ONZ. W lipcu 1974 roku władzę na wyspie przejęła grecka junta wojskowa, która dążyła do zjednoczenia z Grecją. W tej sytuacji Turcja zdecydowała się na szybką interwencję wojskową i opanowała północną część wyspy, po czym w 1975 roku ogłosiła powstanie państwa tureckiego. Przez osiem lat Turcja nie poddawała się presji ONZ i wezwaniom do opuszczenia wyspy, a w 1983 roku ogłoszono powstanie separatystycznego państwa Turków cypryjskich.

Konflikt cypryjski (turecko – grecki) Społeczność międzynarodowa wciąż jednak uznaje za legalne państwo jedynie Republikę Cypryjską (grecką część wyspy) i ona też w 2004 roku uzyskała członkowstwo w UE. Wciąż toczą się negocjacje w celu rozwiązania tego konfliktu, a jedną z propozycji jest utworzenie konfederacji. Zapewne kolejną okazją będą negocjacje akcesyjne Turcji z UE. Możliwe też, że więcej inicjatywy wykaże społeczność europejska i NATO, którego członkami są oba państwa, zwaśnione także o inne wyspy na Morzu Egejskim i szelf kontynentalny.

Sudan Wojna domowa w Sudanie wynika z nierozwiązanych problemów zdeterminowanych położeniem geograficznym i uwarunkowaniami historycznymi. Są to nieustanne walki pomiędzy islamską północą kraju a chrześcijańskim i animistycznym południem, które od 1955 roku pochłonęły już ponad 2 mln ofiar. Od 1983 roku partyzantka na południu kraju zdecydowanie broni się przed islamizacją kraju i wprowadzeniem prawa koranicznego. Po islamskim zamachu stanu 1989 roku i utworzeniu islamskich bojówek starcia te jeszcze bardziej się nasiliły. Kolejna eskalacja konfliktu nastąpiła w 1999 roku po wcześniejszych bombardowaniach amerykańskich nakierowanych na sudańskie obiekty rządowe, a także w następstwie odkrycia na południu Sudanu złóż roponośnych. Obecnie sytuacja uległa załagodzeniu po podpisaniu w styczniu 2005 roku porozumienia pomiędzy rządem sudańskim i partyzantami z południowej części kraju.

Sudan W 2003 roku wybuchł w Sudanie kolejny konflikt, tym razem w zachodniej prowincji leżącej przy granicy z Czadem – Darfurze. Podobnie jak w wypadku poprzedniego konfliktu, przyczyną wojny jest próba zislamizowania tej zdominowanej przez ludność murzyńską prowincji, co wywołało zbrojny opór. W wyniku walk między partyzantami a bojówkami arabskimi i wspierającą je armią rządową już ponad 100 tys. osób straciło życie, a ponad milion koczuje w obozach głównie na terenie sąsiedniego Czadu, która wspiera rebeliantów. Obecnie w rozwiązanie konfliktu zaangażowała się społeczność międzynarodowa. Swoje wojska wysłała także Unia Afrykańska. Omar Hasan Ahmad al – Baszir jest prezydentem (dyktator) Sudanu od 1989, współodpowiedzialny za zbrodnie ludobójstwa podczas toczącego się na południu kraju konfliktu zbrojnego, podejrzewany o inspirowanie masakr w zachodniosudańskiej prowincji Darfur, aktualnie na 2 – gim miejscu najgorszych dyktatorów amerykańskiego Parade magazine.

Rwanda Na początku XX wieku Rwanda była kolonią belgijską. Niepodległość uzyskała (razem z sąsiednim Burundi) w 1962 roku. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych kraj ten, mimo waśni etnicznych, stanowił jedno z bogatszych państw czarnej Afryki. Jednak w latach dziewięćdziesiątych, między innymi z powodu dużego przeludnienia i braku ziemi uprawnej (do 300 mieszkańców na km²), stał się miejscem jednej z najbardziej krwawych, w historii Afryki, wojen domowych pomiędzy dwoma głównymi plemionami, Hutu i Tutsi. Konflikt rwandyjski jest przykładem konfliktu etnicznego. Jego stronami są plemiona Hutu i Tutsi. Większość mieszkańców kraju stanowią Hutu (85% ludności), jednak to Tutsi stanowili plemię dominujące. Pierwsza wojna wybuchła w 1959 roku i zakończyła się zwycięstwem Hutu. Tutsi, którzy zbiegli do Ugandy i Burundii, kilkakrotnie próbowali przejąć władzę.

