WYBRANE SYSTEMY KOMUNIKACJI SPOŚRÓD ALTERNATYWNYCH I WSPOMAGAJĄCYCH METOD KOMUNIKACJI AAC
Co to są alternatywne i wspomagające metody komunikacji? Komunikacja alternatywna i wspomagająca oznacza wszelkie działania, których celem jest pomoc w porozumiewaniu się osobom nieposługującym się mową lub używającym mowy w ograniczonym stopniu.
Komunikacja alternatywna i wspomagająca Komunikacja alternatywna zastępuje mowę werbalną, występuje wtedy, gdy osoba porozumiewa się bezpośrednio inaczej niż za pomocą mowy, np. język migowy Komunikacja wspomagająca ma na celu wzmacnianie i uzupełnianie mowy werbalnej, np. fonogesty
Dlaczego stosujemy niewerbalne metody komunikacji? Jedną z podstawowych potrzeb psychicznych człowieka, bez względu na jego wiek, jest potrzeba porozumiewania się. Najpowszechniejszym narzędziem porozumiewania się jest język w postaci fonicznej. Nie każdy może ten sposób – tylko pozornie najłatwiejszy - opanować w stopniu umożliwiającym mu pełne porozumiewanie się, zarówno w zakresie odbioru jak i nadawania informacji.
Adresaci niewerbalnych metod komunikacji OSOBY Z: USZKODZENIEM OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO W NASTĘPSTWIE URAZÓW I CHORÓB, NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ, AUTYZMEM, MÓZGOWYM PORAŻENIEM DZIECIĘCYM, NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI SPRZĘŻONYMI, ZESPOŁAMI UWARUNKOWANYMI GENETYCZNIE.
Rodzaje alternatywnych i wspomagających metod komunikacji Znaki manualne (np..język migowy, gesty Coghamo, fonogesty) Znaki graficzne Pictogram Ideogram Communication (Piktogramy) Picture Communication Symbols (PCS) Symbole Blissa Rebus Leksigramy Sigsymbole Obrazki Pismo (pismo Braill’a) Znaki przestrzenno-dotykowe (klocki słowne Premacka, znaki dotykowe)
Wybrane systemy AAC
Pictogram Ideogram Communication (Piktogramy) stanowi graficzny system komunikacji
System PIC składa się z szablonowych rysunków, przedstawiających białe sylwetki na czarnym tle. Każdy piktogram zawiera słowny jednowyrazowy opis. Dostępnych jest ok. 1300 znaków PIC. Swoje zastosowanie piktogramy znalazły wśród osób z głębszym upośledzeniem umysłowym.
Picture Communication Symbols (PCS) Jest zbiorem prostych rysunków oznaczających podstawowe słowa niezbędne do codziennego porozumiewania się. Są to czasowniki, rzeczowniki, przyimki, zaimki, przymiotniki. PCSy są bardzo proste, wręcz symboliczne. System zawiera 3500 znaków, które są uporządkowane w następujących kategoriach:
Społeczne (podstawowe słowa używane w kontaktach z innymi: zwroty grzecznościowe, wyrażenia opisujące uczucia i emocje) Ludzie (symbole osób, członków rodziny, zawody oraz zaimki „ja”, „twój”)
Czasowniki - nazwy czynności Opisowe (głównie przymiotniki i przysłówki) Jedzenie (żywność: napoje, potrawy, owoce, warzywa)
Symbole Blissa Bardziej skomplikowana metoda komunikacji. Symbole pozwalają opisywać osoby, przedmioty, czynności, uczucia, wyobrażenia, relacje czasowo-przestrzenne. Dodając znaki diakrytycznie zmieniamy znaczenie słowa.
Cechy systemu symboli Blissa Adresowany do osób z normą intelektualną System ten nie jest zamknięty (edytory komputerowe) W każdym kraju symbole różnią się od siebie Wszystkie symbole są podpisane Pierwsza strona książki do komunikacji zawiera zdjęcie właściciela książki oraz instrukcję jak osoba ta zatwierdza znaki Osobami odpowiedzialnymi za wprowadzanie nowych znaków są logopedzi (terapeuci od komunikacji)
Przykładowe symbole Blissa
Indywidualna książka do komunikacji Indywidualna książka do komunikacji podzielona jest na rozdziały i ułożona w taki sposób, aby osobie do której należy było jak najłatwiej jej używać.
Program Rozwoju Komunikacji MAKATON Makaton to Program Językowy, który łączy dwa rodzaje znaków: symbole graficzne i gesty w jednym systemie. Mogą być one stosowane łącznie lub oddzielnie. Symbole to proste biało-czarne rysunki liniowe. Gestom towarzyszy mowa, mimika twarzy, kontakt wzrokowy, postawa ciała, zachowanie przestrzenne.
DWA RODZAJE SŁOWNICTWA Program obejmuje dwa rodzaje słownictwa: 1. Słownictwo Podstawowe – 450 najważniejszych gestów i symboli (pojęcia dnia codziennego) 2. Słownictwo Dodatkowe – 7000 słów uporządkowanych tematycznie (ludzie, zawody, hobby, zwierzęta, transport, etc.)
Przykładowe gesty
Przykładowe symbole