Rwanda Dopiero w 1993 roku po kolejnych walkach Tutsi zostali dopuszczeni do władzy. Jednak już w 1994 roku konflikt rozgorzał na nowo. W ciągu 100 dni zabito prawie milion osób ( w tym 800 tys. Tutsi). Mimo to rebeliantom Tutsi udało się pokonać reżim Hutu. Efektem była ucieczka z kraju 2 mln Hutu w obawie przed karą. Uchodźców przyjęły sąsiednie kraje: Burundi, Tanzania, Uganda i Zair (Kongo). Sytuacja obecnie wydaje się pozornie stabilna, bo przy władzy utrzymuje się reżim zdominowany przez Tutsi, który brutalnie zwalcza wszelkie przejawy waśni na tle etnicznym, w tym radykalną partyzantkę Hutu. Wojna w Rwandzie była jedną z największych tragedii XX wieku. Masowe mordy dokonywały się przy obojętności społeczności międzynarodowej.

Konflikt w Kaszmirze Kaszmir leży między Indiami i Pakistanem, której teren zajmują Himalaje i Karakorum, a w części zachodniej znajduje się Dolina Kaszmirska. W XIV wieku Muzułmanie podbili kaszmir, a w XVIII wieku należał on już do Wielkich Mongołów, jednak w XIX wieku Brytyjczycy odebrali go Hindusom i przyznali indyjskiemu radży z krainy Dżammu. Po odzyskaniu przez Indie niepodległości o obszar Kaszmiru upomina się Pakistan, a od 1962 roku również Chiny. W 1949 roku przeprowadzono linię demarkacyjną, jednak walki o kaszmir między Indiami i Pakistanem wciąż trwają. Przy granicach zgrupowane są oddziały wojskowe. Konflikt jest niebezpieczny nie tylko dla tej części świata, ponieważ oba państwa posiadają broń atomową. W 2004 roku obie strony podjęły rozmowy, istnieje więc szansa na pokojowe rozwiązanie konfliktu.

Konflikt w Kaszmirze Konflikt o Kaszmir trwa już ponad 56 lat i nic nie wskazuje na to, by miał się w najbliższym czasie zakończyć. Choć formalnie rzecz biorąc od 1972 roku Indie i Pakistan nie prowadziły wojny, to i tak walki w Kaszmirze prowadzone są niemal bez przerwy. Od wybuchu powstania mudżahedinów w 1989 roku w Kaszmirze zginęło ponad 30 tysięcy osób. Podobnie jak to było w okresie zimnej wojny w stosunkach między Stanami Zjednoczonymi a Związkiem Radzieckim, Indie i Pakistan nie chcą doprowadzić do otwartej wojny w obawie przed całkowitym zniszczeniem obu krajów. Obecnie znowu prowadzone są rozmowy indyjsko-pakistańskie w sprawie Kaszmiru, jednak wypowiedzi przywódców obu państw nie wróżą im sukcesu. Sytuacji w regionie z pewnością nie poprawił fakt zamordowania 23 marca 2003 r. Abdula Majida Dara, byłego bojownika Związku Mudżahedinów, który w 2000 r. ogłosił zawieszenie broni i chciał przystąpić do rozmów z władzami indyjskimi.

Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych

Definicja międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych We wstępie do "Komentarza do Protokołów Dodatkowych z 8 czerwca 1977 roku do Konwencji Genewskich z 1949 roku", opublikowanego w 1987 roku przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, jego autorzy podają następującą definicję międzynarodowego prawa humanitarnego: Termin „międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych” oznacza normy międzynarodowe ustanowione przez umowy międzynarodowe lub zwyczaj międzynarodowy, których szczególnym zadaniem jest rozwiązywanie problemów humanitarnych wynikających bezpośrednio z międzynarodowych lub niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych i które z przyczyn humanitarnych ograniczają prawo stron konfliktu zbrojnego do swobodnego wyboru metod i środków prowadzenia działań zbrojnych lub chronią osoby i dobra, które są lub mogą być dotknięte skutkami konfliktu zbrojnego. Źródło: www.pck.org.pl

MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE KONFLIKTÓW ZBROJNYCH PRAWO PRZECIWWOJENNE IUS CONTRA BELLUM PRAWO WOJENNE IUS IN BELLO PRAWO HUMANITARNE normy prawa międzynarodowego, których celem jest ochrona ofiar wojny Konwencja Genewska (1864) X Konwencja haska (1907) Konwencje Genewskie (1949) Protokoły Dodatkowe (1977) normy prawa międzynarodowego, których celem jest ochrona dóbr kultury Konwencja haska (1954) normy prawa międzynarodowego, których celem jest penalizacja naruszeń prawa humanitarnego porozumienia dot. trybunałów karnych (Norymberga 1945, Haga 1993, 1998, Arusza 1994) normy prawa międzynarodowego, których celem jest zapobieganie konfliktom zbrojnym I i II Konwencja haska (1907) Pakt Ligi Narodów (1919) Traktat przeciwwojenny „Brianda-Kelloga” (1928) Karta Narodów Zjednoczonych (1945) normy prawa międzynarodowego, których celem jest ograniczenie swobody stron wojujących w doborze środków i metod prowadzenia walki Deklaracja w przedmiocie wojny morskiej (1856) Deklaracja w przedmiocie pocisków wybuchających małego kalibru (1868) Konwencje haskie (1899 i 1907) Konwencja dot. pewnych broni konwencjonalnych powodujących nadmierne cierpienia (1980) Konwencja dot. min przeciwpiechotnych (1997)

Historia międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych PRAWO WOJENNE Deklaracja w przedmiocie wojny morskiej (Deklaracja Paryska) 1856 Deklaracja w sprawie pocisków wybuchających małego kalibru (Deklaracja Petersburska) 1868 Konwencje haskie 1899 i 1907 Konwencja o zakazie lub ograniczeniu użycia pewnych broni konwencjonalnych, które mogą być uważane za powodujące nadmierne cierpienia lub mające niekontrolowane skutki, Genewa 1980 I protokół w sprawie niewykrywalnych odłamków II protokół w sprawie zakazów lub ograniczeń użycia min, min-pułapek i innych urządzeń (zmieniony w 1996 ) III protokół w sprawie zakazów lub ograniczeń użycia broni zapalających IV protokół w sprawie oślepiającej broni laserowej (dodany w 1995) V protokół dotyczący wybuchowych pozostałości wojny (2003 wszedł w życie 16.05.2006) Konwencja o zakazie użycia, składowania, produkcji i przekazywania min przeciwpiechotnych oraz o ich zniszczeniu, Ottawa 1997

Historia PRAWO HUMANITARNE Konwencja o poprawie losu rannych w armiach w polu, Genewa 1864 Konwencja w sprawie zastosowania do wojny morskiej zasad konwencji genewskiej (X Konwencja haska 1907) Konwencja o poprawie losu rannych w armiach w polu, Genewa 1929 Konwencja dotycząca traktowania jeńców, Genewa 1929 Konwencje o ochronie ofiar wojny, Genewa 1949 I protokół dodatkowy dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych, Genewa 1977 II protokół dodatkowy dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych, Genewa 1977 III protokół dodatkowy w sprawie przyjęcia dodatkowego znaku rozpoznawczego, Genewa 2005 Karta Międzynarodowego Trybunału Wojskowego (Trybunału Norymberskiego), Londyn 1945 Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, Haga 1954 I protokół, Haga 1954 II protokół, Haga 1999 Statut Międzynarodowego Trybunału do Sądzenia Osób Odpowiedzialnych za Poważne Naruszenia Międzynarodowego Prawa Humanitarnego Popełnione na Terytorium byłej Jugosławii od 1991 r. (Trybunał Haski), Nowy Jork 1993 Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK z siedzibą w Hadze), Rzym 1998

Ewolucja międzynarodowego prawa humanitarnego (mph) 1864 ranni i chorzy kombatanci 1907 rozszerzenie na wojnę morską (rozbitkowie) 1929 ochrona jeńców wojennych 1949 ochrona ludności cywilnej 1977 ochrona ofiar konfliktów wewnętrznych (niemiędzynarodowych) 1945, 1993, 1998 międzynarodowe trybunały karne 1954 ochrona dóbr kultury obecnie: ekspansja mph na czas pokoju (m.in. liczne akcje ruchu czerwonokrzyskiego, głównie Federacji, podczas klęsk humanitarnych)

Pole zastosowania MPH Pole podstawowe: międzynarodowe konflikty zbrojne (wojny) Art. 2 wspólny dla KG: konwencje mają znajdują zastosowanie w razie wypowiedzenia wojny lub powstania jakiegokolwiek innego konfliktu zbrojnego pomiędzy co najmniej dwoma państwami, nawet gdyby jedna ze stron nie uznała stanu wojny ORAZ We wszystkich przypadkach okupacji terytorium (choćby jego części) nawet gdyby ta okupacja nie napotkała oporu zbrojnego Odrzucenie klauzuli si omnes: gdyby jedna ze stron nie była formalnie związana KG, pozostałe państwa będą nimi związane w stosunkach pomiędzy sobą, zaś w stosunkach z tym państwem pod warunkiem, że uznaje ono i stosuje ich postanowienia

Pole zastosowania Inne sytuacje: konflikt zbrojny nie posiadający charakteru międzynarodowego Art. 3 wspólny dla KG dotyczy konfliktów toczących się na terytorium jednej ze stron KG. Art. 3 rozwinięty został w II PD z 1977 Konflikt niemiędzynarodowy toczy się pomiędzy siłami zbrojnymi strony KG, a rozłamowymi siłami zbrojnymi lub innymi zorganizowanymi, uzbrojonymi grupami pozostającymi pod odpowiedzialnym dowództwem i sprawującymi taką kontrolę nad częścią jej terytorium, że mogą przeprowadzać ciągłe i spójne operacje wojskowe oraz stosować odpowiednie normy mph. UWAGA!!! Art. 3 KG i II PD nie mają zastosowania do: sytuacji, w których naród powstaje przeciw panowaniu kolonialnemu, realizując swoje prawo do samostanowienia: zgodnie z I PD wojny narodowo-wyzwoleńcze są traktowane jako konflikty międzynarodowe (art. 1 ust 4) wewnętrznych napięć i niepokojów, takich jak: rozruchy, odosobnione i sporadyczne akty przemocy oraz inne działania tego typu, które nie są uważane za konflikty zbrojne (art. 1 ust 2 II PD): w takich sytuacjach obowiązują międzynarodowe standardy z zakresu ochrony praw człowieka

Konwencje o ochronie ofiar wojny jako traktaty STAN RATYFIKACJI KG: wejście w życie 21.10.1950, 192 ratyfikacje, Polska podpisała: 8.12.1949, ratyfikowała: 26.11.1954 (z zastrzeżeniem dot. zbrodniarzy wojennych – zastrzeżenie zostało wycofane), Dz. U. z 1956 r, Nr 56, poz. 175 I PD: wejście w życie 7.12.1978, 164 ratyfikacje (5 sygnatariuszy w tym Iran i USA), Polska podpisała: 12.12.1977, ratyfikowała: 23.10.1991, Dz. U. z 1992 r, Nr 41, poz. 175 II PD: wejście w życie 7.12.1978 , 159 ratyfikacji (4 sygnatariuszy w tym Iran i USA), Polska podpisała: 12.12.1977, ratyfikowała: 23.10.1991, Dz. U. z 1992 r, Nr 41, poz. 175 III PD: 0 ratyfikacji, 54 sygnatariuszy, Polska nie podpisała źródło: www.icrc.org/ihl

Konwencje o ochronie ofiar wojny jako traktaty Państwa, które związały się KG zobowiązane są wypełniać ich postanowienia w dobrej wierze (PACTA SUNT SERVANDA) – art. 26 KPT W związku z powyższym: państwa czuwają za pośrednictwem swych dowódców naczelnych nad wykonywaniem norm konwencji państwa zobowiązane są upowszechniać tekst konwencji (w czasie pokoju i w czasie wojny) państwa zobowiązane są do karania nadużyć i naruszeń KG

Konwencje o ochronie ofiar wojny jako traktaty zgodnie z „klasycznym” prawem międzynarodowym, jeżeli jedno państwo w sposób istotny naruszyło traktat, druga strona może zwolnić się z jego stosowania (ZASADA WZAJEMNOŚCI) art. 60 KPT wobec KG i PD nie działa zasada wzajemności

MIĘDZYNARODOWY CZERWONY KRZYŻ założony w Genewie w 1863 r. pod nazwą: Międzynarodowy Komitet Pomocy Rannym Wojskowym w 1875 r. przyjęto obowiązującą do dziś nazwę MKCK to prywatne stowarzyszenie działające na podstawie wewnętrznego prawa szwajcarskiego. Członkami MKCK (od 15 do 25 osób) mogą być tylko osoby posiadające obywatelstwo Szwajcarii.

Wybrane zadania MKCK: dostarczanie pomocy humanitarnej (wody, żywności i pomocy medycznej) osobom dotkniętym przez konflikty wizytacje w obozach jenieckich i innych miejscach przetrzymywania osób poszukiwanie zaginionych osób przekazywanie korespondencji pomiędzy członkami rodzin łączenie rodzin promocja MPH monitorowanie przestrzegania tego prawa działania na rzecz rozwoju tego prawa

Polski Czerwony Krzyż powstał w 1919 r. współczesna podstawa prawna: ustawa z 1964 r. o PCK i statut zatwierdzony rozporządzeniem Rady Ministrów z 1996 r. w ramach PCK działa ponad 250 tys. wolontariuszy, PCK zatrudnia ok.. 1,5 tys. osób.

Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Krajowych Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca powołana w 1919 r. do 1991 r. nosiła nazwę Ligi zrzesza wszystkie uznane stowarzyszenie krajowe wspiera i koordynuje działania stowarzyszeń odgrywa szczególnie istotną rolę w sytuacjach klęsk żywiołowych reprezentuje stowarzyszenia na arenie międzynarodowej

Wybrane normy międzynarodowego prawa humanitarnego ochrona chorych rannych i rozbitków ochrona jeńców wojennych ochrona ludności cywilnej

Ochrona chorych, rannych i rozbitków podstawa prawna I KG + PD I KG odnosiła się tylko do rannych, chorych i rozbitków należących do sił zbrojnych (kombatantów) I PD do kategorii tej włączył także osoby cywilne. generalne obowiązki stron konfliktu poszanowanie tych osób ochrona leczenie szczególne obowiązki stron w konflikcie wyszukanie i zebranie ofiar zarejestrowanie danych służących do ustalenia tożsamości umożliwienie mieszkańcom danego terytorium niesienie pomocy zapewnienie właściwego pochówku zmarłych ochrona formacji i zakładów sanitarnych ochrona personelu sanitarnego i kapelanów

Ochrona jeńców wojennych – III KG status jeńca wojennego przysługuje m.in.: członkom sił zbrojnych, którzy dostali się w ręce strony przeciwnej członkom zbrojnego ruchu oporu niektórym osobom towarzyszącym siłom zbrojnym (cywilni członkowie załóg, korespondencji wojenni) osobom należącym do ludności cywilnej, które spontanicznie chwyciły za broń by stawić opór zbliżającym się siłom wroga status jeńca wojennego nie przysługuje m.in.: szpiegom najemnikom dezerterom członkom personelu lekarskiego i duchownego w razie wątpliwości o statusie danej osoby rozstrzyga sąd, do tego czasu korzysta ona z ochrony przysługującej jeńcowi

Jeńcy wojenni Podstawowe reguły traktowania jeńców: Jeńcy powinni być zawsze traktowani w sposób humanitarny Jeniec zobowiązany jest podać jedynie nazwisko, stopień wojskowy, datę urodzenia i nr ewidencji wojskowej Jeniec ma prawo do wypełnienia karty o wzięciu do niewoli i wysłania jej: a) do rodziny, b) do Centralnego Biura Informacji o Jeńcach Wojennych Jeńcy powinni być przetrzymywani w obozach spełniających określone w III KG warunki z dala od rejonu walk Warunki bytowe powinny być tak samo korzystne jak warunki zapewnione wojskom państwa zatrzymującego Jeńcy mogą być wykorzystywani do pracy na warunkach określonych w III KG Jeńcy podlegają prawom państwa zatrzymującego, mogą być karani za przestępstwa III KG przewiduje liczne gwarancje procesowe Za ucieczkę można karać jedynie karami dyscyplinarnymi (np. grzywna, areszt). Nie wolno karać za ucieczkę udaną. Jeńcy mają prawo do prowadzenia korespondencji i do otrzymywania paczek Niezwłocznie po zakończeniu działań wojennych powinna nastąpić repatriacja (możliwa też repatriacja wcześniejsza)

Osoby cywilne – IV KG Ogólna ochrona ludności Strony mogą tworzyć strefy lub miejscowości sanitarne Strony mogą w drodze porozumień tworzyć strefy zneutralizowane Strony mogą zawierać porozumienia dot. ewakuacji ludności ze strefy oblężonej lub otoczonej Szpitale cywilne, środki transportu i pomoc dla ludności cywilnej będą szanowane i chronione Wybrane normy chroniące osoby cywilne: Ludność cywilna nie może być wykorzystywana jako ochrona pewnych punktów lub okręgów przed działaniami wojennymi Zabronione są: kary zbiorowe, rabunek i branie zakładników Cudzoziemcy mają prawo opuścić terytorium państwa, chyba, że sprzeciwia się temu interes państwa (II instancyjne postępowanie przed organami). Jeżeli cudzoziemiec zostanie zatrzymany – należy zapewnić mu środki niezbędne do życia. Osoby te mogą być zmuszane do pracy ale tylko w takim samym zakresie jak ludność danego państwa. W wyjątkowych przypadkach możliwe jest internowanie. Zakazane są przesiedlenia (masowe i indywidualne), dozwolone są ewakuacje ze względów bezpieczeństwa Zakazane jest zmuszanie ludności do służby w siłach zbrojnych okupanta Zakaz niszczenia mienia, chyba, że jest to bezwzględnie konieczne dla operacji wojskowych Zachowane zostaje ustawodawstwo, sądy i administracja, choć państwo okupacyjne może wprowadzić swoje normy karne służące zabezpieczeniu bezpieczeństwa tego państwa. Normy te podlegają wcześniejszemu ogłoszeniu i nie mogą działać wstecz. Rozbudowane gwarancje sądowe Ochrona osób internowanych zbliżona do ochrony jeńców wojennych z uwzględnieniem faktu, iż internowanymi są osoby cywilne Na własnym terytorium, a w razie konieczności na terytoriach okupowanych Nic Dot. rannych chorych klaek, starców dzieci i położnic 39

Ochrona dóbr kulturalnych Podstawa prawna: Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, Haga 1954 r. wejście w życie 7.8.1956, 114 ratyfikacji, 7 sygnatariuszy (w tym Wielka Brytania, USA, Irlandia, Japonia), Polska ratyfikowała 6.8.1956 Konwencji towarzyszą dwa protokoły: I protokół z 1954 r. - 92 ratyfikacje (w tym Polska) II protokół z 1999 r. – 38 ratyfikacji (Polska nawet nie podpisała)

Ochrona dóbr kulturalnych trzy stopnie ochrony dóbr kulturalnych 1. poszanowanie dóbr kulturalnych nakaz powstrzymania się od używania tych dóbr w taki sposób, który mógłby wystawić je zniszczenie lub uszkodzenie nakaz powstrzymania się od wszelkich aktów nieprzyjacielskich wobec tych dóbr zakaz odwetu na dobrach kulturalnych zapewnienie opieki nad dobrami przez strony w konflikcie 2. ochrona specjalna (art. 8 KH 1954) ochroną może być objęta ograniczona liczba schronów przeznaczonych do przechowywania dóbr kulturalnych oraz dobra nieruchome o wielkim znaczeniu ochrona przyznawana jest przez wpisanie dobra do Międzynarodowego Rejestru Dóbr Kulturalnych Objętych Ochroną Specjalną dobrom tym przyznawany jest przywilej nietykalności ochrona specjalna może być też przyznana transportom, które jednak pozostają pod nadzorem międzynarodowym 3. ochrona wzmocniona (art. 10 II protokołu) dobra te muszą być wpisane na listę prowadzoną przez Komitet ochrony dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego nietykalność tych dóbr rozbudowana penalizacja naruszeń